الحمد لله والصلاة والسلام على أشرف الأنبياء وعلى آله وأصحابه ومن والاه وبعد . .
خداوند Y مي‌فرمايد: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ عَلَيۡهَا مَلَٰٓئِكَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ لَّا يَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَيَفۡعَلُونَ مَا يُؤۡمَرُونَ ٦﴾ [التحریم: 6].
ترجمه: «اي مؤمنان! خود و خانواده‌ی خويش را از آتشي نگاهداريد که آتش‌انگيز آن مردم و سنگها است، فرشتگاني بر آن گمارده شده‌اند که خشن و سختگير، و زورمند و توانا هستند، از خدا در آنچه به ايشان دستور داده‌است نافرماني نميکنند، و همان چيزي را انجام ميدهند که به آن مأمور شده‌اند».
علماي اسلام همه متفق اند که علم عقيده‌ی اسلامي از مهمترين علوم اسلامي بشمار ميرود، زيرا سر نوشت هر مسلمان در دنيا وآخرت مرتبط به اين علم بوده آموختن و عمل کردن به آن بر همه پيروان آئين اسلام لازم و ضروريست.
اگر مسلمان اصول و زير بناي دين خود را نداند و باسلاح عقيده‌ی صحيح که مبتني بر قرآن و سنت است مسلح نباشد، در آخرت از جمله‌ی زيان کاران خواهد بود، خصوصاً در عصر حاضر که گرايش‌هاي مختلف و مفکوره‌هاي کفري و انحرافات عقيدوي و بدعت و نو آوري‌ها دامنگير اين امت شده است.
کتابي که در دسترس شما قرار دارد، آنرا از مراجع و مصادر معتبر و موثوق اهل سنت و جماعت که در باره‌ی علم عقيده تأليف شده است جمع‌آوري نموده و بشکل سوال جواب در آورده شد، تا خواننده گرامي ما را در فهم و درک مسايل و مطالب آن بيشتر کمک نمايد.
در پايان خداوند Y را سپاسگزارم که به من توفيق عنايت فرمود تا کتابي را در باره‌ی عقيده تهيه نموده به برادران و خواهران مسلمانم تقديم نمايم. وصلى الله على نبينا محمد وعلی آله وصحبه وسلم.
قريب الله مطيع/ مدينه‌ی منوره 28/6/1426ﻫ ق
بسم الله الرحمن الرحیم
جــ :- هدف آز آفرينش مخلوقات يکتا پرستي خداوند است.
خداوند مي‌فرمايد: ﴿وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ ٥٦﴾ [الذاریات: 56].
ترجمه: «من جن و انسانها را جز براي پرستش خود نيافريده‌ام».
جــ :- عبادت اسم جامعي است که بر همه اقوال و اعمال ظاهري و باطني که خداوند به آن راضي و خوشنود ميشود اطلاق ميگردد.
جــ :- خداوند تعالي را بايد مطابق اوامرش و اوامر پيامبرش عبادت کنيم. پيامبر ص مي‌فرمايند: «آنکه عملي را انجام دهد که شريعت ما آنرا تأييد نميکند پس مردود است». صحيح مسلم.
جــ :- عبادت با دو شرط قبول ميگردد: 1:- اخلاص نيت در عبادت و دوري از ريا 2:- موافقت آن باشريعت خداوند تعالي.
جــ :- معناي اخلاص نيت اينست که هدف مسلمان از گفتار و عمل چه ظاهري و يا باطني رضامندي خداوند تعالي باشد چنانکه خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ حُنَفَآءَ﴾ [البینة: 5].
ترجمه: «و دستور داده نشده است به ايشان مگر آنکه مخلصانه و حقگرايانه خداوند را بپرستند».
جــ :- ديني که خداوند به پيروي آن امر کرده است اسلام است.
چنانکه خداوند مي‌فرمايد: ﴿إِنَّ ٱلدِّينَ عِندَ ٱللَّهِ ٱلۡإِسۡلَٰمُ﴾ [آل‌عمران: 19].
ترجمه «در حقيقت دين ((معتبر و پسنديده)) نزد خداوند دين اسلام است».
جــ :- اسلام يعني تسليم شدن به خداوند بي‌همتا و به اوامر و نواهي او گردن نهادن و دوري از شريک آوردن به الله است.
جــ :- اسلام پنج رکن دارد که عبارت‌اند از:
1:- گواهي دادن برکلمه‌ی شهادت «لا اله الا الله محمد رسول الله».
2:- نماز خواندن.
3:- زکات دادن.
4:- روزه گرفتن ماه رمضان.
5:- حج کردن خانه‌ی خداوند « اگر توان آنرا داشته باشد»
جــ :- دليل آن حديث جبرئيل است هنگامي‌که از پيامبرص در باره‌ی مسايل دين پرسيد. «. . . جبرئيل گفت: اي محمد! مرا از اسلام خبر ده. رسول الله ص فرمود: «اسلام اينست که شهادت دهي اينکه معبود بر حقي جز الله نيست و محمد فرستاده‌ی خداست و نماز برپا داري و زکات بدهي و رمضان را روزه بگيري و اگر توانايي داشتي به حج خانه‌ی خدا بروي . . .». نزد مسلم
جـــ :- يعني هيچ معبودي بر حق جز الله تعالي نيست، پس چنانکه در پادشاهي الله تعالي کسي شريک نيست همانطور در عبادت نيز کسي باوي شريک نميباشد.
جـــ :- معناي محمد رسول الله اينست که مسلمان به نبوت و رسالت او از اعماق قلب ايمان داشته باشد و درين گواهي قلب و زبانش باهم موافق باشد. و آنچه از اخبار گذشته و آينده را که آن حضرت ص خبر داده است تصديق نمايد. اوامر وي را بر خود فرض بداند و از نواهي وي بپرهيزد. پيرو شريعت وي باشد و فيصله‌هاي او را باکمال رضائيت قبول کند. و بداند که طاعت پيامبر ص طاعت خداوند تعالي است و نافرماني او نافرماني الله تعالي است زيرا آن‌حضرت u از جانب او تعالي بسوي بندگانش فرستاده شده است.
جـــ :- اين چنين اشخاص از ديدگاه شريعت اسلامي کافر شمرده شده در صف مستکبرين مانند ابليس و فرعون قرار گرفته است و مانند کفار و طاغوت‌ها باوي تعامل صورت مي‌گيرد.
جـــ :- نماز مقام و منزلت بزرگي را در بين ساير عبادات دارا ميباشد، نماز مرز فاصل بين اسلام و کفر است از اينجاست که در اداي آن تشويق و ترغيب زيادي صورت گرفته است، و ترک کننده آن در معرض خطر قرار دارد.
نماز عبادتي است که در تمامي اديان آسماني گذشته وجود داشته است زيرا در تربيت و اصلاح نفس نقش مهمي دارد.
پيامبر ص مي‌فرمايند: «اولين عملي که بنده در روز قيامت در مورد آن محاسبه ميشود نماز اوست، اگر درست بود بدون شک کامياب و رستگار گرديد و اگر فاسد و نادرست شد همانا هلاک و زيانکار گرديد. . .» نزد ترمذي.
جـــ :- نماز ستون اسلام است و مرزي ميان کفر و اسلام شمرده شده است، پيامبر ص مي‌فرمايند: «عهد و پيماني که ميان ما و آنها (منافقين) است عبارت از نماز ميباشد و کسي‌که آن را ترک نمود به تحقيق کافر شده است» نزد ترمذي
چنانکه روايت شده است که اصحاب و ياران محمد ص ترک هيچ عملي را بجز نماز کفر نمي شمردند. نزد ترمذي
علما در مورد سرنوشت ترک کننده‌ی نماز اختلاف نظر دارند، ليکن اکثريت آنان بر اين عقيده اندکه اگر شخصي بدون عذر شرعي و از روي تنبلي نماز را از وقت تعين شده اش تأخير کند مرتکب گناهي بزرگي شده است پس بايد حاکم از او بخواهد که توبه کند و دوباره مرتکب اين جرم بزرگ نشود، اگر توبه نکرد نظر به حکم قرآن کشته شود، خداوند مي‌فرمايد: ﴿فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡ﴾ [التوبة: 5].
ترجمه: «پس اگر توبه کنند ـ منافقين ـ و برپا دارند نماز را و بدهند زکات را پس بگذاريد راه ايشان را».
و اگر کسي نماز را از روي انکار ترک کند کافر بوده و مرتد گرديده و بايد کشته شود.
جــ :- بلي، والدين مسؤليت بزرگي را درين مورد بدوش دارند و در نزد خداوند با آنان محاسبه خواهد شد، پيامبر ص امتش را چنين توصيه مينمايند: «اولاد خود را در هفت سالگي به نماز امرنمائيد و در ده سالگي آنها را بخاطر ترک نماز بزنيد و خوابگاه شان را جدا کنيد». نزد ابوداود.
پس بر اولياي امور اطفال لازم است تا کودکان را اعم از پسر و دختر در هفت سالگي به نماز امر نمايند، و در ده سالگي او را توصيه کنند، و در صورت لزوم بخاطر تأديب او را بزنند، تا طفل به اداي نماز عادت بگيرد و در نتيجه وقتي بالغ ميشود و نماز بر او فرض ميگردد با سهولت و با رغبت و کمال ميل خود به اداي نماز روي ميآورد.
جـــ :- اگر ثروتمندي از دادن زکات امتناع ورزيد بر حاکم لازم است تا از راه زور و فشار زکات را از آنها بستاند و اگر نيروي جنگي داشتند بايد با آنها بجنگد تا زکات را بدهند.
«از ابوهريره س روايت شده که چون رسول الله ص وفات يافتند و ابوبکر صديق س خليفه بود عده‌ی از مردم عرب به کفر گرويدند و از دادن زکات امتناع ورزيدند، ابوبکر صديق س فرمود: سوگند به خدا با کسي ميجنگم که ميان نماز و زکات فرق ميگزارد زيرا زکات حق مال است». بخشي از حديث متفق عليه.
جــ :- پيامبر ص مي‌فرمايند: «هيچ صاحب طلا و نقره‌ی نيست که حق آن (زکاتش) را از آن تأديه نکند، مگر اينکه در روز قيامت برايش تخته‌هائي از آتش ساخته شده و در آتش جهنم داغ گرديده پهلو و پيشاني و پشتش بدان داغ کرده ميشود روزي که به اندازه‌ی پنجاه هزار سال است تا در ميان بندگان حکم صورت گرفته و او راهش را بسوي بهشت يا دوزخ ببيند . . .» نزد مسلم.
به همين ترتيب صاحبان اموال تجارت و مواشي و زمين‌داراني که از کشت و زرع زمين‌هاي شان استفاده ميکنند بايد زکات و يا عشر آنرا بپردازند.
جـــ :- کساني‌که در گرفتن روزه تنبلي ميکنند و به بهانه‌هاي دروغين ميخواهند از عملي کردن اين فريضه‌ی خداوندي شانه خالي کنند، حاکم يا نائب او مسؤليت دارد چنين اشخاص را باز پرس کند و او را جزاي سنگين بدهد تا عبرت و پند براي او و ديگران گردد.
جــ :- پيامبر ص مي‌فرمايند: «کسي که رمضان را از روي ايمان و اخلاص روزه گيرد گناهان گذشته اش آمرزيده ميشود» متفق عليه
همچنان ص فرمودند: «خداوند عزوجل مي‌فرمايد: «هر عملي فرزند آدم چند برابر ميشود، نيکي به ده برابرش تا هفتصد برابرش، الله تعالي فرمود: مگر روزه که همانا از براي من است و من بدان پاداش مي‌دهم، شهوت و طعام خود را به دستور من ميگزارد و براي روزه دار دو شادي است يک شادي در وقت افطارش و يک شادي در وقت ملاقات با پروردگارش و سوگند که بوي دهن روزه دار در نزد خداوند متعال از بوي مشک بهتر است». نزد مسلم
جـــ :- حج در تمام عمر مسلمان يکبار بروي فرض ميگردد پس لازم است در اداي آن تأخير و تنبلي نکند، خداوند مي‌فرمايد: ﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ﴾ [آل‌عمران: 97].
ترجمه: «و حق خداست بر مردم که خانه‌ی او را حج کنند هر که توانايي رفتن به سوي آنرا دارد – از جهت اسباب راه – وهر که کافر شود پس بيگمان خداوند از عالميان بي‌نياز است».
همچنان پيامبر ص مي‌فرمايند: «کسي که حج کند و فحش گويي نکرده و فسق ننمايد، مانند روزي که مادرش او را زائيده بود (بيگناه) باز ميگردد». متفق عليه
جــ :- حج با شروط ذيل مورد قبول قرار ميگردد:
1:- ماليکه با آن حج ميکند بايد حلال و پاک باشد.
2:- خاص بخاطر رضاي خداوند و دور از هرگونه ريا، شهرت و نيکنامي باشد.
3:- گفتار و کردار بد را کنار گذاشته، از خصومات و مجادله با مسلمانان و اذيت آنها اجتناب ورزد و بسوي زنان نگاه نکند.
4:- از اعمال و سخنان بد گذشته توبه کند و حقوق مردم را دوباره به آنها بسپارد و با کساني‌که خصومت و دشمني داشت معذرت خواسته آنان را راضي بسازد.
جـــ :- ايمان عبارت است از اقرار بزبان، تصديق با قلب و عمل نمودن با اعضاء.
جـــ :- ايمان شش رکن دارد که عبارت اند از: 1:- ايمان بخداوند 2:- ايمان به فرشتگان 3:- ايمان به کتابهاي آسماني 4:- ايمان به پيامبران 5:- ايمان بروز آخرت 6:- ايمان به قدر (تقدير).
جـــ :- دليل ارکان ايمان از قرآنکريم فرموده‌ی خداوند تعالي است:
﴿لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّۧنَ﴾ [البقرة: 177].
ترجمه: «نيست نيكو كاري آنكه متوجه كنيد روي خود را بطرف مشرق و مغرب و ليکن نيکوکاري آنست که بخدا و روز قيامت و فرشتگان و کتاب و پيامبران ايمان آورد».
﴿إِنَّا كُلَّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَٰهُ بِقَدَرٖ ٤٩﴾ [القمر: 49].
ترجمه: «هر آئينه ما هرچيز را به اندازه‌ی لازم و از روي حساب و نظام آفريده‌ايم».
دليل ارکان ايمان از حديث، فرموده‌ی آن‌حضرت ص به جبرئيل u است «. . جبرئيل گفت: پس مرا از ايمان خبر ده. فرمودند: اينکه ايمان بياوري به خدا و فرشتگان و کتابها و پيامبرانش و روز آخرت، و ايمان بياوري به قدر خيرش و شرش . . .». نزد مسلم
جــ :- ايمان به خداوند اينست که بنده از صميم قلب به وجود الله تعالي باور داشته باشد و بداند که او ذاتي است واحد و يکتا و بي‌همتا. هيچ چيزي بر او سبقت نکرده و نه بعد از فنا و نابودي جهان و کائنات غير از او چيزي باقي نمي ماند، خداوند بر همه چيز غالب است و هيچ چيزي بر او غالب نيست، همه چيزهاي پنهان به او آشکار است و اوست زنده و هميشه، بي‌نياز و بي‌مانند.
خداوند در الوهيت و ربوبيت و اسماء و صفات خود واحد و بي‌مثال است
جــ :- يگانه پنداشتن خداوند در پرستش را توحيد الوهيت گويند يعني عبادت با همه انواع آن خاص به الله تعالي است چنانکه خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ﴾ [الإسراء: 23].
ترجمه: «پروردگار تو حکم کرد که جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيکي کنيد».
جــ :- يگانه دانستن خداوند در آفرينش کائنات را توحيد ربوبيت گويند يعني خداوند پروردگار، آفريدگار، و مُدبر همه چيز است، همه چيز بدست و تصرف اوست، و به کمک ديگران ضرورت ندارد، خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي لَمۡ يَتَّخِذۡ وَلَدٗا وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ شَرِيكٞ فِي ٱلۡمُلۡكِ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلِيّٞ مِّنَ ٱلذُّلِّۖ وَكَبِّرۡهُ تَكۡبِيرَۢا ١١١﴾ [الإسراء: 111].
ترجمه: «بگو: حمد و سپاس خداوندي راست که براي خود هيچ فرزندي برنگزيده است و در فرمانروائي (جهان) شريکي انتخاب ننموده است و ياوري بخاطر ناتواني نداشته است، بنا بر اين او را به تعظيم ياد کن».
جــ :- توحيد اسماء و صفات اينست که مسلمان اعتقاد کامل و راسخ داشته باشد اينکه خداوند تعالي متصف به تمام صفات کمال بوده از همه نواقص و عيوب پاک و منزه است و بايد به تمام اسما و صفات خداوند تعالي طوريکه لايق و شايسته‌ی شأن اوست ايمان بياورد ، طوريکه خداوند در قرآن مجيد و پيامبر ص در احاديث نبوي وصف نموده اند. مسلمان بايد بدون اينکه از کيفيت و چگونگي آن سوال کند به آن اوصاف ايمان بياورد و در مورد اثبات اين اسماء و صفات به هيچ نوع زيادت و يا نقص و يا تشبيه و يا تمثيل و يا انکار قايل نباشد خداوند مي‌فرمايد:
﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ﴾ [الشوری: 11].
ترجمه: «هيچ چيزي همانند خدا نيست و او شنوا و بينا است». چنانکه مي‌فرمايد: ﴿وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ فَٱدۡعُوهُ بِهَا﴾ [الأعراف: 180].
ترجمه: «خداوند داراي زيباترين نامها است پس او را به آن نامها بخوانيد». پيامبر ص مي‌فرمايند: «خداوند داراي 99 اسم بوده، هر که آن را ياد کند داخل بهشت ميشود». متفق عليه.
جـــ :- معناي ايمان داشتن به فرشتگان اينست که مسلمان به وجود آنها اعتراف داشته اعمال و وظائف مربوط به آنها را که در دنيا و آخرت بدوش دارند و انجام ميدهند تصديق کند.
جـــ :- خداوند فرشتگان را براي عبادت خودش و انجام اوامرش در کائنات آفريده است.
جـــ :- فرشتگان در عالم غيب و پنهان مشغول طاعت و عبادت خداوند هستند و انسان آنها را به چشم مشاهده نميتواند و هيچ کس غير از خداوند تعداد و چگونگي آنها را نمي داند. خداوند آنها را از نور آفريده است و ميتوانند به اشکال مختلف خود را ظاهر سازند، فرشتگان داراي بالهاي هستند، بعضي از آنها دو بال و يا سه بال يا چهار بال و يا بالهاي بيشتري دارند مانند جبرئيل که ششصد بال دارد چنانکه رسول الله ص وي را ديد که هر بالش افق را پوشانيده بود.
جــ :- فرشتگان مخلوقات مطيع و فرمانبرداري‌اند که هيچگاه از طاعت و عبادت خداوند خسته نشده و سرباز نمي‌زنند، و به وظائفي که مأمور اند هيچ تأخير نميکنند فرشتگان وظائف و اعمال معين را بدوش دارند که بطور مختصر آنرا بيان مي‌کنيم.
1:- جبرئيل،: مأمور به فرود آوردن وحي از جانب خداوند به پيامبران خدا است.
2:- ميکائيل،: مأمور به فرود آوردن باران است.
3:- اسرافيل: موظف به دميدن صور (بوق) است هنگامي‌که خداوند بخواهد مردم را از قبرهاي شان بيرون آرد.
4:- فرشتگاني است که موظف به قبض جانها اند مانند ملک الموت و همکاران او.
5:- بعضي آنها اعمال بندگان را مي‌نويسند (کراماً کاتبين) يکي در پهلوي راست حسنات را مي‌نويسد و ديگري در پهلوي چپ بديهاي انسان را مي‌نويسد، آنها در هر جايي با انسان همنشين هستند و او را ترک نميکنند.
6: - بعضي از آنها مسؤليت نگهداري و حفاظت انسان را بدوش دارند.
7:- فرشتگاني اند که مسؤليت بهشت و نعمت‌هاي آن را دارند.
8:- بعضي از فرشتگان موظفين دوزخ و عذاب آن هستند مانند مالک و همراهانش.
9:- فرشتگاني است که مأمور به پرسيدن مردگان در قبر اند، (منکر و نکير).
10:- بعضي از آنها عرش خداوند را حمل ميکند.
11:- فرشتگاني اند که مسؤليت القاي نطفه در رحم و مراحل خلقت انسان در رحم مادر را بدوش دارند.
12:- بعضي آنها مقربين در بار خداوند تعالي‌اند.
13:- فرشتگاني هستند که هميشه در رکوع و سجود مشغول عبادت خداوند اند و هيچگاه سر خود را بلند نميکنند.
14:- فرشتگاني اند که هميشه در جستجوي مجالس ذکر ميباشند. خلاصه اينکه هر رويداد و واقعه‌ی که در اين کائنات پديد مي‌آيد همه را خداوند توسط فرشتگانش به اجرا در ميآورد.
جــ :- ايمان به فرشتگان تأثير بس بزرگي در زندگي مسلمان دارد وقتي مسلمان درک کرد که وي مراقبت ميشود و در هر زمان و مکان چيزي دنبالش است و حرکات و سکناتش را ثبت ميکند. بلا فاصله احتياط نموده مو اظب گفتار و کردار خود خواهد بود، تا در موردش چيزي نوشته نشود.
جـــ :- مسلمان بايد يقين کامل داشته باشد که همه کتابها از جانب الله تعالي فرود آمده است، بعضي را خداوند توسط جبرئيل به پيامبرانش فرستاده است يا اينکه از پشت پرده بدون واسطه‌ی با پيامبرش سخن گفته است و بعضي از آنها را خداوند جل جلاله قسم نوشته شده به پيامبرانش فرستاده است.
جــ :- کتابهاي که بايد به آن ايمان داشته باشيم اينها است:
1:- قرآن کريم بر حضرت محمد ص نازل گرديده.
2:- تورات بر موسي u نازل گرديد.
3:- انجيل بر عيسي u نازل گرديد.
4:- زبور بر داود u نازل گرديد.
5:- صحف ابراهيم و موسي إ.
علاوه بر اين کتابهاي ديگري بر ساير پيامبران نازل گرديده است که در قرآن از آنها نام برده نشده است.
جــ :- نه، کتابهاي تورات و انجيل امروزي همه تحريف شده است، زيرا علماي آنها اين کتابها را مطابق هوي و هوس خويش تغير داده‌اند.
س37:- ايمان داشتن به پيامبران ‡ چه معني دارد؟
جـــ :- ايمان داشتن به پيامبران اينست که مسلمان بايد يقين کامل داشته باشد که خداوند متعال به هر قومي از ميان خود شان پيامبري را بر گزيده است تا آنها را بسوي عبادت خداوند بي‌همتا و ترک شرک و بت پرستي دعوت کند. پيامبران خداوند داراي اوصاف نيک مانند، راستي، امانت داري، نيکو کاري، عزت، وقار، عفت، تقوي، و خير خواهي مردم بودند.
س38:- آيا پيامبران ‡ بر يکديگر امتياز و فضليتي دارند؟
جــ :- بلي، بعضي پيامبران بر بعضي ديگر امتياز دارند خداوند مي‌فرمايد:
﴿تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۘ مِّنۡهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُۖ وَرَفَعَ بَعۡضَهُمۡ دَرَجَٰتٖ﴾ [البقرة: 253].
ترجمه: «اين پيغمبران بعضي از ايشان را بر بعضي ديگر برتري داديم. خداوند با برخي از آنها سخن گفت، و بعضي را درجاتي برتر داد».
مثلاً: خداوند متعال ابراهيم و محمد إ را بدوستي خود برگزيده و با موسي u سخن گفت و به ادريس u مقام بلند بخشيد و عيسي u را بدون پدر و با ذريعه‌ی کلمه‌ی ((کن)) در مريم القاء کرد سپس او را بسوي خود بالا برد.
س39:- آيا پيامبر گرامي ما حضرت محمد ص فضيلت و امتيازي بر ساير پيامبران پيشين دارد ؟
جــ :- بلي، پيامبر گرامي ما فضايل و خصوصيات و امتيازاتي بر ساير پيامبران دارد که آنرا ذکر مينمايم.
1:- پيامبر ما ص سردار و بهترين اولاد آدم است چنانکه ص مي‌فرمايند: «من سردار فرزندان آدم هستم و به آن فخر نمي‌کنم». نزد ترمذي و ابن ماجه و احمد.
2:- پيامبرما به سوي جن و انس فرستاده شده است.
3:- پيامبرما آخرين پيامبر است و به همه جهانيان تا روز قيامت فرستاده شده است.
4:- هيچ انساني بدون ايمان آوردن به محمد ص به بهشت داخل نخواهد شد چنانکه عليه الصلاة والسلام فرموده‌اند: «قسم بذاتيکه جان من بدست اوست، هيچ فردي از مردم چه يهودي باشد يا نصراني، دعوت من بگوش او برسد سپس بميرد در حاليکه به من و به آنچه فرستاده شده‌ام ايمان نياورد، از جمله‌ی دوزخيان خواهد بود» نزد مسلم و احمد.
5:- حضرت پيامبر ص بعضي امتيازات خود را بر ساير پيامبران چنين بيان ميکند: «پنج چيز به من داده شده که قبل از من به کسي داده نشده است:
1:- به مسافت يکماه راه، دشمن از من مي‌ترسد.
2:- تمام زمين برايم سجده گاه گردانيده شده است بناءً هر فردي از امتم در هر جائي که وقت نمازش شود پس در همانجا نماز خود را ادا نمايد.
3:- مال غنيمت برايم حلال گردانيده شده، در حاليکه قبل از من براي کسي حلال نبود.
4:- به من اجازه‌ی شفاعت داده ميشود.
5:- قبل از من هر پيامبري تنها بسوي قومش فرستاده مي‌شد لکن من بسوي همه بشريت فرستاده شده‌ام» متفق عليه.
جــ :- ايمان به پيامبران رکني از ارکان ايمان بشمار ميرود، اگر مسلماني ايمان به همه‌ی پيامبران ‡ مانند ايمانش به محمد ص نداشته باشد، مسلمان محسوب نميشود و اگر به يکي از پيامبران کافر شود و يا سخن بد يا زشتي را به آنها نسبت دهد از دايره‌ی اسلام خارج گرديده و مرتد ميگردد، کسي که به يک پيامبر کافر گردد چنانکه به همه‌ی آنها کافر گرديده باشد.
جــ :- خداوند پيامبران را فرستاده است تا مردم را به عبادت خود و ترک شريک آوردن به او امر و دعوت نمايند. خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَ﴾ [النحل: 36].
ترجمه: «ما در هر گروه و ملتي پيغمبري را فرستاديم که خدا را بپرستيد و از طاغوت دوري کنيد».
جــ :- آخرين پيامبران محمد ص است، بعد از وي هر کسي دعواي پيامبري را کند دروغگو و دجال است، پيامبر ص مي‌فرمايند: «زود است بعد از من سي نفر دروغگو پيدا شود، همه‌ی آنها دعواي پيامبري را خواهد کرد، من آخرين پيامبران هستم و بعد از من ديگر پيامبري نيست». نزد ترمذي و احمد
جــ :- ايمان به روز آخرت اينست که مسلمان يقين کامل به آمدن آن روز داشته باشد، و بخاطر نجات در آن روز، آماده و بيدار بوده در دنيا عمل نيک کند.
همچنان مسلمان بايد به علامات و نشانه‌هاي روز آخرت که قبل از برپا شدن قيامت به وقوع مي‌پيوندد ايمان داشته باشد.
در ضمن ايمان به روز آخرت امور ذيل نيز شامل آن ميگردد:
ايمان به مرگ و امتحان در قبر، عذاب و نعمت در قبر، بيرون آمدن از قبرها بعد از نفخ در صور توسط اسرافيل، مواقف روز قيامت و حالات هولناک آن روز، باز کردن نامه‌هاي اعمال، ترازوي اعمال، پل صراط، و حوض کوثر و شفاعت، جنت و نعمت‌هاي آن، دزوخ و عذاب و شکنجه‌هاي آن، ديدار خداوند در جنت و محروم شدن اهل دوزخ ازين نعمت بزرگ، جاويدان بودن اهل جنت در جنت و اهل دوزخ در دوزخ.
جـــ :- نه، آمدن قيامت را جز خداوند کسي ديگر نميداند، نه ملائکه و نه جن و نه انسان.
جـــ :- علامات روز قيامت به دو دسته تقسيم ميگردد:
1- علامات خورد 2- علامات بزرگ
1:- بعثت و وفات پيامبر گرامي ما ص.
2:- فتح بيت المقدس.
3:- زيادي مال و ثروت.
4:- ظهور فتنه‌ها از جانب مشرق زمين.
5:- شهادت عثمان س.
6:- جنگ‌هاي جمل و صفين.
7:- ظهور خوارج.
8:- پيروي از امت گذشته «يهود و نصاري».
9:- ظهور مدعيان نبوت.
10:- آسايش در زندگي.
11:- بيرون آمدن آتش از سر زمين حجاز.
12:- خيانت در امانت.
13:- زنا کاري و سود خواري.
14:- زياد شدن پوليس و همکاران ظالمان.
15:- ظهور جهل و ناداني و قلت علماء.
16:- شنيدن ساز و سرود و شراب خواري.
17:- مزين ساختن مساجد و افتخار به آن.
18:- بنا نمودن خانه‌هاي بلند.
19:- قتل و کشته شدن بي‌مورد.
20:- نزديکي سال و ماه و هفته.
21:- نزديکي بازارها.
22:- ظهور شرک در امت محمد ص .
23:- ظهور فواحش و قطع صله رحمي و بدي با همسايگان.
24:- مردان و زنان پير، خويش را جوان جلوه دادن.
25:- زلزله‌هاي پي در پي.
26:- پاره شدن زمين.
27:- مسخ شدن بعضي انسانها.
28:- رفتن مردم نيک.
29:- ظهور زنان برهنه.
30:- صدق نمودن خواب‌هاي مؤمنان.
31:- بي‌پروائي و بي‌رغبتي در امور دين.
32:- دروغگويي و شاهدي دادن به ناحق.
33:- مرگ‌هاي بي‌سبب و ناگهاني.
34:- زياد شدن زنان و کم شدن مردان.
35:- ذلت و خواري و ضعف مسلمانان.
36:- جنگ با يهود.
37:- مدينه مردمان بد را نفي ميکند.
38:- وزيدن باديکه روح مؤمنان را به آساني قبض ميکند.
39:- ويران شدن خانه‌ی خدا.
1:- ظاهر شدن مهدي u
2:- ظهور دجال.
3:- نزول عيسي u به زمين.
4:- خروج ياجوج و ماجوج.
5:- چاک شدن زمين در سه جهت، در شرق و غرب و جزيرة العرب.
6:- آشکار شدن دود بزرگ.
7:- طلوع آفتاب از مغرب.
8:- خارج شدن دابه (حيوان) از زمين که بر جبين‌ها مهر کفر و ايمان را مي‌زند.
9:- ظهور آتش از يمن که مردم را بسوي سرزمين شام سوق ميدهد.
جــ :- مرگ اولين مرحله و نقطه‌ی آغاز روز قيامت ميباشد چنانکه آن‌حضرت ص فرموده‌اند: «هر شخصي که مي‌ميرد قيامت وي برپا شده است».
دومين مرحله‌ی قيامت همانا گذاشتن مرده در قبر است، هنگامي‌که انسان در بستر خاک آرام گرفت و تشييع کنندگان باز گشتند، صداي پاهاي آنان را مي‌شنود، سپس دو فرشته‌ی خوفناک او را نشستانده سه سوال از وي ميکنند:
1:- پروردگار تو کيست؟ 2:- دين تو چيست؟ 3:- پيامبرت کيست؟
اگر شخص مؤمن باشد خداوند او را ثابت قدم ميدارد و جواب صحيح به وي الهام ميکند، و اگر کافر و بدکار بود، به هيچ وجه نميتواند جواب فرشتگان را بدهد، اگر چه در دنيا آنرا مي‌دانست. شخص مؤمن در قبرش خوشبخت شده جاي خويش را در بهشت مشاهده ميکند، و قبرش گشاده شده خوش بويي بهشت به مشامش ميرسد.
اماشخص کافر و بد عمل بد بخت شده جايگاه خود را در دوزخ مشاهده ميکند، قبر نيز بر او فشار آورده تا اينکه استخوانهايش درهم مي‌پيچد و قبرش به گودالي از گودالهاي آتش مبدل ميگردد و از بدبويي‌ها و گرمي دوزخ به وي ميرسد.
پس بدان که قبرباغي از باغهاي بهشت، يا گودالي از گودالهاي دوزخ است.
سومين مرحله قيامت آنست، هنگامي‌که اسرافيل بوق را بصدا در آورده تمام موجودات زنده بيهوش شده ميميرند، سپس اين زمين به زمين ديگر تبديل شده آسمانها تکه و پاره ميشود، آفتاب، مهتاب، و ستارگان به هم ريخته نظام کائنات از بين ميرود، خداوند اين روز وحشتناک را چنين توصيف مي‌فرمايد:
﴿فَإِذَا نُفِخَ فِي ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ ١٣ وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةٗ وَٰحِدَةٗ ١٤ فَيَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١٥ وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِيَ يَوۡمَئِذٖ وَاهِيَةٞ ١٦﴾ [الحاقة: 13-16].
ترجمه: «هنگامي‌که يک دم در صور دميده شود و زمين و کوها از جا برداشته شود و يکباره درهم کوبيده و متلاشي گردند پس آن روز واقعه‌ی بزرگ رخ ميدهد و آسمان از هم مي‌شگافد و در آن روز سست و نا استوار ميگردد».
براي بار دوم اسرافيل در بوق دميده همه مردم از قبرها بر خاسته زنده ميشوند، خداوند مي‌فرمايد: ﴿ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخۡرَىٰ فَإِذَا هُمۡ قِيَامٞ يَنظُرُونَ﴾ [الزمر: 68].
ترجمه: «سپس بار ديگر در آن دميده ميشود، بناگاه همگي بپا ميخيزند و مي‌نگرند».
در اين هنگام مردم سراسيمه، برهنه، و ختنه ناشده (مانند روزيکه از مادر بدنيا آمده اند) از قبرهاي‌شان بر ميخيزند، و از شدت و سختي آنروز هيچ کسي به ديگري نگاه نميکند، در آن روز انسان از برادر، پدر، مادر، زن و فرزندانش مي‌گريزد، چون هر کدام از آنها وضعي دارد که او را کاملاً به خود مشغول ميسازد.
آفتاب با آن شدت حرارتش به آنها نزديک شده از تمامي بدن آنها عرق سرازير ميشود، هر که بقدر اعمالش در عرق ميباشد، کساني هستند که عرق تا بجلک پايش رسيده، کساني تا زانو، کساني تا کمر، و کساني تا دهانشان در عرق غرق هستند.
يکي ار مراحل قيامت حساب و محاسبه است، بعد از اينکه مدت طولاني را در ترس و وحشت به سر بردند پيامبر گرامي محمد ص براي پايان يافتن اين وضع هولناک شفاعت ميکند سپس خداوند براي محاسبه دستور ميدهد، خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسُۡٔولُونَ ٢٤﴾ [الصافات: 24].
ترجمه: «آنان را نگاه داريد که بايد باز پرسي شوند».
چنانکه مي‌فرمايد: ﴿يَوۡمَئِذٖ يَصۡدُرُ ٱلنَّاسُ أَشۡتَاتٗا لِّيُرَوۡاْ أَعۡمَٰلَهُمۡ ٦ فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ ٧ وَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ ٨﴾ [الزلزلة: 6-8].
ترجمه: «در آن روز، مردمان دسته دسته و پراگنده بيرون ميآيند تا اعمال شان به آنان نشان داده شود پس هر کس به اندازه‌ی ذره‌ای کار نيکو کرده باشد آن را مي‌بيند و هر کس به اندازه‌ی ذره‌ای کار بد کرده باشد آنرا خواهد ديد».
يکي از مراحل قيامت تقسيم نامه‌هاي اعمال است، مؤمن نامه‌ی اعمال خود را بادست راست و کافر با دست چپ تسليم ميشود، خداوندY چنين مي‌فرمايد:
﴿فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَيَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ كِتَٰبِيَهۡ ١٩﴾ [الحاقة: 19].
ترجمه: «و اما هر کسي‌که نامه‌ی اعمالش به دست راست او داده شود ميگويد نامه‌ی اعمال مرا بگيريد و بخوانيد».
﴿وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَيَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي لَمۡ أُوتَ كِتَٰبِيَهۡ ٢٥﴾ [الحاقة: 25].
ترجمه: «و اما کسي‌که نامه‌ی اعمالش به دست چپش داده شود، ميگويد: اي کاش هرگز نامه‌ی اعمالم به من داده نميشد!».
يکي از مراحل قيامت گذاشتن ترازو براي وزن اعمال بندگان است خداوند مي‌فرمايد: ﴿وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡٔٗا﴾ [الأنبیاء: 47].
ترجمه: «و ما ترازوي عدل را در روز قيامت خواهيم نهاد، و اصلاً به هيچ کسي کمترين ستمي نميشود».
جـــ :- بعد از تمام شدن حساب و تسليم شدن عمل نامه‌ها، پلي بر روي جهنم نهاده شده (پل صراط) که از مو باريک و از شمشير تيزتر است، سپس مردمان از آن عبور ميکنند.
پيامبر ص در مورد پل صراط چنين مي‌فرمايند: «روز قيامت پلي آورده شده بر روي جهنم نصب ميگردد، آن پل جاي لغزيدن و افتيدن است که در اطرافش چنگگ‌هاي آهنين تيز و نوکدار و پهن نصب است، مؤمنان از بالاي آن با اين کيفيت عبور ميکنند: بعضي‌ها مانند برق و باد به سرعت از آن مي‌گذرند، بعضي‌ها مانند اسپ سواران و شتر سواران از آن عبور ميکنند.
عبور کنندگان سه گروه اند: کساني اند که سالم و بدون خطر از آن مي‌گذرند، کساني ديگر اند که در وقت عبور، زخم و جراحت مي‌يابند، گروه ديگر کساني‌اند که هنگام عبور از پل در جهنم مي‌افتند، آخرين مردمانيکه نصيب‌شان نجات است، کشان کشان از پل مي‌گذرند، ابو سعيد خدري س راوي حديث ميگويد، به من خبر رسيده است که پل صراط باريکتر از مو و تيزتر از شمشير است» بخشي از حديث متفق عليه.
جـــ :- حوض کوثر يکي از نعمت‌هاي بزرگي خداوند است که در آخرت به آن‌حضرت ص عطاء ميگردد، سپس امت پيامبر ما ص در آن وارد ميشوند، پياله‌هاي آن به اندازه‌ی تعداد ستارگان آسمان است، آن‌حضرت ص با دست شريفش به امتيانش جامي از آب اين حوض ميدهند و هر که از آن بنوشد هرگز تشنه نميشود، آب آن سفيدتر از شير و از عسل لذيذتر است، لکن کساني هستند که از اين نعمت بزرگ محروم ميشوند، پيامبر ص فرمودند: کساني از ميان وارد شدگان بيرون کرده ميشوند، من ميگويم او از امت من است! به من گفته ميشود، تو آگاهي نداري که اين شخص بعد از تو چه بدعتي را انجام داده‌است» برگرفته از حديث انس نزد ترمذي.
جـــ :- مسلمان بايد يقين کامل داشته باشد که جنت و دوزخ فعلاً موجود است، و باور داشته باشد که جنت با نعمت‌هاي فراوان و بي‌پايانش و دوزخ با عذاب و شکنجه‌هاي درد ناکش هميشه و جاويدان اند و هرگز فنا نميشوند.
پيامبر ص در نماز‌هاي نيمه شب با خداوند اينچنين راز و نياز ميکردند: «خداوند! تراست ثنا و ستايش، تو حقي و وعده‌ی تو حق است، ديدار تو حق است و گفته‌ی تو حق است، جنت و دوزخ تو حق است و پيامبران به شمول محمد ص حق‌اند و روز رستاخيز حق است». متفق عليه
جـــ :- آري! چنانکه خداوند فرموده است: ﴿لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ ٱلۡحُسۡنَىٰ وَزِيَادَة﴾ [یونس: 26].
ترجمه: «کساني که کارهاي نيکو انجام دادند - بهشت - از ايشان است و افزون (نگاه به خداوند)».
جـــ :- شفاعت از جمله‌ی امور اعتقادي مسلمانان بشمار ميرود، خداوند متعال در آيات زياد شفاعت را با قيود و شرايط سخت و سنگين ثابت نموده آنرا ملک خود و در اختيار خود قرار داده است، چنانکه مي‌فرمايد:
﴿يَوۡمَئِذٖ لَّا تَنفَعُ ٱلشَّفَٰعَةُ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَرَضِيَ لَهُۥ قَوۡلٗا ١٠٩﴾ [طه: 109].
ترجمه: «در آن روز شفاعت- هيچکسي سودي نمي‌بخشد، مگر کسي که خداوند مهربان به او اجازه دهد و گفتارش را بپسندد».
شفاعت تنها از بندگان صالح و نيک الله Y پذيرفته ميشود، بندگان نيک و صالح اوکساني اند که الله تعالي از آنها راضي و خوشنود باشد.
جـــ :- شفاعت شش نوع بوده که آنرا مختصراً بيان مي‌کنيم:
شفاعت عظمي که مخصوص پيامبر ما محمد ص است هنگامي‌که از خداوند ميخواهد تا قضا و محاسبه در ميان بندگان را آغاز نمايد.
شفاعت بخاطر کشودن دروازه‌ی جنت که اين هم مخصوص پيامبر گرامي ما محمد ص است و اولين امتيکه داخل بهشت ميشود امت اوست.
شفاعت در مورد کساني که مسير شان به دوزخ تعين شده است.
شفاعت در باره‌ی يکتا پرستاني که وارد دوزخ شده اند ليکن توسط شفاعت از دوزخ بيرون آورده ميشوند.
شفاعت بخاطر بلند شدن مرتبه و منزلت جنتيان.
شفاعت بخاطر کم کردن عذاب از بعضي کافران که اين شفاعت خاص به پيامبر ص است، آن‌حضرت ص در باره‌ی کاکاي شان ابو طالب شفاعت مينمايند و پذيرفته ميشود.
جـــ :- بلي! بهشتيان و دوزخيان با جسد و روح‌شان بطور جاويدان و ابدي زندگي نموده مرگ وجود ندارد چنانکه در حديث شريف آمده است: «روز قيامت مرگ بشکل قُچي آورده شده سپس فرشتگان بهشتيان را صدا مي‌زنند، همه نگاه ميکنند، به آنها گفته ميشود اين را مي‌شناسيد؟
همه ميگويند: بلي، مرگ است، همچنين فرشتگان اهل دوزخ را صدا مي‌زنند آنها نيز نگاه ميکنند، بعد از آن مرگ را ذبح ميکنند، سپس به بهشتيان گفته ميشود اين زندگي جاودانه است و مرگي نيست، در نتيجه آنها خيلي خوشحال ميشوند، و به دوزخيان گفته ميشود اين زندگي جاودانه است و مرگي نيست، در نتيجه به غم و اندوه و ناراحتي آنها افزوده ميگردد». نزد بخاري
جــ :- اگر کسي از زنده شدن بعد از مرگ انکار کند کافر است و جايگاهش دوزخ خواهد شد، خداوند درين مورد از زبان کافران حکايت ميکند:
﴿زَعَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَن لَّن يُبۡعَثُواْۚ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتُبۡعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلۡتُمۡۚ وَذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ ٧﴾ [التغابن: 7].
ترجمه: «کافران مي‌پندارند که هرگز زنده و برانگيخته نخواهند گرديد! بگو: چنين نيست که مي‌پنداريد، به پروردگارم سوگند! زنده و برانگيخته خواهيد شد وسپس از آن چيزهاي که مي‌کرده‌ايد با خبرتان خواهند کرد، و اين کار براي خداوند ساده و آسان است».
جـــ :- ايمان به قدر يکي از اصول و ارکان ايمان بشمار ميرود، مسلمان بايد يقين کامل داشته باشد که تقدير خير و شر از جانب خداوند است و اگر مصيبتي بر او برسد، آنرا متحمل شود و ابراز رضايت نمايد و به اراده‌ی خداوندي تن در دهد و بداند که مصيبت و آسيب از روي تصادف نبوده بلکه قبلاً فيصله شده است، هيچ چيزي در کائنات خارج تقدير نبوده در لوح محفوظ نوشته شده است، اعمال بندگان خير يا شر به اراده‌ی خداوند صورت مي‌گيرد، با آن هم خداوند آنان را اختيار و اراده داده است و در هيچ عملي آنان را مجبور نساخته است لذا خداوند بندگان خود را امر و نهي نموده است و راه خير و شر را به آنان واضح و بيان کرده است.
جـــ :- ايمان به قدر مشتمل بر چهار مرتبه است:
اول:- مؤمن بايد باور و يقين داشته باشد که علم خداوند بر همه چيز احاطه کرده است و هيچ چيزي در اين عالم از دايره‌ی علم او بيرون نيست، خداوند قبل از آفريدن کائنات بر همه‌ی آنها علم و آگاهي داشت، اعمال، کردار، روزي، اجل، و حرکات آنها، اهل جنت و دوزخ به او معلوم بود.
خداوند مي‌فرمايد: ﴿وَأَنَّ ٱللَّهَ قَدۡ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عِلۡمَۢا﴾ [الطلاق: 12].
ترجمه: «و آگاهي او همه چيز را فرا گرفته است».
دوم:- مؤمن بايد اعتقاد جازم داشته باشد که خداوند قبل از آفريدن خلائق و کائنات، همه چيز را نوشته بود، چنانکه پيامبر ص مي‌فرمايند: «خداوند متعال پنجاه هزار سال قبل از پيدايش آسمانها و زمين، تقدير مخلوقات را نوشته بود، «قبل از آن» عرشش بر بالاي آب بود». نزد مسلم و احمد.
سوم:- مؤمن ايمان داشته باشد که اراده و خواست خداوند نافذ و قدرت او بر همه چيز است، همه حوادث و وقايع به اراده و قدرت او واقع شده و ميشود، آنچرا خداوند بخواهد پديد مي‌آيد و آن چيزي را که نخواهد پديد نمي آيد، خداوند مي‌فرمايد: ﴿وَيَفۡعَلُ ٱللَّهُ مَا يَشَآءُ﴾ [إبراهیم: 27].
ترجمه: «و خداوند هر چه بخواهد انجام ميدهد» همچنان مي‌فرمايد:
﴿وَمَا تَشَآءُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ﴾ [الإنسان: 30].
ترجمه: «شما نميتوانيد، بخواهيد، مگر اينکه خدا بخواهد».
چهارم:- مؤمن بايد ايمان داشته باشد که الله Y آفريدگار همه چيز است، همه چيز خورد و بزرگ را آفريده است و بر همه چيز قادر است، چنانکه خداوند مي‌فرمايد:
﴿قُلِ ٱللَّهُ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖ﴾ [الرعد: 16].
ترجمه: «بگو: خدا آفريننده‌ی همه چيزها است».
جـــ :- هر مسلمان مکلف است به انجام اعمال نيک مبادرت و رزيده و از اعمال بد بپرهيزد، حديث ذيل جواب قناعت بخشي براي چنين اشخاص است.
از علي س روايت شده که گفت: ما در جنازه‌ی در بقيع حضور داشتيم و رسول الله ص آمده و نشست و ما به اطرافشان نشستيم در دست‌شان عصايي بود، سپس سر شان را به زير انداخته و با عصايي که سرش کج بود بزمين زده و فرمودند: «هيچ کدام از شما نيست مگر اينکه جايش از جهنم و بهشت نوشته شده است، گفتند: يا رسول الله آيا بر نوشته‌ی ما در «لوح محفوظ» اعتماد نکينم؟ فرمود: عمل کنيد زيرا براي هرکس آنچه که براي آن آفريده شده است، آماده گشته» متفق عليه.
همچنين آن‌حضرت ص مي‌فرمايند: «آفرينش يکي از شما در رحم مادر براي چهل روز بصورت نطفه باقي مي‌ماند و بعد از آن مثل همين مدت چهل روز به خون بسته تبديل ميگردد، مثل همين مدت هم چهل روز به گوشت پاره مبدل ميگردد، سپس فرشته‌ی فرستاده شده و در وي روح مي‌دمد و به چهار چيز دستور داده ميشود تا بنويسد: به نوشتن روزي اش، اجلش، عملش، و اينکه نيکبخت است يا بدبخت، پس سوگند به خدايي که معبود بر حقي بجز او نيست، همانا يکي از شما عمل اهل بهشت را انجام ميدهد که ميان او و بهشت جز گزي «فاصله» نمي‌ماند ولي نوشته «لوح محفوظ» بر وي سبقت مي‌جويد و وي عمل اهل دوزخ را انجام داده به دوزخ داخل ميگردد، و همانا يکي از شما عمل اهل دوزخ را انجام ميدهد که ميان او و دوزخ جز گزي نمي ماند ولي نوشته «لوح محفوظ» بر وي سبقت جسته و وي عمل اهل بهشت را انجام داده و به آن داخل ميگردد». متفق عليه
اين حديث قدر را ثابت ميکند و اينکه هر آنچه در جهان است از سود و زيان به قضا و قدر خداوند است.
همچنان اين حديث مي‌رساند که ارزش کارها و اعتبار آن به خاتمه است و نبايد به ظاهر اعمال اعتماد شود، چنانکه نبايد انسان به اعمال نيکش فريفته و مغرور گردد.
مؤمن بايد ايمان و يقين کامل داشته باشد که آفريننده‌ی خير و شر الله Y است و به اوامر و نواهي شريعت پابندي داشته باشد و احکام الله را در آشکار و پنهان بر خود حاکم بداند، و با تکيه به تقدير از عمل شانه خالي نکند.
و بداند که هدايت و گمراهي همگي بدست الله است، ثواب و عقاب بر اساس پيروي از شريعت و تخلف از آن است، نه بر اساس تقدير، نبايد در وقت مصيبت خود را به تقدير حواله دهد و هرگاه به کار خوب و نيک توفيق يافت آن را از کمال خود نداند بلکه بگويد که همه از احسان و نيکي خداوند است، به لغزش‌هاي خود اعتراف نموده بلا فاصله از خداوند طلب مغفرت خواسته به او رجوع کند.
جـــ :- اموريکه مسلمان را از دايره‌ی اسلام خارج نموده ايمانش را نقض ميکند قرار ذيل است:
1:- شريک قرار دادن با خداوند متعال در عبادت، مانند: غير از خدا خواستن، يا به مخلوقي اميد کردن يا از وي ترسيدن، يا دوستي با مخلوق مانند محبت با خداوند و يا بيشتر از آن، يا شباهت دادن مخلوقي با خالق، و يا اينکه عبادتي براي غير الله تعالي اداء گردد مانند قرباني، نذر و غيره، و اينگونه اشخاص مشرک بوده داخل شدن جنت بر آنها حرام است و دوزخ جايگاه ابدي شان خواهد بود خداوند مي‌فرمايد:
﴿إِنَّهُۥ مَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَقَدۡ حَرَّمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِ ٱلۡجَنَّةَ وَمَأۡوَىٰهُ ٱلنَّارُۖ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَار﴾ [المائدة: 27].
ترجمه: «بيگمان هر کس شريکي براي خدا قرار دهد، خدا بهشت را بر او حرام کرده است و جايگاه او آتش است».
2:- کسي‌که ميان خود و پروردگارش واسطه‌ای را قرار داده از آنها شفاعت ميطلبد يا بر آنها توکل مي‌نمايد، به اجماع امت اسلامي کافر است.
3:- کسي‌که مشرکان و کافران را کافر نگويد يا در کفر آنان شک کند و يا اينکه راه، روش و مفکوره‌ی آنان را صحيح گفته و بهتر بداند، کافر است.
4:- کسي‌که معتقد باشد اينکه راه و روش و مفکوره‌هاي ديگران بهتر و کاملتر از هدايات و رهنمود‌هاي پيامبر گرامي محمد ص است يا حکم آنان را بر حکم پيامبر ص ترجيح داده آنرا صحيح بخواند کافر است، مانند کساني‌که حکم طاغوت‌ها و مستکبران روي زمين را بهتر از اسلام ميدانند.
5:- کسي‌که با رهنمود و اوامر پيامبر ص بغض و کينه مي‌ورزد هر چند به آن عمل کند، کافر است چنانکه خداوند مي‌فرمايد:
﴿ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱتَّبَعُواْ مَآ أَسۡخَطَ ٱللَّهَ وَكَرِهُواْ رِضۡوَٰنَهُۥ فَأَحۡبَطَ أَعۡمَٰلَهُمۡ ٢٨﴾ [محمد: 28].
ترجمه: «بدان خاطر است که آنان بدنبال چيزي مي‌روند که خداي را بر سر خشم ميآورد، و از چيزي که موجب خوشنودي او است ناپسندي ميکنند».
6:-کسي‌که به امري از امور دين اسلام توهين کند يا به آن تمسخر کند کافر است، خداوند در مورد چنين اشخاص مي‌فرمايد: ﴿قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ ٦٥ لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ﴾ [التوبة: 65-66].
ترجمه: «بگو: آيا به خداوند و آيات او و پيغمبرش بازي و شوخي مي‌کرديد؟! عذر خواهي نکنيد، شما پس از ايمان آوردن کافر شده‌ايد».
7:- کسي‌که جادو کند و يا به آن راضي شود کافر است مانند اختلاف افگني ميان دو دوست و يا نزديک سازي ميان دو شخص توسط جادو، خداوند در مورد کفر جادوگران چنين مي‌فرمايد: ﴿وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡ﴾ [البقرة: 102].
ترجمه: «آندو فرشته- به هيچ کس چيزي نمي آموختند، مگر اينکه پيشاپيش به او ميگفتند: ما وسيله‌ی آزمايش هستيم کافر نشو».
8:- کسي‌که در برابر مسلمانان باکفار کمک و همکاري نموده و از آنها پشتيباني ميکند کافر است خداوند در مورد چنين مردمان مي‌فرمايد:
﴿وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَإِنَّهُۥ مِنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ [المائدة: 51].
ترجمه: «هر کس از شما با ايشان «يهود و نصاري» دوستي ورزد بيگمان او از زمره‌ی ايشان به شمار ميرود، و شک نيست که خداوند افراد ستمگر را هدايت نميکند».
9:- کسي‌که معتقد باشد اينکه بعضي اشخاص ميتواند از شريعت محمد ص پا بيرون نهد، پس اينگونه اشخاص کافر ميباشد خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَمَن يَبۡتَغِ غَيۡرَ ٱلۡإِسۡلَٰمِ دِينٗا فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡهُ وَهُوَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ ٨٥﴾ [آل‌عمران: 85].
ترجمه: «کسي‌که غير از اسلام، آئيني برگزيند، از او پذيرفته نميشود، و او در آخرت از زمره‌ی زيانکاران خواهد بود».
10:- کسي‌که از دين خداوند روگرداند، طوريکه نه آنرا مي‌آموزد و نه به آن عمل ميکند، کافر است خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بَِٔايَٰتِ رَبِّهِۦ ثُمَّ أَعۡرَضَ عَنۡهَآۚ إِنَّا مِنَ ٱلۡمُجۡرِمِينَ مُنتَقِمُونَ ٢٢﴾ [السجدة: 22].
ترجمه: «چه کسي ستمکارتر از آن کسي است که به آيات پروردگارش پند داده شود، و او از آنها روي بگرداند؟ مسلماً ما از گناه کاران انتقام گيرنده‌ايم».
11:- کسي‌که ادعاي علم غيب کند کافر است مانند فال بينان، جادوگران کف شناسان و نجوميان و هر کسي‌که سخن از امور غيبي زند، بجز پيامبران خداوند که احياناً به اذن خداوند و حکمت و مصلحتي که در آن نهفته است از امور غيبي آگاهي ميدهند. خداوند مي‌فرمايد:
﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا ٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا ٢٧﴾ [الجن: 26-27].
ترجمه: «داننده‌ی غيب خدا است، و هيچکس را برغيب خود آگاه نميسازد مگر پيغمبري که خدا از او خوشنود باشد، خدا محافظان و نگهباناني در پيش و پس او روان ميدارد».
غيب‌گويان دوستان شياطين اند، زيرا شياطين براي آنان وحي ميکند چنانکه خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ﴾ [الأنعام: 121].
ترجمه: «بيگمان شياطين مطالب وسوسه‌انگيزي به دوستان خود القاء ميکنند تا با شما منازعه و مجادله کنند، اگر از آنان اطاعت کنيد، بيگمان شما (مثل ايشان) مشرک خواهيد بود».
همچنان پيامبر ص در مورد آنان مي‌فرمايند: «هنگامي‌که خداوند تعالي در عالم بالا در مورد چيزي امر صادر نمايد، فرشتگان يکديگر را از آن خبر ميدهند، درين حالت شياطين که يکي بر بالاي ديگر قرار دارند تا به جايي برسند که سخن فرشتگان را بشنوند، گاهي اين سخن را مي‌شنود و گاهي ميشود که شهاب ثاقب «پاره‌ی آسماني» به او اصابت ميکند، وقتي خبري را شنيدند آنرا از بالا براي شياطين پائين انتقال ميدهند تا اينکه سخني را که شنيده‌اند براي جادو گران و فال بينان زمين برسانند، جادوگران و فال بينان با آن سخني که شينده اند، صد دروغ را يکجا نموده به مردم خبر ميدهند. . . ». بر گرفته از حديث بخاري.
جـــ :- هرکه سخن جادوگران، کاهنان (فال بينان) و شعبده بازان را تصديق نمايد شريعت اسلام آنان را کافر خوانده است پيامبر ص در اين مورد چنين مي‌فرمايند: «اگر کسي نزد فال بيني برود و او را در سخني که ميگويد (در امور غيب) تصديق نمايد، بيگمان به آنچه که بر محمد ص نازل شده است،کافر شده است». نزد ابو داود.
جـــ :- اول بايد بدانيم که خداوند ستارگان (نجوم) را بخاطر سه مقصد آفريده است چنانکه آيات قران آنرا واضح ساخته است:
1:- بخاطر زيبائي و درخشان ساختن آسمان.
2:- بخاطر راندن شياطين.
3:- بخاطر راه‌يابي مسافران شب.
و هر که غير از آنچه ذکر شد، خلقت ستارگان را تفسير و توجيه ميکند، مرتکب خطاي بزرگ شده و خود را در زمره‌ی جادوگران و فال بينان قرار داده‌است.
پيامبر گرامي ما ص در مورد علم نجوم و پيشه وران آن چنين مي‌فرمايند: «کسي که از ستارگان علمي را فرا گيرد در حقيقت شاخه‌ی از سحر (جادو) را آموخته است، به هر پيمانه‌ی که از آن (علم ستاره شناسي) بياموزد، بهمان پيمانه گويا از سحر آموخته است». نزد ابو داود.
جـــ :- باز کردن جادو به دو قسم است: 1:- مشروع 2:- ممنوع
1:- باز کردن جادو از راه مشروع اينست که با آيات قرآني و دعاهاي وارد ازپيامبر ص و يا دواهاي مجرب نزد اطباء صورت گيرد.
2:- اما درهم شکستن و بازکردن جادو از راه ممنوع اينست که توسط جادوگر صورت گيرد و اينکار انسان را بسوي شرک و کفر ميکشاند، زيرا پيامبر ص در مورد سحر گشايي سوال شدند، در جواب فرمودند:
«اينکار از عمل شيطان است» نزد احمد و ابي‌داود.
علت ممنوع بودن اين نوع آنست که جادوگر دومي به جنيات خود روي آورده از آنها ميخواهد تا جادوي اولي را از بين ببرند، به اين ترتيب جادوي اولي و دومي هر دو بواسطه‌ی شرک آوردن به الله صورت مي‌گيرد، مانند شخصيکه ميخواهد نجاست را بانجاست پاک کند.
جـــ :- سزاي جادوگر اينست که کشته شود، چنانکه از آن‌حضرت ص ثابت است:
«سزاي جادوگر اينست که گردنش با شمشير زده شود» نزد ترمذي.
جـــ :- فال اينست که انسان موفقيت و يا عدم موفقيت کار خود را مرتبط به حوادث يا رويدادها بداند که اين عقيده از جمله‌ی شرک اصغر محسوب ميشود.
فال به دونوع تقسيم ميگردد: 1:- فال نيک 2:- فال بد
1:- فال نيک آنست که در قلب انسان خوشي و اميدواري پديد مي‌آيد و اينکار باعث اعتماد و گمان نيک به خداوند ميگردد، پيامبر ص در مورد فال نيک مي‌فرمايند: «از فال نيک خوشم مي‌آيد، اصحاب کرام گفتند فال چيست؟ آن‌حضرت ص فرمودند: سخن نيک» نزد بخاري.
2:- فال بد آنست که انسان تصيمم و انجام کارها يا خود داري از آن را به اساس فال بد پي ريزي نمايد که اين عمل شرک به الله تعالي و منافي کمال يگانه پرستي است، چنانکه اينکار از صفات مشرکين و دشمنان پيامبر ص ميباشد خداوند مي‌فرمايد: ﴿أَلَآ إِنَّمَا طَٰٓئِرُهُمۡ عِندَ ٱللَّهِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ﴾ [الأعراف: 131].
ترجمه: «آگاه باش که فال بد ايشان تنها از جانب خدا بوده است ليکن اکثر آنان نميدانستند».
همچنان پيامبر ص درين مورد مي‌فرمايند: «بد فالي شرک است» نزد احمد و اين سخن را دو بار تکرار نمودند.
جـــ :- مسلمان بايد به اين عقيده باشد که نفع و ضرريکه عايد حالش ميشود به قضاء و قدر خداوند صورت گرفته است و هيچ رويداد و حادثه‌ی در جلب منفعت و يا دفع ضرر تأثير ندارد، اتکاء و توکلش بايد فقط به توانايي و قدرت و اراده‌ی خداوند باشد، و اگر بدفالی در قلبش پديد آيد بايد به ارشادات نبوي عمل کند، پيامبر ص در مورد کفاره‌ی آن چنين مي‌فرمايند:
«شخصيکه بنا بر بد فالي از تصميمش منصرف شود، در حقيقت او به الله شريک آورده است، اصحاب کرام پرسيدند: پس کفاره‌ی آن چيست؟ فرمود: اگر چنين اشتباه از کسي سر زند بايد بگويد: اي الله! خوبي و نيکي از جانب تو است و جز فال (نيک) تو ديگر فال (نيک) وجود ندارد، زيرا جز تو معبودي نيست» نزد احمد.
جـــ :- شرک بمعناي شريک قرار دادن با خداوند تعالي در آفرينش و پرستش است مانند: غير از خداوند چيزي بخواهد که در مقدور بنده نيست، يا غير از خدا رحمت بطلبد، يا غير از خدا ترس و هراس داشته باشد، يا قرباني، نذر، يا عبادتي از عبادات را براي غير الله انجام دهد، يا مخلوق را با خداوند در خصايص خداوندي همسان قرار دهد.
شرک دو نوع است: 1:- شرک اکبر 2:- شرک اصغر
1:- شرک اکبر آنست که نوعي از عبادات براي غير خداوند بجا آورده شود و آن را با آفريدگار جهان مساوي و همتا بداند، مانند: خواستن مطالب و حاجات در دعا غير از الله، يا طوريکه از الله مي‌ترسد از آن بترسد يا در وقت خوف به غير الله پناه ببرد، در وقت مشکلات و مصايب غير الله را خوانده از او بيم و اميد داشته باشد و بر او توکل و اعتماد کند مانند بر آورده کردن نيازمنديها، و آسان کردن سختي‌ها چنانکه امروز در اطراف بسياري از قبرها و زيارتگاه‌ها صورت مي‌گيرد.
اين نوع شرک مسلمان را از دايره‌ی اسلام خارج ساخته جايگاه ابدي اش دوزخ خواهد بود و اگر قبل از مرگ توبه کند خداوند آمرزنده و مهربان است.
خداوند مي‌فرمايد: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَغۡفِرُ أَن يُشۡرَكَ بِهِۦ وَيَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَآءُۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱفۡتَرَىٰٓ إِثۡمًا عَظِيمًا ٤٨﴾ [النساء: 48].
ترجمه: «بيگمان خداوند (هرگز) شرک به خود را نمي بخشد، ولي گناهان غير از آن را از هرکس که خود بخواهد مي‌بخشد، و هر که بخدا شرک ورزد، گناه بزرگي را مرتکب شده است» چنانکه مي‌فرمايد:
﴿وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡ وَيَقُولُونَ هَٰٓؤُلَآءِ شُفَعَٰٓؤُنَا عِندَ ٱللَّهِ﴾ [یونس: 18].
ترجمه: «به جاي خدا چيزي‌هاي را مي‌پرستند که نه با آنان زيان مي‌رساند و نه به آنان سود مي‌رساند».
2:- شرک اصغر عبارت از اقوال و افعالي است که با انجام دادن آن مسلمان به شرک اکبر نزديک ميگردد اين نوع شرک را شرک خفي يا پنهان نيز ميگويند زيرا اکثراً در نيت و اراده‌ی بنده راه پيدا ميکند، مانند هر عمليکه منظور از آن رضاي الله تعالي باشد ولي ريا در آن راه پيدا کند، که متأسفانه بسياري از مردم به اين نوع شرک آغشته‌اند، خداوند همه‌ی ما را هدايت عطاء فرمايد.
پيامبر گرامي ما ص در مورد امتش نگران بود تا مبادا درين دام شيطاني نيفتند چنانکه مي‌فرمايند: «در باره‌ی شما از همه بيشتر از شرک اصغر بيم دارم از آن‌حضرت ص در مورد آن سوال شد، فرمودند: ريا شرک اصغر است» نزد احمد و طبراني
1:- شخصي براي اداي نماز مي‌ايستد و بخاطر ريا نماز خود را حسن و زيبايي مي‌بخشد.
2:- سوگند خوردن به غير الله مانند: قسم خوردن به پدران و اجداد، يا قسم به کعبه، قسم به شرف و ناموس، قسم به سر فلان، قسم به سخي، قسم به علي يا عباس، قسم به جان فلان.
از ابن عمر ب روايت است که او مردي را شنيد که مي‌گفت: نه، و سوگند به کعبه، ابن عمر ب گفت: به غير خدا سوگند مخور! زيرا از رسول الله ص شنيدم که مي‌فرمودند: آنکه به غير خدا سوگند خورد همانا کافر شده يا شرک آورده است» نزد ترمذي
3:- شخصي صدقه ميدهد تا مردم او را مدح و ستايش کنند.
4:- شخصي جهاد ميکند تا مردم او را شجاع گويند يا بخاطر بدست آوردن مال جهاد ميکند.
5:- شخصي قرآن را با خوش آوازي تلاوت ميکند تا مردم آنرا شنيده وي را مدح کنند.
6:- شخصي به ديگري ميگويد: «آنچه را که خدا و تو بخواهي» شخصي همچو جمله را در مقابل پيامبر ص استعمال کرد، آن‌حضرت ص بطور سر زنش به او گفتند: «آيا مرا با خدا شريک گردانيدي؟ بلکه آنچرا که خداوند خودش بخواهد همان ميشود» نزد ابوداود.
7:- کسي‌که بخاطر بدست آوردن مال وثروت حج کند، يا امامت کند، يا علم بياموزد، يا آذان دهد.
8:- شخصي به ديگري ميگويد: «اگر خدا و شما نمي بوديد من در فلان مصيبت دچارمي شدم» يا چنين ميگويد: «من جز خداوند و شما کسي ديگر ندارم»، و درست اينست که بگويد: «اگر خدا نمي بود بعد از آن فلان» يا «من جز خداوند بعد از آن خودت. . . .» پس بدانيم که شرک خفي باريکتر از مور سياهيست که بر سنگ سياه، در شب تاريک راه ميرود، و بحريست که ساحل نداشته نجات يافتگانش کم‌اند.خداوند مي‌فرمايد:
﴿فَمَن كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡيَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا يُشۡرِكۡ بِعِبَادَةِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا﴾ [الکهف: 110].
ترجمه: «پس هرکس خواهان ديدار خداي خويش است، بايد که کار شايسته کند، و در پرستش پروردگارش کسي را شريک نسازد».
جـــ :- فرق ميان شرک اکبر و اصغر در چهار چيز است:
1:- کسي‌که مرتکب شرک اکبر شود از دين اسلام خارج گرديده و مرتد ميشود اما شرک اصغر مرتکبش از دين اسلام خارج نگرديده بلکه مرتکب گناه بزرگ ميگردد.
2:- کسي‌که مرتکب شرک اکبر شود بطور هميشگي و دايم در دوزخ است اما کسي‌که مرتکب شرک اصغر شود داخل دوزخ گرديده ولي بطور جاويدان باقي نمي‌ماند.
3:- شرک اکبر همه اعمال نيک مسلمان را محو ميکند، ليکن شرک اصغر همان عملي را محو ميکند که ريا و شرک با آن آميخته شده است.
4:- کسي‌که مرتکب شرک اکبر ميگردد خون و مالش مباح ميشود، ليکن شرک اصغر جان و مالش را مباح نمي گرداند.
جــ :- مرده‌ها آواز زنده‌ها را نمي شنوند خداوند مي‌فرمايد:
﴿إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ﴾ [النمل: 80].
ترجمه: «بيگمان تو نميتواني مردگان را شنوا بگرداني».
س68:- آيا از مرده‌هاي که مردمان نيک و صالح بودند کمک و ياري خواستن جايز است؟
جــ :- نه، از مرده‌ها چه انبياء و چه اولياء کمک و ياري خواستن جايز نيست زيرا آنان قادر به چنين کاري نيستند، تنها خداوند متعال ميتواند يار و مددگار بنده باشد و بس، خداوند مي‌فرمايد:
﴿إِذۡ تَسۡتَغِيثُونَ رَبَّكُمۡ فَٱسۡتَجَابَ لَكُمۡ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلۡفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُرۡدِفِينَ ٩﴾ [الأنفال: 9].
ترجمه: «به ياد آوريد زماني را که «در جنگ بدر» از پروردگار خود درخواست کمک و ياري مينموديد و او در خواست شما را پذيرفت. . . .».
همچنان پيامبر گرامي ص در دعايش چنين فرمودند: «اي زنده واي با تدبير به رحمتت از تو کمک و ياري ميخواهيم» نزد ترمذي.
مسلمان همه روزه با خداوند عهد و پيمان مي‌بندد که تنها او را پرستش ميکند و تنها از او کمک و ياري ميطلبد، سوره‌ی فاتحه گواه اين عهد و پيمان است.
﴿إِيَّاكَ نَعۡبُدُ وَإِيَّاكَ نَسۡتَعِينُ﴾ ترجمه «تنها تو را مي‌پرستيم و تنها از تو ياري مي‌طلبيم». همچنان پيامبر گرامي ما ص به ابن عباس ب چنين توصيه نمودند: «اي پسر! خدا را حفظ کن تا ترا حفظ کند، بياد خدا باش او را در برابرت مي‌يابي، اگر چيزي مي‌خواهي از خدا بخواه، و اگر ياري مي‌جويي از خدا بجو» نزد ترمذي.
جـــ :- هر مؤمني که در طاعت خداوند و پيامبرش ص پابندي و مواظبت داشته از نافرماني آنان اجتناب ورزد، از جمله‌ی اولياء الله به شمار ميرود.
خداوند مي‌فرمايد: ﴿ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ ٦٣﴾ [یونس: 63].
ترجمه: «دوستان (اولياء) خدا آناني اند که ايمان آورده اند و پرهيزگاري پيشه کردند».
جـــ :- کرامات اولياء عبارت از امر خارق العاده‌ی است که از دوستان الله تعالي و بندگان نيک و صالحش صادر ميشود واين عمل به خواست و اراده‌ی خداوند صورت گرفته، اولياء در صدور آن هيچ اختيار و دخالتي ندارند مانند قصه‌ی اصحاب کهف، و قصه‌ی پناه بردن سه نفر به غار و توسل جستن آنان به اعمال نيک شان تا اينکه دهن غار باز گرديد، و مانند کرامات عمر فاروق هنگامي‌که از سر منبر نبوي در مدينه به ساريه سر لشکر مسلمانان در شام صدا زد تا از محاصره‌ی دشمن خود را نجات دهند، و فرستادن مکتبوب وي بنام درياي نيل هنگامي‌که نامه‌ی او رسيد رود نيل جاري گرديد، و اين کرامات تا روز قيامت در امت محمد ص دوام خواهد داشت.
احياناً اگر بعضي امور خارق العاده از مردمان بي‌تقوا و مخالف با شرع سر زد بايد بدانيم که کرامت نبوده عمل شيطاني و شعبده بازي است.
جـــ :- نه، خداوند به بنده گانش آنقدر نزديک است که ضرورت به واسطه‌ی ندارد چنانکه مي‌فرمايد: ﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌۖ أُجِيبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾ [البقرة: 186].
ترجمه: «و چون بندگانم از تو در باره‌ی من بپرسند، (بگو:) من نزديکم و دعاي دعا کننده را هنگامي مرا بخواند، قبول ميکنم» همچنان خداوند در حديث قدسي مي‌فرمايد: «اي بندگانم همه‌ی شما گمراهيد جز آنکه او را هدايت کرده‌ام پس از من هدايت طلبيد تا شما را هدايت و رهنموني کنم، اي بندگانم همه‌ی شما گرسنه ايد مگر آن را که من روزي دهم پس از من بخواهيد تا شما را روزي دهم، اي بندگانم همه‌ی شما برهنگانيد مگر کسي را که من بپوشانم پس از من بخواهيد تا شما را بپوشانم، اي بندگانم شما شب و روز خطا مي‌کنيد و من همه‌ی گناهان را مي‌آمرزم پس از من آمرزش طلبيد تا شما را بيامرزم...». بخشي از حديث قدسي نزد مسلم.
جـــ :- خداوند متعال راه‌هاي زيادي را براي مسلمانان مهيا کرده است تا به وسيله‌ی آن به وي نزديک گرديده و رضامندي اش را حاصل نمايند خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَيۡهِ ٱلۡوَسِيلَةَ﴾ [المائدة: 35].
ترجمه: «و براي تقرب به خدا وسيله بجوئيد (که عبارت از طاعت و اعمال شايسته است)».
بعضي از اين وسيله‌هاي که بنده را بخداوند تعالي نزديک ميسازد مختصراً بيان مي‌داريم:
1:- نزديک شدن بخداوند بوسيله‌ی نامها و صفات خداوند تعالي.
2:- نزديک شدن بخداوند بوسيله‌ی ايمان و اعمال نيک.
3:- نزديک شدن بخداوند بوسيله‌ی دعاي مردمان صالح و نيکو کار زنده.
4:- نزديک شدن بخداوند بوسيله‌ی اعتراف کردن گناهان و اظهار عاجزي.
جـــ :- تعويذ عبارت از نوشته‌هاي است که آنرا پوش کرده بر گردن کودکان و يا بزرگان جهت دفع نظر يا هر آسيبي ديگر آويزان ميکنند.
تعويذ دو نوع است: 1:- تعويذ‌هاي که از آيات قـــران است.
2:- تعويذ‌هاي که غير از آيات قرآن است.
1:- تعويذ‌هاي که از آيات قرآن کريم باشد بيشتر علماء آنرا ممنوع قرار داده اند، و دليل آنها در اين مورد چنين است.
· پيامبر ص از آويزان کردن هر نوع تعويذ و تومار منع کرده است چنانکه فرموده‌اند: «کسي‌که تعويذ بآويزد همانا شرک ورزيده است». نزد حاکم
· جواز آن راه را بسوي تعويذ‌هاي غير قرآني باز ميکند، پس بنا بر مصلحت شرعي اين باب را کاملاً مسدود کرده‌اند.
· آويختن اين چنين تعويذ‌ها توهين به آيات قرآن کريم است زيرا کسي‌که تعويذ را بر جسمش مي‌بندد داخل تشناب و جاهاي ناپاک ميگردد.
2:- تعويذ‌هاي که غير از آيات قرآني باشد مانند رسم جدول، يا نوشتن حروف ابجدي، يا تارها، يا نامهاي جن و شيطان و يا هر طلسمي باشد حرام بوده از جمله‌ی شرک بشمار ميرود، چنانکه آن‌حضرت ص مي‌فرمايند: «هرکه چيزي را به جسم خويش ببندد، به همان چيز سپرده ميشود». نزد احمد و ترمذي
همچنان مي‌فرمايند: «دم کردن، تعويذ‌ها وآنچه بخاطر ايجاد محبت ميان زن و شوهر است شرک بشمار ميرود». نزد احمد و ترمذي
جـــ :- آويختن مهره، حلقه، چشم مهره، خرمهره، قلاده بخاطر دفع آسيب و نظر از کودکان و حيوانات همه شرک است چنانکه پوشيدن کره‌ی روماتيزم و غيره حرام و ناجايز بوده از امور شرکي شمرده شده است، پيامبر ص مي‌فرمايد: «هرکه چيزي را به جسم خويش ببندد، به همان چيز سپرده ميشود». نزد احمد و ترمذي
يعني از حفاظت و نگهباني خداوند تعالي خارج شده به همان چيز سپرده ميشود. همچنان آن‌حضرت ص شخصي را فرستاده تا قلاده‌هاي را که بخاطر دفع نظر بر گردن شتران آويخته اند قطع نمايند. نزد بخاري و مسلم.
همچنان آن‌حضرت ص شخصي را ديدند که در دستش کره‌ی را بسته است، آن‌حضرت ص از او پرسيدند اين چيست؟ آن شخص گفت: براي نجات از ناتواني، سستي و کسالت آنرا بدست کرده‌ام. پيامبرص به وي فرمودند: آنرا از دستت بيرون کن، زيرا اين جز ناتواني و کسالت چيز ديگري نخواهد بخشيد، و اگر بميری در حاليکه اين حلقه در دستت باشد هرگز (از دوزخ) نجات نخواهي يافت» نزد حاکم و احمد.
جـــ :- دم کردن و دعاخوانی بر مريضان دو قسم است: 1- مشروع 2- نامشروع 1:- دم کردن و دعا خواني مشروع آنست که خالي از الفاظ شرکي باشد درين صورت به سه شرط ذيل جايز ميباشد:
1:- به زبان عربي باشد تا اينکه معنايش فهميده شود.
2:- از قرآن کريم و يا احاديث نبوي و يا از اسماء و صفات خداوند تعالي باشد.
3:- معتقد به اين باشد که دم و دعا به تنهائي خود مؤثر نبوده بلکه تأثير آن به اراده و خواست خداوند متعال صورت مي‌گيرد.
2:- دم و دعاي نامشروع آنست که در آن الفاظ شرکي وجود داشته از غير خداوند کمک و ياري خواسته شود، مانند دم کردن بنام‌هاي جن‌ها و فرشتگان، پيامبران، نيکوکاران و غيره که قادر به رساندن نفع و ضرر نيستند، چنانکه رفتن نزد مردمان معروف به فال بين و شعبده باز، جادوگر، و کساني‌که اينکار را حرفه و پيشه‌ی خود قرار داده اند، نا جايز و حرام بوده مسلمان بايد از آنها دوري بجويد.
جـــ :- حصول فيض و برکت از سنگ، درخت، قبر، چشمه، تپه و غيره اگر به اين نيت باشد که گويا اينها وسيله و واسطه ميان وي و خداوند قرار ميگيرند و يا اينها شفاعت کننده نزد الله تعالي ميباشند، در واقع وي به الله تعالي اين چيزها را شريک ساخته و اين از شرک اکبر محسوب ميشود، خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِيَآءَ مَا نَعۡبُدُهُمۡ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَآ إِلَى ٱللَّهِ زُلۡفَىٰٓ﴾ [الزمر: 3].
ترجمه: «و آناني که جز خدا دوستان و ياران ديگري را بر ميگيرند (ميگويند:) ما آنان را پرستش نميکنيم مگر براي آنکه ما را به خداوند نزديک گردانند».
و اگر به نيت اين باشد که گويا با ماليدن و لمس کردن و يا رفتن به جاهاي مخصوص جسمش پربرکت و پرفيض ميگردد، اين طرز فکر شرک اصغر است.
ابو واقد ليثي س روايت ميکند که: «ما در غزوه‌ی حنين همراه با رسول الله ص در حرکت بوديم، و ما در آن اواخر مسلمان شده بوديم که در طول راه درختي از بير به نظر رسيد که آنرا ذات انواط ميناميدند. مشرکين آنرا وسيله‌ی طواف قرار داده و سلاح‌هاي شانرا بآن مي‌آويختند، پس نظر ما به درختي افتاد گفتيم اي رسول الله ص براي ما هم درختي را براي آويزان کردن سلاح‌هاي ما انتخاب کن چنانکه مشرکين درختي براي سلاح آويزان کردن دارند، رسول الله ص فرمودند: الله اکبر اين رسم باستاني است، قسم بذاتيکه جانم بدست اوست، چنان گفتيد که بني اسرائيل براي موسي گفتند: براي ما الهي انتخاب کن چنانکه براي آنها الهي است، يقيناً شما بر روش پيشينيان روان هستيد» نزد ترمذي.
آنها به اين گمان بودند که اين عمل در شرک داخل نيست، وقتي پيامبر ص ايشان را ازين عمل باز داشت خود داري نمودند.
جـــ :- کلمه‌ی بدعت بمعناي اختراع و نو آوري است، و بدعت در دين آنست که هر امري در عبادات دليلي از قرآن کريم و يا سنت پيامبر ص نداشته باشد بدعت گفته ميشود، همچنان بدعت را ضد سنت ميتوان گفت. چنانکه پيامبر ص مي‌فرمايند:
«کسي‌که عملي انجام دهد که دين ما آن را تأييد نکند مردود است». نزد مسلم
بعضي علما بدعت در دين را چنين تعريف کرده‌اند: کسي‌که قول و عملي مربوط به دين را مخالف قول و عمل پيامبر ص و اصحابش اختراع نمايد بدعت ناميده ميشود.
جـــ :- بدعت و نو آوري در دين حرام است خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَمَن يُشَاقِقِ ٱلرَّسُولَ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ ٱلۡهُدَىٰ وَيَتَّبِعۡ غَيۡرَ سَبِيلِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ نُوَلِّهِۦ مَا تَوَلَّىٰ وَنُصۡلِهِۦ جَهَنَّمَۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرًا ١١٥﴾ [النساء: 115].
ترجمه: «کسي که مخالفت با پيغمبر کند بعد از آنکه راه هدايت روشن شده است و غير راه مؤمنان را در پيش گيرد، او را به همان جهتي که دوستش داشته است رهنمود ميگردانيم و به دوزخش داخل ميگردانيم و دوزخ چه بد جايگاهي است!».
چنانکه پيامبر ص در اين مورد مي‌فرمايد: «بي گمان بهترين سخن کتاب خدا است و بهترين راه هدايت، راه هدايت محمدي است و بدترين امور آنست که بدعت باشد و هر امري نوپيدا (بدعت) گمراهي است» نزد مسلم.
جـــ :- متأسفانه بدعت‌ها در جوانب مختلف عبادات و عادات مسلمانان رايج گرديده است، ما بطور مختصر به بعضي از اين بدعت‌ها اشاره مي‌نماييم خدا کند برادران مسلمان ما متوجه شده به ريسمان خداوند (قرآن و سنت) چنگ بزنند و راه‌هاي را که شيطان باز نموده است مسدود نمايند.
بدعت‌هاي که در عبادات و عادات مردم راه يافته قرار ذيل ميباشد:
· بدعت در روزه: روزه گرفتن اولين روز ماه رجب ومشخص نمودن بعضي روزهاي اين ماه به روزه، روزه گرفتن ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان پياپي.
· بدعت در زکات: مانند کسي‌که زکات را به ماه رجب تأخير مي‌نمايد.
· بدعت در حج: لمس کردن رکن عراقي و شامي کعبه‌ی شريفه، لازم گردانيدن بعضي از حجاج رفتن به جبل رحمه و مسح و لمس کردن جسمشان را در آنجا، تبرک جستن به درختان و سنگهاي مکه و مدينه، طواف کردن به قبر پيامبر ص و مسح و لمس کردن ديوار و منبر و محراب مسجد نبوي شريف، راه پيمايي و مظاهرات در موسم حج بنام براءت از مشرکين.
· بدعت در قرآن کريم: کراه کردن قاريان بخاطر خواندن قرآن بر روح مرده، آويختن آيات قرآن بشکل تعويذ، ختم مجلس با خواندن سوره‌ی عصر، قرآن خواني بصورت جماعي، قرآن خواندن بالاي قبرها، ميله و مهماني بنام ختم قرآن.
· بدعت در روز جنازه و بعد از آن: پوشانيدن مرده با پارچه‌ی که آيات قرآني دارد، تقسيم نمودن صدقه و خيرات بالاي قبر، دعوت نمودن مردم به منزل مرده و صرف طعام بعد از دفن، گذاشتن مرده در تابوت، کراه کردن قاريان بخاطر خواندن قرآن و بخشش اجر آن به مرده، برگزاري مجلس بخاطر ماتم و گريه و ناله، بلند کردن قبر و گذاشتن لوحه و گنبد بر سر قبر، گردهم آيي مردم به منزل مرده در روزهاي اول، دوم و سوم و هفتم و شب‌هاي جمعه و روز چهلم و پوره شدن سال، گذاشتن گل‌ها، پاشيدن آب و غرس درخت بر قبر، مشخص نمودن روز معين بخاطر زيارت قبرهاي اولياء و انبياء، پوشيدن لباس معين و رنگ معين در روز جنازه و بعد از آن.
· بدعت در بر نامه‌هاي خوشي: تجليل روز مادر، روز معلم، سالگره‌ی اطفال و افروختن شمع، سالگره‌ی عروسي، مهماني شب ششم تولد طفل، تجليل روز نوروز و آماده کردن هفت ميوه، ميله‌ی ديگچه، ميله‌ی شب برات، پختن برنج و حبوبات در روز عاشورا.
· بدعت در مدح و ستايش اشخاص و حصول فيض و برکت از آنها: مانند غلو و افراط در مدح انبياء و مردمان نيک، تبرک و ستايش پسران مردمان صالح هر چند فاسق هم باشند، توسل جستن بحق و جاه مخلوقين، تبرک جستن از دروازه‌ها و ديوارهاي مکه و مدينه و مقام ابراهيم و پوش کعبه و ديوارهاي آن.
خواننده‌ی عزيز: بدعت تنها در امور فوق منحصر نبوده، بلکه انواع و اقسام بيشتر دارد که ضرورت به جمع آوري آن در کتابها ميباشد.
بدعت‌هاي فوق و غيره خالي از دو حالت نيست، يکي اينکه پيامبر ص و يارانش به آن عمل نکرده اند، و يا عادات، و تقاليد مردمان غير مسلمان است که در ميان مسلمان رخنه نموده صلاحيت مشروع بودن را بخود داده‌است، پس بر مسلمان لازم است تا عبادات، رسم و رواج و عادات خويش را مطابق و موافق به احکام و ارشادات پيامبر گرامي ما محمد ص عيار نمايند و از هر گونه بدعت و نو آوري در دين دوري نمايند زيرا بدعت بدتر از گناه کبيره است چون شخصيکه گناه کبيره را مرتکب ميشود ميداند که وي گنهکار شده و شايد روزي توبه نمايد، اما شخصيکه بدعت کار باشد اعتراف به گناه نميکند و خود را پا بند به شريعت ميداند و ادعاء ميکند که وي بوسيله‌ی اين اعمال بدعتي بخداوند نزديک ميگردد و روزي هم به فکر توبه نميشود، تا اينکه موجب غضب و قهر خداوند شده از رحمت وي محروم ميگردد، مگر کسي را که خداوند به لطفش رهنمايي نموده بحق رجوع کند.
س80:- آيا پيامبر گرامي ما حضرت محمد ص از نور آفريده شده اند يا از نطفه؟
جـــ :- خداوند تعالي محمد ص را مانند ساير بشريت از نطفه آفريده است، خداوند مي‌فرمايد: ﴿هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ مِن نُّطۡفَةٖ ثُمَّ مِنۡ عَلَقَةٖ ثُمَّ يُخۡرِجُكُمۡ طِفۡلٗا ثُمَّ لِتَبۡلُغُوٓاْ أَشُدَّكُمۡ ثُمَّ لِتَكُونُواْ شُيُوخٗاۚ وَمِنكُم مَّن يُتَوَفَّىٰ مِن قَبۡلُۖ وَلِتَبۡلُغُوٓاْ أَجَلٗا مُّسَمّٗى وَلَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ ٦٧﴾ [غافر: 67].
ترجمه: «خداوند ذاتيست که شما را از خاک آفريد سپس از نطفه، سپس از خون بسته، سپس شما را کودک بيرون مي‌آرد».
س81:- آيا پيامبر ص مانند ساير بشريت چشم از جهان پوشيد، يا اينکه مرگ وي با ديگران فرق دارد؟
جـــ :- پيامبر ص مانند ساير بشر چشم از جهان پوشيدند و به خاک دفن گرديدند، خداوند مي‌فرمايد: ﴿إِنَّكَ مَيِّتٞ وَإِنَّهُم مَّيِّتُونَ ٣٠﴾ [الزمر: 30].
ترجمه: «اي محمد! تو هم ميميري، و همه آنان ميميرند».
روزيکه پيامبر گرامي ما حضرت محمد ص وفات يافتند حضرت عمر س مدهوش شده بود و مي‌گفت: سوگند به خدا بيگمان پيامبر ص باز ميگردد و همانا دست و پاي کساني‌که ميگويند او مرده است قطع و بريده خواهد شد. ابوبکر صديق از خانه‌ی عايشه ل بيرون آمد در حاليکه عمر با مردم صحبت مي‌کرد. ابوبکر گفت: اي عمر! بنشين. سپس گفت: اما بعد! آنکه از شما محمد ص را مي‌پرستيد بايد بداند که محمد مرده است و آنکه الله را مي‌پرستيد بايد بداند که خداي محمد زنده است و نمي ميرد. خداوند مي‌فرمايد:
﴿وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُۚ أَفَإِيْن مَّاتَ أَوۡ قُتِلَ ٱنقَلَبۡتُمۡ عَلَىٰٓ أَعۡقَٰبِكُمۡۚ وَمَن يَنقَلِبۡ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ فَلَن يَضُرَّ ٱللَّهَ شَيۡٔٗاۗ وَسَيَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلشَّٰكِرِينَ ١٤٤﴾ [آل‌عمران: 144].
ترجمه: «محمد جز پيغمبري نيست و پيش از او پيغمبران بوده و رفته اند؛ آيا اگر او بميرد يا کشته شود، شما به عقب بر ميگرديد؟! و هرکس به عقب باز گردد هرگز کوچکترين زياني به خدا نميرساند و خدا به شکرگزاران پاداش خواهد داد».
عمر س گفت: به خدا سوگند بعد از اينکه ابوبکر آن را تلاوت کرد بر زمين افتادم و دانستم که پيامبر ص وفات يافته‌اند. نزد بخاري
جـــ :- خداوند و رسولش را با فرمانبرداري اوامرشان دوست مي‌داريم و هرکسي ادعاي محبت خداوند و رسولش را دارد، بايد پيروي از ارشادات و رهنمائي‌هاي محمد ص کند نه اينکه به زبان ادعا نمايد. خداوند مي‌فرمايد:
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣١﴾ [آل‌عمران: 31].
ترجمه: «بگو: اگر خدا را دوست ميداريد، از من پيروي کنيد تا خدا شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشايد، و خداوند آمرزنده‌ی مهربان است».
چنانکه پيامبر ص مي‌فرمايند: «ايمان کسي از شما کامل نخواهد شد تا اينکه مرا بيشتر از پدر و فرزند و تمامي مردم دوست نداشته باشد» نزد بخاري.
جـــ :- عمده ترين عواملي که منجر به ظهور بدعت و نو آوري در امت اسلامي گرديده چهار چيز است:
1:- دوري مسلمانان از احکام و فرامين دين‌شان.
2:- تشبه به کفار و تقليد از کلتور آنان.
3:- پيروي از خواهشات نفس.
4:- تعصب به آراء و نظريات اشخاص.
جـــ :- يگانه راه نجات از بدعت‌ها و خرافات پيروي از قرآن و سنت پيامبر ص و روش ياران پيامبر ص است، هر مسلمان مکلف است تا در جستجوي حق شده حق را از باطل، سنت را از بدعت تميز نمايد و از تعصب به اشخاص و نظريات شخصي که مبتني بر دلايل شرعي نيست بپرهيزد و هميشه به علماء و دانشمندان اسلامي تماس داشته مسايلي را که وي درست درک کرده نمي تواند باعلماء مطرح نمايد.
شکي نيست که هر گروه و فرقه‌ی منسوب به اسلام خود را بر حق دانسته وارث بهشت مي‌شمارد ليکن معيار بر حق بودن چيست؟
پيامبر ص اين معيار را تعين ميکند چنانکه مي‌فرمايند «ديري نخواهد گذشت که امت من هفتاد و سه گروه گردند تمام آنها در دوزخ مي‌روند غير از يک گروه، آنها کساني‌اند که پيروي از من و اصحاب من ميکنند». نزد ترمذي و حاکم.
همچنان مي‌فرمايند: «شما را به تقوي و ترس از خدا، و شنيدن و اطاعت کردن توصيه ميکنم هر چند غلام حبشي بر شما امير باشد، بيگمان آنکه از شما زنده بماند، بزودي شاهد اختلافات زيادي خواهد بود، پس بر شما لازم است که از طريقه‌ی من و طريقه‌ی خلفاي راشدين که آنها هدايت کنندگان اند پيروي نماييد و آنرا بادندان‌ها محکم گيريد و از بدعت در دين بپرهيزيد زيرا هر امر نو پيدايي گمراهي است» نزد ابو داود و ترمذي.
جـــ :- اگر در مسأله‌ی اختلاف رخ داد به قرآن کريم و سنت صحيح رسول الله ص رجوع نموده آنرا حل و فصل مي‌کنيم، خداوند مي‌فرمايد:
﴿فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلًا﴾ [النساء: 59].
ترجمه: «و اگر در چيزي اختلاف کرديد آن را به خدا و پيغمبر او برگردانيد، اگر به خدا و روز رستاخيز ايمان داريد، اين کار براي شما بهتر و خوش فرجام‌تر است». همچنان پيامبر ص در اين مورد چنين توصيه مينمايند:
«ميان شما دو چيز را گذاشته‌ام که اگر به آندو چنگ زنيد هرگز گمراه نخواهيد شد کتاب خدا و سنت رسول الله» موطا مالک.
خداوند می‌فرمايد: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ﴾ [الحشر: 7].
ترجمه: «چيزهاي را که پيغمبر براي شما (از احکام الهي) آورده است اجراء کنيد، و از چيزهاي که شما را از آن باز داشته است، دست بکشيد، از خدا بترسيد که خداوند عقوبت سختي دارد».
س86:- در باره‌ی اصحاب کرام ش چگونه عقيده داشته باشيم؟
جـــ :- بر هر مسلمان واجب است که آنان را دوست داشته و احترام نمايد، قلب و زبانش در مورد آنها پاک باشد، گواهي دهد که آنان مردمان عادل بودند، هيچ نوع کينه و کدورت در مورد آنها نداشته باشد، زبان خود را از بدگويي آنها محفوظ نگهدارد. پيامبر ص در مورد آنها چنين توصيه مي‌فرمايند: «ياران مرا دشنام ندهيد، قسم بذاتيکه جانم بدست اوست اگر يکي از شما چون کوه احد طلا و صدقه بدهد، به اندازه‌ی يک و يا نيم پيمانه صدقه‌ی آنها نمي رسد» متفق عليه.
آنها نمونه‌ی از تقوي، وفا، سخاء و صداقت اند که حتي در تورات و انجيل از آنان ياد شده است چنانکه آيات زيادي از قرآن گواه و شاهد بر آنهاست پس هر که در مقابل آنها دشمني مي‌ورزد يا آنها را به بدي ياد ميکند و يا طعنه مي‌زند زنديق است زيرا وي آيات و احاديث صريح که در مورد فضليت آنها است رد و تکذيب ميکند.
س87:- آيا ميان ياران پيامبر u تفاوت و افضليت وجود دارد؟
جـــ :- بلي! افضلترين اصحاب پيامبر ص مهاجرين سپس انصار، و بعد از آنان کساني‌که در جنگ بدر و احد شرکت نموده بودند، به دنبال آنها اصحاب بيعت رضوان سپس کساني اند که قبل از فتح مکه مال‌هاي خود را در راه خداوند خرچ نمودند، سپس کساني‌که بعد از فتح مکه مشرف به اسلام و صحبت پيامبر گرامي اسلام شدند.
س88:- افضلترين اصحاب پيامبر ص چه کساني‌اند؟
جــ :- افضلترين اصحاب پيامبر ص خلفاي راشدين «حضرت ابوبکر، حضرت عمر، حضرت عثمان، حضرت علي ش» هستند سپس ده نفر صحابي که مژده به جنت داده شده اند که عبارت‌اند از:
خلفاي راشدين، زبير بن عوام، طلحه بن عبيدالله، عبدالرحمن بن عوف، ابو عبيده بن جراح، سعد بن ابي وقاص و سعيد بن زيد ش.
جـــ :- مذهب اهل سنت و جماعت در مورد آنچکه ميان صحابه‌ی کرام رخ داد اينست که از هر گونه قضاوت و داوري و اظهار نظر و بحث و مناقشه در مورد آنان خود داري بايد کرد و اين توصيه‌ی خداوند را شعار خود قرار ميدهند:
﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ ١٠﴾ [الحشر: 10].
ترجمه: «پروردگارا ! ما را و برادران ما را که در ايمان آوردن بر ما پيشي گرفته اند بيامرز، و کينه اي نسبت به مؤمنان در دلهاي ما جاي مده، پروردگارا ! تو داراي رأفت و رحمت فراواني هستي».
در گيري‌هاي که ميان آنان رخ داد البته از روي اجتهاد بود و هر مجتهدي از دو حالت خالي نيست، يا درست و يا خطا، اگر اجتهادش درست و حق با او بود، دو اجر دارد و اگر اجتهادش نادرست و حق با او نبود يک اجر دارد، لذا هر دو جانب از اجر و پاداش بي‌بهره نيستند زيرا هدف و مقصد آنان از اين اختلافات و درگيري‌ها منصب، رياست و يا مطلب دنيوي نبوده فقط بخاطر دفاع از حق و حصول رضامندي خداوند و رفع مسؤليت چنين اختلافات ميان آنها رخ داده‌است.
لغزش و خطاهاي آن راد مردان تاريخ در پهلوي بحر بيکران فضايل و کارنامه‌هاي نيک آنان قابل مقايسه نيست. ايشان اين جهان را در حالي وداع گفتند که خداوند از آنها راضي و خشنود و آنها از الله تعالي راضي بودند، چنانکه خداوند مي‌فرمايد: ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ١٠٠﴾ [التوبة: 100].
ترجمه: «پيشگامان نخستين مهاجران و انصار و کساني که به نيکي روش آنان را در پيش گرفتند و راه ايشان را بخوبي پيمودند، خداوند از آنان خوشنود است و ايشان هم از خدا خوشنودند، و خداوند براي آنان بهشت را آماده ساخته است که در زير (درختان و کاخهاي) آن رود خانه‌ها جاري است و جاودانه در آنجا ميمانند، اين است پيروزي بزرگ و رستگاري سترگ».
متأسفانه در عصر حاضر به اصطلاح بعضي از روشنفکران و نويسندگاني که در مورد اصحاب پيامبر ص داوري و قضاوت کرده بعضي از آنها را بر حق و ديگري را خطا کار معرفي ميکنند، بايد بدانند که از راه راست تخطي نموده اند و پلان‌هاي دشمنان کينه توز اسلام را پياده مينمايند، دشمنان اسلام بخاطر تفرقه افگني و بد نام کردن بزرگان صدر اسلام روايات دروغين و تحريف شده‌ی زيادي را تزوير و جعل نموده‌اند و همچو فيلسوف نماها به اين روايات استناد و استدلال نموده، جهل و ناداني خويش را ثابت مينمايند.
س90:- مسؤليت ما در قبال اهل بيت پيامبر ص چگونه است؟
جـــ :- اهل سنت و جماعت در همه مسايل ميانه رو است من‌جمله موقف آنها در مورد اهل بيت رسول الله ص معتدل بوده در مورد آنها نه افراط و نه تفريط دارند، آنها را از صميم قلب دوست داريم و معتقد هستيم که خداوند تعالي آنها را از هرگونه زشتي و ناپاکي دور و پاک ساخته است، محبت و دوستي اهل بيت را جز ايمان خود مي‌دانيم زيرا پيامبر ص به امتش وصيت نموده تا اهل بيتش را دوست داشته آنها را احترام نمايند چنانکه مي‌فرمايند: «اهل بيت من، الله Y را در باره‌ی آنها به شما ياد ميکنم) نزد مسلم و احمد- يعني از خدا بترسيد آنها را به بدي ياد نکنيد-
س91:- چه کساني اهل بيت پيامبر ص اند؟
جـــ :- اهل بيت پيامبر ص آناني‌اند که گرفتن صدقه بر ايشان حرام است و عبارت اند از: همسران و دختران پيامبر گرامي مان ص و آل علي، آل جعفر، آل عباس، بنو‌حارث بن عبد المطلب.
س92:- اگر امروز کسي ادعا کند که وي از اهل بيت پيامبر گرامي ما ص است با وي چگونه رفتار نماييم؟
جـــ :- اگر کسي ادعا کند که وي از نسل پيامبر ص و يا از اهل بيتش است ( سيد و يا شريف است) وي را دوست مي‌داريم و احترامش را بجا مي‌آوريم ليکن مشروط بر اينکه پيرو و پابند شريعت و سنت آن‌حضرت u باشد، اما اگر اين ادعا را کند سپس عملش مخالف سنت و شريعت پيامبر ص باشد، پس دوستي و احترام او جايز نيست، زيرا آن‌حضرت u فرموده‌اند: «کسي که عملش نزد خداوند قبول نگردد نسبش به وي سودي نخواهد کرد». نزد مسلم
همچنان هنگامي‌که خداوند پيامبرش را امر فرمود تا خويش و اقاربش را به اسلام دعوت نموده آنان را از آتش دوزخ بيم دهد، آن‌حضرت ص بر خاسته فرمودند: «اي گروه قريش ! خود را از آتش دوزخ نجات دهيد! اي گروه بني کعب خود تان را از آتش دوزخ نجات دهيد ! اي فاطمه دختر محمد (ص)! خود را از آتش دوزخ نجات ده که به خدا سوگند من در نزد خداوند به شما نفعي رسانيده نمي توانم . . .» نزد مسلم
جـــ :- بلي ! دروازه‌ی توبه بروي هر کسي باز است و هرگاه انسان از عمق دل و اخلاص کامل توبه کند خداوند گناهان او را مي‌آمرزد چنانکه مي‌فرمايد:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ تُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ تَوۡبَةٗ نَّصُوحًا عَسَىٰ رَبُّكُمۡ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمۡ سَئَِّاتِكُمۡ﴾ [التحریم: 8].
ترجمه: «اي مؤمنان! به درگاه خداوند توبه‌ی نصوح کنيد، چه بسا پروردگارتان گناهانتان را محو نمايد».
جـــ :- توبه از هر گناهي واجب است اما اگر گناه ميان بنده و خدا باشد و به حقوق آدمي ارتباط نداشته باشد با سه شرط قبول ميگردد:
1:- گناه را ترک کند.
2:- از انجام دادن آن اظهار ندامت و پشيماني نمايد.
3:- تصميم گيرد که دوباره آن را انجام ندهد.
اگر يکي ازين شروط موجود نشود، توبه‌اش مورد قبول نيست.
و اگر گناه به حقوق انسانها تعلق داشته باشد چهار شرط دارد، علاوه بر اين شروطي که ذکر شد، اينکه از صاحب حق بخشش طلب کند.
اگر اين حق مال و امثال آن باشد به وي باز گرداند، اگر حد تهمت و امثال آن باشد از او طلب عفو کند، اگر غيبت باشد بخشش طلبد و لازم است از همه‌ی گناهان توبه کند.
جـــ :- دو وقتي است که توبه قبول نميشود:
1:- هنگامي‌که شخص فرشته‌ی مرگ را ببيند و متيقن گردد که مرگ به سراغش آمده است، توبه اش قبول نميگردد، پيامبر ص مي‌فرمايند: «خداوند عزوجل توبه‌ی بنده را مي‌پذيرد تا لحظه اي که روح به حلقومش نرسد». نزد ترمذي
2:- هنگامي‌که آفتاب از مغرب طلوع کند دروازه‌ی توبه بسته ميشود چنانکه آن‌حضرتص مي‌فرمايند: «قيامت بر پا نميشود تا آنکه آفتاب از مغرب طلوع نکند، هنگامي‌که طلوع کرد و مردم آنرا مشاهده کردند همگي ايمان مي‌آورند ليکن در آن وقت ايمان آوردن سودي نمي بخشد». نزد بخاري و مسلم
س96:- پيامبر ص چگونه امتش را به توبه و بازگشت به سوي خداوند توصيه نموده‌اند؟
جــ :- پيامبر گرامي ما حضرت محمد ص مي‌فرمايند: «اي مردم ! از خدا آمرزش طلبيده و به درگاه او توبه کنيد، زيرا من در هر روز صد بار توبه ميکنم». نزد مسلم
هدف از اين حديث عدد معين در توبه نيست بلکه کثرت و بسياري توبه و بازگشت به خداوند است.
جــ :- بلي! هفتاد هزار از امت محمد ص بدون حساب و عذاب وارد بهشت خواهند شد، ايشان کساني‌اند که بخاطر دم خواني نزد کسي نميروند، و جسم‌هاي‌شان را بخاطر تداوي داغ نميکنند، و انجام کاري و يا خود داري از آنرا به اساس شوم بودن چيزي پي ريزي نميکنند (بدفالي نميکنند)، و به پروردگار شان توکل دارند» بر گرفته از حديث متفق عليه
جـــ :- پيامبر گرامي ما ص مي‌فرمايند: «هفت کس است که خداوند آنان را در سايه‌ی عرش خود، در روزي که جز سايه‌ی عرش او وجود ندارد جاي ميدهد: زمامدار و رهبر عادل، و جواني که در عبادت خداوند تعالي نشو ونما يافته، و مردي که دلش به مساجد پيوسته است، و دو مردي که براي خدا باهم دوست شدند، و براي او با هم يکجا شدند و براي او از هم جدا گشتند (يعني دوستي شان تا دم مرگ پايدار بود) و مردي که زني زيبا و مقبول از او طلب همبستري کرد و او گفت: من از خدا مي‌ترسم، و مردي که پنهاني صدقه داد، بگونه ايکه دست چپش از آنچه دست راستش انفاق کرده با خبر نشد (يعني دور از ريا و خاص براي خدا بود) و مردي که در تنهائي خدا را ياد نمود و اشک از چشمانش سرازير شد» متفق عليه.
جــ :- پيامبرخدا ص مي‌فرمايند: «آنکه مسلمانان از دست و زبان او در امان بمانند». متفق عليه
از خداوند ميخواهيم تا دست‌هاي ما را از ظلم و تجاوز بر حقوق ديگران در امان دارد و زبانهاي ما را از غيبت و سخن چيني پاک نگهدارد.
متأسفانه امروز ما مسلمانان از هدايت و رهنمود‌هاي اسلام دور گشتيم، بخاطر بدست آوردن مال و سرمايه و حفظ جاه و منصب چه ظلمي را بر ديگران روا مي‌داريم! ارزش‌هاي مردم اعم از آبرو، عزت، کرامت مال، جان و . . . آنان نزد ما قيمتي نداشته بلکه در راه منافع شخصي خويش با دست و زبان ساير مسلمانان را اذيت مينمايم.
خداوندا ! دست‌هاي ما را از تجاوز بر حقوق ديگران حفظ نما.
خداوندا ! زبانهاي ما را از غيبت، سخن چيني، توهين و تحقير مسلمانان محفوظ گردان.
وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم