ئىبادەت

ئاللاھ تائالا كىتابىدا بىزنى پەقەت ئۆزىگە ئىبادەت قىلىش ئۈچۈن ياراتقانلىقىنى دېدى، لېكىن بىز قۇرئان كەرىمنىڭ باشقا ئايەتلىرىدە بىزنى ئىمتىھان ئۈچۈن ياراتقان دىگەن ئىبارىنىمۇ ئۇچرىتىمىز، بۇ ئىككى سۆز قارمۇ-قارشى ھېسابلانمامدۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

دىنى قېرىنداشلار!، مەن تور بەتلىرىدىن مەن بىدئەت دەپ ئويلايدىغان بىر ئىش توغرىسىدىكى ھەدىسنى كۆردۈم، بۇنىڭ توغرا ئىكەنلىكىنى ئاللاھ تائالا بىلگۈچىدۇر. ماڭا بۇ ھەدىسنىڭ سەھىھ ئىكەنلىكىدىن خەۋەر بېرىڭلار. مەن بۇ ھەدىسنىڭ سەھىھ ئىكەنلىكىدىن شەكلىنىپ قالدىم. بۇ ئىمام مۇسلىم كەلتۈرگەن 5409-نومۇرلۇق ھەدىس بولۇپ، بۇ ھەدىس ئەسما بىنتى ئەبۇ بەكرى رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ ئازاتگەردىسى ئابدۇللاھدىن بايان قىلىنغان ئۇ كىشى ئەتا ئىبنى رەباھنىڭ ئوغلىنىڭ ئانا تەرەپ تاغىسى بولۇپ، ئۇ كىشى مۇنداق دەيدۇ: «ئەسما رەزىيەللاھۇ ئەنھا مېنى مۇنۇ سۆزلەر بىلەن ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ يېنىغا ئەۋەتتى: سەن ئۈچ تۈرلۈك نەرسىلەرنى چەكلەپسەن، يىپەكتىن كەشتىلەنگەن كىيىمنى كىيمەسلىك، ئۈستىگە قىزىل يىپەكتە تىكىلگەن ئىگەر قىپى قاپلانغان ئېگەردە ئولتۇرماسلىق ۋە رەجەپ ئېيىنىڭ ھەممىسىدە روزا تۇتماسلىقتىن ئىبارەت. ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ ماڭا مۇنداق دېدى: ئەمما رەجەپ ئېيىدا تولۇق روزا تۇتماسلىق مەسىلىسىدە، بىر كىشى دائىم روزا تۇتسا قانداق بولىدۇ؟، يىپەكتىن كەشتىلەنگەن كىيىم مەسىلىسىدە، مەن ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ئاڭلىغان، ئۇ كىشى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامدىن ئاڭلىغان ھەدىستە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: «يىپەكنى ئاخىرەتتە نېسىۋىسى يوق كىشىلەر كىيىدۇ» دېگەن، شۇنىڭ ئۈچۈن يىپەكتىن كەشتىلەنگەن كىيىمنىڭمۇ مۇشۇ ھەدىستە بايان قىلىنغان يىپەك كىيىمنىڭ جۈملىسىدىن بولۇپ قىلىشىدىن ئەنسىرىدىم، ئەمما يىپەكتىن تىكىلگەن ئىگەر قىپى مەسىلىسى بولسا، مانا بۇ ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەرنىڭ ئىگەر قىپى دەپ قىزىل ئىگەر قىپىنى كۆرسەتتى، مەن ئەسما رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ يىنىغا قايتىپ بېرىپ، ئابدۇللاھ ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ يۇقىرىقى سۆزىنى يەتكۈزدۈم، ئەسما رەزىيەللاھۇ ئەنھا بۇ پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ تون چاپىنى دەپ ئېتەك، پەشلىرىگە تەبىئىي يىپەكتىن كەشتىلەنگەن بىر توننى كۆرسىتىپ مۇنداق دېدى: بۇ چاپان ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ يېنىدا ئېدى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ۋاپات بولغاندا بۇ توننى مەن ياندۇرۇپ كەلدىم، بۇ توننى بۇرۇن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام كىيگەن، بىز كېسەللىرىمىز ئۈچۈن بۇ چاپاننى يۇيۇپ سۇيى بىلەن شىپالىق تەلەپ قىلىمىز». بۇ ھەدىس سەھىھمۇ؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ئىبادەتنىڭ توغرا بولىشى ئۈچۈن ئىسلامدا قانداق شەرتلەر بېكىتىلگەن؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

ئاپتۇر ماقالىسىدا، ئىبادەتنىڭ ئىنسان ئۈچۈن مۇشەققەت بولماستىن بەلكى ئۇ ئۇنىڭ ئۇچۈن دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە شەرەپ ئىكەنلىكى، ئاللاھ تائالانىڭ ئىنساننى يارىتىشىدىكى مەقسىتى ئۇلارنى ئۆزىگە ئىبادەت قىلدۇرۇشتىن ئىبارەت ئىكەنلىكى، بارلىق مەخلۇقاتلارنىڭ پەرۋەردىگارغا ھەرۋاقىت تەسبىھ ئېيتىدىغانلىقى، ئاللاھ تائالانىڭ ئىنسان ئۈستىگە يۈكلىگەن ئىبادەتتىكى ھەققىنى ئادا قىلىشىنىڭ ۋاجىب ئىكەنلىكى ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدارلىق بەزى مەسىلىلەرنى روشەن يورۇتۇپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ22/1/1431-ھىجرىيە 2010-يىلى01-ئاينىڭ08-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئاللاھ تائالاغا ئىبادەت ۋە ئىتائەت قىلىشنىڭ ئىنسانىيەت ئۈستىدىكى ۋاجىپ ئىكەنلىكى، ئاللاھ كائىناتتىكى بارچە مەخلۇقاتلارنىڭ ياراتقۇچىسى، ئۇلارنىڭ ئىشلىرىنى كۈزىتىپ ۋە تەرتىپكە سالغۇچىسى ئىكەنلىكى، ئاللاھنىڭ غەيرىگە ئىبادەت قىلىشنىڭ شەرىئەت، ئەقىل ۋە مەنتىقمۇ قوبۇل قىلمايدىغان ئىش ئىكەنلىكى، ئەقىل ئىگىسى ئىنسان كۆز ئالدىدىكى نەرسىلەرگە قاراپ تەپەككۇر قىلسا، ئاللاھنىڭ ئىبادەتكە ھەقلىق يېگانە ئىلاھ ئىكەنلىكىنى بىلىۋالالايدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 6/5/1430 ھـ 2009-يىلى05-ئاينىڭ 01-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا جانابى ئاللاھنىڭ ئىنسانىيەتنى ئەھمىيەتسىز ياراتماستىن بەلكى ئۆزىگە ئىبادەت قىلدۇرۇش ئۈچۈن ياراتقانلىقى، ئاللاھنىڭ ئەمرىگە ئىتائەتمەنلىك بىلەن بويسۇنۇشنىڭ ۋاپىبلىقى، ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈشتىن كېلىپ چىقىدىغان دۇنيا-ئاخىرەتتىكى ئاقىۋەتلەر توغرىسىدا مۇھىم مەلۇماتلار ھوزۇرۇڭلاردا.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 9/3/1430ھـ 2009-يىلى03-ئاينىڭ 6-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئۇسامە ئىبنى ئابدۇللاھ خەييات سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ئاللاھنى ياخشى كۆرۈش ۋە ئۇنىڭ دۇنيا ئاخىرەتتە كۆرۈلىدىغان نەتىجىسى، ئاللاھنى ياخشى كۆرۈش، ئۇ زاتنىڭ قانۇن پرىنسىپلىرىغا تولۇق ئەمەل قىلىش، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ سۈننىتىگە ئەگىشىش، سەھابە كىراملار ۋە سەلەپ ئالىملىرىنىڭ تۇتقان يولىنى ھاياتتا ئۆرنەك قىلىپ، ئەمەل قىلىش بىلەن بولىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

«ئىخلاس- ساداقەت رەمزىدۇر» ناملىق بۇ ماقالىدە، مۇسۇلمان ھاياتىدا ئىخلاسنىڭ نەقەدەر مۇھىم رول ئوينايدىغانلىقى، بەلگىلەنگەن ئىبادەت ۋە ھەر قانداق بىر ياخشى ئىشلاردا ھېچقانداق بىر مەنپەئەت ياكى پايدىنى كۆزلىمەستىن، پەقەت ئاللاھ تائالا رازىلىقىنى مەقسەت قىلىش ئىخلاسنىڭ ئاساسىنى تەشكىل قىلىدىغانلىقىنى بايان قىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 0/9/1431ھـ 2010-يىلى08-ئاينىڭ13-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇبارەك رامىزان ئېيى كېلىش مۇناسىۋىتى بىلەن ھەرقانداق مۇسۇلمان ئۆزىنى تەكشۈرۈپ چىقىشىنىڭ مۇھىملىقى، ئاللاھتىن قورقۇشنىڭ پەزىلىتى ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، قەلب پاكلىقى ئاللاھقا تەقۋادارلىق قىلىش ۋە قورقۇش ئارقىلىق بارلىققا كېلىدىغانلىقى، ھەقىقى ئەھلى-ئىلىملارنىڭ ئاللاھتىن ئەڭ قورقىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

‫مېنى كىم ياراتتى؟ نېمە ئۈچۈن؟.ھەممە نەرسە ياراتقۇچىنىڭ مەۋجۇتلىقىغا دالالەت قىلىدۇ

ئىنسان ئۈچۈن مەلۇم بىر ئىبادەتتە ئەجىر-ساۋاپ تەلەپ قىلىش ئۈچۈن قىيىنچىلىقنى مەقسەت قىلىش يولغا قويۇلمىغانمۇ؟ قىش كۈنلىرى ئىسسىق سۇ بولسىمۇ سوغۇق سۇدا تەرەت ئېلىش ياكى ئۆينىڭ يېنىدا مەسچىت بولسىمۇ يىراقتىكى مەسچىتكە بېرىش قاتارلىق ئىشلار توغرىمۇ؟. مەن ئىمام شاتىبىي رەھىمەھۇللاھنىڭ "ئەلمۇۋاپىقات" دېگەن كىتابىدا ئىبادەتتە قىيىنچىلىقنى مەقسەت قىلغان كىشىگە ساۋاپ بېرىلمەيدۇ دېگەن ئىبارىنى ئۇقۇدۇم بۇ توغرىمۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

مەن ئۆزۈمنى تائەت-ئىبادەتلەرنى ئاللاھ تائالانى ياخشى كۆرۈش ياكى تائەت-ئىبادەتنى ياخشى كۆرۈش تۈرتكىسى بىلەن ئەمەس بەلكى جەننەتنى ياخشى كۆرۈش ۋە دوزاختىن قورقۇش تۈرتكىسى بىلەن قىلىۋاتقاندەك ھېس قىلىمەن، بۇنىڭ سەۋەبى نېمە؟ قانداق قىلىشىم كېرەك؟. مەن ھەر قانداق ئىبادەتنى ئاللاھ تائالانى ۋە تائەت-ئىبادەتنى ياخشى كۆرۈپ ئەڭ ساغلام ۋە توغرا شەكىلدە ئىلىپ بېرىشنى مەقسەت قىلىمەن، بۇنىڭ ئۈچۈن قانداق قىلىشىم كېرەك؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ئاپتور ماقالىسىدا، مۇسۇلمان ھاياتىدا ياخشى گۇماننىڭ ئەھمىيىتى، ئۇنىڭ ئىجتىمائىي ئالاقە ۋە كىشىلىك تۇرمۇشتىكى رولى، باشقىلاردىن ياخشى گۇمان قىلىشقا ياردەمچى بولىدىغان ئاساسلىق ئامىللار، يامان گۇماننىڭ تەسەۋۋۇرسىز ئاقىۋىتى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلارنى قۇرئان كەرىم ۋە ساغلام ھەدىسلەر بىلەن، شۇنداقلا سەلەپ-سالىھلارنىڭ ھېكمەتلىك سۆزلىرى ئارقىلىق ئوقۇرمەنلەرگە گۇماننىڭ ماھىيىتىنى ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، "خۇشۇئ " نىڭ مەنىسى ۋە ئۇنىڭ شەرئى ھۆكمى، "خۇشۇئ " نىڭ پەزىلىتى، نامازخان ھاياتىدا "خۇشۇئ " نىڭ رولى ۋە ئەھمىيىتى قاتارلىق مۇسۇلماننىڭ بىلىشى مۇھىم بولغان مەسىلىلەرنى قۇرئان، سۈننەت ۋە سەلەپ-سالىھلارنىڭ خۇشۇئ چۈشەنچىسىدىن دەلىللەپ ئوقۇرمەنلەرگە بۇ مەسىلىنى ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 1/7/1432ھـ 2011-يىلى06-ئاينىڭ03-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا قورقۇش ۋە ئۈمىد قىلىشنىڭ قەلب ئەمەللىرىدىن ئىكەنلىكى، مۇسۇلمان ئاللاھنىڭ ئازابىدىن ھېيىقىپ، ئۇنىڭ رەھمىتىدىن ئۈمىدۋار بولۇپ ياشاشنىڭ مۇھىملىقى ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدار مەسىلىلەرنى تەۋسىيە قىلدى.

«ئاللاھنىڭ نەزىرىدىكى سۆيۈملۈك ئىنسان» ناملىق بۇ ئەسەردە ئاپتور ئىنسان ئاللاھنىڭ سۆيگۈسىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن قانداق قىلىشى كېرەكلىكى، مۇسۇلمان دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك ئىشلارنىڭ ھەممىسىدە توغرا يۆلىنىش بىلەن مېڭىشنىڭ مۇھىملىقى، مۇسۇلمان ھاياتنىڭ ھەممە ساھەلىرى بويىچە ئۇتۇق قازىنىش ئۈچۈن ئىشلەش تەلەپ قىلىنغان ئىنسان ئىكەنلىكى، بىكار تەلەپلىكنى ئاللاھنىڭمۇ ياخشى كۆرمەيدىغانلىقى توغرىلىق مۇھىم مەسىلىلەرنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ.

«ئاللاھ شەيتاننى نېمە ئۈچۈن ياراتتى؟» ناملىق بالىلار ئۈچۈن تەييارلانغان بۇ ئەسەردە، ئاللاھ تائالا ئىبلىسنى نېمە ئۈچۈن پەيدا قىلغانلىقى، ئىبلىسنىڭ ماھىيىتى ۋە پائالىيەتلىرى، شەيتاننىڭ نېمە ئۈچۈن ئىنسانلارغا دۇشمەن بولغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەردە قىسقىچە چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ30/5/1431ھـ2010-يىلى05-ئاينىڭ 14-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.خۇتبىدا ئىنساننىڭ ئاللاھ بىلەن بولغان سەمىمىيەت ۋە راستچىللىقى، سەمىمىيەتنىڭ پەزىلىتى، ئاللاھقا بولغان سەمىمىيەتنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتنى ئىسلاھ قىلىشتىكى رولى قاتارلىق ئالاھىدىلىكلىرىنى ساھابىلارنىڭ ئاللاھقا بولغان سەمىمىيىتىنى بايان قىلىش ئارقىلىق روشەن ئىپادىلەپ بېرىدۇ.