زاگرۆس هه‌مه‌وه‌ندی - هه‌موو بابه‌ته‌كان

ئه‌م ووتاره‌ به‌شێكه‌ له‌ كتێبی سێ بنچینه‌ی بیروباوه‌ڕی شێخ محمدی كوڕی عبد الوهاب ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) به‌ ناونیشانی ( ناسینی خوا ) كه‌ مه‌به‌ست پێی ناسینی خوایه‌ له‌ ڕێگای به‌ڵگه‌ و نیشانه‌كانه‌ ودروستكراوه‌كانیه‌وه، نمونه‌ی نیشانه‌كانیشی وه‌ك‌ شه‌و و ڕۆژ و خۆر مانگ، نمونه‌ی دروستكراوه‌كانیشی حه‌وت ئاسمان و زه‌ویه‌كه‌، وئه‌وه‌شی له‌ نێوانیاندایه‌ ..

نووسه‌ر له‌ ووتاره‌كه‌یدا پێشوازی له‌ مانگی ڕه‌مه‌زانی پیرۆزی ده‌كات، و موسڵمانان هانده‌دات كه‌ به‌ جۆش وخرۆشه‌وه‌ پێشوازی له‌م مانگه‌ پیرۆزه‌ بكه‌ن، له‌ طاعه‌ت و عیباده‌تی خوای گه‌وره‌دا به‌سه‌ری به‌رن ..

چه‌مكی لیبراڵیه‌ت، زیاتر جه‌خت له‌ ئازادی بێ قه‌ید و مه‌رجی تاك‌ ده‌كاته‌وه‌، ئازادی بیروباوه‌ڕ، ئازادی ڕاده‌ربڕین، ئازادی هه‌ڵبژاردن، تاك له‌كۆمه‌ڵگه‌دا محوه‌ری سه‌ره‌كی چه‌مكی لیبراڵیه‌تی ڕۆژئاوایه‌.

خۆشه‌ویستان له‌م باسه‌ی ئه‌مجاره‌ماندا ئاماژه‌ به‌و كارانه‌ ده‌كه‌ین كه‌ ده‌بنه‌ هۆی ڕه‌ق كردن و ڕه‌ش كردنی دڵه‌كان، به‌ پشتیوانی خوای گه‌وره‌ ئاماژه‌ به‌ گرنگترین ئه‌و كارانه‌ ده‌كه‌ین به‌ هیوای ئه‌وه‌ی لێیان به‌ ئاگابین بۆ ئه‌وه‌ی خۆمانیان لێ بپارێزین

به‌ڕیزان ئه‌م به‌رارورد كردن و خستنه‌ ڕووی جیاوازیانه‌ مانای ئه‌وه‌ نییه‌ بیرۆكه‌كانی زاده‌ی بیری مرۆڤ بهێنینه‌ ڕیزی شه‌ریعه‌تی ئیسلامی و سیسته‌مه‌ ڕێكوپێك و بێگه‌رده‌كه‌ی، به‌ڵكو مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه‌ جوانیه‌كانی شه‌ریعه‌تی ئیسلام بخه‌ینه‌ ڕوو به‌سه‌ر ناته‌واوی و كه‌موكورتیه‌كانی ئه‌و بیروبۆچونانه‌ی مرۆڤه‌كان كردویانه‌ به‌ یاسای حومكڕانی خۆیان له‌م سه‌رده‌مه‌دا...

خۆشه‌ویستان ئازادی غه‌ریزه‌یه‌كه‌ خوای گه‌وره‌ له‌فیتره‌تی مرۆڤه‌كاندا چاندویه‌تی وهیچ كه‌س ناتوانێت ئینكاری ئه‌م ڕاسته‌ی بكات، به‌تایبه‌تی تر پاش هه‌ڵهاتنی خۆری ئیسلام وڕه‌وانه‌كردنی پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌یستمان، ئه‌م ڕاستیه‌ش زۆر به‌ڕوونی له‌ووته‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی عومه‌ری كوڕی خه‌تابدا (خوای لێ ڕازی بێت) زۆر به‌ڕوونی ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ فه‌رموویه‌تی : « متی استعبدتم الناس وقد ولدتهم أمهاتهم أحرارا» ئه‌وه‌ چ كاتێك ئێوه‌ خه‌ڵكتان كرد به‌كۆیله‌ له‌كاتێكدائه‌وان به‌ئازادی له‌دایك بوون .

ئوممه‌تی ئیسلام چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و زه‌لیلی وزه‌بوونیه‌ی تێیدا ده‌ژی و ئه‌و سوكایه‌تیه‌ی كه‌ پێی ده‌كرێت له‌لایه‌ن دوژمنانیه‌وه‌ كۆتای پێی بێت، چونكه‌ سه‌رده‌مێكه‌ نووری ئیسلام و ئه‌و نیعمه‌ته‌ گه‌وره‌یه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ به‌خشیویه‌تی به‌ به‌نده‌كانی له‌لایه‌ن نه‌یارانیه‌وه‌ خامۆش كراوه‌... ده‌بێت زیاتر به‌ده‌م بانگه‌واز و دینه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌وه‌ بێین تاوه‌كو خوای گه‌وره‌ بمانكات به‌ هۆكاری سه‌ركه‌وتنی دین و شه‌ریعه‌ته‌كه‌ی، له‌م ووتاره‌ماندا ئاماژه‌ به‌و هۆكارنه‌ ده‌كه‌ین كه‌ ده‌بنه‌ هۆی سه‌ركه‌وتنی باوه‌ڕداران و گه‌ڕانه‌وه‌ی مه‌جد و عیزه‌ت وشكۆی موسڵمانان .

مه‌به‌ست له‌ كوشتنی ( كه‌س ) لێره‌دا: كه‌سێكی بێ تاوانه‌ له‌ موسوڵمانان وه‌یان (ذمي) یه‌كان كه‌ غه‌یره‌ موسوڵمانن وله‌ وڵاتی ئیسلامیدا ماونه‌ته‌وه‌ وپه‌نادراون، وه‌یان ئه‌وانه‌ی كه‌ هاوپه‌یمانن له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی ئسلامیدا.

یه‌كه‌مین تاوان له‌ تاوانه‌ گه‌وره‌كان هاوه‌ڵ بڕیاردانه‌، به‌وواتایه‌ی كه‌ مرۆڤ هاوبه‌شێك وه‌یان هاوه‌ڵێك بۆ خوای گه‌وره‌ دابنێت له‌دروست كراوه‌كانی وه‌ یان هه‌رشتێكی دیكه‌، وبیكا به‌هاوه‌ڵ وهاوبه‌ش له‌په‌رستنه‌كاندا وبه‌ندایه‌تی بۆ بكات.

جادوو كارێكی نائاساییه‌ وله‌توانای هه‌موو كه‌سێكدا نیه‌، جگه‌ له‌وانه‌ی كه‌ خاوه‌ن نه‌فسێكی به‌تكارن وبه‌جادوو كردن ڕاستیه‌كان له‌به‌رچاو خه‌ڵك ئه‌گۆڕن وچاوبه‌ستیان لێ ده‌كه‌ن وه‌به‌فیكر وهۆشیان یاری ده‌كه‌ن هه‌ندێك جاریش تووشی زه‌ره‌ر وزیان ودوژمنایه‌تی و‌لێك دوورخستنه‌وه‌ وجیابوونه‌وه‌یان ده‌كه‌ن.

ئێمه‌ی خراپه‌كارو گوناهبارین به‌درێژای شه‌و وڕۆژ تاوان ده‌كه‌ین، كه‌چی به‌بێ ئه‌وه‌ی ته‌وبه‌یان لێی بكه‌ین پشتگوێشیان ده‌خه‌ین، واده‌زانین خوای گه‌وره‌یش له‌بیری چووه‌ته‌وه‌...

خوێندكار وزانستخواز ده‌بێت پاككردنه‌وه‌ی ده‌روون _ النفس _ پێش ڕه‌وشته‌ خراپ وبه‌ده‌كان بخات وخۆی دوور بخاته‌وه‌ لێیان چونكه‌ زانیاری عیباده‌تی دڵه‌. مامۆستاش دیسان ئه‌ركی خۆی هه‌یه : له‌وانه‌ به‌زه‌ی وسۆزه‌ بۆ خوێندكاران وسه‌یركردنیان وه‌ك منداڵی خۆی وداوای پاداشت له‌ خوێندكار نه‌كات.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ دوو ئامۆژگاری ئیبن وقودامه‌ی مه‌قدسی ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت بۆ زانستخوازان.

ئه‌و موسڵمانه‌ی كه‌ فه‌رائزه‌كانی ئیسلام جێ به‌جی ده‌كات له‌ژیانیدا ده‌بێت خو وڕه‌وشتی زۆر جوان بێت به‌ڕاده‌یه‌ك له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا وه‌ك نموونه‌ی كه‌سی ڕه‌وشت به‌رز ئاماژه‌ی بۆ بكرێت... به‌ڕێزان ناوه‌ڕۆكی ئه‌م وتاره‌ بریتیه‌ له‌: كاریگه‌ری عیباده‌ت له‌سه‌ر ‌پاككردنه‌وه‌ی دڵ وده‌روون.

ئازیزان ڕۆژوو به‌گشتی و ڕۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زان به‌تایبه‌تی پله‌وپایه‌یه‌كی گه‌وره‌ ومه‌زنی هه‌یه‌ له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا، ئێمه‌ هه‌وڵ ئه‌ده‌ین به‌ئه‌ندازه‌ی پێویست ئه‌وه‌ی له‌فه‌رمووده‌ سه‌حیحه‌كاندا له‌م باره‌یه‌وه‌ هاتووه‌، بیخه‌ینه‌ به‌رده‌م به‌ڕێزتان.

خۆشه‌ویستان پێغه‌مبه‌رى خوا (صلی الله علیه وسلم) له‌ فه‌رمووده‌كانیدا رۆژ‌ووگرتنى له‌ چه‌ند رۆژ‌ێكدا به‌ حه‌رام یا ناپه‌سه‌ند \”مكروه‌\” داناوه‌، كه‌ ئه‌مانه‌ن: - هه‌ردوو چه‌ژنی ڕه‌مه‌زان وقوربان. - سێ رۆژ‌ى پاش جه‌ژ‌نى قوربان: كه‌ پێى ده‌ڵێن \”أیام التشریق\”. - رۆژ‌ى گومان لێكراو \”یوم الشك\”. - رۆژ‌ى هه‌ینى به‌ته‌نیا.

بێگومان زه‌كاته‌كان ته‌نها بۆ هه‌ژاران‌و نه‌داران‌و ئه‌وانه‌ی‌ كۆی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‌و دڵ راگیراون ئه‌و كۆیڵانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت خۆیان ئازاد بكه‌ن‌و قه‌رزداران‌و له‌رێ‌ی‌ خوادا جه‌نگاوان ‌و رێبوارانه‌.

پاك وخاوێنی: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی " فیقهی ئاسان له‌ ژێر ڕۆشنای قورئان و سوننه‌ت" ، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام. وه‌ باسی حوكمی پاكوخاوێنی و حوكمی ئاوه‌كان، كه‌ چه‌ند مه‌سئه‌له‌یه‌كیان له‌خۆگرتووه‌.

زانستی (فقه ) له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلام وفه‌زڵ وگه‌وره‌یی: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” فیقهی ئاسان له‌ ژێر ڕۆشنای قورئان و سوننه‌ت\”، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام. • ماناو واتای ( الفقه ) له‌ زمانه‌وانیی و زاراوه‌دا. • به‌روبومی زانستی فقه . • فه‌زڵی تێگه‌یشتن وزانستی (فقه) له‌ دین.

ماڵی‌ بازرگانی‌‌ ده‌وترێت به‌ هه‌موو ئه‌و كه‌ل‌و په‌ل‌و شتومه‌كانه‌ ده‌وترێت كه‌مامه‌ڵه‌یان پێوه‌ ده‌كرێت به‌مه‌به‌ستی‌ قازانجكردن جا چ گوازراوه‌بن (المنقوله‌) وه‌ك ئاژه‌ڵ‌‌و سه‌یاره‌‌و قوماش یان نه‌گوازراوه‌، وه‌ك زه‌وی‌‌و زار‌و خانووبه‌ره‌.