مصطفی حسینی طباطبایی - کتاب ها

متن دو سخنرانی از نویسنده درباره رویکرد اسلام‌شناسانِ غربی به اسلام و لزوم دمیدن روح معنویت در جامعه است. بخش نخست کتاب، مسلمانان را به بازاندیشی در هویتِ پرافتخار خود دعوت و آنان را از اغراضِ اسلام‌شناسان غربی آگاه می‌کند. وی با اشاره به تعاریف غربی مفهومِ خدا، برداشت‌های نادرست و بعضاً مغرضانة برتراندراسل، زیگموند فروید و کارل مارکس از اسلام را شرح داده و تنها راه شناخت هویت دینی را نه استعانت از نویسندگان ملحد، که تفکر و دقت در آیات قرآن و سنت رسول خدا می‌داند. بخش دوم، نظریه جامعة منهای معنویت را مورد نقد و تحلیل قرار می‌دهد. وی در این بخش، نیاز طبیعی و ذاتی بشر را به دین و شناخت خالق هستی تبیین نموده و آیین‌ها و مکاتب شرقی و غربی را، که به نوعی سعی در حذف معنویت دینی از جامعه دارند، معرفی می‌کند و نقاط ضعف و خطای هر یک را خاطر نشان می‌سازد.

ما اگر از دلایت قرآن و روایت پیامبران صرف‌نظر کنیم، هرگز نمی‌توانیم به حقانیت زرشت و آئین او پی ببریم، زیرا که اولا زمان ظهور زرتشت و شرح اقدامات او روشن نیست، و ثانیا کتاب اوستا که بدو منسوب شده، از گزند فزونی و کاستی محفوظ نمانده است. پس نه پیامبر این آئین را به خوبی می‌توان شناخت و نه کتاب و پیام وی را به درستی می‌توان یافت، حتی زمان ظهور زرتشت معلوم نیست که وی در کدام عصر می‌زیسته است

فراخواندن مسیحیان به توحید، دعوت شگفتی نیست و نباید مایة خشم و موجب رنجش آنان شود، زیرا هر چند مسیح علیه السلام خود منادیِ یکتاشناسی و یکتاپرستی بود اما مسیحیا بعد از وی به گمراهه رفتند، در این کتاب با روش دعوت مسیحیان به توحید آشنا می شود

علت و فلسفۀ چند همسری را بیان نموده و به شبهات و پرسش‌ها در این زمینه پاسخ می‌گوید. هدف نویسنده از تدوین این اثر کوتاه، پاسخ به جنجال‌هایی است که مسیحیان اروپایی پیرامون مجوز چند همسری در اسلام به راه انداختند و این امر را دستاویزی برای مقابله با دعوت اسلامی در اروپا قرار دادند. وی با استفاده از مطالب تورات و انجیل نشان می‌دهد که این امر در شریعت یهودیت و مسیحیت نیز توجیه شده است. لذا دین مبین اسلام در این مورد امر جدید و عجیبی نیاورده است. او آنگاه به زمینه‌های اجتماعی دوران صدر اسلام اشاره می کند و عواملی را که در صدور جواز برای چند همسری مؤثر بوده است را برمی‌شمارد.

بررسی تحلیلی و نقد کتاب «تولدی دیگر» اثر «شجاع الدین شفا» می‌باشد. کتاب مذکور که با هدف تخطئه ادیان توحیدی به رشته تحریر درآمده یهودیت، مسیحیت و اسلام و آموزه‌های دینی و اخلاقی آنها را یکسره دروغ و افسانه پنداشته است و نویسنده اثرِ حاضر، با استفاده از منابع گوناگون تاریخی و حدیثی و بهره‌گیری از آیات قرآن، انجیل و تورات می‌کوشد تا نادرستی قضاوت‌ها و انگاره‌های «تولدی دیگر» را اثبات نماید. وی بحث را با نقش و جایگاه خداوند در آیین‌های توحیدی آغاز کرده و سپس رویکرد کتاب‌های مقدس را به موسی، عیسی و محمد و (صلوات الله علیهم أجمعین) بیان می‌کند. ماجرای آفرینش در ادیان توحیدی و شباهت و همسویی آموزه‌ها و انگاره‌های آنها مباحثی است که در فصل‌های بعدی دنبال می‌شود، کتاب با بیان تناقض‌ها و تحریف‌های تاریخی در کتاب تولدی دیگر، پایان می‌پذیرد.

معرفی دو گرایش اصلی در تدوین حدیث و تبیین روش و اصول فکری و عقیدتی هر یک از آنهاست. نویسنده در آغاز به انگیزه‌ها و عواملی اشاره می‌کند که منجر به پیدایش و گسترش علم اصول شد و در این راه برخی از متقدمین و صاحبنظران اصلی آن را معرفی می‌کند. در ادامه به تحقیق در علت جدال محمد امین استرآبادی با اصولیانِ شیعه پرداخته و ضمن اشاره به محورهای اساسیِ اعتراض استرآبادی، به تحلیل و نقد آثار و آرایِ وی دست می‌زند سپس رویکرد ملا محسن فیض کاشانی، شیخ یوسف بحرانی و وحید بهبانی را در باره علم اصول، نقد و تفسیر می‌کند. بررسی دیدگاه‌های میرزا محمد اخباری و شیخ حرّ عاملی در زمینه حدیث و تحریف قرآن از جمله دیگر مباحث بعدی این اثر است. کتاب، با بیان تفارت آراء اصولی و اخباری و توصیف و احکام عملی از دیدگاه آنها به پایان می‌رسد.

رساله کوتاهی است در باره کیفیت سجده و احکام مربوط به آن، نویسنده در این اثر می‌کوشد تا به این پرسش‌ها پاسخ گوید که آیا سجده بر غیر زمین (غیر سنگ و خاک) شرعاً جایز است و این که اگر کسی بر وجه الأرض سجده نکند ولی بر روی فرش یا گلیمی نماز گزارد و یا قطعه سنگ یا پاره خشتی را در موضع سجده قرار دهد چه حکمی دارد. وی با استناد به آیات قرآن کریم شرایط نماز و سجده را بیان کرده و سپس روایات متعددی را که درباره روش پیامبر اکرم در نمازگزاردن، و به ویژه سجده‌کردن، رسیده است نقل می‌کند. وی در پایان، به مقوله سجده‌کردن بر مهر و مفاسد اجتماعی و عقیدتی آن اشاره کرده و روایات مختلفی را نقل می‌کند که مسلمانان را از این عمل برحذر داشته است.

دانشنامة جهان اسلام که با همکاری عدة کثیری از دانشمندان و محققان در دست تدوین است، همة موضوعات مربوط به دین اسلام و فرهنگ و تمدن سرزمینهای اسلامی را در بر می‌گیرد، و به یاری خداوند بتدریج منتشر خواهد شد. این کتاب بخشی از این دانشنامه می باشد.

بین النهرین منطقه‌ای در آسیای غربی است که میان دو رود دجله و فرات و در امتداد آندو قرار گرفته و پس از اسکندر مقدونی Alexander برای نخستین بار از سوی مورّخان یونانی، به نام مزوپوتامیا Mesopoamia به معنای «میان دو رود» خوانده شده است.در اين كتاب به بررسي اوضاع اين منطقه در دوران خلفاي راشدين مي پردازیم

بابيه و يا بهائيه حركتي است كه سال 1260هـ/ 1844م تحت نظر استعمار روس، انگليس و يهوديت عالمي، بخاطر فاسد ساختن عقايد مسلمانان، از بين بردن وحدت آنان و مصروف ساختن شان از قضاياي اساسي، نشأت نمود. اين حركت را ميرزا علي محمد رضا شيرازي تأسيس نمود، و اعلان كرد كه وي «الباب» است، بهائى ها عقيده دارند كه: باب است كه همه چيزهارا به كلمه خود خلق نموده است، وي مبدأ و منبعي است كه از وي تمام أشياء ظاهر گرديده است. والعياذ بالله

از جمله كساني كه در اجراي فرمان خداوندش شتاب ورزيد و در اطاعت از مولاي خود بر ديگران پيشي گرفت علىّ بن أبي طالب بود كه گوشي بس پندنيوش و ضميري بس انديشمند در برابر كلام و كتاب خدا داشت از همين رو محكمات قرآني را بخوبي شناخت و به متشابهاتش ايمان آورد و به امرش عمل كرد و از نهيش دوري جست و در راه تأويل (يعني به سرانجام رساندنش) با پيمان‌شكنان و سركشان به كارزار پرداخت چنانكه رسول الله در راه تنـزيل قرآن با هجوم كافران و دشمنان حقّ و عدالت مقابله نمود.

توضیح و تصحیح اغلاطی که در ترجمه های متداول قرآن (به زبان فارسی) ملاحظه کرده‌ایم و دیگر، پرداختن به آیاتی که مفسّران در معنای آن‌ها دچار اختلاف شده‌اند و گاهی وجه صواب را در تفاسیرخود نشان نداده اند. در این باره، محور تلاش ما، خود قرآن کریم بوده است و از تفسیر آیات به وسيله‌ی یکدیگر و گواه گرفتن از آن‌ها، حلّ مشکلات را طلب کرده ایم.

در این کتاب مولف به نقد منطق یونان از دیدگاه اسلام می پردازند.

شیعة امامیّه، در قرن ‌های گذشته به نگارش کتاب مستقلی دربارة احادیث دروغین که به ائمة اهل بیت –علیهم السلام- نسبت داده شده، نپرداخته ‌انداين كتاب نقد کتب حديث الكافي، من لا يحضره الفقيه، بحار الأنوار، و وسائل الشيعة مي باشد

دیرزمانی است که مغرب‌زمین، جهان اسلامی را آماجگاه تعرّض و تهاجم فرهنگی خود قرار داده است واز میان شکل‌های مختلف این تهاجم، تلاش گروهی از پژوهشگران غرب که مستشرق Orientalist یا خاورشناس نامیده می‌شوند، در خور اعتناء و اعتبار است و باید آثار ایشان به صورتی جدّی مورد بررسی و نقد قرار گیرد در این کتاب مولف محترم به این مهم پرداخته است

در روزگاری که از ابن سینا بعنوان فیلسوفی الهی و حکیمی جاودانه تجلیل می‌شود و جشن «هزاره» برای او برپا می‌دارند و سمینارها در بزرگداشت وی ترتیب می‌دهند، انتشار کتابی با عنوان : نقد آراء ابن سینا در الهیّات شاید مایة شگفتی شود و این پرسش را پیش از خواندن کتاب، برانگیزد که علّت نگارش این کتاب چیست؟

اين کتاب را به آنانکه در نيافته ا‌ند آسانگيري بر شدّتِ عمل، در اسلام غلبه دارد، و به آنانکه مي‌پندارند پيامبر اسلام بهنگام قدرت، لطف و ملايمت را ترک نمود، و به آنانکه از عفوهاي حيرت‌انگيز و کرامت‌هاي شگفت محمّد -صلى الله عليه وآله وسلم- بي‌خبرند، و به آنانکه دليل جنگ و شرط صلح را در اسلام نمي‌شناسند، و به آنانکه از تفاوت ميان: «سياست دنيوي و سياست نبوي» ناآگاهند، و به آنانکه مايلند پاسخ دعوتگران اسلامي را در برابر خاورشناسان مغرض ببينند، تقديم مي‌کنم