هۆكارەكانی كاریگەربوون بە قورئان
ئیدریس مه‌حمود
أسباب التأثر بالقرآن
إدریس محمود
هۆكارەكانی كاریگەربوون بە قورئان
خوا سبحانە قورئانی دابەزاندووە بۆ ئەوەی ئێمەی مرۆڤ بیخوێنینەوە و كاریگەر بین و كردەوەی پێبكەین نەك بە تەنها بیخوێنینەوە و بیكەینە هۆكارێك بۆ پارە پەیداكردن و هەڵخەڵەتاندن و كوشت و كوشتاری خەڵك، بە كورتی خوا سبحانە قورئانی دابەزاندووە بۆ ئەوەی ببێتە هۆكاری خۆشی و ئاشتی و ئارامی بۆ خەڵك، جا لەبەرئەوەی زۆربەی خەڵك پشتیان لە قورئان كردووە و لێی تێنەگەیشتوون یان بە هەڵە لێی تێگەیشتوون بۆیە حەزمان كرد بە كورتی كۆمەڵە خاڵێك بخەینە ڕوو كە یارمەتی مرۆڤ دەدەن بۆ دڵ كرانەوە و تێگەیشتن و كاریگەر بوونی دروست لە قورئان لەوانە:
1. حەزكردن لە سوودمەندبوون:
دەبێت خوێنەر حەزێكی ڕاستەقینەی هەبێت بۆ سوود بینین و كاریگەربوون ئەگینا پێش خوێندن و دوای خوێندنی نزیك لە یەك دەبن.
2. پڕی دڵ لە بەگەورەڕاگرتنی خوا سبحانە:
تاوەكو خوێنەر زیاتر بیر لە گەورەیی خوا بكاتەوە و ترسی لە خوا زیاتر بێت زیاتریش گرنگی بە واتای ئایەتەكان دەدات و خەمی كاریگەربوون و تێگەیشتنی واتاكەیەتی بۆ ئەوەی بزانێت پەروەردگارەكەی چی دەفەرموێت تاوەكو گوێڕایەڵی بكات.
3. وازهێنان لە تاوان و گوێڕایەڵیكردنی خوا سبحانە:
تاوان دڵ ڕەش دەكاتەوە و دەرگای تێگەیشتن و كاریگەربوون دادەخات بە پێی زۆری و كەمیەكەی، تاوان نەكردن و گوێڕاڵیكردنیش دڵ ڕووناك دەكاتەوە و توانای بیستن و تێگەیشتن زۆر زیاد دەكات، جا بە ویستی خۆت هەڵبژێرە بەڵام وریابە دواڕۆژ بۆ لەخواترسانە.
4. كۆكردنەوەی دڵ و گوێڕاگرتنی تەواو:
كاتێك قورئان دەخوێنیت دەبێت دڵت بخەیتە لای ئایەتەكان و ئەو سەرقاڵیە زۆرانەی هەتە لە كاتی خوێندنەوەكەتدا لە خۆتی دوور بخەرەوە و بە جوانی گوێ لە خوێندنەوەكە ڕابگرە چونكە پەرتەوازەیی دڵ وادەكات تەركیزت لاواز ببێت و سەرنجی ورد لە ئایەتەكان نەدەیت بەمەش لە بەشێكی زۆری كاریگەربوون ئەگەر نەڵێم هەمووی بێبەش دەبیت.
5. هەست كردن بەوەی ئایەتەكان تۆ دەدوێنن:
واتە كاتێك قورئان دەخوێنیت ئەو هەستە لە لای خۆت دروست بكە كە ئایەتەكە لەگەڵا تۆ دەدوێت و فەرمان بە تۆ دەكات و ڕێگری لە تۆ دەكات بۆ نموونە كە خوای گەورە دەفەرموێت: ﴿وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ﴾ [البقرة: 43 ] واتە: نوێژەكان بەو شێوازەی لە شەرعدا هاتووە جێبەجێی بكەن، وابزانە كە بە تۆیەتی بۆیە یەكسەر هەوڵی جێبەجێكردنی بدە.
6. جوان خوێندنەوە:
هەوڵ بدە بە پێی توانا حوكمە تەجویدیەكان جێبەجێ بكەیت ئەمەش بە خوێندن لای كەسێكی شارەزا لەو بوارەدا یان گوێگرتن لە قورئان خوێنێكی بەتوانا، ئەمەش لەبەر:
یەكەم: پێویستی جوان خوێندنەوەی قورئان.
دووەم: هۆكاریكە بۆ هاندانت بۆ زیاتر خوێندنەوە و كاریگەربوون بە قورئان.
7. دەنگ خۆشی:
دەنگ خۆشی هۆكارێكە بۆ كاریگەربوونی خوێنەر و گوێگر و زیاد بوونی خۆشەویستی بۆ قورئان، پێغەمبەری خوا – صلی الله علیه وسلم – لە ڕێگەی فەرمایشتە پیرۆزەكانیەوە هانی داوین بۆ ئەوەی بە دەنگی خۆش قورئان بخوێنین وەكو فەرموویەتی: « زينوا القرآن بأصواتكم» [السلسلة الصحيحة: 771].
واتە: قورئان جوان بكەن بە دەنگەكانتان.
جا خوێنەری بەڕێز هەوڵ دان و خۆ هیلاككردنت بۆ ئەوەی دەنگت خۆش بێت لەبەر خوا سبحانە بە عیبادەت بۆت دەنوسرێت و پاداشتی لەسەر وەردەگریت، جا لە كەمتەرخەمان مەبە.
8. زانینی واتای ئایەتەكان:
بۆ ئەوەی ئایەتەكان كاریگەریت لەسەر دروست بكەن دەبێت لە مانا و واتاكانی تێبگەیت ئەگینا كە تۆ تێنەگەیت بەچی كاریگەر دەبیت ؟!
9. دووبارەكردنەوەی ئایەتەكان:
چەندە ئایەتێك دووبارە بكەیتەوە كاریگەری زیاتری لەسەرت دەبێت بە تایبەت ئەو ئایەتانەی كە باسی گەورەیی خوا سبحانە و بەهەشت و دۆزەخ دەكەن جا خۆت بێبەش مەكە.
10. پاڕانەوە:
لە خوا سبحانە بپاڕێرەوە كە دڵت بكاتەوە و تێگەیشتنت زیاد بكات، پێغەمبەری خوا – صلی الله علیه وسلم – فەرموویەتی:« أفضل العبادة: الدعاء» [السلسلة الصحيحة: 1579].
واته: چاكترین پەرستن: پاڕانەوەیە.
11. سەیركردنی حاڵی پێغەمبەری خوا –صلی الله علیه وسلم– و هاوەڵانی –رضي الله عنهم- لەگەڵ قورئاندا:
ئەمەش بە سەیركردنی ئەو فەرموودە پیرۆز و وتە بەنرخانە دەبێت كە لە پێشینانمانەوە گێردراونەتەوە و باسی كاریگەربوونیان دەكەن بە قورئان، وەكو لە فەرموودەی صەحیحدا هاتووە پێغەمبەری خوا – صلی الله علیه وسلم – دەنگی گریان لە سنگیەوە هاتووە وەكو دەنگی ئاوی كوڵاو لە ناو مەنجەڵدا (رواه أبو داود وصححه الألباني).
خوا سبحانە هەموو لایەكمان هیدایەت بدات بۆ تێگەیشتن و كاریگەربوون و كاركردن بە قورئان، آ‌مین.
وَصَلى اللهُ عَلَى مُحَمدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمد