نهێنی فره‌ ژنیی له‌ چیدایه‌ و مه‌رجه‌كانی چییه‌؟

نهێنی فره‌ ژنیی له‌ چیدایه‌ و مه‌رجه‌كانی چییه‌؟

] kurdish – كوردی – كردي [

شۆخان عمر

پێداچوونه‌وه‌ی: پشتیوان صابر عزیز

2014 - 1435

أسرار تعدد الزوجات وشروطه

« باللغة الكردية »

شوخان عمر

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2014 - 1435

نهێنی فره‌ ژنیی له‌ چیدایه‌ و مه‌رجه‌كانی چییه‌؟

به‌و مه‌رجانه‌وه‌ی كه‌ ئیسلام دایناوه‌ بۆ فره‌ژنیی، ده‌توانین بڵێین فره‌ژنی چه‌ندین سودی تێدایه‌ له‌وانه‌:

1- دوو هۆكاری سروشتی:

· خوای گه‌وره‌ پیاوی وادروست كردوه‌ كه‌ مه‌یلیان زۆره‌ بۆ لای ئافره‌ت و وایان پێ خۆشه‌ زیاد له‌ ژنێكیان هه‌بێت، وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و مه‌یل كردنه‌ به‌شێوه‌ی نا شه‌رعی نه‌قۆزرێته‌وه‌و كه‌رامه‌تی ئافره‌تان پارێزراو بێت، خوای گه‌وره‌ فره‌ ژنی (به‌مه‌رجه‌كانی خۆیه‌وه‌) حه‌ڵاڵ كردوه‌.

· فره‌ ژنی هۆكارێكی سێكسیی سروشتی له‌ پشته‌وه‌یه‌، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پیاو به‌رده‌وام له‌ڕوی توانای سێكسییه‌وه‌ كارایه‌، به‌ڵام ژن به‌هۆی سوڕی مانگانه‌و دوو گیانی و منداڵ بون و چونه‌ ته‌مه‌نی نائومێدیه‌وه‌ ئه‌و توانایه‌یان وه‌كو پیاو به‌رده‌وام نابێت، واته‌ فره‌ ژنی پیاو له‌م حاڵاتانه‌دا له‌ هه‌ڵه‌ ده‌یپارێزێت.

2- هۆكارێكی كۆمه‌ڵایه‌تی:

له‌هه‌موو وڵاتانی جیهان و به‌ درێژایی مێژوو به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ به‌رده‌وام ڕێژه‌ی مێینه‌ له‌ نێرینه‌ زیاتر ببوه‌، ئه‌مه‌ش دوو هۆكاری هه‌یه‌:

· خوای گه‌وره‌ ویستی وابوه‌ كه‌ رێژه‌ی مێ زیاتر بێت بۆ زیاد بوون، چونكه‌ نێر ده‌توانێت له‌گه‌ڵ چه‌ند مێینه‌یه‌ك كۆببێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی منداڵیان ببێت، به‌ڵام دوو گیانی و منداڵ بوون و هێلكه‌ ته‌نها بۆ ژنانه‌، بۆیه‌ زیابونی ژنان واته‌ زیاد بونی خه‌ڵك.

· جانگ و كاره‌ قورسه‌كان كه‌ زیاتر پیاو پێی هه‌ڵده‌ستن وای كردوه‌ رێژه‌یه‌كی زۆریان له‌ناو بچێت.

بۆیه‌ ئیسلام و شه‌ریعه‌ته‌كانی پێشوش فره‌ ژنییان حه‌ڵاڵ كردوه‌، به‌ڵام..........

مه‌رجه‌ و حوكمه‌كانی فره‌ژنی:

ئیسلام فره‌ژنیی به‌ ڕه‌هایی حه‌ڵاڵ نه‌كردوه‌ به‌ڵكو چه‌ند مه‌رج و حوكمێكێ بۆ داناوه‌:

1- له‌ چوار ژن زیاتر نه‌بێت له‌ یه‌ك كاتدا.

2- پێویسته‌ پیاو دادپه‌روه‌ر بێت له‌ نێوان خێزانه‌كانیدا و به‌یه‌كسانی مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكات به‌ تایبه‌ت له‌ڕوی مادیه‌وه‌، به‌ڵام له‌و شتانه‌دا كه‌ ده‌سه‌ڵاتی نییه‌ به‌سه‌ریدا وه‌ك خۆشه‌ویستی و مه‌یل بۆ كردن ئه‌وه‌ واجب نییه‌.

3- كاتێك خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:{فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ } [النساء :٣] . مه‌به‌ستی دروست بون و حه‌ڵاڵ بونه‌ نه‌ك واجب بون.

سه‌رچاوه‌: به‌ كورتی له‌ كتێبی ( العلاقات الأسرية في الإسلام) ی دكتور محمد عبدالسلام.

بڵاوكردنه‌وه‌ی: سایتی ئیسلام په‌یك.