ژنه‌كه‌ی جنێوی پێ ده‌دات و هه‌ندێك جاریش لێی ده‌دا و داوای ته‌ڵاق ده‌كات له‌كاتێكدا پیاوه‌كه‌ نایه‌وێت لێی جیا بێته‌وه‌

ژنه‌كه‌ی جنێوی پێ ده‌دات و هه‌ندێك جاریش لێی ده‌دا و داوای ته‌ڵاق ده‌كات له‌كاتێكدا پیاوه‌كه‌ نایه‌وێت لێی جیا بێته‌وه‌

] kurdish – كوردی – كردي [

شێخ موحه‌مه‌د ساڵح المنجد

وه‌رگێڕانی: عبد السلام محمد پشده‌ری

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز

2014 - 1436

 زوجته تسبُّه وتضربُه وتطلب منه الخلع وهو لا يريد فراقها

« باللغة الكردية »

الشیخ محمد صالح المنجد

ترجمة: عبدالسلام محمد البشدري

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2014 - 1436

ژنه‌كه‌ی جنێوی پێ ده‌دات و هه‌ندێك جاریش لێی ده‌دا و داوای ته‌ڵاق ده‌كات له‌كاتێكدا پیاوه‌كه‌ نایه‌وێت لێی جیا بێته‌وه‌

ئـه‌م پـرسیــاره‌ ئاڕاسته‌ی ماڵپه‌ڕی ئیسلام پرسیار و وه‌ڵام كراوه‌ :

پرسیار : ژنه‌كه‌م هه‌ڵسوكه‌وتی له‌گه‌ڵمدا زۆر خراپه‌، ده‌نگم به‌سه‌ردا به‌رز ده‌كاته‌وه‌، وجێنوم پێی ده‌دات، هه‌ندێك جاریش لێم ده‌دات، له‌وه‌ش غه‌ریب تر ئه‌وه‌یه‌ پێم ده‌ڵێت : خۆشم ده‌وێت، به‌ڵام ئێستا داوای ( خلع ) جیابوونه‌وه‌م لێ ده‌كات _ به‌وه‌ی ده‌ست هه‌ڵده‌گرێت له‌ هه‌موو مافێكی خۆی و منیش ته‌ڵاقی بده‌م _ چونكه‌ ژنه‌كه‌م فه‌توایه‌كی خوێندووه‌ته‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێت : ژن بۆی هه‌یه‌ داوای ( خلع ) بكات له‌ پیاوه‌كه‌ی ئه‌گه‌ر زانی مافی پیاوه‌كه‌ی جێ به‌جێ ناكات، جا ئێستا ژنه‌كه‌م پێم ده‌ڵێت : من ناتوانم ڕێزت بگرم و به‌گوێت بكه‌م، ئایا پرۆسه‌ی ژنهێنان گرێبه‌ستێكی گران وقورس نییه‌ لای خوای گه‌وره‌ ؟ ئه‌ی باشه‌ ئارامگرتن كوانێ؟ ئایا هه‌ر به‌م ئاسانیه‌ ژن واز له‌ پێكه‌وه‌ ژیانی حه‌وت ساڵ بهێنێت؟ باشه‌ من ئێستا چی بكه‌م به‌ تایبه‌تی چووم به‌ ته‌مه‌ندا و ناتوانم بگه‌ڕیم به‌ شوێن ئافره‌تێكی تردا؟ ئایا ئێوه‌ هه‌ست ناكه‌ن له‌م باره‌یه‌وه‌ له‌ فه‌تواداندا ته‌سهیلات و ئاسانكاری ده‌كرێت ؟ چونكه‌ پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیری و ژیان پێكه‌وه‌ له‌سه‌ر ئارامگرتن به‌نده‌، جا ئه‌گه‌ر وابێت زۆربه‌ی زۆری ژنه‌كان داوای جیابوونه‌وه‌ و ( خلع) ده‌كه‌ن؟ خوای گه‌وره‌ پاداشتی خێرتان بداته‌وه‌ .

وه‌ڵام : سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره‌ ومیهره‌بان درود وصه‌ڵات وسه‌لام له‌سه‌ر پێشه‌وای مرۆڤایه‌تی محمدی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام و ئال وبه‌یت و هاوه‌ڵ وشوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه‌ .

دروست نييه ئافره‌ت به‌بێ هۆكارێكی دروستی شه‌رعی داوای ته‌ڵاق بكات له‌ پیاوه‌كه‌ی، ئه‌بو داود و تیرموذی و ابن ماجه‌ له‌ ثه‌وبانه‌وه‌ ( خوای لێ ڕازی بێت ) ڕیوایه‌تیان كردووه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : » أَيُّمَا امْرَأَةٍ سَأَلَتْ زَوْجَهَا طَلَاقًا فِي غَيْرِ مَا بَأْسٍ : فَحَرَامٌ عَلَيْهَا رَائِحَةُ الْجَنَّة » [ أخرجه أبو داود (2226) ، والترمذي (1187) ، وابن ماجه (2055) وصححه الالباني في صحيح أبي داود ] واتا : هه‌ر ئافره‌تێك به‌بێ هیچ هۆكارێك داوای ته‌ڵاق بكات له‌ پیاوه‌كه‌ی، بۆنی به‌هه‌شتی له‌سه‌ر حه‌رام ده‌كرێت .

هه‌روه‌ها دروست نییه‌ ئافره‌ت داوای ( خلع ) بكات له‌ پیاوه‌كه‌ی به‌بێ هۆكارێكی دروستی شه‌رعی _ واتا : بڵێت به‌ پیاوه‌كه‌ی من ده‌ست هه‌ڵده‌گرم له‌هه‌رچی ماره‌یی و مافی خۆمه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی تۆ ته‌ڵاقم بده‌بت _ ئه‌ویش به‌ به‌ڵگه‌ی ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ی : عن عقبة بن عامر ( رضي الله عنه ) مرفوعا إلی رسول الله ( صلی الله عليه وسلم ) قال : « إن المختلعات هن المنافقات » [ رواه الطبراني في " الكبير "(17/339) ، وصححه الألباني في " صحيح الجامع " برقم (1934) ] واتا : بێگومان ئه‌و ئافره‌تانه‌ی داوای ( خلع ) ده‌كه‌ن ئه‌وانه‌ن دووڕووه‌كان.

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌بێت بزانین ئافره‌تان بۆیان هه‌یه‌ داوای ( خلع ) و ( ته‌ڵاق ) بكه‌ن ئه‌گه‌ر هاتوو هۆكاری دروستی شه‌رعی هه‌بوو.

جا برای به‌رێزم: جا ئه‌گه‌ر ژنه‌كه‌ت دان نانێت به‌ مافه‌كانی تۆدا و واجبه‌كانی سه‌رشانی به‌رامبه‌رت جێ به‌جێ ناكات، ومامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا زۆر خراپه‌، وڕێزت ناگرێت، وگه‌وره‌یی و شكۆت ناپارێزێت، ووه‌ك خۆت ده‌ڵێیت لێت ده‌دا، وئیتر چی شتێك وات لێ ده‌كات به‌رده‌وام بیت له‌ ژیان و گوزه‌ران له‌گه‌ڵیدا؟ وه‌ چی شتێك وا له‌ تۆ ده‌كات سوور بیت له‌سه‌ر هه‌ڵوێستێكی له‌م جۆره‌ ؟ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا ده‌ست درێژیت ده‌كاته‌ سه‌رت ومافه‌كان ڕه‌چاو ناكات و واجبه‌كانی سه‌رشانی به‌رامبه‌رت جێ به‌جێ بكات.

ئه‌وه‌شی كه‌ ژنه‌كه‌ت ده‌ڵێت كه‌ گوایه‌ دروسته داوای ( خلع ) بكات هه‌ركاتێك ڕقی له‌ پیاوه‌كه‌ی بوویه‌وه‌ و ترسی ئه‌وه‌ی هه‌بوو كه‌ سنووره‌كانی خوای گه‌وره‌ جێ به‌جێ ناكات، ووته‌یه‌كی دروست و ڕاسته‌ و قورئان وسوننه‌تی پاك وبێگه‌رد به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ری.

جا هه‌ركاتێك ئافره‌ت داوای ( خلع ) ی له‌ پیاوه‌كه‌ی كرد، به‌ڵام پیاوه‌كه‌ی ڕه‌فزی كرد وپێی ڕازی نه‌بوو، زانایان له‌م باره‌ی زۆر كردن له‌ پیاو بۆ ئه‌وه‌ی ڕازی بێت به‌ داوای ژنه‌كه‌ی ڕایان جیاوازه‌، كۆمه‌ڵێك له‌ زانایان به‌لایانه‌وه‌ وایه‌ زۆر له‌ پیاوه‌كه‌ی ده‌كرێت كه‌ ڕازی بێت به‌ داواكاری ( خلع ) ی ژنه‌كه‌ی .

به‌ نسبه‌ت ئه‌وه‌ی كه‌ ده‌ڵێیت هاوسه‌رگیر وزه‌واج له‌سه‌ر ئارامگرتن وچاوپۆشی كردن داده‌مه‌زرێت ئه‌مه‌ش هه‌ر ڕاسته‌ و هیچ گومانی تێدا نییه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر هاتوو ژن وپیاو هه‌ردوولایان ڕێك كه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌مه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌ بارودۆخی تۆدا هه‌ستی پێ ده‌كرێت ئه‌مه‌ی تێدا به‌دێ ناكرێت، چونكه‌ ژنه‌كه‌ت حه‌ز ناكات له‌گه‌ڵ تۆدا ژیان به‌سه‌ر به‌رێت وڕا ده‌كات لێت، و ده‌ڵێت: كه‌ ناتوانێت سنووه‌ركانی خوای گه‌وره‌ت له‌گه‌ڵدا بپارێزێت، هه‌روه‌ها تۆیش به‌هۆی بێگوێی و سه‌رپێچیه‌كانی ئه‌وه‌وه‌ تووشی ئه‌زیه‌ت و ئازار هاتوویت، بۆیه‌ هه‌ردووكتان له‌ ده‌ستی یه‌ك ناڕه‌حه‌تن و وبێ تاقه‌تن له‌وی ترتان، ئیتر پێمان ناڵێیت چی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ك له‌وه‌دایه‌ هاوسه‌رگیریه‌كه‌تان به‌رده‌وام بێت؟ ئایا به‌رده‌وامی هاوسه‌رگیریه‌كی له‌م شێوه‌یه‌ جگه‌ له‌ ناڕه‌حه‌تی گیان و ژیانێكی كوله‌ مه‌رگی چی باشیه‌كی تێدایه‌ بۆتان ؟ ئه‌وه‌ش بزانه‌ هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م هۆیانه‌یه‌ شه‌ریعه‌تی پاكی ئیسلام ته‌ڵاق و ( خلع ) ی وه‌ك چاره‌سه‌رێك داناوه‌.

ئامۆژگاریمان بۆ جه‌نابت له‌م بارودۆخه‌دا ئه‌وه‌یه‌ به‌ باشترین شێوه‌ له‌گه‌ڵ ژنه‌كه‌تدا هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌یت و له‌به‌ر خاتری خوای گه‌وره‌ ئامۆژگاری بكه‌یت، و سزا و تۆڵه‌ی خوای گه‌وره‌ی به‌ بیر بخه‌یته‌وه‌، هه‌روه‌ها ئه‌و ماف و واجبانه‌ی بۆ ڕوون بكه‌ره‌وه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ له‌سه‌ری پێویست كردووه‌، چونكه‌ ئه‌و ئه‌رك و واجبانه‌ خوای گه‌وره‌ به‌ گرێ به‌ستی هاوسه‌رگیری واجبی كردوون له‌ نێوانتاندا، كه‌ ژنه‌كه‌ت له‌سه‌رتاوه‌ به‌ هه‌موو ئیراده‌یه‌كی ئازادی خۆیه‌وه‌ پێی ڕازی بووه‌ و ڕه‌زامه‌ندی ده‌ربڕیوه‌ له‌سه‌ری، جا ئه‌گه‌ر هاتوو گوێ بیستی ئامۆژگاریه‌كانت بوو و ڕه‌زامه‌ند بوو له‌سه‌ری ئه‌وه‌ نیعمه‌تی خوای گه‌وره‌یه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر هاتوو ڕازی نه‌بوو و هه‌ر سوور بوو له‌سه‌ر هه‌ڵویستی خۆی، ئه‌وه هیچ دوو دڵ مه‌به‌ له‌ ته‌ڵاقدان و ڕازی بوون له‌سه‌ر ( خلع ) بۆی .

ئه‌وه‌ش بزانه‌ ده‌رووی خێر و فه‌زڵی خوای گه‌وره‌ زۆر فروانه‌ ، و زۆریش نزیكه‌، خوای گه‌وره‌ش فه‌رموویه‌تی : ﴿ وَإِنْ يَتَفَرَّقَا يُغْنِ اللَّهُ كُلًّا مِنْ سَعَتِهِ وَكَانَ اللَّهُ وَاسِعًا حَكِيمًا ﴾ [ النساء : 130 ] واتا : خۆ ئه‌گه‌ر ژن و مێرد له‌ێک جیاببنه‌وه‌ (به‌گوێره‌ی شه‌رع و به‌رنامه‌ی خوا) ئه‌وه‌ خوا هه‌ریه‌که‌یان شادو بێ نیازو به‌خته‌وه‌ر ده‌کات، له‌ به‌خشینی فراوانی خۆی (به‌هاوسه‌رێکی گونجاو) چونکه‌ خوا هه‌میشه‌و به‌رده‌وام فراوانگیرو دانایه‌.

هه‌روه‌ها فه‌رمویه‌تی : ﴿ إِنْ يَعْلَمِ اللَّهُ فِي قُلُوبِكُمْ خَيْرًا يُؤْتِكُمْ خَيْرًا مِمَّا أُخِذَ مِنْكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴾ [ الانفال : 70 ] واتا : ئه‌گه‌ر خوا خێر له‌ دڵه‌کانتاندا به‌دی بکات، ئه‌وه‌ زۆر له‌وه‌ باشترتان پێ ده‌به‌خشێت که‌ لێتان وه‌رگیراوه‌، (ئه‌گه‌ر باوه‌ڕ بهێنن) لێتان خۆش ده‌بێت، خوایش لێخۆشبوو میهره‌بانه‌.

وه‌ فه‌رموویه‌تی : ﴿ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا * وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا ﴾ [ الطلاق : 2-3 ] واتا : ئه‌وه‌ی له‌ خوا بترسێت و پارێزکار بێت، ئه‌وه‌ خوا ده‌رووی لێ ده‌کاته‌وه‌ * له‌ شوێنێکه‌وه‌ ڕزق و ڕۆزی پێ ده‌به‌خشێت که‌ حسابی بۆ نه‌کردبێت و خۆی پێی نازانێت، جا ئه‌وه‌ی پشت به‌ خوا ببه‌ستێت، ئه‌و زاته‌ی به‌سه‌، بۆ ئه‌وه‌ی یاریده‌ده‌ری بێت، چونکه‌ به‌ڕاستی خوا کارو فه‌رمانی خۆی به‌ ئه‌نجام ده‌گه‌یه‌نێت، بێگومان خوا بۆ هه‌موو شتێک نه‌خشه‌یه‌کی دیاریکراوی بڕیارداوه‌ (که‌ ده‌بێت په‌یڕه‌وی بکرێت).

خوای گه‌وره‌ كاره‌كانت بۆ ئاسان بكات، و ده‌رووی خێرت لێ بكاته‌وه‌، وله‌جێگایه‌كه‌وه‌ ڕزق وڕۆزیت بدات كه‌ حسابت بۆ نه‌كرد بێت .

خوای گه‌وره‌ش له‌هه‌مووان زاناتره‌ ..

سه‌رچاوه‌ : ماڵپه‌ری ئیسلام پرسیار و وه‌ڵام