حوكمی ته‌نك كردنی مووی برۆكان ئه‌گه‌ر هاتوو مووه‌كانی پڕ بوون
حكم تخفيف شعر الحاجب إذا كان كثيفاً
< كوردی -كردي - kurdish >
به‌شی زانستی له سایتی ئیسلام پرسیار ووه‌ڵام
القسم العلمي بموقع الإسلام سؤال وجواب
وه‌رگێرانی: ده‌سته‌ی زمانی كوردی له ماڵپه‌ری ئیسلام هاوس
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
ترجمة : فريق اللغة الكردية بموقع دار الإسلام
مراجعة: بشتیوان صابر عزیز
حوكمی ته‌نك كردنی مووی برۆكان ئه‌گه‌ر هاتوو مووه‌كانی پڕ بوون
ئه‌م پرسیاره ئاڕاسته‌ی ماڵپه‌ڕی ئیسلام پرسیار و وه‌ڵام كراوه : -
پرسیار : ئايا دروسته بۆ ئافره‌تان برۆركانیان بتاشن یان كورتی بكه‌نه‌وه، ئه‌گه‌ر هاتوو برۆكانیان وه‌ك برۆی پیاوان وابوون، به‌شێوه‌یه‌ك برۆكانیان زۆر پڕ و ناڕێك بوون ؟
وه‌ڵام : سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان وه درود وصه‌ڵات وسه‌لام بۆ سه‌ر محمدی كوڕی عه‌بدوڵا و ئال وبه‌یت و یار ویاوه‌ر و شوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه .
یه‌كه‌م : زانایان ( ڕه‌حمه‌تی خوایان لێ بێت ) له باره‌ی تاشین و كورتكردنه‌وه‌ی برۆكانه‌وه كه وه‌ك هه‌ڵكیشان وهه‌ڵگرتن وابن ڕایان جیاوازه:
ڕای یه‌كه‌م : هه‌ندێك له زانایان كه زۆرینه‌ی زۆریان ڕایان وایه كه تاشین وكوورتكردنه‌وه وه‌ك هه‌ڵكه‌ندن و هه‌ڵگرتن وایه، بۆیه ده‌ڵێن : دروست نیه بۆ هیچ كه‌سێك كه برۆكانی بتاشێت یان كورتی بكاته‌وه، هه‌روه‌ك چۆن حه‌رامه هه‌ڵیان بكه‌نێت .
ڕای دووه‌م : ده‌ڵێن مه‌سئه‌له‌ی ( نمص ) كه له فه‌رمووده‌كه‌دا هاتووه تایبه‌ته به هه‌ڵكه‌ندنی مووی برۆكانه‌وه، بۆیه پێیان وایه دروسته مووی برۆكان به تاشین یان كوورتكردنه‌وه لاببرێن، ئه‌مه‌ش مه‌زهه‌بی حه‌نبه‌لیه‌كانه .
له ( الموسوعة الفقهیة ) به‌رگی ( 14 / لاپه‌ڕه 82 ) دا هاتووه : " اتَّفَقَ الْفُقَهَاءُ عَلَى أَنَّ نَتْفَ شَعْرِ الْحَاجِبَيْنِ دَاخِلٌ فِي نَمْصِ الْوَجْهِ الْمَنْهِيِّ عَنْهُ بِقَوْلِهِ صلى الله عليه وسلم : ( لَعَنَ اللَّهُ النَّامِصَاتِ, وَالْمُتَنَمِّصَاتِ ), وَاخْتَلَفُوا فِي الْحَفِّ وَالْحَلْقِ : فَذَهَبَ الْمَالِكِيَّةُ وَالشَّافِعِيَّةُ إلَى أَنَّ الْحَفَّ فِي مَعْنَى النَّتْفِ ، وَذَهَبَ الْحَنَابِلَةُ إلَى جَوَازِ الْحَفِّ وَالْحَلْقِ , وَأَنَّ الْمَنْهِيَّ عَنْهُ هُوَ النَّتْفُ فَقَطْ "
واتا : زانایان هاوڕان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه هه‌ڵكێشانی مووی برۆكان ده‌چێته چوار چێوه‌ی ئه‌و ( نمص ) ــه‌ی كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له فه‌رمووده‌كه‌دا ڕێگری لێكردووه، وه‌ك فه‌رموویه‌تی : واتا : نه‌فرینی خوای گه‌وره له‌سه‌ر ئه‌و ئافره‌تانه‌ی كه مووی برۆكان بۆ كه‌سانی تر لاده‌بن وهه‌ڵی ده‌گرن، وه له‌و ئافره‌تانه‌شی بۆیان لاده‌برێت، به‌ڵام زانایان ڕایان جیاوازه، له‌سه‌ر ته‌نكردن و تاشینی برۆكان، مالیكی وشافعیه‌كان به‌لایانه‌وه وایه كه ته‌نكردنیش حوكمی هه‌ڵكه‌ندنی هه‌یه، به‌ڵام حه‌نبه‌لیه‌كان به‌لایانه‌وه وایه كه ته‌نكردن و تاشینی برۆكان دروست وڕێگا پێدراوه، وه ئه‌وه‌ی كه‌ڕێگری لێكراوه ته‌نها هه‌ڵكه‌ندنه .
دووه‌م : ئه‌و مووه زیادانه‌ی كه ئازار به چاو ده‌گه‌یه‌نن و له ئاستی ئاسایی خۆیان ده‌رچوون، له چوار چێوه‌ی ئه‌و ( نمص = هه‌ڵكه‌ندنه ) حه‌رامه ده‌چنه ده‌ره‌وه، به شێوه‌یه‌ك برۆكان ده‌رده‌كه‌ون كه ده‌بنه جێگای سه‌رنجی خه‌ڵكی وئه‌و ئافره‌ته‌یش ئیحراج ده‌بێت پێی، له‌م حاڵه‌ته‌دا دروسته ئه‌و زیادانه‌ی لێ بگیررێت تاوه‌كو وه‌ك برۆی خه‌ڵكی ئاسایی لێ دێته‌وه، چونكه لێگرتنی مووی برۆكان له‌م حاڵه‌ته‌دا له چوار چێوه‌ی لابردن و نه‌هێشتنی ئازار و زیانه، كه وا ده‌كات برۆكان بگه‌ڕێنه‌وه بۆ باری ئاسایی خۆیان .
شێخ محمد بن صالح العثیمین ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) له‌م باره‌یه‌وه ووتویه‌تی : " تخفيف شعر الحاجب إذا كان بطريق النتف ، فهو حرام بل كبيرة من الكبائر ، لأنه من النمص الذي لعن رسوله الله صلى الله عليه وسلم مَنْ فَعله
وإذا كان بطريق القص أو الحلق ، فهذا كرهه بعض أهل العلم ، ومنعه بعضهم ، وجعله من النمص ، وقال : إن النمص ليس خاصّاً بالنتف ، بل هو عام لكل تغيير لشعر لم يأذن الله به إذا كان في الوجه .
ولكن الذي نرى أنه ينبغي للمرأة - حتى وإن قلنا بجواز أو كراهة تخفيفه بطريق القص أو الحلق - أن لا تفعل ذلك إلا إذا كان الشعر كثيراً على الحواجب ، بحيث ينزل إلى العين ، فيؤثر على النظر فلا بأس بإزالة ما يؤذي منه " [ فتاوى ابن عثيمين 11/ 133 ] .
واتا : ته‌نكردنی مووی برۆكان ئه‌گه‌ر هاتوو له‌ڕیگای هه‌ڵگرتن و هه‌ڵكه‌ندنه‌وه بێت، ئه‌وا كارێكی حه‌رامه و بگره یه‌كێكیشه له گوناهه گه‌وره‌كان، چونكه ئه‌و ( نمص = هه‌لكه‌ندنه ) یه كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) نه‌فرینی كردووه له‌و كه‌سه‌ی كه ئه‌نجامی ده‌دات .
به‌ڵام ئه‌گه‌ر هاتوو له‌ڕیگای كورتكردنه‌وه و تاشینه‌وه بێت، به‌لای هه‌ندێك له زانایانه‌وه كه‌راهه‌تی هه‌یه، وه هه‌ندێكی تریشیان ڕێگریان لێكردووه و به ( نمص ) ی ده‌زانن، وه ده‌ڵێن : كه ( نمص) تایبه‌ت نیه ته‌نها به هه‌ڵكه‌ندنه‌وه، به‌ڵكو گشتگیره بۆ هه‌موو گۆڕانكاریه‌ك كه به‌سه‌ر مووی ده‌مووچاودا بێت كه خوای گه‌وره مۆڵه‌تی نه‌جاوه به ئه‌نجامدانی .
به‌ڵام به‌لای منه‌وه وایه ئه‌گه‌ر هاتوو ووتیشمان كه تاشین و ته‌نكردن دروسته یان كه‌راهه‌تی هه‌یه پێویسته ئافره‌تان دوور بكه‌ونه‌وه له ئه‌نجامدانی، مه‌گه‌ر كاتێك نه‌بێت كه مووه‌كان زۆربن به‌سه‌ر برۆكانه‌وه، به‌شێوه‌یه‌ك بێنه خواره‌وه بۆ سه‌ر چاو، وه كاریگه‌ریان هه‌بێت له‌سه‌ر بینین و ته‌ماشاكردنی، له‌م حاڵه‌تدا كێشه وگرفت نیه ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی كه بووه‌ته مایه‌ی ئازار لایی ببات .
هه‌روه‌ها له جێگایه‌كی تردا شێخ ابن عثیمین ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ووتویه‌تی : " وأما التخفيف من الحاجبين فإن كانا غليظين غلظاً غير معتاد ، فلا حرج ، وإن كانا غليظين غلظاً معتاداً ، فالأولى إبقاؤهما على ما كان عليه ، ولا بأس يعني بالمقص أو الموس أو ما أشبه ذلك لا بالنتف ؛ لأن النتف نمص " [ فتاوى نور على الدرب ] .
واتا : ئه‌ما سه‌باره‌ت به ته‌نكردنی مووی برۆكان، ئه‌گه‌ر هاتوو مووه‌كانی زۆر پڕبوون، پڕیه‌كی نا ئاسایی، گرفت نیه كه ته‌نك بكرێن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر هاتوو مووی برۆكان پڕ بوون پڕیه‌كی ئاسایی، باشتر وایه كه ده‌ستكاری نه‌كرێن و وه‌ك خۆیان بهێڵرێنه‌وه، وه گفت نیه ئه‌گه‌ر به مه‌قه‌ست یان به مووس ته‌نك بكرێت یان ڕێك بكرێن، نه‌ك به هه‌لكه‌ندن، چونكه هه‌ڵكه‌ندن به ( نمص ) داده‌نرێت ...
خوای گه‌وره‌ش زاناتره ..