باسی بڕوادار و بێ بڕوا

باسی بڕوادار و بێ بڕوا

] kurdish – كوردی – كردي [

ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه‌

وه‌رگێڕان وپوخت كردنی: فه‌رمان عه‌زیز نه‌جار

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز

2011 - 1432

﴿ حقيقة المؤمن والكافر ﴾

« باللغة الكردية »

ابن قيّم الجوزيّة

ترجمة: فرمان عزيز نجار

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2011 - 1432

باسی بڕوادار و بێ بڕوا

خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رمووێ: {وَكَانَ ٱلۡكَافِرُ عَلَىٰ رَبِّهِۦ ظَهِيرٗا} (الفرقان:55)، واته‌: به‌ڕاستی مرۆڤی كافر به‌رده‌وام دژ به‌خوا ده‌وه‌ستێت.

ئه‌مه‌ جوانترین شێوازی ده‌ربڕینه‌ كه‌ قورئان ده‌ریده‌بڕێت و مانای لێك ده‌داته‌وه‌، بێگومان ئیماندار به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ خوای گه‌وره‌یه‌ و دژ به‌ نه‌فس و ئاره‌زوات و شه‌یتان و دووژمنانی په‌روه‌ردگاریدا ده‌وه‌ستێت، ئه‌مه‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ كه‌ حزبی خوایه‌ و سه‌رباز و دۆستی خوایه‌ .

كه‌ به‌ پاڵپشتی خوای گه‌وره‌ دژایه‌تی دووژمنی ده‌ره‌وه‌ و ناخی خۆی ده‌كات و ده‌جه‌نگێت، هه‌روه‌ك چۆن ئه‌وانه‌ی دۆستی پادشان پاڵپشتی له‌ پادشاكه‌يان ده‌كه‌ن و له‌ دژی دووژمنه‌كانی ده‌جه‌نگن.

به‌ڵام مرۆڤی كافر به‌ پاڵپشتی شه‌یتان و نه‌فسی خۆی دژایه‌تی په‌روه‌ردگار ده‌كات، هه‌ر بۆیه‌ش ده‌بینین ووته‌ی پێشینانی چاكمان له‌م باره‌یه‌وه‌ زۆره‌ و په‌نگی داوه‌ته‌وه‌ (ابن ابی حاتم) له‌ (عطاء)ی كوری (دينا) و (سعید)ی كوری (جبیر) ده‌گێرێته‌وه‌ ده‌فه‌رمووێ: {وَكَانَ ٱلۡكَافِرُ عَلَىٰ رَبِّهِۦ ظَهِيرٗا} واته‌: به‌ دۆستانی شه‌یتان دژایه‌تی خوا ده‌كات و هاوبه‌شی بۆ بڕێر ده‌دات .

(الليث) یش له‌ باره‌ی ته‌فسیری ئه‌م ئایه‌ته‌دا له‌ (مجاهد)ده‌گێرێته‌وه‌ ده‌فه‌رمووێ: واته‌، شه‌یتان پاڵپشتی مرۆڤ ده‌كات له‌سه‌ر بێ فه‌رمانی خوا .

(زید)ی كوری (اسلم)یش ده‌فه‌رمووێ: {ظَهِيرٗا} به‌ واتای (مواليا)نه‌ واته‌: شه‌یتان دووژمنانی خوا جۆش ده‌دات تاكو بێ فه‌رمانی خوا بكه‌ن و هاوبه‌شی بۆ بڕێر بده‌ن، پاڵپشتێن ده‌كات تاكو خوا له‌ خۆێن تووڕه‌ بكه‌ن .

مرۆڤی بڕوادار بۆ ئه‌نجامدانی كاری چاك به‌ پاڵپشتی خوا ئه‌نجامی ده‌دات، كه‌چی مرۆڤی كافر و فاجر كاره‌كانی به‌ پاڵپشتی شه‌یتان و ئاره‌زوواتی خۆی ئه‌نجامی ده‌دات، جا بۆیه‌ سه‌ره‌تای ئایه‌ته‌كه‌ به‌م شێوه‌ ده‌ستی پێ كردووه‌: {وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُهُمۡ وَلَا يَضُرُّهُمۡۗ} (الفرقان:55)، واته‌: كافران له‌ جیاتی خوای گه‌وره‌ شتێك ده‌په‌رستن نه‌ سوودیان پێده‌گه‌یه‌نێت نه‌ زیان.

بێ بڕواكان به‌ پێچه‌وانه‌ی دۆستانی خوا كه‌ خوای گه‌وره‌ پاڵپشتیان ده‌كات له‌سه‌ر دژایه‌تی كردنی شه‌یتان و هه‌واو ئاره‌زووی خۆیان، ئه‌م مانا جوانه‌ گه‌وهه‌رایه‌تی قورئان ده‌رده‌خات بۆ كه‌سێك تێی بگات خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رمووی: {وَٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُواْ بِ‍َٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ لَمۡ يَخِرُّواْ عَلَيۡهَا صُمّٗا وَعُمۡيَانٗا}(الفرقان:73)، واته‌: ئه‌وانه‌ كه‌ به‌ ئایه‌ت و فه‌رمووده‌كانی خوا بێدار ده‌كرێنه‌وه‌، هه‌ر وا به‌كه‌ڕی و كوێری و به‌لێڵیدا تێناپه‌رن، به‌ڵكو تێده‌فكرن و لێی وورد ده‌بنه‌وه‌ ئینجا په‌یڕه‌وی ده‌كه‌ن .

(مقاتل) ده‌فه‌رمووێ: كاتێك به‌ قورئان ئامۆژگاری ده‌كرێن هه‌روا به‌كه‌ڕی و كوێری گوێی بۆ ناگرن كه‌ هیچ نه‌بیستن و هیچ نه‌بینن، به‌ڵكو به‌ دڵه‌وه‌ ده‌یبیستن و ده‌یبینن .

(ابن عباس) له‌ باره‌ی ئه‌م ئایه‌ته‌دا ده‌فه‌رمووێ: واته‌: هه‌روا به‌ كه‌ڕ و كوێرانه‌ به‌رانبه‌ر ئامۆژگاریه‌كانی قورئان ناوه‌ستن، به‌ڵكو به‌ترس و له‌رزه‌وه‌ به‌رانبه‌ر ئامۆژگاریه‌كانی قورئان ده‌وه‌ستن .

(الكلبی)ده‌فه‌رمووێ: كاتێك گوێ بیستی ئامۆژگاریه‌كانی قورئان ده‌بن ملی بۆ كه‌چ ده‌كه‌ن و چاو و گوێی بۆ ده‌كه‌نه‌وه‌.

(الفراء) ده‌فه‌رمووێ: كاتێك قورئانیان به‌سه‌ردا ده‌خوێندرێته‌وه‌ له‌سه‌ر شێوه‌ی پێشوو دانانیشن كه‌ ته‌واو گوێ بیستی نه‌بن، به‌ڵكو به‌ شێوه‌یه‌ك داده‌نیشن كه‌ گوێبیست بن .

(الزجاج) ده‌فه‌رمووێ: واته‌: كه‌ قورئانیان به‌سه‌ردا ده‌خوێنرێته‌وه‌به‌ملكه‌چی و گریانه‌وه‌ كرنۆش ده‌به‌ن بۆ فه‌رمانه‌كانی خوا.

(ابن قتیبه‌) ده‌فه‌رمووێ: واته‌: كه‌ ئامۆژگاریه‌كانی قورئان ده‌بیستن بێ ئاگانین لێی وه‌كو كابرایه‌كی كه‌ڕ و كوێر كه‌ نه‌ده‌بیستێ و نه‌ده‌بینێ.