نوسینگه‌ی ( ره‌بوه‌ی ) هه‌ره‌وه‌زیی بۆ بانگه‌واز و وشیاركردنه‌وه‌ی ڕه‌وه‌نده‌كان له‌ شاری ڕیاز - وتاره‌كان

بانگدان: ڕاگه‌یانده‌ بۆ كاتی هاتنی نوێژ به‌ هۆی كومه‌ڵه‌ ووشه‌یه‌كی تایبه‌تیه‌وه‌. وه‌ به‌و ڕاگه‌یاندنه‌ خه‌ڵكی بانگ ئه‌كرێن بۆ نوێژی جه‌ماعه‌ت وه‌ ده‌رخستنی ( شعائر ) دروشمه‌كانی ئیسلامه‌. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی فه‌زڵه‌كانی بانگدان ده‌كات له‌ ژێر تیشكی فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم، وه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر الفقه الإسلامي».

خوێنه‌رانی به‌ریز له‌بابه‌تی ئه‌م جاره‌ماندا پێمان خۆش بوو، بابه‌تێكی گرنگ بخه‌ینه‌ به‌رباس ولێكۆڵێنه‌وه‌، كه‌ له‌م ڕۆژگاره‌ی ئه‌مڕۆماندا زۆر به‌ربڵاوه‌ وبه‌هۆی نه‌بوونی ده‌زگایه‌كی چاودێری تۆكمه‌وه،‌ له‌زۆربه‌ی زۆری ده‌زگاكانی حكومه‌تدا بووه‌ به‌دیارده‌یه‌كی نامۆ‌، وكه‌س ناتوانێت نكولی لێ بكات، ئه‌ویش تاوانی به‌رتیل وه‌رگرتنه‌ له‌لایه‌ن كه‌سانێكی هه‌لپه‌رست وده‌روون نه‌خۆشه‌وه‌ . به‌ڕێزان: ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: (پێناسه‌ی به‌رتیل (الرشوة)، حوكمی به‌رتیل ( ڕه‌شوه‌) له‌شه‌ریعه‌تی ئیسلامدا، جۆره‌كانی به‌رتیل و ڕه‌شوه، سزای تاوانی به‌رتیل له‌ شه‌ریعه‌تی ئیسلامدا...)

به‌مه‌به‌ستی شاره‌زابوون له‌م چیرۆکه قورئانیه‌ به‌ پێویستم زانی ئه‌م ڕوداوه‌ به‌ڕوونی وپوختی بخه‌ینه‌ به‌رده‌م خوێنه‌رو وه‌ریبگێڕمه‌ سه‌ر زمانی کوردی، چونکه‌ زۆرینه‌مان وه‌ک پێویست زانیاریمان له‌م روداوه‌ ڕاسته‌قینه‌ نیه‌ که ‌ڕویداوه‌ له‌ مێژوودا، وه‌ ‌ئه‌م چیرۆکه به‌داخه‌وه ‌ ئازاری مسوڵمانانی(میانمار_بۆرمای) بیرخستمه‌وه که له ‌ئێستادا ڕویدا.

ئوممه‌تی ئیسلام چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و زه‌لیلی وزه‌بوونیه‌ی تێیدا ده‌ژی و ئه‌و سوكایه‌تیه‌ی كه‌ پێی ده‌كرێت له‌لایه‌ن دوژمنانیه‌وه‌ كۆتای پێی بێت، چونكه‌ سه‌رده‌مێكه‌ نووری ئیسلام و ئه‌و نیعمه‌ته‌ گه‌وره‌یه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ به‌خشیویه‌تی به‌ به‌نده‌كانی له‌لایه‌ن نه‌یارانیه‌وه‌ خامۆش كراوه‌... ده‌بێت زیاتر به‌ده‌م بانگه‌واز و دینه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌وه‌ بێین تاوه‌كو خوای گه‌وره‌ بمانكات به‌ هۆكاری سه‌ركه‌وتنی دین و شه‌ریعه‌ته‌كه‌ی، له‌م ووتاره‌ماندا ئاماژه‌ به‌و هۆكارنه‌ ده‌كه‌ین كه‌ ده‌بنه‌ هۆی سه‌ركه‌وتنی باوه‌ڕداران و گه‌ڕانه‌وه‌ی مه‌جد و عیزه‌ت وشكۆی موسڵمانان .

مانای هێز له‌ قورئاندا به‌ هه‌موو شێوازیه‌كانیه‌وه‌ ٤٢ جار هاتوه، له‌ ٢٥ سوره‌تدا. ئه‌مه‌ش گرنگی هێز ده‌گه‌یه‌نێت له ‌ژیانی ئوممه‌تی موسڵماندا. ئه‌م بابه‌ته‌ باس له‌ مانای ووشه‌كانی هێز ده‌كات له‌ قورئانی پیرۆزدا...

مه‌به‌ست له‌ كوشتنی ( كه‌س ) لێره‌دا: كه‌سێكی بێ تاوانه‌ له‌ موسوڵمانان وه‌یان (ذمي) یه‌كان كه‌ غه‌یره‌ موسوڵمانن وله‌ وڵاتی ئیسلامیدا ماونه‌ته‌وه‌ وپه‌نادراون، وه‌یان ئه‌وانه‌ی كه‌ هاوپه‌یمانن له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی ئسلامیدا.

سوده‌كانی ڕۆژوو زۆرن له‌وانه‌: كۆئەندامی بەرگری مرۆڤ بەهێز دەكات ئەو خانە لیمفاویانە كە بەرگری لە مرۆڤ دەكەن لەكاتی بەڕۆژووبووندا كارەكانیان دە هێندە زیاد دەكات.

ئه‌م بابه‌ته پوخته‌یه‌كه‌ له‌ كتێبی شێخ بن باز به‌ ناوی ( التحقیق والایضاح )،ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی عومره‌كردنه‌، پوختكراوه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی موسڵمانانی به‌ڕێز سوودی لێ وه‌رگرن.

دوژمنانی ئیسلام هه‌میشه‌ باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌گوایه‌ ئیسلام زوڵم وسته‌می له‌ئافره‌ت كردووه‌ وهیچ مافێكی پێ ڕه‌وا نه‌بینیوه‌، یان ته‌نها وه‌ك خزمه‌تكارێك سه‌یری ئافره‌ت ده‌كات... هه‌موو ئه‌مانه‌ تانه‌ وته‌شه‌ر وگومانن، وزۆر دوورن له‌ڕاستیه‌وه‌.

شووره‌ی ونه‌نگیه‌ بۆ هه‌موو لایه‌كمان كه‌ په‌روه‌ردگار كردبێنی به‌برا وپشتوانی یه‌كتری كه‌چی گوێ له‌م بانگه‌وازه‌ ئیلاهیه‌ نه‌گیرین و له‌پێناو لاشه‌ی گه‌نیوی دونیا په‌لاماری یه‌كتری بده‌ین وبه‌رببینه‌ گیانی یه‌كتری وشه‌و وڕۆژ خه‌ریكی پیلان گێران بین له‌دژ یه‌ك.

باوه‌ڕدارى خۆشه‌ويست: ڕيبا يه‌كێكه‌ له‌ تاوانه‌ گه‌وره‌كان، وه‌ هه‌ڕه‌شه‌ى زۆر توندى لێ كراوا، وه‌ پێويسته‌ له‌سه‌ر موسڵمانان خۆيان له‌و تاوانه‌ گه‌وره‌يه‌ به‌دوور بگرن، چونكه‌ هه‌ركه‌سێك بكه‌وێته‌ ناو ئه‌و تاوانه‌وه‌ ئه‌وا توشى نه‌هامه‌تى و به‌هيلاك چوون ده‌بێت.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر منهاج القاصدين»، وه‌ باسی ئادابه‌كانی نوێژ و ڕۆژی هه‌ینی ده‌كات، كه‌ پێویسته‌ مرۆڤی موسڵمان جێبه‌جێی بكات.

خوێنه‌ری ئازیز ئه‌وه‌ی له‌به‌رده‌ستی ئێوه‌ی به‌رێزدایه‌ كۆمه‌ڵێكه‌ له‌ ئایه‌ت وفه‌رمووده‌ی پیرۆز و فه‌توای شه‌رعی و ووته‌ی زانایان له‌سه‌ر گرنگی وپێویستی به‌جێهێنانی خزمایه‌تی (صیله‌ی ڕه‌حم) وبه‌روبومه‌كانی، له‌گه‌ڵ هۆشداریدان له‌بچڕاندنی خزمایه‌تی.

بێگومان په‌یامی موسڵمانان كه‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلامه‌ وسه‌رچاوه‌كه‌ی بریتیه‌ له‌ قورئان وسوننه‌ت هیچ كه‌موكورتیه‌كی تێدا نیه‌، وبێبه‌ش وبێمایه‌ وبێبه‌خشین نیه‌، به‌ڵكو خاوه‌نی پرۆژه‌یه‌كی ته‌واو وهه‌مه‌لایه‌نه‌ وده‌توانێ له‌ هه‌مو سه‌رده‌م وشوێنێكدا مێژوی مرۆڤایه‌تی بنیات بنێته‌وه‌ وبیخاته‌ نێو ژیارێكی راسته‌قینه‌وه‌ كه‌ به‌خته‌وه‌ری بۆ دابین بكات.

خۆشه‌ویستان لێره‌ وله‌وێ ڕۆژانه‌ له‌ ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندنه‌وه‌ گوێمان لێ ده‌بێت له‌ فڵان گوند وله‌ فڵان شارو شارۆچكه‌ گه‌نجێك، لاوێك، مێرد منداڵێك، خۆی خنكاندووه‌، یان ئافره‌تێك خۆی سووتاندووه‌، یان به‌ فیشه‌كێك كۆتایی به‌ژیانی خۆی هێناوه‌، ئه‌م دیارده‌ مه‌ترسیه‌ی كه‌ ڕووی له‌كۆمه‌ڵگای كوردی كردووه‌ ڕۆژ به‌ڕۆژ ڕووی له‌هه‌ڵكشانه‌ وپێویسته‌ له‌سه‌ر به‌رپرسان و خه‌مخۆرانی ئه‌م گه‌ل وووڵاته‌ بیرێك له‌هۆكاره‌كانی ئه‌م دیارده‌ مه‌ترسیه‌ بكه‌نه‌وه‌ وپاشانیش به‌هه‌موو لایه‌كیانه‌وه‌ چاره‌سه‌ری گونجاوی بۆ دابنێن.

ژ دره‌وێ بڕه‌ڤن ! ژ به‌ر کو دره‌و وان تشتا شاش دکه‌ت یێن هزر ل سه‌ر دهێته‌ کرن ، زێده‌باری ڤان تشتا ژی ل ده‌ڤ مروڤان شاش دکه‌ت ، ژ به‌ر کو دره‌و تشته‌کێ هه‌یی لا دده‌ت ، تشتێ نه‌ هه‌یی په‌یدا دکه‌ت ، حه‌قی باتل باتلی حه‌ق دکه‌ت ، شه‌ری خێر خێرێ دکه‌ته‌ شه‌ڕ ، ژ به‌ر هندێ دره‌و وه‌کو سزایه‌کی هزر و زانینا خودانی شاش دکه‌ت. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ) ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ دوو ئامۆژگاری ئیبن وقودامه‌ی مه‌قدسی ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت بۆ زانستخوازان.

هه‌رچی ناز و نیعمه‌تێكیان هه‌یه‌ هه‌ر هه‌مووی له‌ خواوه‌یه‌، پاشان كاتێك ناخۆشی و به‌ڵایه‌كتان بۆ پێش دێت ئه‌وه‌ هانا و هاوار و په‌نا هه‌ر بۆ لای ئه‌و ده‌به‌ن.... ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ) ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت.‌

جۆره‌كانی په‌رستن (العبادة) زۆرن : هه‌موو كاروكرده‌وه‌یه‌كی چاك وباش كه‌ خوای گه‌وره‌ خۆشی بووێت وپێی ڕازی بێت، جا كرداری یان ووتار بێت، دیار وئاشكرا یان نادیار بێت، ئه‌وه‌ جۆرێكه‌ له‌جۆره‌كانی په‌رستن وپه‌رستنێكه‌ له‌كۆی سه‌رجه‌م په‌رستنه‌كان ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «بنه‌ماكانی باوه‌ڕ له‌ژێر ڕۆشنایی قورئان وسوننه‌تدا»، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام.

سه‌رفرازی بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی دان به‌ كه‌مته‌رخه‌می خۆی ده‌نێت به‌رانبه‌ر به‌ په‌روه‌ردگاری له‌ كاروكرده‌وه‌ و عه‌یبی نه‌فسی. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی "ئاوێته‌ی دڵ"، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.‌