Туркумлар шажараси

1. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Ёш бола ҳам “биладиган” ҳақиқат;- Эҳсон - зоҳиран Ислом, ботинан - иймон;- Кузатув остида бўлсангиз...;- Инъом ва эҳсон ўртасидаги фарқ;- “Ҳасана” ва эҳсоннинг қиёси;- Эҳсон ва адл ўртасида;- Алоқани узганга салом беринг;- Эҳсоннинг тарбиявий аҳамияти. 2. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Эҳсоннинг мукофоти - фақат эҳсон;- Оллоҳнинг барча иши эҳсондир;- Оллоҳ муҳсинларни яхши кўради;- Яхшилик қилсангиз - ўзингиз учун;- Эҳсоннинг беш хил доираси;- Жамики оламга эҳсон;- Эҳсоннинг даражалари;- Қуръонда келган эҳсон кўринишлари. 3. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Иқтисодни ташкил этишда эҳсон;- Эҳсон шахс, жамият ва давлат ҳаётида;- Ҳар бир инсон эҳсон қила билсин;- Расулуллоҳ ва саҳоблар ҳаётларида эҳсон;- Эҳсон самаралари.

1. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Тенгликнинг луғавий ва истилоҳий маъноси;- Қуръони каримда тенглик калимаси;- Адолат билан тенгликнинг фарқи;- Исломда баробарлик ўринлари;- “Муҳаммаднинг қизи бўлса ҳам …”;- Мусулмонларнинг қонлари баробар;- Болаларни тенг кўриш;- Аёлларни тенг кўриш. 2. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Косага коса, лаганга лаган;- Ҳазрат Умарнинг дафн этилишлари;- Тенглик ва афзаллик орасида;- Оллоҳ жорий этган фарқ тенгсизлик эмас;- Тенги йўқ тенглик;- Тенгсиз жамият нопокдир;- Тенглик дарсининг хулосалари.

1. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Адлнинг луғавий ва истилоҳий маъноси;- Ал-Адл - Аллоҳнинг исмларидан бири;- Адлнинг икки хил тури: яхшилик ва “ёмонлик”;- Адолат шарофати;- Адолат жорий этишнинг бошланиш нуқтаси;- Ўзгага адолат қилишнинг уч кўриниши; 2. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Ичингиз билан ташингиз бир хилми;- Фуқаҳолар таърифида адолат;- Адолат ва одамийлик;- Адиллик текшириладиган ўринлар: Имомлик, гувоҳлик, давлат раҳбарлиги, вазирлик, қозилик… 3. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Ҳамманинг сўзи ҳам сўз эмас;- Адлнинг душмани қаерда;- Тавҳид ва адолат;- Адл ҳаммамизнинг хулқимиз бўлсин;- Адолат нажотдир;- Илм, уламолар, адолат;- Адолат дарсининг хулосалари. 4. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Подшоҳларга Аллоҳнинг насиҳати;- Подшоҳдан - ростгўйлик ва адолат;- Одил давлатга Аллоҳдан нусрат;- Умарнинг халифа бўлишлари;- Фуқаролар ҳаққини риоя қилиш;- Камтарлик, ҳақни тинглаш, танқидга сабр;- Дунёда адолат бўладими?

Ушбу дарслар “Саҳобалар ҳаётидан лавҳалар” номли китобидан олиб борилиб, қуйидаги мавзулар ҳақида баҳс юритади

1. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида, шайх Обидхон қори қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритади:- Шукр иймоннинг ярмидир;- Шукр калимасининг луғавий ва истилоҳий маъноси;- “Аш-Шакур” - Оллоҳнинг исми;- “Шокир” билан “шакур”нинг фарқи;- Шукр ва иймон oрасидаги алоқа;- Пайғамбарлардаги энг улуғ сифат;- Шукр билан сабрнинг боғлиқлиги;- Неъматларнинг шукри сабр билан. 2. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида, шайх Обидхон қори қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритади:- Шукр одамларда кам учрайдиган ноёб хислат;- Шукр аҳли тафаккур аҳлидир;- Дунё ҳаёти учун Оллоҳга шукрона;- Расулуллоҳ қандай шукр қилардилар?- Бало ичидаги неъматга шукр;- Фақирлик ичидаги саломатликка шукр. 3. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида, шайх Обидхон қори қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритади:- Одамнинг яхшилигини билмаган Оллоҳга ҳам шукр қилмайди;- Неъматнинг ҳақиқийлиги шукр билан;- Аҳволингиз яхшиланмаётгани шукрнинг камлигидан;- Шукр тараққиёт ва ривожланиш омили;- Инсонни шукр қилишдан тўсадиган икки сабаб;- Шукр дарсининг хулосалари.

1. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида, шайх Обидхон қори қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритади:- Вафо - ноёб инсоний қадрият;- Вафонинг уч тури: аҳдга, ақдга, ваъдага;- Вафо ҳақида келган оятлар;- Иймон аломатларидан бири;- Вафо - Оллоҳнинг сифати;- Улкан ажрга эришиш воситаси;- Оиладаги вафодорлик;- Ўзаро муомалотларда вафо. 2. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- “Исломда “ҳилф” пайдо қилманглар” ҳадисининг маъноси;- Вафо ўрнида мусулмон ҳам кофир ҳам баробар;- Бажариш қийинлиги учун келишув тузилади;- Қарзларни чиройли адо этиш вафодан;- Расулуллоҳ ҳаётларидан намуналар;- Вафодорга Оллоҳ мададкор;- Донишмандлар вафо ҳақида;- Золим подшоҳ ва вафодор Тоий қиссаси.

1. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Инсон ҳаётида раҳм-шафқатнинг аҳамияти;- Раҳмат сўзининг луғавий ва истилоҳий маънолари;- Раҳму шафқат - муҳаббат ва безовталик қоришмаси;- Раҳмат сўзининг Қуръонда келган тўққиз хил маъноси;- Оллоҳнинг Ар-Роҳман ва Ар-Роҳийм исмлари;- Оллоҳнинг раҳмати ом ва чексиздир;- Меҳрибонлик дегани бепарволик эмас;- Мўминлар учун Оллоҳ раҳматини қидириш вожиб. 2. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Оллоҳнинг раҳмати ғазабидан устун;- Расулуллоҳнинг меҳрибонликлари;- Раҳм-шафқат қалб поклигидан;- Меҳрибонлик чин мўминликдир;- Одамларнинг ҳолатини риоя қилинг;- Раҳмат соҳиби бўлмагунингизча мўмин бўла олмайсиз;- Ўз яқинига меҳрибонлик чин меҳрибонлик эмас;- Бу уммат марҳум умматдир;- Оллоҳнинг раҳматига сабаб бўлувчи амаллар;- Ҳайвонотга шафқат Ислом талаби. 3. «Гўзал хулқлар силсиласи» деб номланган дарснинг ушбу бўлимида қуйидаги мавзулар ҳақида сўз юритилади:- Болаларга раҳм-шафқат;- Ярим дона хурмо учун жаннат;- Таълим тарбияда меҳрибонлик;- Пайғамбар суннатларида ҳайвонотга шафқат;- Қарғиш - шафқатнинг ноқислигидан;- Исломнинг оламга ёйилиши - шафқат самараси;- Меҳрибонлик жаннатилик аломати;- Жанннатга кириш Оллоҳнинг раҳмати туфайли;- Меҳрибонлик бадбахт одамдан суғуриб олинади;- Меҳрибонлик тушунчасининг нозик қирралари:“раъфат”, “шафақат”, “атф”, “ҳанон”.

Ушбу мақолада Ошуро куни рўзасининг тарихи, ҳукми ва фазилати ҳақида Бухорий ва Муслим ривоят қилган саҳиҳ ҳадислар баён қилинган.

“Андалус фатҳи” номли дарсларнинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Бани Умайя тарихига чизгилар; – Андалус фатҳидан олдин; – Мусо ибн Нусайр сийрати; – Жизя ҳақида;

“Андалус фатҳи” номли дарсларнинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Муқаддима; – Нима учун тарих? – Андалус тарихини танлаш сабаби; – Андалус ҳақида;

Ушбу хутбада қуйидаги мавзулар ёритилади: - Қуръон қиссаларидан: Қорун қиссаси; -Қоруннинг ўз бойлигига ишониб, манмансираши ва унга берилган дунё Оллоҳнинг неъмати эканини унутиши; -Бадавлат ва боён инсонларга нисбатан одамларнинг бир неча қисмларга бўлиниши; - Қоруннинг фожиали ниҳояси; - Дунёни ишлатишда одамларнинг синфлари;

1. “Андалус фатҳи” номли дарсларнинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:– Муқаддима;– Нима учун тарих?– Андалус тарихини танлаш сабаби;– Андалус ҳақида; 2. “Андалус фатҳи” номли дарсларнинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:– Бани Умайя тарихига чизгилар;– Андалус фатҳидан олдин;– Мусо ибн Нусайр сийрати;– Жизя ҳақида; 3. “Андалус фатҳи” номли силсиланинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:- Мағриб фатҳи асносида йўл қўйилган хатолар;- Андалус фатҳи қийинчиликлари; 4. “Андалус фатҳи” номли силсиланинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:- “Барбате водийси” жанги;- Жанг натижалари;- Кемалар ёндирилганлиги ҳақиқатми? 5. “Андалус фатҳи” номли силсиланинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:- Ишбилия, Эсиха ва бошқа шаҳарлар фатҳи;- Мусо ибн Нусайрнинг юришлари;- Абдулазиз ибн Мусонинг юришлари; 6. “Андалус фатҳи” номли силсиланинг ушбу бўлими қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади:- Олийҳиммат инсон;- Мусо ибн Нусайр ва Ториқ ибн Зиёднинг Дамашққа чақирилиши;- Андалусда фатҳларнинг тўхташи ва хулосаси;

Ушбу маъруза қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Ёлғон гапириш кабира гуноҳ ва мунофиқлик аломатидир; – Ёлғон гапириш жоиз бўлган ўринлар; – Чиройли хулқ мўминнинг зийнатидир; – Жаннат аҳлининг беш сифати; – Дўзах аҳлининг беш сифати;

Ушбу маъруза қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Оллоҳ сизларга енгилликни истайди, сизларга оғир бўлишини истамайди. Бу саноқни тўлдиришингиз ва ҳидоят қилгани сабабли Оллоҳни улуғлашингиз учундир. Шояд шукр қилсангиз, оятининг шарҳи; – Солиҳ амалларда бардавом бўлиш;

Ушбу хутбада шайх Амр ибн Омнинг исломга кириш қиссасини ёдга олиб, барча ҳожиларга мурожаат қилади: - Ҳаждан сўнгра нима бўлади? - Тоат-ибодатлар ҳаж тугаши билан тўхтайдими?

Ушбу хутбада зулҳижжа ойининг биринчи ўн кунлигининг фазилати ва ушбу кунларда мусулмон киши эътибор бериши керак бўлган амаллар ва тоатлар ҳамда қурбонлик аҳкомлари баён қилинади.

Ушбу маъруза қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунида қилинадиган солиҳ амалларнинг фазилати; – Бу кунларда рўза тутишнинг, айниқса арафа куни рўзасининг фазилати; – Қурбонлик аҳкомлари;

Ушбу маъруза қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Оллоҳ берган нарсага қаноат қилган нажот топибди; – Қаноат туганмас мулкдир; – Одамлардан сўрашнинг мазамматланганлиги; – Сўровчи ва маҳрумнинг ҳаққи; – Фитр садақа аҳкомлари;

Ушбу маъруза қуйидаги мавзуларни ўз ичига олади: – Қуръон — Оллоҳнинг каломидир; – Қуръонни Биз Ўзимиз нозил қилдик ва шубҳасиз, Ўзимиз уни сақлагувчимиз, ояти. – Оллоҳнинг оят ва мўъжизаларини тафаккур қилиш; – Сув неъматини тафаккур қилиш;

Ушбу дарслар араб тилини ўрганувчиларга мўлжалланган бўлиб, дарс алоҳида бир китобдан олиб борилмаган. Унда Муҳаммад Мубин домла араб тилини янги бошлаганларга ўз тажрибаларига асосланган ҳолда араб тили сарф илми бўйича муайян тартибда ўзига хос ажойиб услубда дарс олиб боради.