Саҳоба ва оли байт

Ушбу дарсда Али розияллоҳу анҳунинг хутбаларидан намуналар келтирилади -дунё ҳаёти, қабр ҳаёти ва охират ҳаёти ҳақида.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Али розияллоҳу анҳунинг “Вараъ”лари (тақволари) ҳақида ривоятлар; • Али розияллоҳу анҳу мардикор бўлиб тирикчилик қилганликлари ҳақида ривоят; • Али розияллоҳу анҳунинг мавъизаларидан намуналар.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Али розияллоҳу анҳунинг зоҳидликлари, байтулмолдан ўзларига ҳеч нарса олмасликлари, барча бойликларни фақиру мискинларга тарқатиб юборишлари; • Зирор бин Замра раҳимаҳуллоҳнинг Али розияллоҳу анҳунинг сийратларини Муовия розияллоҳу анҳу ҳузурида гапириб беришлари (Алининг иймоний сифатлари, ахлоқ-одоблари, дунё лаззатларидан узоқ бўлишлари, ўзларини ўзлари қаттиқ текшириб юришлари, кечалари доимо ибодат билан бўлиб, дунёга хитоб қилиб айтган ҳикматли сўзлари, Аллоҳ таоло билан бўлган алоқалари, суҳбатдошлари билан, бойлар билан, камбағаллар билан бўлган алоқалари); • Муовия ва у кишининг суҳбатдошлари Али розияллоҳу анҳунинг сийратларини эшитиб йиғлашлари; • Али розияллоҳу анҳунинг халифалик ҳаётлари ҳақидаги баъзи ривоятлар.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • “Ашараи мубашшарин бил-жаннаҳ” ва “Хулафои рошидин”нинг тўртинчилари бўлмиш Али розияллоҳу анҳунинг исму насаблари, аҳли-оила ва авлодлари; • Али розияллоҳу анҳу ёш болалардан энг биринчи бўлиб Исломга кирганликлари; • Али розияллоҳу анҳу фазилатлари ҳақида собит бўлган ҳадиси шарифлар; • “Ё Али” деб бошланган ҳадисларнинг барчаси тўқима ва ёлғон эканлиги; • Пайғамбарлар зикр қилинганда “алайҳис-салоту вас-салом”, Саҳобий киромлар зикр қилинганда “розияллоҳу анҳум”, тобиъийн ва алломалар зикр қилинганда “раҳимаҳумуллоҳ” дейишлик Аҳлуссуннанинг буюк одобларидан эканлиги ва мавзуга доир ояти карима зикри; • Хайбар ғазотидаги Али розияллоҳу анҳунинг буюк шарафлари; • Умар розияллоҳу анҳу Али розияллоҳу анҳунинг чуқур илмлари ҳақида айтган сўзлари

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳунинг мартабалари ҳақида Абу бакр, Умар, Али ва бошқа саҳобий киромларнинг сўзлари ва раъйлари; • Умар розияллоҳу анҳу таъйин қилган “Аҳли Шуро” – Ислом уммати учун фидоий бўлган энг олий маслаҳат кенгаш аъзолари кимлардан иборат эди? • Усмон розияллоҳу анҳу Халифа этиб сайланишлари қандай кечган эди? (Саҳобалар мансаб талашмайдиган холис инсон бўлганликларига равшан намуналар); • Абдурроҳман бин Авф розияллоҳу анҳунинг Ислом умматига энг афзал халифа танлашда кўрсатган буюк хизматлари; • Саҳобий киромлар Усмон розияллоҳу анҳуни Али розияллоҳу анҳудан афзал деб ижмоъ – иттифоқ қилишлари.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳунинг халифаликлари; • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳу Мадинада ўз уйларида қамал қилиниб сўнг шаҳид бўлишлари; • Усмон розияллоҳу анҳуга қарши қўзғалон кўтариб келган ва шундай буюк зотни қатл қилишга қўл урган фитначи мунофиқ кимсалар қиссаси; • Саҳобаи киромлар даврида рўй берган қонли воқеаларнинг асл ҳақиқатини баён қилувчи ишончли манбалардан бири “Ал-Авосим минал-қавосим” китоби ҳақида қисқача маълумот; • Усмон розияллоҳу анҳу фитначиларга қарши қурол кўтарилмаслик учун қатъий буйруқ беришлари ва ўзлари туфайли биронта мусулмонга озор берилмасликни хоҳлашлари; • Усмон розияллоҳу анҳунинг ушбу фитна қаршисида лозим тутган муносабатлари ҳикматли бўлганлиги; • Мусулмонлар орасида фитна ва урушлар бўлганда ҳақиқий мўмин киши қандай йўл тутмоғи лозим?

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Усмон розияллоҳу анҳуга халифалик вазифаси юкланиши ва анашу вазифани маҳкам ушлашликлари лозимлигини хабар беришлари; • Усмон розияллоҳу анҳу шаҳид ва жаннатий бўлишларини башорат қилган баъзи ҳадиси шарифлар зикри; • Усмон розияллоҳу анҳу бажарган буюк тоат-ибодатлари ва хайри-эҳсонлари ҳақидаги баъзи ривоятлар; • Усмон розияллоҳу анҳу дунё лаззатларидан юз ўгирган, камбағаллар билан бирга ўтирадиган зоҳид инсон бўлганликлари зикри.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Абу бакр ва Умардан кейинги энг буюк саҳобий ва буюк авлиё Усмон бин Аффон (розияллоҳу анҳум); • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳунинг исму насаблари, аҳли-оила ва авлодлари; • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳу 3 та буюк ҳижратларда иштирок этганликлари; • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳу “Зун-Нурайн” деб лақабланишлари; • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳудан Малоикалар ҳам ҳаё қилиб туришлари; • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳунинг Бадр, Уҳуд ва Байъатур-Ризвон машоҳидларидаги узрлари; • Усмон бин Аффон розияллоҳу анҳунинг фазилатларидан баъзилари.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Умар розияллоҳу анҳунинг шаҳид бўлишлари қиссасининг давоми; • Умар розияллоҳу анҳу у кишига суиқасд уюштирган кимса ғайри мусулмонлигини билганларида Аллоҳга ҳамд айтишлари; • Умар розияллоҳу анҳу ўлим тўшагида ётган ҳолларида ҳам амру маъруф ва наҳий мункарни тарк этмаганликлари; • Умар розияллоҳу анҳу Оиша онамиздан Пайғамбаримиз ва Абу бакр ёнларига дафн қилинишга вафотларидан кейин ҳам рухсат сўрашлари; • Умар розияллоҳу анҳу ҳақларида айтилган сўзлардан яна баъзилари; • Умар розияллоҳу анҳу Жаннатга ҳисоб-китобсиз тўғри кирувчилар қаторида бўлишлари; • Умар розияллоҳу анҳу 24-ҳижрий сананинг, 1-ойи, 1-куни 63 ёшларида жон таслим қилишлари; • Умар розияллоҳу анҳунинг жанозалари кўтарилганда Али розияллоҳу анҳу айтган сўзлари.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Умар розияллоҳу анҳунинг зоҳидликлари (ва зуҳднинг таърифи); • Умар розияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламни ва Абу бакр розияллоҳу анҳуни қаттиқ соғиниб, анашу зотларнинг барча ҳолатларини ўзларида мужассам қилишга ҳаракат қилишлари; • Умар розияллоҳу анҳунинг Аллоҳдан қўрқишлари ва йиғлашлари; • Умар розияллоҳу анҳунинг камтарликлари; • Умар розияллоҳу анҳу кечаларини таҳажжуд намозлари билан ўтказишлари; • Умар розияллоҳу анҳунинг буюк мавъизаларидан (панду насиҳатларидан) намуналар ва изоҳлар; • Умар розияллоҳу анҳунинг шаҳид бўлишлари қиссасининг биринчи қисми

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Умар розияллоҳу анҳунинг сифатлари; • Умар розияллоҳу анҳунинг аёллари ва фарзандлари; • Умар розияллоҳу анҳунинг раъйларини қўллаб нозил бўлган ояти карималар; • Абу бакр, Умар ва бошқа саҳобий киромлар розияллоҳу анҳумнинг сийратлари адашган тоифаларга, хусусан ўзларини “шийъа” деб атайдиган “Рофизийлар” тоифасига қарши энг катта раддия эканлигига ишора.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳу Исломни қабул қилишлари; • Умар бин Хаттоб Исломга кирганликларини эълон қилишлари; • Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳунинг Исломга киришлари таъсири ҳақида айтилган сўзлар; • Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳуни “Ал-Форуқ” деб аташлари ва унинг сабаби; • Мусулмонлар Умар ва Ҳамза розияллоҳу анҳум бошчиликларида Каъбатуллоҳ олдига бориб Ҳақ динни эълон қилиб намойиш ўтказишлари

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳунинг исм ва насаблари; • Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳунинг жоҳилиятдаги ҳаётларидан бир лавҳа; • Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳу Исломга киришдан олдин унга қаттиқ душманлик қилишлари; • Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳунинг Исломга киришини Аллоҳга дуо қилиб сўрашлари; • Умар бин Хаттоб розияллоҳу анҳу Исломга киришларига сабаб бўлган воқеа.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг Умар розияллоҳу анҳуга қилган васиятлари давоми; • Халифадан қолган мерос; • Умар розияллоҳу анҳу Абу бакр розияллоҳу анҳудек бўлолмасликларини ўйлаб йиғлашлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳунинг Оиша онамиз розияллоҳу анҳога қилган васиятлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳунинг баъзи кароматлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳу 13-ҳижрий сана, 22- жумодул-охира, душанба куни шом намозидан сўнг вафот қилишлари ҳикояси.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Абу бакр розияллоҳу анҳу касал бўлиб ўлим тўшагида ётишлари ва мусулмонлар у кишини зиёрат қилишганда айтган сўзлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳунинг вафотларига сабаб бўлган воқеалар; • Абу бакр розияллоҳу анҳу Умар розияллоҳу анҳуни ўзларидан кейинги халифа этиб таъйин қилишлари ва мўминлар бунга розилик беришлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳунинг Умар розияллоҳу анҳуга қилган васиятлари.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Абу бакр розияллоҳунинг Маккага сафарлари ва оталари Абу қуҳофани зиёрат қилишлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳу Расулуллоҳни соғиниб кўп йиғлашлари; • Абу бакр розияллоҳунинг хутбаларидан лавҳалар.

Ушбу дарсда қуйидаги нуқталар баён қилинади • Биринчи Халифа (раҳбар)ни танлаш маросими қандай кечган эди? • Халифани нима учун Қурайш қабиласидан танлаш лозим бўлган? • Саҳобий киромларнинг раҳбарликдан тақво қилишлари; • Саҳобий киромлар Абу бакрнинг қадрига етишлари; • Дин ишларида пешқадам бўлган инсон дунё ишларида ҳам шундай бўлиши лозимлиги; • Абу бакр халифа этиб сайланганларидан сўнг халифалик мансабига лойиқ ҳақ – ойлик ажратиш қиссаси; • Мансаби кўтарилган инсон Абу бакрдан ибрат олсин, оддий инсон эканлигини унутмасин!

Шайх ушбу дарсда қуйидаги нуқталарга тўхталиб ўтадилар: • Абу бакр розияллоҳу анҳу Усома бин Зайд лашкарини юборишда собит қадам туришлари ва унинг ҳикматлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳу муртадларга қарши жиҳод бошлашлари; • Али розияллоҳу анҳунинг Абу бакр ҳақларида айтган баъзи сўзлари; • Тобеъийнлардан баъзилари Абу бакр ҳақларида айтган сўзлари; • Абу бакр розияллоҳу анҳунинг тақволари ва камтарликлари ҳақида баъзи ривоятлар; • Саҳобалар Жаннатга башорат берилган бўлсалар ҳам мағрурланиб кетмасликлари, балки мунофиқ бўлиб дўзахга кетиб қолишдан қўрқиб туришлари; • Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Абу бакр ва бошқа саҳобаларни Аллоҳдан бошқа ҳеч кимдан нарса сўрамасликка ўргатганликлари; • Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг Сийрати набавийя ва саҳобалар ҳаётини бошқа илмий фанлардан кўра кўпроқ яхши кўришлари; • Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва бошқа буюк авлиёлар ҳаётларини ўрганишимиздан кўзлаган мақсадимизни яна бир бор таъкидлаб ўтамиз

• Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўлим тўшагида ётган кунлари яна Абу Бакр розиёллоҳу анҳуни имомликка қайта таъкидлашлари • Абу бакр имом бўлиб турган пайтлари Пайғамбаримиз келиб Абу бакрнинг чап тарафида ўтириб намоз ўқишлари, Абу бакр Пайғамбаримизга, орқадаги саҳобалар эса Абу бакрга иқтидо қилиб ўқишлари; • Саҳобаи киромлар шунга ўхшаш қиссалардан Абу бакр Расулуллоҳнинг ҳалифаси бўлиши лозим эканини тушуниб етишлари; • Пайғамбаримиз Абу бакрнинг хайри эҳсонларини улуғлаб айтган сўзлари; • Жибрил алайҳиссалом Пайғамбаримиз орқали Абу бакрга Аллоҳнинг саломини етказишлари; • “Келаси йил сизни тополмасам кимга мурожаат қилай?” деган аёлга Пайғамбаримиз “Абу бакрга мурожаат қилгин” дейишлари; • Умар бин Хаттоб Абу бакрнинг пешоналарини ўпиб ҳурмат қилишлари; • Усома бин Зайд ғазотидан лавҳалар ва ҳикматлар.

• Абу бакр ва Умар розияллоҳу анҳумо бир-бирлари билан хафалашиб қолишганда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтган сўзлари; • “Ҳунайн” ғазотидан бир лавҳа; • Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Абу бакр розияллоҳу анҳуни имомликка таъйинлаб кетишлари.