رىياد شەھرى رەبۋە رايونى دىن تەشۋىقات ھەمكارلىق مەركىزى www.islamhouse.com - ماقالىلار

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 16/3/1430ھـ 2009-يىلى03-ئاينىڭ 13-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇسۇلمان ھاياتىدا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام تەرجىمىھالىنى ئۈگۈنۈشنىڭ مۇھىملىقى ۋە رولى، رەسۇلۇللاھنى ياخشى كۆرۈش، ئۇ زات تۇغۇلغان ئايدا مەۋلۇت ئۆتكۈزۈش ياكى ۋاپاتىغا قايغۇرۇش بىلەنلا بولماستىن، بەلكى رەسۇلۇللاھنىڭ سۈننىتىگە ئەگىشىش، ئىش-ئىزلىرىنى ھاياتىدا ئۆرنەك قىلىش ۋە تەتبىقلاش بىلەن ئىپادىلىنىغانلىقىغا دائىر مۇھىم مەزمۇنلار تەۋسىيە قىلىنىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 11/2/1430 ھـ 2009-يىلى02-ئاينىڭ 06-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا مۇسۇلمان ھاياتىدا سەۋرچانلىقنىڭ ئەھمىيتى ۋە رولى، ئىنسان ئاللاھقا تائەت-ئىبادەت قىلىشتا سەۋرچان بولغىنىدەك، گۇناھ-مەسىيەتكىمۇ سەۋىرچان بولۇشىنىڭ مۇھىملىقى، سەۋرچان بولۇشقا ياردەمچى بولىدىغان ئامىللار ۋە سەۋرنىڭ تۈرلىرى توغرىسىدا تەپسىلى توختىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 25/2/1430 ھىجرى 2009-يىلى-02-ئاينىڭ-20 كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ئاللاھتىن قورقۇشنىڭ مۇسۇلمان ھاياتىدىكى ئەھمىيىتى ۋە رولى، دۇنيانى ئاخىرەتتىن ئەۋزەل بىلىشنىڭ خەتەرلىكى، ئىسلام دىنى ئىنسانىيەتنى كائىناتتىكى پۈتۈن يىڭىلىقلاردىن شەرىئەت يوليورۇقى ئاستىدا پايدىلىنىشقا رىغبەتلەندۇرۇدىغانلىقى، مۇسۇلمان ۋاقتىنى قەدىرلەپ، ئاخىرەتلىكىگە پايدىلىق ئىشلارنى قىلىشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 25/2/1430 ھـ / 2009-يىلى02-ئاينىڭ 20-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا قەلب پاكلىقىنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى ۋە ئەھمىيىتى ھەسەت ۋە كۆرەلمەسلىكنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە كەلتۈرۈدىغان ئاپەتلىرى، مۇسۇلمان ھاياتىنىڭ ئاخىرىغىچە ھەرۋاقىت ئۆز نەپسىدىن ھېساب ئىلىپ تۇرۇشىنىڭ ئەھمىيىتى توغرىلىق مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 18/2/1430 ھـ / 2009-يىلى 02-ئاينىڭ 13-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن بولۇپ، خۇتبىدا، ئىسلامدا ئائىلىنىڭ پەرزەنت تەربىيىلەشتىكى ئەھمىيىتى ۋە رولى، ئاتا-ئانىنىڭ پەرزەنتلەرگە ھەق دىن ۋە ئەخلاقنى ئۆز ئىچىگە ئالغان تەلىم-تەربىيە بېرىش مەجبۇرىيىتىنىڭ بارلىقى، پەرزەنتلەرنىڭ ئاتا-ئانىغا بېغىشلانغان ئاللاھنىڭ ئامانىتى ئىكەنلىكى، ئاتا-ئانىلار ئۇلارنى ساغلام ئەقىدىگە يېتەكلەپ، مىللەت، ۋەتەنگە مەنپەئەت بېرىدىغان، ئىماندار، ئىرادىلىك پەرزەنتلەردىن قىلىپ تەربىيىلىشىنىڭ مۇھىم ئىكەنلىكى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 11/2/1429ھـ 2009-يىلى02-ئاينىڭ 06-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا بەزى كىشىلەرنىڭ مۇپتىلىق شەرتلىرىنى ئېتىبارغا ئالماستىن ئۆزىنى پەتىۋا بېرىشكە ھەقلىق دەپ قاراپ، تېلېۋىزور قاناللىرىدا يېڭى ئەسىر مەسىلىلىرىگە جۈرئەت بىلەن ھۆكۈم قىلىشى، ئىلىمسىزلىك بىلەن بېرىلگەن پەتىۋانىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە بولىدىغان خەتىرى، تېلېۋىزور قاناللىرى ئارقىلىق ھالال-ھارام توغرىسىدا پەتىۋا بەرگۈچىلەر، ئىسلامىي پەتىۋالارنىڭ ماھىيىتىنى خۈنۈكلاشتۇرۇپ قويۇشىدىن ئەنسىرىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ28/12/1429 ھـ / 2008-يىلى12-ئاينىڭ 26-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ۋاقىتنىڭ ئەھمىيىتى، ئەقىل ئىگىسى ئىنسان ۋاقىتنى دۇنيا -ئاخىرەتلىكىگە مەنپەئەتلىك ئىشلارغا سەرپ قىلىدىغانلىقى، ئۆز نەپسىنى تەكشۈرۈپ چوڭ-كىچىك ھەممە قىلمىشلىرىدىن ھېساب ئىلىپ تۇرۇش، ئاللاھ تەرەپكە يۈزلىنىش قاتارلىقلار مۆمىننىڭ خىسلەتلىرىدىن ئىكەنلىكىنى بايان قىلىپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ5/1/ 1430ھىجرى 2009-يىلى 01-ئاينىڭ 02-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ زۇلۇم تارتىۋاتقانلىقى ۋە ئادالەتسىز ھاكىمىيەتلەرنىڭ سۇكۇت قىلىۋاتقانلىقى، مۇسۇلمانلارنىڭ بۇ قىيىنچىلىقنى يېڭىش ئۈچۈن ئاللاھنىڭ دىنىنى چىقىش قىلىپ تۇرۇپ بىرلىشىشى كېرەكلىكى، دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ غەززىدىكى قېرىنداشلىرىنى ھەرخىل ئۇسۇللار بىلەن ياردەم قولىنى سۇنىشىنىڭ ۋاجىپ ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 19/01/1430 ھـ / 2009-يىلى 01-ئاينىڭ 16-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن خۇتبىدا، مۇسۇلمان ھاياتىدا ئاللاھ تەرىپىدىن كىلىدىغان ئىززەت ۋە نۇسرەتنىڭ ئەھمىيىتى، دۇنيادىكى مۇسۇلمانلارنىڭ مەسئۇللىرى ۋە دىنى زىيالىلارغا ھازىرقى بولىۋاتقان ئىشلاردىن ئىبرەت ئېلىشىنىڭ مۇھىملىقى، مۇسۇلمانلارنىڭ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ سۈننىتىگە پائال ئەگىشىپ، ئاللاھنىڭ دىنىدا مۇستەھكەم بولىشىنىڭ ۋاجىبلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 30/11/1429ھـ 2008-يىلى11-ئاينىڭ 28-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ھەج قىلغۇچىلار ئاللاھنىڭ قەدىرلىك مېھمانلىرى ئىكەنلىكى، ئۇلارغا ئاللاھنىڭ بەيتىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈش مۇيەسسەر قىلىنىشى، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام قەدەم باسقان مۇبارەك جايلارنى، ۋەھيى چۈشكەن زېمىنلارنى كۆرۈشكە مۇۋەپپەق قىلىش ئارقىلىق، ئىبادەتنىڭ خالىس بىر ئاللاھقىلا قىلىنىشى مەقسەت قىلىنىدىغانلىقىنى رېئاللىققا ئايلاندۇرۇش ئىكەنلىكى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 23/11/1429ھـ 2008-يىلى11-ئاينىڭ 21-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئۇسامە ئىبنى ئابدۇللاھ خەييات سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا دىنى قېرىنداشلىق ئاللاھنىڭ مۇسۇلمانلارغا بېغىشلىغان ئەڭ بۈيۈك نېمەتلىرىدىن ئىكەنلىكى، ئۇنىڭ بىلەن ئىسلام ئۇممىتىنىڭ ئىنسانىيەت ئارىسىدا ھۆرمىتىنىڭ ئېشىشى، قان، مىللەت رىشتىلىرىنىڭ بەزى ۋاقىتلاردا سۇسلاپ قالىدىغانلىقى، ئەمما مۆمىننىڭ قەلبىدە ئىمان كۈچەيگەنسېرى مۇسۇلمانلار ئارىسىدا دىنى قېرىنداشلىق رىشتىنىڭ تېخىمۇ كۈچىيىپ بارىدىغانلىقى توغرىسىدا توختىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 30/11/1429 ھىجرى 2008-يىلى 11-ئاينىڭ 28-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ھاجىلار ئۈچۈن مۇھىم بولغان نەسىھەت ۋە يوليورۇقلار، ھەج قىلغۇچىغا ئاللاھ تەرىپىدىن بولىدىغان مەرھەمەتلەر، ھەج قىلغۇچىنىڭ پەزىلىتى ۋە ئاللاھنىڭ دۇنيا- ئاخىرەتتە ئاتا قىلىدىغان بۈيۈك مۇكاپاتلىرى توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 16/11/1429 ھـ / 2008-يىلى 11-ئاينىڭ 14-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.بۇ خۇتبىدا شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىدىن قانداق مۇداپىئە قىلىش كېرەكلىكى، شەيتان ۋە ئۇنىڭ ھەمراھلىرىنىڭ خەتىرى، مۇسۇلمان كۈندۈلۈك تۇرمۇشىدا شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىلىرىگە قانداق تاقابىل تۇرۇش كېرەكلىكى توغرىسىدا قۇرئان ۋە ھەدىس، ئىسلامىي يوليۇرۇقلار بىلەن بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 16/11/1429 ھىجرى 2008-يىلى-11-ئاينىڭ-14 كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا دىئالوگنىڭ ئەھمىيىتى، دىئالوگنىڭ شەرتلىرى ۋە ئاساسلىرى، ئىسلامدىكى كەڭرىچىلىك، ئىسلام دىنىنىڭ باشقا ساماۋى دىنلارغا بولغان ئارتۇقچىلىقى، ۋەزىيەتتە ئىنسانىيەت دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەرنى قاتتىق قوللۇق بىلەن ئەمەس بەلكى دىئالوگ بىلەن ھەل قىلىشنىڭ مۇھىملىقى ۋە دىنلار ئارا دىئالوگ تۇرغۇزۇشقا دائىر مەسىلىلەر ئۇستىدە توختىلىدۇ

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 9/11/1429ھ 2008-يىلى 11-ئاينىڭ 07-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلبارى سۇبەيتى سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ئىسلام ئىقتىساد نىزامىنىڭ ئەھمىيىتى ۋە ئۇنى خەلقئارا ئىقتىسادشۇناسلىق ساھەسىدە تەتبىقلاشنىڭ مۇھىملىقى، ئىسلام ئىقتىسادىنىڭ پەزىلىتى ۋە كېلىپ چىقىشى، جازانىخورلۇق بىلەن مۇئامىلە قىلىشنىڭ ھاراملىقى ۋە ئۇنىڭ جەمئىيەتكە بولىدىغان يامان تەسىرى قاتارلىق مۇھىم مەسىلىلەر توغرىسىدا توختىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 2/11/1429 ھـ 2008-يىلى 10-ئاينىڭ 31-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، بۇ خۇتبىدا قىيامەتنىڭ ھەق ئىكەنلىكى، قىيامەتنىڭ چوڭ-كىچىك ئالامەتلىرى، مۇسۇلماننىڭ ھەر ۋاقىت تەقۋالىق ۋە ياخشى ئەمەللەرگە ھېرىسمەن بولىشىنىڭ مۇھىملىقى، تەقۋالىق ئىنساننى دوزاختىن قورۇپ جەننەتكە كېرىشىگە سەۋەپ بولىدىغانلىقى ...قاتارلىق ئىنساننى تەۋبىگە ئۈندەپ ئۆلۈمنى يادلىتىدىغان ئاساسلىق ئامىللار توغرىسىدا توختىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 2/11/1429ھـ 2008-يىلى 10-ئاينىڭ 31-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر سەئۇد ئىبنى ئىبراھىم ئەششۇرەيم سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا قەلەمنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى ۋە ماھىيىتى، ئاللاھنىڭ مەخلۇقاتلىرى ئىچىدە قەلەمنى ئەڭ بۇرۇن ياراتقانلىقى، قەلەم ساھىبلىرى ئاللاھنىڭ رازىلىقى بىلەن بىرگە، ھەققانىيەتنى ئۆزىگە مىيزان قىلىشى، زۇلۇم، تەڭسىزلىك، مۇستەبىتلىققا قارشى تۇرۇشى كېرەكلىكى، قەلەم بىلەن ئىلىم-پەننىڭ ئەۋلادلارغا مىراس قالدۇرىدىغانلىقى، قەلەم باتىلغا قارشى تۇرۇشتا شەمشەر قىلىچقا ئوخشايدىغانلىقى قاتارلىقلار توغرىسىدا توختىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 17/10/1429 ھـ 2008-يىلى 10-ئاينىڭ 17-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، بۇ خۇتبىدا تەۋبىگە ئالدىراشنىڭ پەزىلىتى، تەۋبىنىڭ شەرتلىرى ۋە ئېنىقلىمىسى، تەۋبىنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى ئەھمىيىتى، ئۆزىنى تەكشۈرۈپ تۇرۇش ۋە ئۇنىڭ پايدىسى، ئاللاھنىڭ ئەمرىگە ئىتائەت قىلىش ۋە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ سۈننەتلىرىگە ئەگىشىش بولسا، ئىنساننى ئىسلامدا چەكلەنگەن ئىشلارنى قىلىشتىن ساقلاپ قالىدىغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەر ئۇستىدە توختىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 17/10/1429ھـ 2008-يىلى10-ئاينىڭ 17-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئۇسامە ئىبنى ئابدۇللاھ خەييات سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ئاللاھ تائالا پەيغەمبەرلەر ئارقىلىق ئىنسانىيەتكە ھاياتلىق بېغىشلاشتىكى مەقسىتىنى بايان قىلىشى، ئاللاھنىڭ نېمەتلىرىنى توغرا تەپەككۇر قىلىشقا ئىنساننى مۇيەسسەر قىلىشىنىڭ ئۆزى بۈيۈك نېمەت ئىكەنلىكى، ئاللاھنىڭ نېمەتلىرىدىن توغرا رەۋىشتە پايدىلىنىش كېرەكلىكى، جازانە، چەكلەنگەن يوللار بىلەن كەسىپ قىلىش قاتارلىقلارنىڭ ئاقىۋىتى ۋە ئىنسانىيەتكە كۆرسىتىدىغان سەلبىي تەسىرى، دۇنيادا يۈزبېرىۋاتقان ئىقتىسادى كرىزىسنىڭ ئاساسلىق سەۋەبلىرى قاتارلىق مۇھىم مەسىلىلەر ئۇستىدە توختىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 10/10/1429 ھـ / 2008-يىلى 10-ئاينىڭ 10-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەين ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.بۇ خۇتبىدا سۈننەت ۋە نەپلە نامازلارنىڭ ئەھمىيىتى ۋە پەزىلىتى، مۇسۇلمان كۈندىلىك ھاياتىدا ئادا قىلىشقا تېگىشلىك بولغان نەپلە نامازلارغا ھېرىس بولۇشنىڭ مۇھىملىقى ۋە ئاخىرەتتىكى ئەجرى، ناماز ئوقۇش چەكلەنگەن ۋاقىتلار قاتارلىق مەسىلىلەردە تەپسىلى توختىلىدۇ.