حوكمی پێدانی زه‌كات به‌و كه‌سانه‌ی بانگه‌شه‌ی نه‌سه‌بی ئال وبه‌یت ده‌كه‌ن
] kurdish – كوردی – كردي [
ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
2015 - 1436
حكم إعطاء الزكاة لمن يدعي نسبه إلى آل البيت
« باللغة الكردية »
فريق القسم الكردي في موقع دار الإسلام
مراجعة: بشتيوان صابر عزيز
2015 - 1436
حوكمی پێدانی زه‌كات به‌و كه‌سانه‌ی بانگه‌شه‌ی نه‌سه‌بی ئال وبه‌یت ده‌كه‌ن
ئه‌م پرسیاره ئاڕاسته‌ی ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس - به‌شی زمانی كوردی - كراوه:
پرسیار: به‌ڕێزان: سڵاوی خوای گه‌وره‌تان لێ بێت من دوو پرسیارم هه‌یه :
یه‌كه‌م : ئایا زه‌كات ده‌شێت بدرێت به ئه‌و كه‌سانه‌ی كه پێیان ده‌ڵێن سه‌ید (نه‌وه‌كانی فاطمه و ئيمامی عه‌لی)، كه‌سێك سه‌یده‌و موچه‌خۆره به‌ڵام موچه‌كه‌ی به‌شی بژێوی ناكات و له 90% ی موچه‌كه‌ی ده‌داته‌وه به قه‌رزی زه‌وییه‌ك كه كڕیویه‌تی بۆ ئه‌وه‌ی بیكاته‌وه به خانو وه كرێ خانوشی لێبدات و قه‌رزی دوكانیشی لێ بداته‌وه.. به‌ڵام ئه‌و كه‌سه كه‌مته‌رخه‌م بێت به‌رامبه‌ر به نوێژه‌كانی و هه‌ندێك جار نوێژه‌كانی نه‌كات.. ئایا ده‌كرێت زه‌كاتی پێ بدرێت؟
دووه‌م: ئه‌گه‌ر زه‌كاتی پێده‌شێت ده‌كرێت زه‌كاته‌كه له بری قه‌رز دابشكێنرێت؟
خوای گه‌وره پاداشتی خێرتان بداته‌وه .
وه‌ڵام: سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان ودروود وصه‌ڵات وسه‌لام له‌سه‌ر پێشه‌وای مرۆڤایه‌تی محمدی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام و ئال وبه‌یت و هاوه‌ڵ وشوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه .
سه‌ره‌تا ده‌بێت بزانین خۆ به سه‌ید زانین ونه‌سه‌بی خۆ دانه پاڵ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) وئال وبه‌یتی ئه‌و، هیچ سودێك ناگه‌ینێت به مرۆڤ ئه‌گه‌ر مرۆڤ خۆی كار وكرده‌وه‌ی باش وچاكی نه‌بێت، چونكه پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) ده‌فه‌رموێت: « يَا مَعْشَرَ قُرَيْشٍ - أَوْ كَلِمَةً نَحْوَهَا - اشْتَرُوا أَنْفُسَكُمْ ، لاَ أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ، يَا بَنِي عَبْدِ مَنَافٍ لاَ أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ، يَا عَبَّاسُ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لاَ أُغْنِي عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ، وَيَا صَفِيَّةُ عَمَّةَ رَسُولِ اللَّهِ لاَ أُغْنِي عَنْكِ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ، وَيَا فَاطِمَةُ بِنْتَ مُحَمَّدٍ سَلِينِي مَا شِئْتِ مِنْ مَالِي لاَ أُغْنِي عَنْكِ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا » [ رواه البخاري (2753) ومسلم (206) ].
واتا : ئه‌ی هۆزی قوڕه‌یش خۆتان بكڕنه‌وه - واتا خۆتان بپارێزن له سزای دۆزه‌خ و خۆتانی لێ رزگار بكه‌ن- من ناتوانم لای خوای گه‌وره هیچتان بۆ بكه‌م، ئه‌ی به‌نی عه‌بدو مه‌ناف من ناتوانم لای خوای گه‌وره هیچتان بۆ بكه‌م، ئه‌ی عه‌باسی كوڕی عبدالمطلب من ناتوانم لای خوای گه‌وره هیچتان بۆ بكه‌م، ئه‌ی صه‌فیه‌ی پوری پێغه‌مبه‌ری خوا من ناتوانم لای خوای گه‌وره هیچتان بۆ بكه‌م، ئه‌ی فاطمه‌ی كچی موحه‌ممه‌د هه‌رچیت كه ده‌ته‌وێت داوام لێ بكه له‌ماڵ و سامانم، من ناتوانم لای خوای گه‌وره هیچتان بۆ بكه‌م .
ابن حه‌جه‌ر له ڕاڤه‌ی ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌دا ده‌ڵێت : كاتێك كه پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) ده‌فه‌رموێت من ناتوانم لای خوای گه‌وره هیچتان بۆ بكه‌م، جگه له‌و شافه‌عه‌ته نه‌بێت كه خوای گه‌وره مۆڵه‌تی ده‌دات كه بیكات بۆ هه‌ر كه‌سێك ده‌یه‌وێت ..
پاشان خۆ به سه‌ید زانین و خۆ دانه پاڵ ئال وبه‌یت، پێویستی به‌وه هه‌یه مرۆڤ به به‌ڵگه وده‌لائیلی ته‌واو و دڵنیا كه‌ره‌ره‌وه بیسه‌لمێنیت كه نه‌سه‌ب و پشتی ده‌گه‌ڕێته‌وه سه‌ر ئال وبه‌یت، چونكه به‌ڕاستی له‌م ڕۆژگاره‌دا خه‌ڵكێكی زۆر له هه‌موو دونیا له‌و په‌ڕی ڕۆژهه‌ڵات تا ئه‌و په‌ڕی ڕۆژئاوا خۆیان به سه‌ید و نه‌وه و وه‌چه‌ی ئیمامی حوسه‌ین و ئال وبه‌یت ده‌زانن، به‌ڵام له‌ڕاستیدا كاتێك مرۆڤ له‌م مه‌سئه‌له‌یه وورد ده‌بێته‌وه بۆی ڕوون ده‌بێته‌وه ئه‌م ژماره زۆره‌ی خه‌ڵك هه‌ر له هندستان و ئه‌نده‌نوسیا و پاكستان و ئه‌فغانسان و كۆماره‌كانی سۆڤیه‌تی جاران و ئێران و عێراق وتوركیا و ووڵاتانی عه‌ره‌بی كه هه‌ر هه‌موویان خۆیان به سه‌ید و نه‌وه‌كانی ئال وبه‌یت ده‌زانن دووره له لیكۆڵینه‌وه‌ی زانستی و لۆژیك و مه‌نطقه‌وه، چونكه ژیری مرۆڤ ئه‌وه ناسه‌لمێنیت كه ئیمامی حوسه‌ین كه زۆرێك له نه‌وه‌كانی له ڕۆژی كه‌ربه‌لادا كوژران و شه‌هید بوون، ئه‌م هه‌مووه نه‌وه‌یه‌ی له دوای خۆی به‌جێهێشت بێت، چونكه ئه‌گه‌ر نه‌وه و وه‌چه‌كانی تری كه‌س و بنه‌ماڵه‌كانی تری سه‌ر زه‌وی به‌م شێوه‌یه زیادیان بكردایه ئێستا گۆی زه‌وی ده هێنده‌ی تر ده‌بوو، بۆیه عه‌قڵ ولۆژیك ئه‌مه ناسه‌لمێنێت .
به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ر كه‌سێك به یه‌قین و به به‌ڵگه‌ی ڕوون وئاشكرا سه‌لماندی كه وه‌چه و نه‌سه‌بی ده‌گه‌ڕێته‌وه سه‌ر ئال وبه‌یتی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) سه‌ره‌تا ده‌بێت ڕێز وئیحترامی ئه‌و فه‌زڵه بگرێت كه خوای گه‌وره پێیداوه وله‌و ئاسته‌دا هه‌ڵسوكه‌وت بكات كه شایسته‌ی ئال وبه‌یته، دووه‌میش ده‌بێت بزانێت كۆمه‌ڵێك ئه‌حكامی له ماف وئه‌رك بۆ جێگیر ده‌بێت، یه‌كێك له‌و مافانه ئه‌وه‌یه كه پێنج یه‌كی ماڵی غه‌نیمه‌ت بۆ كۆمه‌ڵێك كه‌س ده‌بێت، ئه‌و پێنج یه‌كه‌یش ده‌كریت به پینج به‌شه‌وه، به‌شێكی بۆ پێغه‌مبه‌ری خوا ده‌بێت (صلی الله علیه وسلم)، به‌شێكیشی بۆ خزم وكه‌سوكار وئال وبه‌یتی ده‌بێت، به‌شێكی تری بۆ هه‌تیوان وبه‌شێكی تری بۆ هه‌ژاران و به‌شێكی تریش بۆ ڕێبواران ده‌بێت، وه‌ك خوای گه‌وره فه‌رموویه‌تی : {وَٱعلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمتُم مِّن شَيء فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي ٱلقُربَىٰ وَٱليَتَٰمَىٰ وَٱلمَسَٰكِينِ وَٱبنِ ٱلسَّبِيلِ إِن كُنتُم ءَامَنتُم باللَّهِ وَمَآ أَنزَلنَا عَلَىٰ عَبدِنَا يَومَ ٱلفُرقَانِ يَومَ ٱلتَقَى ٱلجَمعَانِ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيء قَدِيرٌ } [ سورة الانفال : 41 ] .
واتا : ئه‌ی ئیمانداران) ئاگاداربن و بزانن که: به‌ڕاستی هه‌رچیه‌کتان ده‌ستکه‌وت (له جه‌نگی بێ باوه‌ڕاندا) ئه‌وه بێگومان پێنج یه‌کی بۆ خواو پێغه‌مبه‌رو خزمانی نزیکی پێغه‌مبه‌رو هه‌تیوان و هه‌ژاران و ڕێبوارانه، (چوار به‌شه‌که‌ی تریشی بۆ موجاهیدانه که له‌و غه‌زایه‌دا به‌شدارییان کردووه) ئه‌گه‌ر ئێوه باوه‌ڕتان هه‌یه به خواو به‌وه‌ی که دامانبه‌زاندوه بۆ سه‌ر به‌نده‌مان (محمد(صلى الله عليه وسلم) له ڕۆژی جیاکردنه‌وه‌که‌دا (که غه‌زای به‌دره) ئه‌و ڕۆژه‌ی که هه‌ردوو له‌شکر به‌ره‌نگاری یه‌ک بوون، خوایش به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا ده‌سه‌ڵاتداره.
زانیان ده‌ڵێن ئه‌م به‌شه‌ی كه له پێنج یه‌كی ماڵی غه‌نیمه‌ت بۆیه ته‌رخان كراوه بۆ خزم وكه‌سوكار وئال وبه‌یتی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) چونكه خزمو كه‌سوكار وئال وبه‌تی زه‌كات و صه‌ده‌قه‌یان پێ ناشێت، جا هه‌ركاتێك وه‌ك ئه‌م سه‌رده‌مه‌ی خۆمان غه‌نیمه‌ت نه‌ما و ئال وبه‌یت به‌شیان نه‌درا لێی، ۆكه‌ڵێك له زانایان ڕایان وایه ئه‌وا ئال وبه‌یت هه‌قی ئه‌وه‌یان هه‌یه له زه‌كات و صه‌ده‌قه به‌شیان بدرێت .
به نسبه‌ت ئه‌و كه‌سه‌وه كه خۆی به سه‌ید وئال وبه‌یت ده‌زانێت مادام له پێنج یه‌كی غه‌نیمه‌ت به‌شیان نه‌ماوه، دروسته له ماڵی زه‌كات به‌شی بدرێت، به‌ڵام وه‌ك ووتمان ئه‌و كه‌سه‌ی كه خۆی به میراتگر و پشت وئال وبه‌یتی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) ده‌زانێت چۆن ده‌بێت كه‌مته‌رخه‌می بكات له به‌جێهێنانی ڕوكنێكی گه‌وره‌ی وه‌ك نوێژ، كه كۆمه‌ڵێكی زۆر له زانایان ڕایان وایه هه‌ركه‌سێك نوێژ نه‌كات یان كه‌مته‌رخه‌می بكات له كردنی بێ باوه‌ڕ ده‌بێت پێی، بۆیه زایان ڕایان وایه زه‌كات نادرێت به‌كه‌سێك له موسڵمانان كه نوێژ نه‌كات، یان هه‌ندێك له نوێژه‌كانی نه‌كات، بۆیه ئامۆژگاری ئه‌و كه‌سه ده‌كه‌ین ئه‌گه‌ر خۆی به وه‌چه و نه‌وه‌ی محمد المصطفی (صلی الله علیه وسلم) ده‌زانێت ئه‌وه كه‌مترین هه‌نگاو هه‌ڵگرتنه كه كه‌مته‌رخه‌می نه‌كات له جێ به‌جێ كردنی نوێژه‌كانیدا، به‌ڵام ئه‌گه‌ر زانرا دانی زه‌كات پێی ده‌بێته هۆی گورج وگۆڵ كردنی له‌سه‌ر نوێژ وئه‌دا كردنی واجباته‌كانی تر ئه‌وا ده‌كرێت به‌شی بدرێت له زه‌كات .
به نسبه‌ت وه‌ڵامی خاڵی دوه‌میشه‌وه ئایا ده‌كرێت ئه‌و زه‌كاته‌ی پێی ده‌درێت بخرێته به‌ر ئه‌و قه‌رزانه‌ی كه له‌سه‌ریه‌تی، جمهوری زانایان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ن نه‌خێر دروست نییه، زه‌كات بخرێته به‌ر قه‌رزی ئه‌و هه‌ژاره‌ی كه زه‌كاته‌كه‌ی ده‌ده‌یتێ، چونكه پێیان وایه ناكرێت زه‌كاتی ماڵ وسامانت كه هه‌ق و واجبێكی شه‌رعیه و خوای گه‌وره دایناوه له‌سه‌رت بكرێت به‌هۆكارێك بۆ به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ی قه‌رزه‌كانی خۆت، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و زه‌كاته‌ی كه ده‌ته‌وێت بیده‌یت به‌و كه‌سه‌ی كه قه‌رزی خۆتی له‌سه‌ره، سه‌ره‌تا ده‌بێت به‌هه‌موو دڵ فراوانیه‌كه‌وه ته‌سلیمی ئه‌و كه‌سه‌ی بكه‌یت، پێیشی نه‌ڵێێت من ئه‌م زه‌كاته‌ت ده‌ده‌مێ و تۆیش خێرا بمده‌ره‌وه له‌بری قه‌رزه‌كه‌مدا، به‌ڵكو پاش ئه‌وه‌ی زه‌كاته‌كه‌ت دایه، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و كاته‌ی كه بۆت داناوه بۆ دانه‌وه‌ی قه‌رزه‌كه هێشتا كاتی مابوو ئه‌وا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك دروست نیه داوای لێ بكه‌یته‌وه، چونكه مرۆڤی موسڵمان بۆ به‌ده‌ستهێنانی خێر وپاداشتی دواڕۆژ قه‌رز ده‌دات به برا باوه‌ڕداره‌كه‌ی، نه‌ك بۆ به‌رژه‌وه‌ندی دونیایی، به‌ڵام ئه‌گه‌ر هاتوو كاتی قه‌رزه‌كه‌ت هات بوو، یان به‌سه‌رچوو بوو، ئه‌وا ده‌توانیت پاش پێدانی زه‌كاته‌كه پێی، ئه‌وا به‌ییری بخه‌یته‌وه كه كاتی دانه‌وه‌ی قه‌رزه‌كه‌ی هاتووه، یان به‌سه‌ر چووه، ئه‌ویش به‌شێوه‌یه‌كی جوان و دوور له زۆر لێكردن و سوكایه‌تی پێكردنی، له هه‌مان كاتدا پێویسته له‌سه‌ر ئه‌ویش زۆر به‌جوانی و به‌وپه‌ڕی ڕێز و ئیحترامه‌وه قه‌رزه‌كه بگێڕێته‌وه بۆ جه‌نابت، وله‌كاتی خۆی دوای نه‌خات، چونكه وه‌ك كۆمه‌ڵێك له زانایانیش ووتویانه دوو جار قه‌رزدان به‌كه‌سێك هێنده‌ی جارێك خێری هه‌یه كه وه‌ك صه‌ده‌قه پێی بدرێت ..
خوای گه‌وه‌ره‌ش زاناتره ..