Суннат асослари шарҳи

Қисқача танитув

1. Ақида илмида ёзилган Имом Аҳмаднинг “Усулус-сунна” китоби асосида олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:– Муқаддима;– Саҳобаларнинг тутган йўлини маҳкам ушлаб, уларга эргашишлик;
2. Ақида илмида ёзилган Имом Аҳмаднинг “Усулус-сунна” китоби асосида олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:– Бадъат сўзининг луғавий ва шаръий тарифи;– Бидъатни тарк қилиш, зеро ҳар бир бидъат залолатдир;– Дин билан урф-одатнинг фарқи.
3. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Бидъатни тарк қилиш, зеро ҳар бир бидъат залолатдир.
4. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Бидъатни тарк қилиш ва бидъатчини йироқлаштириш;• Динда талашиб-тортишишни тарк қилиш.
5. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Суннатнинг таърифи;• Суннат — Қуроъннинг тафсиридир.
6. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Суннатда қиёс йўқ ва унга мисоллар келтирилмайди. Ва уни ақл билан, сезги билан топиб бўлмайди; фақатгина эргашишлик ва ҳавони тарк қилишлик керак бўлади.
7. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Қадарга, унинг яхши ва ёмонлигига ва у ҳақдаги ҳадисларга иймон келтиришлик, қадарга “нимага?” ёки “қай ҳолатда?”, “қандай?” деган саволларни бермасдан иймон келтиришлик. Албатта, тўлиқ қабул қилиш ва қадарга тегишли барча нарсаларга иймон келтириш вожиб бўлади
8. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Қадарга, унинг яхши ва ёмонлигига ва у ҳақдаги ҳадисларга иймон келтиришлик, қадарга “нимага?” ёки “қай ҳолатда?”, “қандай?” деган саволларни бермасдан иймон келтиришлик. Албатта, тўлиқ қабул қилиш ва қадарга тегишли барча нарсаларга иймон келтириш вожиб бўлади (давоми).
9. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Қадарга, унинг яхши ва ёмонлигига ва у ҳақдаги ҳадисларга иймон келтиришлик, қадарга “нимага?” ёки “қай ҳолатда?”, “қандай?” деган саволларни бермасдан иймон келтиришлик. Албатта, тўлиқ қабул қилиш ва қадарга тегишли барча нарсаларга иймон келтириш вожиб бўлади (давоми);• Қадар масаласини тушунишда ўн масалани билиш.
10. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Қадарга, унинг яхши ва ёмонлигига ва у ҳақдаги ҳадисларга иймон келтиришлик, қадарга “нимага?” ёки “қай ҳолатда?”, “қандай?” деган саволларни бермасдан иймон келтиришлик. Албатта, тўлиқ қабул қилиш ва қадарга тегишли барча нарсаларга иймон келтириш вожиб бўлади (давоми);• Қадарнинг тўрт босқичи.
11. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Ва ким бирор-бир ҳадиснинг маъносини билмаса, ва унинг ақли уни қабул қила олмаса, у ҳолда шу билан чеклансин. Ва у ҳадисга ишонишлиги ва қабул қилишлиги шарт бўлади. Худди “Содиқ ал-Масдуқ” ҳадиси сингари. Ва қадар ҳақидаги унга ўхшаш ҳадисларга, • шунингдек, Аллоҳ таолони Қиёмат кунида кўришликка доир ҳадислар, гарчи улар тингловчига кўз кўриб, қулоқ эшитмаган воқеадек бўлиб туюлса ҳам унга ишониши ва қабул қилиши шарт бўлади. У ушбу ҳадисларга ишониши ва биронта ҳарфини ҳам рад қилмаслиги керак.
12. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Қуръон — бу Оллоҳнинг каломи бўлиб, яратилган эмас. Ва Қуръон яратилган эмас дейишликдан ожизлик қилмагин. Ва албатта, Оллоҳнинг сўзлари Ундан алоҳида бир нарса эмас ва Унда ҳеч бир нарса йўқки у яратилган бўлса. Ва бу масалада бидъат қиладиганлар билан, шунингдек “лафз” ва шунга ўхшаш сўзлар ҳақида гапирадиганлар билан баҳсга киришишдан эҳтиёт бўлгин. Шунингдек: “Мен Қуръон яратилганми ёки йўқми билмайман”, деб шу ерда тўхтаганлар билан ҳам (баҳсга киришишдан эҳтиёт бўл). Лекин албатта у Оллоҳнинг сўзларидир. Чунки бундай (“Мен Қуръон яратилганми ёки йўқми билмайман”) деган киши худди Қуръон махлуқ деган кимсага ўхшаган бидъатчидир. Бироқ албатта, Қуръон — бу Оллоҳнинг сўзи ва махлуқ эмас..
13. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Ва Қиёмат кунидаги Мезон-тарозуга иймон келтирамиз. Бу ҳақида ҳадисда келганидек: “Банда Қиёмат куни тортилади ва у чивин қанотичалик ҳам келмайди”. Ва бандаларнинг амаллари саҳиҳ ҳадисларда келганидек, тортилади. Ушбу хабарларга иймон келтиришлик ва қабул қилишлик, ушбулардан бирортасини инкор қилувчилардан юз ўгирмоқлик, шунингдек ушбу саволларда талашиб-тортишишликни тарк қилмоқ лозимдир. • Ва яна Оллоҳ таборака ва таолонинг Қиёмат куни бандалари билан сўзлашишига ва улар орасида таржимонлар бўлмаслигига иймон келтирамиз. Ва бунга иймон келтириш ва қабул қилиш вожибдир. • Шунингдек ҳавзга бўлган иймон. Яъни Қиёмат куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳавзлари бўлиб, умматлари ундан чанқоқларини қондиришади. Унинг кенглиги узунлиги каби бир ойлик йўлдир. Сув ичадиган идишларнинг сони, бу ҳақидаги кўпгина саҳиҳ ҳадисларда келганидек, осмондаги юлдузларнинг сонича бўлади.• Қабрдаги азобга иймон келтирилади ва яна ушбу уммат қабрда синалишига ҳамда иймон ҳақида, ислом ҳақида, шунингдек Раббилари ким ва Пайғамбарлари ким эканлиги ҳақида сўралишига иймон келтирилади. Ва унинг (яъни дафн этилганнинг) ҳузурига Мункар ва Накир Оллоҳ азза ва жалла қандай хоҳласа ва қандай ирода қилса, шундай келади. Бунга фақат иймон келтирилади ва тасдиқ қилинади.
14. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Қабрдаги азобга иймон келтирилади ва яна ушбу уммат қабрда синалишига ҳамда иймон ҳақида, ислом ҳақида, шунингдек Раббилари ким ва Пайғамбарлари ким эканлиги ҳақида сўралишига иймон келтирилади. Ва унинг (яъни дафн этилганнинг) ҳузурига Мункар ва Накир Оллоҳ азза ва жалла қандай хоҳласа ва қандай ирода қилса, шундай келади. Бунга фақат иймон келтирилади ва тасдиқ қилинади;• Саҳиҳ ҳадисларда келган Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шафоатларига иймон келтирилади. Оллоҳ хоҳлаганидек (мусулмонлардан бўлган) бир қавм дўзахдан куйиб кўмир бўлиб кетгандан кейин чиқади, сўнгра уларни жаннат эшиклари олдидаги дарёга солишга буюрилади. Албатта бунга иймон келтирилади ва тасдиқ қилинади.
15. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Масиҳ Дажжолнинг чиқишига, икки кўзининг орасига “кофир” деб ёзиб қўйилганлигига, бу ҳақда келган ҳадисларга ва бу содир бўлишига иймон келтирилади.• Ийсо ибн Марям алайҳиссалом тушишларига ва уни (яъни, Масиҳ Дажжолни) Лудд эшиклари олдида ўлдиришларига иймон келтирилади.
16. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Иймон бу сўз ва амалдир, кўпаяди ва камаяди. Худди ҳадисда келганидек: “Мўминларнинг иймони комилроқлари, хулқлари чиройли бўлганларидир”. Ва “кимки намозни тарк қилса, кофир бўлибди”, ва намоздан ташқари “амаллардан бошқа биронтаси йўқки уни тарк этишлик куфр бўлса”. Ким уни тарк қилса, кофир бўлади. Ва Оллоҳ унинг қатлини ҳалол қилди.
17. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Ва Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан кейинги ушбу умматнинг энг яхши кишилари — Абу Бакр Сиддиқ, сўнг Умар ибн Хаттоб, сўнг Усмон ибн Аффон. Биз бу уч кишига биринчи ўринни берамиз;• Бу учликдан сўнг — маслаҳат қатнашчилари (асҳабуш-шўро), улар беш киши: Али ибн Абу Толиб, Талҳа, Зубайр, Абдураҳмон ибн Авф, Саъд. Асҳабуш-шўродан сўнг Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобаларидан, ҳижратларининг даражалари ва (Исломни қабул қилишлик) биринчиликларига кўра, муҳожирлардан бўлган Бадр жанги қатнашчилари, сўнг ансорлардан бўлган Бадр қатнашчилари;• Булардан сўнг энг яхши кишилар, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам элчи қилиб юборилинган авлод — саҳобалар. Ва ким Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан йил ёки ой ёки кун ёки бирор соат бирга бўлган бўлса, ҳаттоки фақатгина кўрган бўлса ҳам у саҳоба ҳисобланади.
18. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Мўминларнинг имом-раҳбарлари ва ҳукмдорига, улар яхши бўладими ёки фожир бўладими қулоқ солишлик ва итоат қилишлик. Ким давлатни эгалласа-ю унинг атрофида одамлар тўпланса ва ундан рози бўлишса ҳамда кимки кишилар устидан ҳукмронликни қилич билан эгалласа ва шу орқали ҳукмдор бўлса, мўминлар амири деб номланади;• Фосиқ ва золим раҳбарларга итоат қилинадими ёки йўқ?
19. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Фосиқ ва золим раҳбарларга итоат қилинадими ёки йўқ?• Бугуннинг долзарб мавзуси бўлган муайян бир кишини кофир дейиш масаласи, унинг ҳукми ва узрлари.
20. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Фосиқ ва золим раҳбарларга итоат қилинадими ёки йўқ?• Ҳеч кимга ҳукмдор билан урушиш ёки унга қарши чиқиш мумкин эмас. Ва кимки шундай қилса, у бидъатчи бўлиб, суннатга ва (салаф солиҳларнинг) йўлига тескари чиққан бўлади;• Агар ўғрилар ва хаворижлар кишининг жони ёки молига тажовуз қилиб ҳужум қилишса, улар билан урушиш жоиздир.
21. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Никоҳда илгари бўлиб, зино қилган кимсани тошбўрон қилишликдир, агар у буни эътироф қилса ёки бунга далил қоим бўлса, ҳақдир;• Батаҳқиқ, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам тошбўрон қилдилар ва хулафои рошидинлар тошбўрон қилишди.
22. Ақида илмидан олиб борилган ушбу дарс қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: • Аҳли қибладан бирор кишини амалига қараб жаннатий ёки дўзахий деб ҳукм қилмаслик;• Нифоқнинг турлари;• Жаннат ва дўзах яратилган нарсалардир• Китобнинг ниҳояси.