پشتیوان سابیر عه‌زیز - په‌رتوكه‌كان

ئه‌م كتێبه‌ بریتیه‌ له‌ ( ٤٠ )‌ كرده‌وه‌ی چاك كه‌ ده‌بنه‌ هۆكارێك بۆ چوونه‌ به‌هه‌شت به‌ یارمه‌تی خوای گه‌وره‌، له‌ ئاماده‌كردنی دار القاسمه‌، وه‌ برای خۆشه‌ویستمان ئه‌بو به‌كر كۆچه‌ر هه‌ستاوه‌ به‌ وه‌رگێڕانی بۆ زمانی كوردی ( كرمانجی ).

ئه‌م په‌رتوكه‌ به‌ زمانی كرمانجیه‌ وبریتیه‌ له‌ ئه‌حكام وچه‌ند فه‌توایه‌كی گرنگ ده‌رباره‌ی مانگی ڕه‌مه‌زانی پیرۆز.

ووشه‌ی (الضلال) واته‌ لادان له‌ ڕێگاى ڕاست، دژى ڕێنمایییه‌. ووه‌شه‌ی (الفسق) له‌ ڕووى شه‌رعیه‌وه‌ واته‌ ده‌رچوون له‌ گوێرایه‌ڵیی خواى گه‌وره‌. ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ پێناسه‌كردنى شه‌رعیی هه‌ردوو وشه‌ى (الضلال) و (الفسق).

بنه‌ما له‌ بنیات نانی كۆمه‌ڵگه‌ی موسڵماندا بریتیه‌ له‌ خێزانی موسڵمان، لانك و كۆشی خێزانیش بریتیه‌ له‌ ماڵه‌وه ، و په‌روه‌رده‌ تیایدا، كۆڵه‌كه‌ی ئه‌م په‌روه‌رده‌یه‌ش بریتیه‌ له‌ ئافره‌تی موسڵمان. ئه‌م بابه‌ته‌ باس له‌ هه‌ڵسوكه‌وتی ئافره‌تی موسڵمان له‌ ماڵه‌كانیاندا ده‌كات.

پێغه‌مبه‌ری خودا (صلی الله علیه وسلم) زۆر سوور بووه‌ له‌سه‌ر پاراستن ویه‌كڕیزی وسه‌ربه‌رزی ئومه‌ته‌كه‌ی بۆ ئه‌وه‌ی ئومه‌تێكی به‌هێزی یه‌كخواپه‌رست بێت ودوور بكه‌وێته‌وه‌ له‌هه‌موو ئه‌و هۆكار و وه‌سائیلانه‌ی كه‌ دژ به‌یه‌كخواپه‌رستیه‌ وله‌گه‌ڵیدا نایه‌ته‌وه‌. به‌ڕێزان: ئه‌م بابه‌ته‌ باسی پێداگری پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) له‌سه‌ر یه‌كخواپه‌رستی له‌ ژیانیدا ده‌كات.

ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌مێك شاره‌زای له‌زمانی عه‌ره‌بی وڕاڤه‌ی قورئان و قۆناغه‌كانی دروست بوونی ئاده‌م ونه‌وه‌كانی ئاده‌می هه‌بێت ته‌نها به‌ئه‌ندازه‌ی تۆزقاڵێكیش زانیاری دژ به‌یه‌ك نابینێته‌وه‌ له‌نێوان ئه‌و ئایه‌تانه‌ی كه‌ باسی دروست بوونی مرۆڤ ده‌كات... به‌ڕێزان ناوه‌ڕۆكی ئه‌م وتاره‌‌: وه‌ڵامی گومانی ڕه‌خنه‌گر و نه‌یارانه‌ی ئیسلامه له‌ كوردستان‌ كه‌ ده‌ڵین: خوا له‌ قورئاندا هه‌رجاره‌ و به‌شێوازێك باس له‌دروست بوونی مرۆڤ ده‌كات.

خۆشه‌ویستان خشوع ئه‌و صیفه‌ته‌ جوانه‌یه‌ كه‌ پیویستكراوه‌ له‌سه‌ر باوه‌ڕداران كه‌ له‌نوێژه‌كانیاندا هه‌یانبێت. به‌ڕێزان ناوه‌ڕۆكی ئه‌م وتاره‌ بریتیه‌ له‌: مانای خشوع وفه‌زڵه‌كه‌ی وهۆكاره‌كانی.

بێگومان زه‌كاته‌كان ته‌نها بۆ هه‌ژاران‌و نه‌داران‌و ئه‌وانه‌ی‌ كۆی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‌و دڵ راگیراون ئه‌و كۆیڵانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت خۆیان ئازاد بكه‌ن‌و قه‌رزداران‌و له‌رێ‌ی‌ خوادا جه‌نگاوان ‌و رێبوارانه‌.

بێ گومان خوای گه‌وره‌ هه‌رچی سیفاتی پێشه‌وایه‌تی هه‌یه‌ كۆی كردوه‌ته‌وه‌ له‌ كه‌سایه‌تی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم. وه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ چه‌ند تیرۆژێكه‌ له‌ كه‌سایه‌تی و ژیان و تێكۆشانی پێغه‌مبه‌ری پێشه‌وا صلى الله عليه وسلم.

لێكدانه‌وه‌ی پێشه‌كی ( إبن الجزري ): ئه‌م كتێبه‌ وه‌كو پێناسه‌مان كردووه‌ له‌ سه‌ره‌تاى ئه‌م ڕاڤه‌كردنه‌ یه‌كێكه‌ له‌ باشترین ئه‌و كتێبانه‌ى له‌بوارى زانستى ته‌جوید و بنه‌ماكانى خوێندنه‌وه‌ى قورئاندا نووسراون به‌شێوه‌ى هۆنراوه‌، چونكه‌ نووسه‌ره‌كه‌ى پێشه‌وایه‌كى ناودارى هه‌ره‌گه‌وره‌یه‌، كه‌ هه‌موان بىَ ڕاجیایى كۆكن له‌سه‌ر پێشه‌وایه‌تى ئه‌و، بێگومان زانستیش-هه‌ر زانستێك بێت–له‌سه‌رچاوه‌كه‌یه‌وه‌ وه‌ربگیردرێت باشتره‌. بۆیه‌ پشت به‌ خواى گه‌وره‌و، له‌ژێر ڕووناكى كۆمه‌لێك لێكدانه‌وه‌ى زانایانى كۆن و هاوچه‌رخ، هه‌ڵسام به‌ نووسینى شه‌رحێك بۆ ئه‌م كتێبه‌.

له‌ میانه‌ی ئه‌م باسه‌ گرنگ و هه‌ستیاره‌دا كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ باسی پایه‌ی حه‌یا و شـه‌رم له‌ ژیانی مسوڵماندا، به‌ پشتیوانی خوای گه‌وره‌ له‌ روانگه‌ی قورئان و فه‌رموده‌و ژیاننامه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه‌ وسلم ) و هاوه‌ڵانی و زانایانی پێشین و واقیعی كۆمه‌ڵگا، له‌ چه‌ند به‌شێكدا به‌كورتی به‌شێوه‌یه‌كی زانستیانه‌و بابه‌تیانه‌ له‌م بابه‌ته‌ ده‌دوێین.

نووسه‌ر: ئه‌نه‌س عبد الله گه‌نجان ئه‌و تاكه‌ ده‌سته‌یه‌ن كه‌ ئومێدى گه‌وره‌یان لێ ده‌كرێ تا هه‌ڵمه‌تى مه‌ردانه‌ بنوێنن و جارێكى تر ئوممه‌تى ئیسلامى سه‌ربخه‌نه‌وه‌. خوێنه‌ری به‌ڕێز له‌م كتێبه‌دا ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ بخوێنه‌وه‌: یه‌كه‌م: چیمان ده‌وێت دووه‌م: ئه‌ركى گه‌نجان‌ به‌رامبه‌ر قورئان و سوننه‌تدا سێیه‌م: گه‌نجی باوه‌رِدار شكست ناخوات چواره‌م: شه‌یتان تاكه‌ دوژمنه‌ پێنجه‌م: لۆمه‌ى لۆمه‌كاران نه‌تترسێنێ شه‌شه‌م: رِۆزى له‌ كوێ یه‌ ؟ حه‌وته‌م: برِوانینه‌ ژیانى پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم

خوێنەرى سەنگین، براى لاوى خوێن گەرمم، ئەم نامیلكەیەى بەر دەستى بەڕێزتان باس لە پرسێكى گرنگ دەكات كە ئەویش ئارەزوو و چۆنێتى بەرەنگاربوونەوەیەتى لە قۆناغى لاوێتیدا، كە نووسەر تێیدا بە كورتى باس لە گرنگترین زیانەكانى شوێنكەوتنى ئارەزوو دەكات وە پاشان هۆكارەكان و لە كۆتایشدا چارەسەرى گونجاو بۆ گرفتەكان دادەنێت

احسان بورهان الدین ئه‌م ڕابه‌ره‌ كورته‌یه‌كه‌ ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی عومره‌ كردن به‌شێوه‌یه‌كی پوخت وئاسان،وه‌ پێویسته‌ ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ ئه‌یه‌وێت عومره‌ ئه‌نجام بدات هه‌وڵ بدات عومره‌كردنه‌كه‌ی هاو شێوه‌ی عومره‌كردنی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم بێت...

خوشكی بەڕێزم: فرمێسكەكان هاتوونە گوفتار، ئەی گوێ‌ بیستەكان لە كوێن؟ ڕاستییەكان دەركەوتن، شوێن هەڵهاتنیان لە كوێ‌یە؟ ڕێگای ڕۆشن بووە وە، ڕێبوارەكەی لە كوێ‌یە؟ ئەی تۆ بەرەو كوێ‌ دەچیت؟ مل بۆ كوێ‌ دەنێیت؟ بۆ بەهەشت یان بۆ دۆزەخ؟ ئەی بێ‌ ئاگایت لەوەی هەموو چركەكانی ژیانت دەنوسرێت و گوفتارەكانت كۆ دەكرێنەوە و چی بەدڵتا دێت دەزانرێت و هەڵسوكەوتەكانت ژمارە دەكرێن.

با وردبینەوە لە گەنجەكانمان و ئەوەی كە گەنجەكانمان لەسەرین لە هزرو كاریان، بۆ ئەوەی گەشە بەو كارو هزرانەیان بدەین كە باشن، وە خراپەكانیان باش بكەین، چونكە گەنج و لاوی ئەمڕۆ پیاوانی دوا ڕۆژن، وە چونكە ئەوان ئەو بنچینەو بناغەیەن كە دوا ڕۆژو داهاتووی گەلی لەسەر بنیات دەنرێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێڕانی‌ به‌شی ڕۆژوو له‌ كتێبی فقه السنه به‌ زمانی كوردی.

ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ نوسینی مامۆستا فه‌ریدون موحه‌ممه‌ده‌، باسی تێڕوانین حه‌رام ده‌كات ... له‌ڕاستیدا مه‌سه‌له‌ی ئه‌و ئاره‌زووه‌ی كه‌ بانگهێشتت ده‌كات بۆ ئه‌نجامدانی هه‌موو كارێكی خراپ وناشیرین و قێزه‌ون، هه‌ر له‌(به‌گوێ كردنی شه‌یتان ونیگایی حه‌رام وڕوانین بۆ ئافره‌ت وئه‌نجامدانی كرده‌وه‌ به‌دڕه‌وشتی یه‌كان)و شوێن كه‌وتنی ئه‌و ئاره‌زوه‌ی له‌مڕۆی به‌ جیهانی بووندا...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێڕانی فه‌رموده‌كانی‌ به‌شی ڕۆژوو له‌ پوخته‌ی صه‌حیحی موسلیم به‌ زمانی كوردی.

له‌م كتێبه‌دا مامۆستا صلاح الدین باسی دوعاو ئه‌ذكارو ئادابی شه‌رعی ده‌كات بۆ منداڵان، كه‌ له‌ سوننه‌تی صه‌حیحی پێغه‌مبه‌رمان صلى الله عليه وسلم هاتووه‌...