موسڵمانان و دروستكردنی ئاینده
] kurdish – كوردی – كردي [
پشتیوان سابیر عه‌زیز
2012 - 1433
﴿ المسلمون وصناعة المستقبل ﴾
« باللغة الكردية »
بشتيوان صابر عزيز
2012 - 1433
موسڵمانان و دروستكردنی ئاینده
قورئانی پیرۆز دیاری كردوه كه دروستكردنی ئاینده له خودی مرۆڤه‌وه ده‌ست پێ ده‌كات. خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: ﴿فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ﴾ سوره‌تی الكهف: 29. وه‌مرۆڤ به هه‌ڵوێستی خۆی ئاینده‌ی خۆی دیاری ده‌كات، وه له ڕێگه‌ی ئه‌م هه‌ڵوێسته‌وه ڕێگا‌كه‌ی دیاری ده‌كات. خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: ﴿وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا) سوره‌تی آل عمران:145.
وه‌ئه‌وه‌ی ژیانی باوه‌ڕ وڕێگای دواڕۆژ هه‌ڵبژێرێت ئه‌وه ده‌رگاكانی بۆ ده‌كرێته‌وه، وه ئه‌وه‌یشی ژیانی بێباوه‌ڕی وحه‌زه‌كانی دونیا هه‌ڵبژێرێت هۆكانی بۆ دێته پێشه‌وه، خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: ﴿مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاهَا مَذْمُوماً مَدْحُوراً . وَمَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ كَانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً﴾ سوره‌تی الإسراء:19.
وه پێغه‌مبه‌ری خوا درودی خوای له‌سه‌ر بێت، ده‌فه‌رموێت له‌م باره‌یه‌وه: «إنما الأعمال بالنيات وإنما لكل امرئ ما نوى» متفق علیه.
پاشان ئیراده ته‌نها به‌س نیه بۆ گه‌شتن به مه‌به‌ست، به‌ڵكو ده‌بێت كار وهه‌وڵ وكۆشش بكرێت تا ئامانجه‌كان دێته دی. خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: ﴿وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ﴾ سوره‌تی العنكبوت:69، هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: ﴿إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ﴾ سوره‌تی الرعد: 11.
وه‌بێگومان په‌یامی موسڵمانان كه ئاینی پیرۆزی ئیسلامه وسه‌رچاوه‌كه‌ی بریتیه له قورئان وسوننه‌ت هیچ كه‌موكورتیه‌كی تێدا نیه، وبێبه‌ش وبێمایه وبێبه‌خشین نیه، به‌ڵكو خاوه‌نی پرۆژه‌یه‌كی ته‌واو وهه‌مه‌لایه‌نه وده‌توانێ له هه‌مو سه‌رده‌م وشوێنێكدا مێژوی مرۆڤایه‌تی بنیات بنێته‌وه وبیخاته نێو ژیارێكی راسته‌قینه‌وه كه به‌خته‌وه‌ری بۆ دابین بكات.
گرفتی موسڵمانان له په‌یامه‌كه‌دا نیه، به‌ڵكو له جێبه‌جێكردن وته‌فیعلكردنه‌وه‌ی په‌یامه‌كه‌دایه.
وه زۆربه‌مان ده‌زانین كه‌وا موسڵمانان ئه‌ركێكی گه‌وره‌یان له ئه‌ستۆدایه ئه‌ویش بریتیه له بنیات نانه‌وه‌ی ژیارێكی مرۆڤانه له ژێر سایه‌ی ئاینی پیرۆزی ئیسلام، دیاره ئه‌مه‌ش پێویستی به كار وهه‌وڵدان و ماندوبونێكی زۆر هه‌یه، وێڕای ئه‌م هه‌موو كۆسپ وته‌گه‌ره ودڕك وداڵه‌ی دێته سه‌ر رێیان، كه ده‌بێ زۆر لێزانانه ته‌ختیان بكه‌ن. هه‌روه‌ها له‌سه‌ریان پێویسته درك به گه‌لێ مه‌سه‌له‌ی سه‌ره‌كی بكه‌ن وبه‌رچاویان روون بێت، له‌وانه:
یه‌كه‌م: دژایه‌تی له نێوان ئیسلام وجاهیلیه‌تدا به‌رده‌وامه، وه جه‌نگێكه له نێوان بیروباوه‌ڕێك و بیروباوه‌ڕێكی دیكه و، به‌رنامه‌یه‌كی ژیان و به‌رنامه‌یه‌كی دیكه‌یه.
دووه‌م: ئه‌م جاهیلیه‌ته‌ی ئه‌مڕۆ روبه‌ڕوی ئیسلام ده‌بێته‌وه له ترۆپكی ژیاری مادیدایه و، موسڵمانانیش له‌م بواره یه‌كجار دواكه‌وتوون.. داخوازی ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌یه كه موسڵمانان روبه‌روی ئه‌و ژیاره ببنه‌وه به‌هه‌مانشێوه‌ی كه موسڵمانانی یه‌كه‌م روبه‌ڕوی ژیاری فارسی وبێزه‌نتی بونه‌وه، كه له‌لوتكه‌ی باڵا ده‌ستی مادی بوون...
سێهه‌م: سه‌ركه‌وتنی خوایی به پێی چه‌ند رێوشێنێكه‌وه دێته دی كه خوا بڕیاری له‌سه‌ر داوه، ئه‌م دوو خاڵه‌ی كه باسكران به‌شێكن له داخوازیه‌كانی وه‌دیهێنانی ئه‌م رێوشوێنه، هه‌روه‌ها به‌ندێكی تر لم رێوشوێنه ئه‌وه‌یه كه هه‌ق و ره‌وا سه‌ربازی دڵسۆز وبڕوادار ویه‌كانگیری پشت به خوا قایمی هه‌بێ.چونكه له سوننه‌تی خوادایه كاتێك حه‌ق بزر ولاواز بێت، ناحه‌ق با ده‌خوا وفشوفۆڵ ده‌بێت، كه حه‌قیش هات ناحه‌ق پوچ ده‌بێته‌وه.
له كۆتاییدا ئه‌گه‌ر موسڵمانان بیانه‌وێت له واقیعی ژیاندا ڕۆڵیان هه‌بێت و خاوه‌ن كه‌سایه‌تی خۆیان بن وئاینده‌یان پڕشنگدار بێت ـ به بۆچونی من ـ ده‌بێت دوو هه‌نگاوی هاوده‌م هه‌ڵبگرن:
هه‌نگاوی یه‌كه‌م: گه‌ڕانه‌وه بۆ حوكمی ئیسلام و، جێبه‌جێ كردنی بنه‌ما ڕه‌وشتی و ئابووری و كۆمه‌ڵایه‌تیه هه‌ڵێنجراوه‌كانی ئه‌م شه‌ریعه‌ته و، داڕشتنه‌وه‌ی پرۆگرامه‌كانی فێركردن و په‌روه‌رده‌ی و به‌رنامه‌كانی له سایه‌ی بیرۆكه‌ی ئیسلامی بۆ ژیان.
هه‌نگاوی دووه‌م: كۆبوونه‌وه له‌ژێر به‌یداغی ئیسلام، كۆبونه‌وه له بواری سیاسه‌ت و، له بواری ئابووری و، له بواری جه‌نگی.. كۆبونه‌كه له‌سه‌ر ئه‌و بناغه‌یه بێت كه یه‌كه‌م: داوای سه‌ربه‌خۆیی و ئازادیی ته‌واوی خۆی ده‌كات، جه‌نگێك ده‌بێت دژ به هه‌موو ده‌ستدرێژكارێك بۆ سه‌ر ئه‌م سه‌ربه‌خۆییه، دووه‌میش: دژی هه‌موو ده‌ستدرێژكارێك و، هه‌موو داگیركه‌رێك ده‌وه‌ستێت، هه‌ر جۆرێك بێت و له هه‌ر لایه‌كی ئه‌م زه‌ویه بێت.
جا گه‌ڕانه‌وه بۆ یه‌ك به‌یداغی ئیسلام تاكه رێگایه‌كه ماوه، ئه‌م به‌یداغه نیشانه ومه‌دالیای رزگاریه بۆ موسڵمانان.