پشتیوان سابیر عه‌زیز - وتاره‌كان

موسڵمانانی خۆشه‌ویست پێشه‌كی ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین كه‌وا هه‌رکه‌سێک سه‌رپێچی خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی بکات و سنوره‌کانی(خوا) ببه‌زێنێت، خوای گه‌وره‌ ده‌یخاته‌ ئاگرێکه‌وه‌ هه‌میشه‌ ده‌مێنێته‌وه‌ تیایدا، وه‌ سزایه‌کی ڕیسواکه‌ری بۆ هه‌یه‌. ئه‌م وتاره‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: ١- حوكمی زیناكردن له‌ قورئان سوننه‌ت. ٢- زیناكردن به‌ چی جێگیر ده‌بێت. ٣- سزای زیاناكردن له‌ دونیا ودواڕۆژدا. ٤- ئه‌و هۆكارانه‌ی كه‌ یارمه‌تیده‌رن بۆ دوور كه‌وتنه‌وه‌ ووازهێنان له‌ زیناكردن.

سه‌ره‌تا به‌باشى ده‌زانم هه‌ندێك باسى خۆشه‌ویستى بكه‌م به‌ مانا فراوانه‌كه‌ى، ئینجا بێینه‌ سه‌ر ڤاڵانتاین.كه‌واته‌: ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌كه‌ینه‌ دوو خاڵ: خاڵى یه‌كه‌م: خۆشه‌ویستى به‌ مانا فراوانه‌كه‌ى... خاڵى دووه‌م: رۆژى ڤاڵانتاین و مێژووى سه‌رهه‌ڵدانى...

ئه‌و تۆڵانه‌ له‌ ئیسلام دا بۆ ئه‌وه‌ دانراون خه‌ڵك ئه‌و تاوانانه‌ نه‌كه‌ن كه‌ زیانیان بۆ هه‌موو كۆمه‌ڵگا هه‌یه‌ به‌گشتى، چونكه‌ ئه‌گه‌ر تاوانباران سزا بدرێن له‌سه‌ر تاوانه‌كانیان خه‌ڵكانى ترى پێ ته‌مبێ ده‌بێ...

ئاماده‌كردنی: احسان بورهان الدین ئه‌مه‌ نامه‌یه‌كه‌ ده‌ینیێرم بۆ خوشكێكى خه‌مبار ، بۆ خوشكێك كه‌ هه‌ست به‌ بێزارى و بێ هیوایى ده‌كات و واده‌زانێت ده‌رگاكان له‌ رِوویدا داخراون ، نامه‌یه‌كه‌ بۆ ئه‌وانه‌ى په‌رداخى تاڵییان چه‌شتوه‌و هه‌واڵى چاوه‌رِوانكراوى خۆشیان دواكه‌وتووه‌ ، یان نه‌خۆش و دڵته‌نگ وبیمارن ، بۆ هه‌موو خوشكێك كه‌ ده‌ناڵێنێت به‌ ده‌ست سته‌مى جواره‌و جۆره‌وه...

ئا: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ ئاینى پیرۆزى ئیسلام سورِه‌ له‌سه‌ربه‌هێزبوونى په‌یوه‌ندى له‌نێوان برِواداران و بڵاوكردنه‌وه‌ى گیانى برایه‌تى و خۆشه‌ویستى له‌نێوانیاندا ، له‌م بواره‌دا چه‌ندین ماف و ئادابى بۆ داناون و هانى مسوڵمانان ده‌دا‌ت تاپێوه‌ى پابه‌ندبن و خواى گه‌وره‌ش پاداشتى بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ داناوه‌ كه‌ گه‌ردنگیرى ئه‌و ئاداب و مافانه‌ن...

(أطعمة‌) هه‌موو ئه‌و شتانه‌یه‌ ئاده‌میزاد ده‌یان خوات و پێیان ده‌ژی . وه‌ خوارده‌مه‌نى له‌ بنه‌رِه‌تدا حه‌ڵاڵه‌ جگه‌ له‌وه‌ى خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى (صلى الله عليه وسلم ) حه‌رامیان كردبێ...

ئاماده‌كردنی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلام بایه‌خێكیی ناوازه‌ی به‌ سیله‌ی ره‌حم داوه‌، به‌ ئه‌ندازه‌یه‌ك مرۆڤایه‌تی له‌ هیچ ئایین و سیسته‌م ویاسایه‌كدا به‌دیی نه‌كردوه‌، ئیسلام هانی مسوڵمانانی داوه‌ به‌ جێبه‌جێ كردنی سیله‌ی ره‌حم له‌گه‌ڵ خزم و كه‌سوكاردا، هه‌ڕه‌شه‌ی سزای توندیشی كردوه‌ له‌وانه‌ی سیله‌ی ره‌حم ده‌بچڕێنن...

نوسيني: فه‌هد سالم باهمام وه‌رگێڕانی: احسان بورهان الدین له‌م وتاره‌ ئه‌م بابه‌تانه‌ ده‌خوێنیته‌وه‌: ١- حوكمی ده‌ست پێشخه‌ری سڵاوكردن له‌ بێ باوه‌ڕان... ٢- وه‌ڵامدانه‌وه‌ی سه‌لامی بێ باوه‌ڕان... ٣- سڵاو كردن له‌ كۆمه‌ڵێك كه‌ موسڵمان وپێباوه‌ڕیان تێدا بێت... ٤- سڵاوكردن له‌ بێ باوه‌ڕ به‌وشه‌یه‌كی تر جگه‌ له‌ ( السلام علیكم )... ٥- ته‌وقه‌ كردن له‌گه‌ڵ بێ باوه‌ڕاندا... ٦- چوونه‌ ده‌م بانگهێشتی بێ باوه‌ڕ بۆ نانخواردن ووه‌لیمه...

ئاماده‌كردنی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ نه‌وه‌كان به‌رهه‌مى ژیان و بیلبیله‌ى چاو و سه‌رتوێژى ته‌مه‌نن، به‌وانه‌وه‌ ژیان خۆش و شیرینه‌، مایه‌ى هیواو ئاواتن، به‌ فه‌رِ و به‌ره‌كه‌تیان رۆزى زیاد ده‌كات و سۆز و به‌زه‌یى داده‌به‌زێت و پاداشتى خواى گه‌وره‌ چه‌ندجاره‌ ده‌بێته‌وه‌...

به‌ پێنوسی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ هاوسه‌رگیرى له‌ ئیسلامدا مایه‌ى سوكنایى ده‌رون و حه‌سانه‌وه‌ى دڵ و ئارامى ویژدانه‌، پێكه‌وه‌ژیانى ژن و پیاوه‌، له‌سه‌ر بنه‌ماى خۆشه‌ویستى و سۆز و میهر و گونجان و هاوكارى و ئامۆژگارى و لێبورده‌یى، تا بتوانن پێكه‌وه‌ له‌و كه‌شو هه‌وا ئارامه‌دا، خانه‌ى به‌خته‌وه‌رى دامه‌زرێنن و نه‌وه‌ى نوێ بهێننه‌ ئاراوه‌و خێزانێكى موسڵمانانه‌ دامه‌زرێنن...

حوكمى به‌رگ وپۆشاك ورِازاوه‌یى له‌بنه‌رِه‌تدا چ وه‌ك پۆشاك بۆ له‌به‌ركردن بێت یا بۆ رِازاندنه‌وه‌ى ماڵ وجێگاو شوێن بێت دروست وحه‌ڵاڵه‌ به‌به‌ڵگه‌ى ئه‌و ئایه‌تانه‌ى باسى منه‌تى خواى گه‌وره‌ ده‌كه‌ن كه‌ هه‌رچى له‌م دونیایه‌دایه‌ بۆ مرۆڤه‌كانى دروستكردووه‌ بۆئه‌وه‌ى كه‌ڵك وسوودى لێ وه‌رگرن به‌شێوه‌ى پۆشاك خۆرِازاندنه‌وه‌و جوانى وبه‌كارهێنان وخۆش گوزه‌رانى پێكردن...

زه‌كات ده‌ركردن به‌و شێوه‌یه‌ی ئیسلام باسی كردوه‌ یه‌كێكه‌ له‌و هۆكارانه‌ی كه‌ ته‌كافل و هه‌مانگه‌یه‌كی ته‌واو دروست ده‌كات له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌دا...

به‌ پێنوسی: پارێزه‌ر ساڵح سه‌عید دایك ئه‌و وشه‌یه‌ی كه‌ جوانترین و ناسكترین وشه‌یه‌كه‌ له‌ ژیانی مرۆڤایه‌تیدا، كه‌ له‌ نێوان دوو لێودا ده‌رده‌چێت، وشه‌یه‌ك كه‌ پرِ به‌ مانای خۆی پرِه‌ له‌ خۆشه‌ویستی و سۆز... ئه‌م بابه‌ته‌ باسی كورته‌ حیوارێك له‌ نێوان دایك وكورِێكدا ده‌خه‌مه‌ به‌ردیده‌ی خوێنه‌ران تاكو بزانین دایك كێ یه‌ و چۆن سه‌یری جگه‌رگۆشه‌كانی ده‌كات...

ئه‌م وتاره‌ باسی: ١- پێناسه‌ی وه‌سیه‌تكردن له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا. ٢- وه‌سیه‌ت به‌قورئان وسوننه‌ت رِه‌واو رِێگه‌پێدراوه‌. ٣- حوكمى وه‌سیه‌تكردن. ٤- ئه‌ندازه‌كه‌ى.

نه‌زر كردن له‌ شه‌رعدا : واجبكردنى خواپه‌رستییه‌كه‌ له‌سه‌ر خۆى كه‌ واجب نه‌بووبێ له‌سه‌ری به‌ره‌هایی یان په‌یوه‌ست كرابێ به‌ شتێكه‌وه‌.

به‌ پێنوسی: احسان برهان الدین ئه‌و كه‌سه‌ى بزانێت كاتى دووركه‌وتنه‌وه‌ى هاتووه‌ له‌ مه‌ككه‌، ته‌واف زۆر ده‌كات به‌تایبه‌تى ئه‌گه‌ر بێ هیوا بێت له‌ گه‌ڕانه‌وه‌ به‌هۆى به‌ ساڵا چوون و بێ هێزى. به‌هه‌مان شێوه‌ ئه‌و كه‌سه‌ش كه‌ له‌ ڕۆخى ده‌ریاى ئه‌جه‌ل نزیكبووه‌ته‌وه‌ پێویسته‌ ده‌ست پێشخه‌رى كارى چاكه‌ بكات و، به‌ كه‌ ره‌سته‌ى باشه‌وه‌ پێشوازى هێرشكه‌ر بكات...

به‌ پێنوسی: احسان برهان الدین زۆر له‌ خه‌ڵكى چاوپۆشى له‌ خۆیان ده‌كه‌ن بۆ ئه‌نجامدانى هه‌ندێك گوناه كه‌ به‌ بچووكى ده‌زانن، خوێیشى له‌ رِاستیدا كاریگه‌رى له‌سه‌ر بنه‌ماكانى ئیسلام هه‌یه‌، بۆ نموونه‌ قوتابیه‌كى زانست كتێبێك له‌هاوه‌ڵێكى ده‌خوازیت و نایگێرِێته‌وه‌، یان به‌ ئه‌نقه‌ست له‌ كاتى نانخواردندا سه‌ردانى كه‌سێك ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ى به‌شدارى نانخواردنه‌كه‌ى بكات، یان بوار به‌خۆدان بۆ سووكایه‌تى كردن وجنێودان به‌ ناحه‌زو دوژمن وبه‌كه‌م ته‌ماشاكردنى و گوناهى له‌و شێوه‌.

رِێگرى كردنى میراتگره‌ له‌هه‌موو میراته‌كه‌ى یان به‌شێكى میراته‌كه‌ى، كه‌واته‌ حه‌جب بۆ كه‌سێكه‌ كه‌ هۆى میرات وه‌رگرتنى تێدابێت به‌ڵام كه‌سێك هۆى میراتگرتنى نه‌بێ ئه‌وه‌ حه‌جب بۆ ئه‌و به‌كارناهێنرێ...

ئه‌م وتاره‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: ١- پێناسه‌ی ڕیبا له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا... ٢- حوكمی ڕیبا... ٣- به‌شه‌كانی ڕیبا... ٤- ئه‌و شتانه‌ى ریباى تێدایه‌...

نوسینی: احسان برهان الدین یه‌كێك له‌و سوننه‌تانه‌ى فه‌رامۆش كراوه‌ له‌لاى موسوڵمانانى ئه‌م سه‌رده‌مه‌، سوننه‌تى وه‌سێت كردنه‌، پێویسته‌ له‌سه‌ر هه‌موو موسوڵمانێك گه‌نج بێت یان پیر، ساغ بێت یان نه‌خۆش، ده‌وڵه‌مه‌ند بێت یان هه‌ژار، وه‌سێتى خۆى بنووسێت و له‌ جێگه‌یه‌كدا داینێت بۆ‌ ئه‌وه‌ى له‌پاش مردنى بخوێنرێتوه‌ و جێبه‌جێ بكرێت...