سومه‌یه‌ عبدالله ( دایكی خالید ) - وتاره‌كان

بانگه‌واز وراگه‌یاندن په‌یوه‌ندیه‌كى به‌ هێزو پته‌ویان به‌ ئیسلامه‌وه‌ هه‌یه‌، نه‌ك هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ و به‌س به‌ڵكو پێویستیان به‌ یه‌كترى هه‌یه‌ یان به‌ مانایه‌كى دیكه‌ بڵێین پركه‌رو ته‌واوكه‌رى یه‌كترن، جا له‌به‌ر ئه‌وه‌ هه‌ر موسڵمانێك پابه‌ند بێت به‌ ئایینه‌كه‌ى و فه‌رمان بكات به‌ چاكه‌و دووربكه‌وێته‌وه‌ له‌ خراپه‌، ئه‌وه‌ كه‌سێكى بانگه‌وازخوازه‌ و له‌ هه‌مانكاتیشدا راگه‌یانكاره‌.

ئازیزان له‌م بابه‌ته‌ی كه‌ له‌به‌رده‌ستداندایه‌ به‌پشتیوانی خوای گه‌وره‌ باس له‌ هه‌ڵویستی ئه‌هلی سوونه‌ت و جه‌ماعه‌ت ده‌كه‌ین له‌باره‌ی خه‌لیفه‌كانی ڕاشدینه‌وه‌، تاوه‌كو ئاگاداری هه‌ڵوێستی ڕاست ودروستیان بین .

دوژمنانی ئیسلام هه‌میشه‌ باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌گوایه‌ ئیسلام زوڵم وسته‌می له‌ئافره‌ت كردووه‌ وهیچ مافێكی پێ ڕه‌وا نه‌بینیوه‌، یان ته‌نها وه‌ك خزمه‌تكارێك سه‌یری ئافره‌ت ده‌كات... هه‌موو ئه‌مانه‌ تانه‌ وته‌شه‌ر وگومانن، وزۆر دوورن له‌ڕاستیه‌وه‌.

خۆشه‌ویستان ئه‌م فه‌رمووده‌ پیرۆزه‌ی پێغه‌مبه‌ر - صلى الله عليه وسلم - كۆمه‌ڵێك وێستگه‌ له‌ ژیانی تاك و كۆمه‌ڵی موسڵماناندا پێكدێنێت و چه‌نده‌ها خاڵی گرنگ له‌ بیروباوه‌ڕ و هه‌ڵوسوكه‌وت و زینده‌گی موسڵمان به‌رجه‌سته‌ كردووه‌.

خوشكی به‌ڕێزم: یه‌كێك له‌و ئه‌ركانه‌ی كه‌ پێویسته‌ له‌بیرت نه‌چێت و هه‌میشه‌ وهه‌رده‌م له‌بیر وخولیاتدا بێت ئه‌وه‌یه‌ چۆن بتوانیت هاوه‌ڵ و ڕه‌فیقه‌كانت بخه‌یته‌ ناو پرۆسه‌ی بانگه‌وازكردن بۆ ئاینی پیرۆزی ئیسلام.

بۆیه‌ ده‌بێت مرۆڤ ڕێگا نه‌ به‌خۆی و نه‌ به‌هیچ كه‌سێكی تریش نه‌دات كه‌ له‌تاوان وگوناهدا ڕۆبچێت و به‌رده‌وام بێت، بۆ نموونه‌ بڕوات بگه‌ڕێت له‌هه‌موو مه‌سئه‌له‌یه‌كدا كام مه‌زهه‌ب و كام زانا ڕایه‌كی هه‌یه‌ له‌گه‌ل هه‌واو ئاره‌زووی ئه‌ودا ده‌گونجێت كۆیان بكاته‌وه‌ و پاشان بێت به‌و كاره‌ی فه‌توای حه‌ڵاڵ وحه‌رامی مه‌سائیله‌كان بۆ خه‌ڵكی بدات و ناویشی لێ بنێت ئاینی ئاسانكاری و میانه‌ڕه‌و

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی سێ چیرۆكی واقیعی ده‌كات له‌سه‌ر : هه‌نارێك ... سێوێـك ... له‌گه‌ڵ ئاوی شیره‌كه‌ ...كه‌ سه‌ره‌نجام و به‌روبوومی خواناسی و له‌خواترسانمان بۆ ده‌رده‌خات...

(أطعمة‌) هه‌موو ئه‌و شتانه‌یه‌ ئاده‌میزاد ده‌یان خوات و پێیان ده‌ژی . وه‌ خوارده‌مه‌نى له‌ بنه‌رِه‌تدا حه‌ڵاڵه‌ جگه‌ له‌وه‌ى خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى (صلى الله عليه وسلم ) حه‌رامیان كردبێ...

نه‌زر كردن له‌ شه‌رعدا : واجبكردنى خواپه‌رستییه‌كه‌ له‌سه‌ر خۆى كه‌ واجب نه‌بووبێ له‌سه‌ری به‌ره‌هایی یان په‌یوه‌ست كرابێ به‌ شتێكه‌وه‌.

ئازیزان له‌م ووتاره‌دا بابه‌تێكتان بۆ ره‌ه‌ن ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ بۆ ئه‌مڕۆی ووڵاتی خۆمان پێویستمانه‌، به‌تایبه‌تی كه‌ چه‌ند ساڵێكه‌ ووڵاتی خۆمان و ده‌وروبه‌ریشمان دووژاری ووشكه‌ ساڵی بوه‌ته‌وه‌، بۆیه‌ سوننه‌ته‌ هه‌ركاتێك خه‌ڵكی تووشی ووشكه‌ ساڵی و كه‌مبارانی یان دواكه‌وتنی بوونه‌وه‌، سوننه‌ته‌ موسڵمانان نوێژه‌ بارانه‌ به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نن، به‌ ئومێدی ئه‌وه‌ی جێگای ره‌زامه‌ندی خوای گه‌وره‌ و پاشان ئێوه‌ی به‌ڕێزیش بێت...

سه‌ره‌تا ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ په‌روه‌ردگار لوطفی له‌گه‌ڵ كردوون و یارمه‌تی داون كه‌ ناویان له‌ تیروپشكدا ده‌رچووه،‌ پێویسته‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و نیعمه‌ته‌ گه‌وره‌یه‌دا كه‌ شادیان ئه‌كات به‌دیداری ماڵه‌ پیرۆزه‌كه‌ی خۆی زۆر سوپاس وشوكری ئه‌و زاته‌ پیرۆزه‌ بكه‌ن، چونكه‌ كه‌سانێكی زۆر هه‌یه‌ چه‌ند ساڵێكه‌ ناوی خۆیان تۆمار ئه‌كه‌ن كه‌چی ناویان ده‌رناچێت وكه‌سانێكیش هه‌ن هه‌ر به‌و ئاواته‌وه‌ چوونه‌ته‌ ژێر گڵ‌ وسه‌ریان ناوه‌ته‌وه‌، داواكارین له‌خوای گه‌وره‌ كه‌ نیه‌تی ئه‌و كاره‌ خێره‌شی بۆ ئه‌وان نووسی بێت ...

خۆشه‌ویستان له‌ باره‌ی گرنگی یاد وذیكری خوای گه‌وره‌وه‌، شێخ الإسلام ابن تيمية (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) ئه‌ڵێت: یادى خواى گه‌وره‌ بۆ دڵان وه‌ك ئاو وایه‌ بۆ ماسیه‌كان، ده‌ى كه‌واته‌ ئه‌بێت حاڵى ماسى چۆن بێت كه‌ بێ ئاو بێت؟!

خوای گه‌وره‌ له‌زۆربه‌ی ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆزدا باوه‌ڕداران هانده‌دات كه‌ له‌پێناوی زاتی هه‌ق ته‌عالای ئه‌ودا ماڵ و سامانیان ببه‌خشن وده‌ست نوقاو وڕه‌زیل و پیسكه‌ نه‌بن و یارمه‌تی هه‌ژاران و لێقه‌وماوان بده‌ن وبه ‌به‌خشینی ماڵ وسامانیان خۆیان له‌ دۆزه‌خ بپارێزن و به‌هه‌شتی نه‌بڕاوه‌ی پێ‌ به‌ده‌ستبهێنن...

ئازيزان و خۆشه‌ويستان دروستكراوه‌كانی خوای گه‌وره‌ هه‌موویان موحتاجی ڕه‌حمه‌تى خودان وپێویستیان به‌ئه‌وه‌، خواى گه‌وره‌ش بێ نیازه‌ له‌ئه‌وان و پێویستى پێیان نییه‌، په‌روه‌ردگار پێویستى كردووه‌ له‌سه‌ر به‌نده‌كانى كه‌ لێى بپارِێنه‌وه... خوێنه‌ری به‌ڕێز: له‌م بابه‌ته‌ ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ بخوێنه‌ره‌وه‌: ١- گرنگی دوعا كردن... ٢- ئادابی دوعا كردن... ٣- جۆره‌كانی دوعا كردن... ٤- ڕێگره‌كانى قبوڵ بوونى دوعا...

قورئان کەلامی خوایە، فەزڵ و گەورەیی قورئان لە بەرامبەر قسە وکەلامی خەڵکی تردا وەک فەزڵ و گەورەیی خوا وایە لە بەرانبەر دروستکراوەکانیدا، باشترین ووتەیەکیش لەزمان بێتەدەر ئەوەیە کەقورئانی پێ بخوێنرێت.

ئەم سورەتە ناونراوە (فاتحة الکتاب) لەبەر ئەوەی قورئانی پیرۆز بەم سورەتە دەست پێ دەکات ولەگەڵ ئەوەشدا ئەو کەسەی قورئان دەنوسێتەوە سەرەتا بەم سورەتە دەست پێ دەکات، خوێندنی قورئانی پیرۆزیش هەر بەم سورەتە دەست پێ دەکات،ئەمەش مانای ئەوە نی یە کە ( سوره‌تی الفاتحة) یەکەم جار دابەزیبێت بۆ پێغەمبەری ئازیز ( صلی الله علیه وسلم ).

خوای په‌روه‌ردگار له‌م ئایه‌ته‌ پیرۆزه‌دا گرنگی و كاری سه‌ره‌كی وبانگه‌وازی پێغه‌مبه‌رانمان بۆ ڕوون ده‌كاته‌وه‌، كه‌ كاری سه‌ره‌كی ومه‌به‌ست له‌ ڕه‌وانه‌كردنیان بۆ گه‌ل و هۆزه‌كانیان ئه‌وه‌ بووه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ ومیهره‌بان به‌تاك و ته‌نها بپه‌رستن و هیچ شه‌ریك و هاوه‌ڵێكیشی بۆ بڕیار نه‌ده‌ن...

خوای گه‌وره‌ وه‌صفی ماڵی جاڵجاڵۆكه‌مان بۆ ده‌كات و‌ به‌ ( الوهن = لاواز ) ناوی ده‌بات، وه‌ به‌م شێوه‌ ناو بردنه‌ ته‌نها له‌به‌ر لاوازی خانووه‌كه‌یان نیه‌‌ ، به‌ڵكو ئێستا زانستی سه‌رده‌م سه‌لماندویه‌تی ئه‌و ڕیسه‌ی كه‌ خانوو و هێلانه‌ی جاڵجاڵۆكه‌ی لێ دروست ده‌بێت چه‌ند جارێك له‌كانزای پۆڵا به‌هێز تره‌، بۆیه‌ ده‌بینین ئه‌م خانوه‌ی جاڵجاڵۆكه‌ ئه‌توانێت مێرویه‌كی زۆر گه‌وره‌تر له‌ خاوه‌نه‌كه‌ی بگرێت، یان ده‌بینین جاڵجاڵۆكه‌ به‌هۆی تاڵه‌ ده‌زوله‌یه‌ك له‌و ماده‌یه‌ ده‌توانێت به‌خێرایه‌كی زۆر به‌هێز بفڕێت به‌بێ ئه‌وه‌ی ببچڕێت، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر به‌هێزی ئه‌و ڕیسه‌ی كه‌ جاڵجاڵۆكه‌ ماڵی خۆی پێ ده‌ته‌نێت .

ئه‌م په‌یامه‌ ئاڕاسته‌ی ئه‌و خوشكانه ‌ده‌كه‌م كه‌خۆیان به‌نەوە وشوێن كه‌وته‌ی فاطمه‌ی زه‌هرا وئەسمای داوێن پاک وبەشەرم وحەیا ده‌زانن، بۆ ئەو باڵا پۆشانەی کە بەڕێگای عائیشە وحەفصە وسمیە دا دەرۆن، له‌م ووتاره‌دا ده‌چرپه ‌پێشکەشی دەکەم بەو خوشکە داوێن پاک لە خوا ترسانەی كه‌به‌ڵێنیان داوه‌ خزمه‌ت به‌ئاینی پیرۆزی ئیسلام بكه‌ن...