(1) সকলো ধৰণৰ প্ৰশংসা একমাত্ৰ আল্লাহৰ বাবে, যিয়ে আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীক পূৰ্বৰ কোনো উদাহৰণ নোহোৱাকৈ সৃষ্টি কৰিছে। তেৱেঁই ফিৰিস্তাসকলক বাৰ্তাবাহক বনাইছে, তেওঁলোকেই ভাগ্য সম্পৰ্কীয় তেওঁৰ নিৰ্দেশনা জাৰি কৰে। তথা ফিৰিস্তাসকলৰ মাজতেই আছে এনেকুৱা বাৰ্তাবাহক যিয়ে নবীসকলক অহী পৌঁচাই দিয়াৰ কৰ্মত নিয়োজিত। আল্লাহেই তেওঁলোকক সুচাৰুৰূপে দায়িত্ব পালন কৰাৰ শক্তি প্ৰদান কৰিছে। তেওঁলোকৰ মাজৰ কিছুমানৰ আছে দুখন পাখি আৰু কিছুমানৰ আছে তিনিখন আৰু কিছুমানৰ আছে চাৰিখন পাখি। তেওঁলোকে সেইবোৰৰ সহায়ত আল্লাহৰ আদেশ জাৰি কৰিবলৈ উৰি ফুৰে। আল্লাহে তেওঁৰ ইচ্ছানুসাৰে তেওঁৰ কিছুমান সৃষ্টিক অংগ, সৌন্দৰ্য আৰু মনোমোহা সুৰৰ আকৰ্ষণ অধিক প্ৰদান কৰে। নিশ্চয় আল্লাহ সকলো বস্তুৰ ওপৰত ক্ষমতাৱান। তেওঁক কোনেও বিৱশ কৰিব নোৱাৰে।
(2) প্ৰকৃততে প্ৰত্যেক বস্তুৰ চাবি-কাঠি আছে আল্লাহৰ হাতত। এতেকে মানুহৰ বাবে জীৱিকা, হিদায়ত আৰু সুখ-শান্তি আদি যিবোৰ নিয়ামতৰ দুৱাৰ তেওঁ উন্মুক্ত কৰে, সেইটোক কোনেও বাধা দিব নোৱাৰে। আনহাতে তেওঁ যিটোক প্ৰতিৰোধ কৰে, সেইটোক উন্মক্ত কৰাৰো কাৰো ক্ষমতা নাই। তেওঁ মহাপ্ৰভুত্বশালী, তেওঁক কোনেও পৰাজিত কৰিব নোৱাৰে। তেওঁ সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত, নিৰ্ধাৰণৰ ক্ষেত্ৰত আৰু পৰিচালনাৰ ক্ষেত্ৰত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
(3) হে মানৱজাতি! তোমালোকে আল্লাহৰ সেই নিয়ামতবোৰ স্মৰণ কৰা, যিবোৰ তোমালোকৰ হৃদয়, জিভা আৰু বিভিন্ন অংগ-প্ৰত্যংগৰ দ্বাৰা প্ৰকাশ পায়। আল্লাহৰ বাহিৰে তোমালোকৰ কোনো সৃষ্টিকৰ্তা আছে নেকি, যিয়ে তোমালোকক আকাশৰ পৰা পানী বৰ্ষণ কৰি তথা মাটিৰ পৰা শস্যাদি উৎপন্ন কৰি তোমালোকক জীৱিকা প্ৰদান কৰে? জানি থোৱা! তেওঁৰ বাহিৰে তোমালোকৰ কোনো সত্য উপাস্য নাই। ইয়াৰ পিছতো কিয় তোমালোকে সত্যৰ পৰা আঁতৰি যোৱা? তথা কিয় আল্লাহ সম্পৰ্কে মিছা কথা প্ৰচাৰ কৰা আৰু তেওঁৰ বিষয়ে ধাৰণা পোষণ কৰা যে, তেওঁৰ অংশীদাৰ আছে? অথচ তেৱেঁই তোমালোকক সৃষ্টি কৰিছে আৰু তেৱেঁই তোমালোকক জীৱিকা প্ৰদান কৰে।
(4) হে ৰাছুল! যদি আপোনাৰ সম্প্ৰদায়ে আপোনাক অস্বীকাৰ কৰিছে তেন্তে ধৈৰ্য্য ধাৰণ কৰক। কাৰণ আপুনিয়ে প্ৰথম ৰাছুল নহয়, যাক তেওঁৰ সম্প্ৰদায়ে অস্বীকাৰ কৰিছে। বৰং আপোনাৰ পূৰ্বেও ৰাছুলসকলক তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ে অস্বীকাৰ কৰিছিল; যেনে- আদ, ছামূদ আৰু লূত সম্প্ৰদায়। সকলো বিষয় একমাত্ৰ আল্লাহৰ ওচৰলৈকেই প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰে। অৱশেষত তেৱেঁই অস্বীকাৰকাৰীসকলক ধ্বংস কৰিব। তথা তেওঁৰ ৰাছুলসকলক আৰু মুমিনসকলক সহায় কৰিব।
(5) হে মানৱজাতি! আল্লাহে আখিৰাতৰ জীৱন আৰু কিয়ামতৰ প্ৰতিদান সম্পৰ্কে যি প্ৰতিশ্ৰুতি দান কৰিছে সেয়া সত্য, তাত সন্দেহৰ কোনো অৱকাশ নাই। এতেকে পাৰ্থিৱ জীৱনৰ ভোগ-বিলাসে আৰু প্ৰবৃত্তিৰ চাহিদাই যেন তোমালোকক সৎকৰ্মৰ দ্বাৰা সেই দিৱসৰ প্ৰস্তুতি লোৱাৰ পৰা অমনোযোগী কৰি নাৰাখে। আনহাতে চয়তানে বাতিলক শোভনীয় কৰি উপস্থাপনৰ জৰিয়তে তোমালোকক যেন প্ৰতাৰণা কৰিব নোৱাৰে। লগতে পাৰ্থিৱ জীৱনৰ প্ৰতি যাতে আকৰ্ষিত কৰিব নোৱাৰে।
(6) হে মানৱজাতি! নিশ্চয় চয়তান হৈছে তোমালোকৰ চিৰস্থায়ী শত্ৰু। এতেকে তাক শত্ৰু বুলি গ্ৰহণ কৰি সদায় তাৰ বিৰুদ্ধে মাৰ বান্ধি থিয় হোৱা। প্ৰকৃততে চয়তানে তাৰ অনুসাৰীসকলক আল্লাহৰ কুফৰীৰ পিনে আহ্বান কৰে। যাতে কিয়ামতৰ দিনা সিহঁতে জ্বলন্ত জুইত প্ৰৱেশ কৰি অন্তিম পৰিণাম ভোগ কৰিব পাৰে।
(7) যিসকল লোকে আল্লাহৰ লগত কুফৰী কৰি চয়তানৰ অনুসৰণ কৰিছে, সিহঁতৰ বাবে আছে কঠিন শাস্তি। আনহাতে যিসকলে সৎকৰ্ম কৰিছে, তেওঁলোকৰ বাবে আল্লাহৰ ওচৰত আছে তেওঁলোকৰ গুনাহৰ মাগফিৰাত আৰু মহাপ্ৰতিদান অৰ্থাৎ জান্নাত।
(8) চয়তানে যাৰ পাপ কৰ্মক শোভনীয় কৰি উপস্থাপন কৰিছে আৰু সেই ব্যক্তিয়ে সেইটোক ভাল বুলি ধাৰণা কৰে। এনেকুৱা ব্যক্তি কেতিয়াও সেই ব্যক্তিৰ দৰে হ'ব নোৱাৰে, যাৰ বাবে সত্যক আল্লাহে শোভনীয় কৰি দিছে আৰু তেওঁ সেইটোক ভাল বুলি ভাৱে। দৰাচলতে আল্লাহে যাক ইচ্ছা কৰে হিদায়ত দিয়ে আৰু যাক ইচ্ছা কৰে পথভ্ৰষ্ট কৰি দিয়ে। তেওঁক বাধ্য কৰিব পৰা কোনো নাই। এতেকে হে ৰাছুল! আপুনি এই পথভ্ৰষ্টসকলৰ পথভ্ৰষ্টতাত চিন্তিত হৈ নিজকে বিনাশ নকৰিব। নিশ্চয় আল্লাহ সিহঁতৰ কৰ্ম সম্পৰ্কে সৰ্বজ্ঞ। সিহঁতৰ কোনো কৰ্মই তেওঁৰ পৰা গোপন নহয়।
(9) আল্লাহেই বতাহ প্ৰেৰণ কৰে। এই বতাহেই মেঘক সঞ্চালন কৰে। ইয়াৰ পিছত আমি সেই মেঘক এনেকুৱা ঠাই লৈ খেদি লৈ যাওঁ, যি ঠাইত কোনো উদ্ভিদ নাই। তথা সেই পানীৰে উদ্ভিদ উৎপন্ন কৰি মৃত ভূমিক জীৱিত কৰোঁ। যিদৰে আমি উদ্ভিদ উৎপন্ন কৰি মৃত ভূমিক জীৱিত কৰোঁ, ঠিক সেইদৰেই কিয়ামতৰ দিনা মৃত ব্যক্তিসকলক আমি পুনৰ্জীৱিত কৰিম।
(10) যি ব্যক্তিয়ে পৃথিৱী অথবা আখিৰাতত সন্মান কামনা কৰে তেওঁ আল্লাহৰ বাহিৰে আনৰ ওচৰত সন্মান কামনা কৰা উচিত নহয়। কাৰণ সন্মানৰ কৰ্তৃত্ব একমাত্ৰ আল্লাহৰ হাতত। বান্দাৰ ভাল চৰ্চা তেওঁৰ ওচৰলৈকেই আৰোহণ কৰে আৰু বান্দাৰ সৎকৰ্মও তেওঁৰ ওচৰলৈ উঠি যায়। যিসকলে কুচক্ৰান্ত ৰচে, যেনে- ৰাছুলক হত্যা কৰাৰ ষড়যন্ত্ৰ- সিহঁতৰ বাবে আছে কঠিন শাস্তি। নিশ্চয় কাফিৰসকলৰ ষড়যন্ত্ৰ বিফল হ’ব। সিহঁতৰ কোনো উদ্দেশ্যই সফল নহ’ব।
(11) আল্লাহেই তোমালোকৰ আদি পিতা আদমক মাটিৰে সৃষ্টি কৰিছে। তাৰ পিছত তোমালোকক বীৰ্যৰে সৃষ্টি কৰিছে। তেৱেঁই তোমালোকক নাৰী আৰু পুৰুষৰূপে সৃষ্টি কৰিছে, যাতে পৰস্পৰক বিবাহ কৰিব পাৰা। যেতিয়াই কোনো নাৰীয়ে গৰ্ভ ধাৰণ কৰে, অথবা প্ৰসৱ কৰে বিষয়টো তেওঁ অৱগত থাকে। কোনো এটা বিষয়েই তেওঁৰ পৰা গোপন নহয়। তেওঁৰ সৃষ্টিৰ মাজৰ কাৰো আয়ু বৃদ্ধি হওক অথবা হ্ৰাস, সেইটো লিখা আছে লওহে মাহফুজত। এতেকে উক্ত বিষয়বোৰ অৰ্থাৎ প্ৰথমে মাটিৰে তোমালোকক সৃষ্টি কৰা আৰু তাৰ পিছত পৰ্যায়ক্ৰমে সৃষ্টি কৰা, লগতে লওহে মাহফুজত তোমালোকৰ আয়ু লিপিবদ্ধ থকা আদি বিষয়বোৰ আল্লাহৰ বাবে অতি সহজ।
(12) দুয়োখন সাগৰ সমান হ’ব নোৱাৰে। কাৰণ এখনৰ পানী হৈছে মিঠা, তথা মিঠা হোৱাৰ কাৰণে সেইখনৰ পানী খোৱাটো সহজ। আনহাতে দ্বিতীয়খনৰ পানী হৈছে নিমখীয়া তথা তিতা। ইমান নিমখীয়া যে, সেই পানী খোৱাটোও সম্ভৱ নহয়। উক্ত দুয়োখন সাগৰৰ পৰা তোমালোকে তাজা মাংস অৰ্থাৎ মাছ ভক্ষণ কৰিব পাৰা, লগতে মোতি, মুকুতা আদিও উলিওৱাব পাৰা, যিবোৰ তোমালোকে সৌন্দৰ্য বৃদ্ধি কৰিবলৈ পৰিধান কৰা। হে দৰ্শক! নিশ্চয় তোমালোকে দেখা পোৱা যে, জাহাজবোৰে সাগৰৰ বুকু ফালি অহা যোৱা কৰে, যাতে তোমালোকে ইয়াৰ জৰিয়তে দেশ-বিদেশলৈ ব্যৱসায়-বাণিজ্য কৰিব পাৰা তথা আল্লাহৰ অনুগ্ৰহ সন্ধান কৰিব পাৰা। যাতে তোমালোকে তোমালোকৰ ওপৰত কৰা আল্লাহৰ অসংখ্য নিয়ামতৰ কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰিব পাৰা।
(13) আল্লাহে ৰাতিক দিনৰ ভিতৰত প্ৰৱেশ কৰাই দিনক দীৰ্ঘ কৰি দিয়ে। তথা দিনক ৰাতিৰ ভিতৰত প্ৰৱেশ কৰাই ৰাতিক দীৰ্ঘ কৰি দিয়ে। আল্লাহেই চন্দ্ৰ সূৰ্য্যক নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। উভয়েই এটা নিৰ্ধাৰিত সময়লৈকে চলমান থাকিব। সেই নিৰ্ধাৰিত সময়ৰ সঠিক জ্ঞান একমাত্ৰ আল্লাহৰ ওচৰতহে আছে। জানি থোৱা উচিত যে, নিৰ্ধাৰিত সময়ৰ দ্বাৰা ইয়াত কিয়ামত বুজোৱা হৈছে। তোমালোকৰ প্ৰতিপালক আল্লাহেই এই সময় নিৰ্ধাৰণ কৰিছে তথা এইবোৰক কামত নিয়োজিত কৰি ৰাখিছে। ৰাজত্ব একমাত্ৰ তেওঁৰেই। আল্লাহৰ বাহিৰে তোমালোকে যিবোৰ মূৰ্ত্তিৰ উপাসনা কৰা, সেইবোৰে খেজুৰৰ গুটিত থকা পাতল আৱৰণ এটাৰো অধিকাৰী নহয়। এতেকে তোমালোকে মোক এৰি কিয় সেইবোৰৰ উপাসনা কৰা?
(14) তোমালোকে যদি তোমালোকৰ উপাস্যবোৰৰ ওচৰত প্ৰাৰ্থনা কৰা, তথাপিও সিহঁতে তোমালোকৰ প্ৰাৰ্থনা শুনা নাপাব। কাৰণ সেইবোৰ হৈছে নিৰ্জীৱ বস্তু, সেইবোৰৰ মাজত প্ৰাণ নাই তথা সিহঁতৰ শ্ৰৱণশক্তিও নাই। আলোচনাৰ খাতিৰত যদি ধৰি লওঁ যে, সেইবোৰে তোমালোকৰ প্ৰাৰ্থনা শুনা পায়, তথাপিও সেইবোৰে তোমালোকৰ প্ৰাৰ্থনাত সঁহাৰি জনাব নোৱাৰিব। কিয়ামতৰ দিনা সেইবোৰে তোমালোকৰ উপাসনা আৰু শ্বিৰ্কৰ পৰা বিচ্ছেদ ঘোষণা কৰিব। এতেকে হে ৰাছুল! আল্লাহতকৈ অধিক সত্য সংবাদ আপোনাক আন কোনেও দিব নোৱাৰিব।
(15) হে মানৱজাতি! তোমালোক সকলো ক্ষেত্ৰতে আৰু সকলো পৰিস্থিতিতেই আল্লাহৰ মুখাপেক্ষী। কিন্তু আল্লাহ হৈছে অমুখাপেক্ষী। কোনো ক্ষেত্ৰতেই তেওঁ তোমালোকক প্ৰয়োজনবোধ নকৰে। তেওঁ বান্দাসকলৰ বিষয়ে যি সিদ্ধান্তই নলওক কিয়, সেই ক্ষেত্ৰতেই পৃথিৱী আৰু আখিৰাতত তেওঁ প্ৰশংসাৰ পাত্ৰ।
(16) তেওঁ ইচ্ছা কৰিলে তোমালোকক ধ্বংস কৰি নিঃশেষ কৰিব পাৰে আৰু তোমালোকৰ স্থানত অন্য কোনো মখলুক সৃষ্টি কৰিব পাৰে। যিবোৰে তেওঁৰ ইবাদত কৰিব আৰু কাকো তেওঁৰ অংশীদাৰ স্থাপন নকৰিব।
(17) তোমালোকক ধ্বংস কৰি নিঃশেষ কৰা আৰু তোমালোকৰ ঠাইত অন্য কোনো মখলুক সৃষ্টি কৰাটো আল্লাহৰ বাবে কোনো কঠিন কাম নহয়।
(18) কোনো প্ৰাণীয়েই আন কোনো প্ৰাণীৰ পাপকৰ্মৰ বোজা বহন নকৰিব। বৰং প্ৰত্যেকেই নিজৰ নিজৰ গুনাহৰ বোজা নিজেই বহন কৰিব লাগিব। যদি কোনো প্ৰাণীয়ে পাপকৰ্মৰ বোজা বহন কৰিব নোৱাৰি অন্য কোনো প্ৰাণীক সহায় কৰিবলৈ আহ্বান কৰে, তথাপিও কোনো প্ৰাণীয়ে তাৰ বোজা বহন কৰিবলৈ প্ৰস্তুত নহ'ব। যদিও সি কোনো নিকট আত্মীয় নহওক কিয়। হে ৰাছুল! আপুনি কেৱল সেইসকল লোকক আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা ভয় দেখুৱাব পাৰে যিসকলে নিজ প্ৰতিপালকক নেদেখাকৈয়ে ভয় কৰে, তথা পৰিপূৰ্ণৰূপে চালাত আদায় কৰে। কাৰণ এওঁলোকেই হৈছে সেইসকল লোক, যিসকলে আপুনি পৌঁচাই দিয়া সতৰ্ক বাণীৰ দ্বাৰা উপকৃত হয়। এতেকে যিয়ে গুনাহৰ পৰা পৱিত্ৰতা অৰ্জন কৰিব – (জানি থোৱা উচিত যে, আটাইতকৈ ডাঙৰ গুনাহ হৈছে শ্বিৰ্ক) - এই পৱিত্ৰতা সি নিজৰ বাবেই অৱলম্বন কৰিব। কিয়নো ইয়াৰ প্ৰতিফল সি নিজেই ভোগ কৰিব। কাৰণ তাৰ আনুগত্যৰ পৰা আল্লাহ অমুখাপেক্ষী। লগতে কিয়ামতৰ দিনা হিচাপ-নিকাচ আৰু প্ৰতিদানৰ বাবে আল্লাহৰ ওচৰতেই উভতি যাব লাগিব।
(19) মৰ্যাদাৰ ক্ষেত্ৰত কাফিৰ আৰু মুমিন কেতিয়াও সমান হ’ব নোৱাৰে। যিদৰে অন্ধ ব্যক্তি আৰু দৃষ্টিসম্পন্ন ব্যক্তি সমান হ’ব নোৱাৰে।
(20) কুফৰ আৰু ঈমানো সমান হ’ব নোৱাৰে, যিদৰে অন্ধকাৰ আৰু পোহৰ সমান হ’ব নোৱাৰে।
(21) এইদৰে জান্নাত আৰু জাহান্নামৰ প্ৰভাৱো সমান হ’ব নোৱাৰে, যেনেকৈ ছাঁ আৰু গৰম বতাহ সমান নহয়।
(22) মুমিনসকল আৰু কাফিৰসকল কেতিয়াও সমান হ’ব নোৱাৰে, যিদৰে জীৱিত আৰু মৃতসকল সমান নহয়। প্ৰকৃততে আল্লাহে সেই ব্যক্তিক শুনায়, যাক তেওঁ হিদায়ত দিব বিচাৰে। হে ৰাছুল! আপুনি কাফিৰসকলক কেতিয়াও শুনাব নোৱাৰিব, সিহঁত প্ৰকৃততে কবৰত পৰি থকা মৃত ব্যক্তিৰ সদৃশ।
(23) আপুনি সিহঁতক কেৱল আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা ভয় দেখুৱাব পাৰিব।
(24) হে ৰাছুল! আমি আপোনাক সত্য সহকাৰে প্ৰেৰণ কৰিছোঁ, ইয়াৰ মাজত কোনো সন্দেহ নাই। যাতে আপুনি মুমিনসকলক সেই উত্তম প্ৰতিদানৰ শুভ সংবাদ দিয়ে, যিটো আল্লাহে তেওঁলোকৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছে। লগতে কাফিৰসকলক কষ্টদায়ক শাস্তিৰ পৰা সাৱধান কৰে। পূৰ্বৱৰ্তী উম্মতসকলৰ মাজৰ প্ৰত্যেক উম্মতৰ ওচৰতেই আল্লাহৰ ফালৰ পৰা একোজনকৈ ৰাছুল আহিছিল, যিজনে সিহঁতক আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা সাৱধান কৰিছিল।
(25) হে ৰাছুল! যদি আপোনাৰ সম্প্ৰদায়ে আপোনাক অস্বীকাৰ কৰে তেন্তে আপুনি ধৈৰ্য্য ধাৰণ কৰক। কাৰণ আপুনিয়ে প্ৰথম ৰাছুল নহয়, যাক তেওঁৰ সম্প্ৰদায়ে অস্বীকাৰ কৰিছে। পূৰ্বৱৰ্তী উম্মতৰ লোকসকলেও সিহঁতৰ ৰাছুলসকলক সিহঁতে অস্বীকাৰ কৰিছিল। উদাহৰণস্বৰূপে আদ, ছামূদ আৰু লূত সম্প্ৰদায়। সিহঁতৰ ৰাছুলসকলে সিহঁতৰ ওচৰলৈ প্ৰকাশ্য প্ৰমাণ লৈ আগমন কৰিছিল, যিবোৰে ৰাছুলসকলৰ সত্যতাৰ প্ৰমাণ বহন কৰিছিল। সিহঁতৰ ৰাছুলসকলে সিহঁতৰ ওচৰলৈ ছহিফা আৰু প্ৰকাশমান গ্ৰন্থ লৈ আগমন কৰিছিল, যাতে সিহঁতে গৱেষণা কৰে আৰু চিন্তা-চৰ্চা কৰে।
(26) ইয়াৰ পিছতো সিহঁতে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলসকলক অস্বীকাৰ কৰিছিল, লগতে আল্লাহৰ ফালৰ পৰা লৈ অহা ৰাছুলসকলৰ বাৰ্তাবোৰৰ অৱমাননা কৰিছিল। ফলত অস্বীকাৰকাৰীসকলক মই ধ্বংস কৰিছিলোঁ। এতেকে হে ৰাছুল! আপুনি চিন্তা কৰি চাওক, মোক অস্বীকাৰ কৰাৰ পৰিণাম কেনেকুৱা আছিল, যেতিয়া আমি সিহঁতক ধ্বংস কৰিছিলোঁ।
(27) হে ৰাছুল! আপুনি লক্ষ্য কৰা নাইনে যে, আল্লাহেই আকাশৰ পৰা বৰষুণৰ পানী বৰষায়। ইয়াৰ পিছত আমিয়েই সেই পানীৰ দ্বাৰা গছ-গছনিক সজীৱ কৰি বিভিন্ন ৰঙৰ ফল সৃষ্টি কৰোঁ, ৰঙা, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া আদি। আনহাতে পৰ্বতৰ মাজতো আছে বিভিন্ন ৰঙৰ স্তৰ, শুভ্ৰ, ৰঙা আৰু গাঢ় ক’লা আদি।
(28) মানুহৰ মাজত, জীৱ-জন্তুৰ মাজত আৰু ঘৰচীয়া জন্তুৰ মাজতো আছে উপৰোক্ত বস্তুবোৰৰ নিচিনা বিভিন্ন ৰং। প্ৰকৃততে বিজ্ঞ লোকসকলেই আল্লাহক ভয় কৰে তথা তেওঁৰ সন্মুখত থিয় হোৱাৰ গুৰুত্ব বুজি পায়। কাৰণ তেওঁলোকে তেওঁৰ গুণ সম্পৰ্কে, তেওঁৰ চৰীয়ত সম্পৰ্কে ভালকৈ অৱগত তথা তেওঁৰ শক্তিক ভালকৈয়ে চিনি পায়। নিশ্চয় আল্লাহ তাআলা মহাপৰাক্ৰমশালী, তেওঁক কোনেও পৰাস্ত কৰিব নোৱাৰে। তেওঁ সেইসকল বান্দাৰ প্ৰতি অতি ক্ষমাশীল, যিসকলে তাওবা কৰে।
(29) যিসকল লোকে আল্লাহৰ গ্ৰন্থ তিলাৱত কৰে, যিখন আমি আমাৰ ৰাছুলৰ প্ৰতি অৱতীৰ্ণ কৰিছোঁ, আৰু তাত থকা বিধান মতে তেওঁলোকে আমল কৰে, লগতে পৰিপূৰ্ণৰূপে আৰু উত্তমভাৱে চালাত আদায় কৰে, তথা আমি তেওঁলোকক যি সম্পদ প্ৰদান কৰিছোঁ, তাৰ পৰা তেওঁলোকে যাকাত প্ৰদান কৰে। লগতে প্ৰকাশ্য আৰু গোপনেও দান খয়ৰাত কৰে। তেওঁলোকে দৰাচলতে এইবোৰ আমলৰ জৰিয়তে আল্লাহৰ সৈতে এনেকুৱা ব্যৱসায় কৰে, যি ব্যৱসায়ত ক্ষতি হোৱাৰ কোনো আশংকা নাই।
(30) যাতে আল্লাহে তেওঁলোকক তেওঁলোকৰ কৰ্মৰ পৰিপূৰ্ণ প্ৰতিদান দিয়ে। বৰং নিজ অনুগ্ৰহত যাতে আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰি দিয়ে। কাৰণ তেওঁলোকেই হৈছে ইয়াৰ উপযুক্ত। নিশ্চয় আল্লাহ উক্ত বৈশিষ্ট্যৰ অধিকাৰী লোকসকলৰ প্ৰতি ক্ষমাশীল আৰু তেওঁলোকৰ উত্তম আমলৰ উচিত মৰ্যাদা প্ৰদানকাৰী।
(31) হে ৰাছুল! আমি আপোনাৰ প্ৰতি যি গ্ৰন্থ অৱতীৰ্ণ কৰিছোঁ, সেইখনেই হৈছে সত্য। য’ত সন্দেহৰ কোনো অৱকাশ নাই। আল্লাহে এইখনক পূৰ্বৱৰ্তী গ্ৰন্থবোৰৰ সমৰ্থনৰ বাবে অৱতীৰ্ণ কৰিছে। নিশ্চয় আল্লাহ তেওঁৰ বান্দাসকলৰ বিষয়ে সম্যক অৱগত তথা সৰ্বদ্ৰষ্টা। গতিকে তেৱেঁই প্ৰত্যেক উম্মতৰ ৰাছুলৰ প্ৰতি সেই উম্মতৰ আৱশ্যকতা অনুযায়ী অহী প্ৰেৰণ কৰিছিল।
(32) তাৰ পিছত আমি মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ উম্মতক কোৰআন প্ৰদান কৰিছোঁ। তেওঁলোকক আমি আন আন উম্মতৰ পৰা নিৰ্বাচিত কৰিছোঁ। তেওঁলোকৰ মাজত আছে কিছুমান অন্যায়কাৰী, যিসকলে হাৰাম কামত লিপ্ত থাকে আৰু জৰুৰী কৰ্মবোৰ পৰিত্যাগ কৰে। তেওঁলোকৰ মাজৰ আন কিছুমান আছে মধ্যমপন্থী, তেওঁলোকে জৰুৰী কামবোৰ পালন কৰে আৰু হাৰাম কৰ্মবোৰ পৰিত্যাগ কৰে, কিন্তু তেওঁলোকে কিছুমান মুস্তাহাব কৰ্মও ত্যাগ কৰে আৰু কিছুমান অপছন্দনীয় কৰ্ম কৰোঁতেও কুণ্ঠাবোধ নকৰে। তেওঁলোকৰ মাজত আন কিছুমান আছে নেক কৰ্মৰ প্ৰতি অগ্ৰগামী। তেওঁলোকে জৰুৰী কামৰ লগতে মুস্তাহাব কৰ্মবোৰো নিয়মিতভাৱে পালন কৰে, তথা হাৰাম আৰু অপছন্দনীয় কামবোৰ পৰিত্যাগ কৰে। ওপৰত যি যি উল্লেখ কৰা হ’ল -অৰ্থাৎ এই উম্মত হৈছে নিৰ্বাচিত তথা এই উম্মতক কোৰআন প্ৰদান কৰা হৈছে- এইবোৰ আল্লাহৰ এটা ডাঙৰ অনুগ্ৰহ, আন কোনো অনুগ্ৰহই ইয়াৰ সমান হ’ব নোৱাৰে।
(33) এই নিৰ্বাচিত লোকসকলে চিৰস্থায়ী জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰিব। তাত তেওঁলোকে পৰিধান কৰিব মুকুতা আৰু সোণৰ কঙ্কন, আৰু তেওঁলোকৰ পোচাক হ’ব ৰেচমৰ।
(34) তেওঁলোকে জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰাৰ পিছত ক’বঃ সকলো ধৰণৰ প্ৰশংসা একমাত্ৰ আল্লাহৰ বাবে, যিয়ে আমাক চিন্তা মুক্ত কৰিছে। কাৰণ ইতিপূৰ্বে আমি জাহান্নামত প্ৰৱেশ কৰাৰ পৰা ভয় পোষণ কৰিছিলোঁ। নিশ্চয় আমাৰ প্ৰতিপালক তেওঁৰ তাওবাকাৰী বান্দাসকলৰ গুনাহ ক্ষমা কৰিবলৈ অতি তৎপৰ। তথা তেওঁলোকৰ আনুগত্যৰ বাবে তেওঁলোকৰ গুণগ্ৰাহী।
(35) তেৱেঁই নিজ অনুগ্ৰহত আমাক চিৰস্থায়ী বাসস্থানত অৱতৰণ কৰাইছে, এই ক্ষেত্ৰত আমাৰ কোনো শক্তি সামৰ্থ নাছিল। য’ত আমাক ক্লান্তিও স্পৰ্শ নকৰিব আৰু আমি ভাগৰিও নপৰিম।
(36) যিসকলে আল্লাহৰ লগত কুফৰী কৰিছে, সিহঁতৰ বাবে আছে জাহান্নাম, য’ত সিহঁতে চিৰকাল অৱস্থান কৰিব। সিহঁতৰ বিৰুদ্ধে মৃত্যুৰ ফয়চালাও দিয়া নহ’ব যে, মৃত্যুবৰণ কৰি শাস্তিৰ পৰা মুক্তি লাভ কৰিব পাৰিব। ইপিনে জাহান্নামৰ শাস্তিও লাঘৱ কৰা নহ’ব। এনেকুৱা প্ৰতিফল আমি কিয়ামতৰ দিনা প্ৰত্যেক সেই ব্যক্তিক প্ৰদান কৰিম, যিয়ে নিজ প্ৰতিপালকৰ নিয়ামতক অগ্ৰাহ্য কৰিছে।
(37) তাত সিহঁতে চিঞৰি চিঞৰি সহায় প্ৰাৰ্থনা কৰি ক’বঃ হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাক এই জাহান্নামৰ পৰা উলিয়াই নিয়া, আমি পৃথিৱীত যি আমল কৰিছিলোঁ তাৰ বিপৰীতে আমি এতিয়া নেক আমল কৰিম, যাতে আমি তোমাৰ সন্তুষ্টি অৰ্জন কৰিব পাৰোঁ আৰু তোমাৰ শাস্তিৰ পৰা সুৰক্ষিত থাকিব পাৰোঁ। ইয়াৰ উত্তৰত আল্লাহে ক’বঃ আমি তোমালোকক ইমানখিনি আয়ু দিয়া নাছিলোনে যে, শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিব বিচৰা ব্যক্তিয়ে শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিব পাৰিলেহেঁতেন! তথা আল্লাহৰ ওচৰত তাওবা কৰি সদাচাৰী হ’ব পাৰিলেহেঁতেন?! আনকি তোমালোকক আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা সতৰ্ক কৰিবলৈ তোমালোকৰ ওচৰত এজন ৰাছুলো আহিছিল। এতেকে এতিয়া তোমালোকৰ ওচৰত দাঙি ধৰিবলৈ কোনো প্ৰমাণো নাই আৰু কোনো উচিত অজুহাতো নাই। গতিকে এতিয়া জাহান্নামৰ শাস্তি ভোগ কৰা। কুফৰ তথা পাপকৰ্মত লিপ্ত হৈ নিজৰ ওপৰত অন্যায় কৰা লোকসকলৰ বাবে কোনো সহায়ক নাই, যিয়ে সিহঁতক আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব পাৰিব অথবা সেই শাস্তি কিছু পৰিমাণ হ’লেও লাঘৱ কৰিব পাৰিব।
(38) নিশ্চয় আল্লাহ আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীৰ গায়েব সম্পৰ্কে সৰ্বজ্ঞ। তেওঁৰ জ্ঞানৰ বাহিৰত একোৱেই নাই। বান্দাই নিজ অন্তৰত সৎ-অসৎ যি যি গোপন কৰে, সেই সকলো বিষয়ে নিশ্চিতভাৱে আল্লাহ অৱগত।
(39) হে মানৱজাতি! তেৱেঁই তোমালোকক প্ৰজন্ম আকাৰে সৃষ্টি কৰিছে, যাতে তোমালোকক পৰীক্ষা কৰিব পাৰে যে, তোমালোকে কেনেকুৱা আমল কৰা। এতেকে যিয়ে আল্লাহৰ লগত কুফৰী কৰিব আৰু ৰাছুলে লৈ অহা বাৰ্তাক অগ্ৰাহ্য কৰিব, সেই কুফৰীৰ গুনাহ আৰু শাস্তি সি নিজেই ভোগ কৰিব। তাৰ কুফৰীয়ে তাৰ প্ৰতিপালকৰ একো ক্ষতি কৰিব নোৱাৰিব। কাফিৰসকলৰ কুফৰীয়ে সিহঁতৰ বাবে প্ৰতিপালকৰ ওচৰত কেৱল ক্ৰোধহে বৃদ্ধি কৰে। লগতে কাফিৰসকলৰ কুফৰীয়ে সিহঁতৰ বাবে ক্ষতিগ্ৰস্ততাহে বৃদ্ধি কৰিব। কিয়নো সিহঁতে সেই জান্নাতৰ পৰা বঞ্চিত থাকিব, যিখন আল্লাহে সিহঁতৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰিছিল, যদি সিহঁত ঈমান আনিলেহেঁতেন!
(40) হে ৰাছুল! আপুনি এই মুশ্বৰিকসকলক সোধক, তোমালোকে আল্লাহৰ বাহিৰে যিবোৰক তেওঁৰ অংশীদাৰ স্থাপন কৰি উপাসনা কৰা সেইবোৰৰ বিষয়ে কোৱাচোন, সেইবোৰে পৃথিৱীৰ কোনটো বস্তু সৃষ্টি কৰিছে? সিহঁতে এই পৰ্বতবোৰ সৃষ্টি কৰিছে নেকি? নে এই নদীসমূহ সৃষ্টি কৰিছে? নে ইয়াত থকা জীৱ-জন্তুবোৰ সৃষ্টি কৰিছে? অথবা আকাশমণ্ডল সৃষ্টি কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সিহঁতে আল্লাহক সহায় কৰিছে নেকি? নাইবা সিহঁতক আমি এনেকুৱা কোনো গ্ৰন্থ প্ৰদান কৰিছোঁ নেকি, য’ত এইবোৰক অংশী কৰি ইবাদত কৰা বিষয়টোক অনুমোদন দিয়া হৈছে? নিশ্চয় এইবোৰৰ এটাৰো ভিত্তি নাই। দৰাচলতে কুফৰী আৰু পাপকৰ্মৰ জৰিয়তে নিজৰ ওপৰত অন্যায় কৰা লোকসকলে ইজনে সিজনক প্ৰবঞ্চনামূলক প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে।
(41) নিশ্চয় আল্লাহেই আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীক আয়ত্তত ৰাখিছে, যাতে স্থানচ্যুত নহয়। ধৰি লোৱা হ’ল, যদি স্থানচ্যুত হয় তেন্তে আল্লাহৰ বাহিৰে আন কোনেও ইয়াক প্ৰতিৰোধ কৰিব নোৱাৰিব। নিশ্চয় তেওঁ অতি সহনশীল, শাস্তি প্ৰদানত খৰধৰ নকৰে। তাওবাকাৰী বান্দাসকলৰ প্ৰতি তেওঁ অত্যন্ত ক্ষমাশীল।
(42) এই অস্বীকাৰকাৰী কাফিৰসকলে দৃঢ় শপত খাই কৈছিল যে, যদি আল্লাহে তেওঁৰ শাস্তিৰ পৰা সতৰ্ক কৰিবলৈ সিহঁতৰ ওচৰলৈ কোনো ৰাছুল প্ৰেৰণ কৰে, তেন্তে সিহঁত ইয়াহুদী আৰু খৃষ্টানসকলতকৈও অধিক সঠিক পথত পৰিচালিত হ’ব তথা সত্যৰ অনুসৰণ কৰি দেখুৱাব। কিন্তু মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লাম যেতিয়া আল্লাহৰ ফালৰ পৰা সিহঁতৰ ওচৰলৈ ৰাছুল হিচাপে প্ৰেৰিত হ’ল, তথা সিহঁতক তেওঁৰ শাস্তিৰ পৰা সতৰ্ক কৰিলে, ফলত তেওঁৰ আগমনত সিহঁত আৰু অধিক সত্যৰ পৰা আঁতৰি গ’ল, লগতে বাতিলৰ লগত মিলিত হ’ল। এতেকে সিহঁতে পূৰ্বৱৰ্তী লোকসকলতকৈ অধিক সঠিক পথত থকাৰ যি দৃঢ় অঙ্গীকাৰ কৰিছিল, সেই দৃঢ় অঙ্গীকাৰৰ ওপৰত সিহঁতে প্ৰতিষ্ঠিত থাকিব নোৱাৰিলে।
(43) আল্লাহৰ শপত খাই সিহঁতে কৰা এই প্ৰতিশ্ৰুতিৰ উদ্দেশ্য সঠিক নাছিল। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল পৃথিৱীত অহংকাৰ কৰি ফুৰা আৰু মানুহক প্ৰবঞ্চনা কৰা। প্ৰকৃততে বেয়া চক্ৰান্তই একমাত্ৰ চক্ৰান্তকাৰীকহে ক্ষতি কৰে। এই অহংকাৰকাৰীসকলে তথা চক্ৰান্তকাৰীসকলে আল্লাহৰ প্ৰতিষ্ঠিত নীতিৰ অপেক্ষাত আছে নেকি, অৰ্থাৎ সেই ধ্বংসৰ অপেক্ষাত আছে নেকি, যিদৰে সিহঁতৰ পূৰ্বৱৰ্তীসকলক ধ্বংস কৰা হৈছিল। অহংকাৰীসকলক ধ্বংস কৰাৰ ক্ষেত্ৰত আপুনি আল্লাহৰ নীতিত কোনো ধৰণৰ পৰিবৰ্তন নাপাব। তেওঁ কেতিয়াও সিহঁতক শাস্তি নিদিয়াকৈ এৰি নিদিব। আপুনি আল্লাহৰ এই নীতিত কোনো ওলট-পালটো নাপাব যে, সিহঁতৰ স্থানত বেলেগক শাস্তি বিহিব। কিয়নো এইটো আল্লাহৰ প্ৰতিষ্ঠিত নীতি।
(44) কুৰাইশ্বৰ মাজৰ যিসকল লোকে আপোনাক অস্বীকাৰ কৰিছে, সিহঁতে পৃথিৱীত ঘূৰি পকি চোৱা নাই নেকি, তেতিয়াহে সিহঁতে গম পালেহেঁতেন যে, পূৰ্বৱৰ্তী উম্মতৰ যিসকল লোকে অস্বীকাৰ কৰিছিল, সিহঁতৰ শেষ পৰিণতি কেনেকুৱা হৈছিল? সিহঁতৰ পৰিণতি বেয়া নাছিলনে? তথা সিহঁতক আল্লাহে ধ্বংস কৰা নাছিলনে? অথচ সিহঁত কুৰাইশ্বতকৈও অধিক শক্তিশালী আছিল।আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীৰ একোৱেই আল্লাহৰ পৰা গোপন নহয়। নিশ্চয় তেওঁ এই অস্বীকাৰকাৰীসকলৰ কৰ্ম সম্পৰ্কে সৰ্বজ্ঞ। সিহঁতৰ কোনো কৰ্মই তেওঁৰ আয়ত্তৰ বাহিৰত নহয় তথা গোপন নহয়। তেওঁ যেতিয়াই ইচ্ছা তেতিয়াই সিহঁতক ধ্বংস কৰিবলৈ সক্ষম।
(45) যদি আল্লাহে মানুহৰ গুনাহ তথা পাপকৰ্মৰ ভিত্তিত লগে লগে শাস্তি বিহিলেহেঁতেন, তেন্তে এতিয়াই পৃথিৱীবাসীক আৰু সিহঁতৰ ধন-সম্পদৰ লগতে সিহঁতৰ জীৱ-জন্তুবোৰক ধ্বংস কৰিলেহেঁতেন। কিন্তু আল্লাহে সিহঁতক এটা নিৰ্ধাৰিত সময়লৈকে অৱকাশ দিছে, অৰ্থাৎ কিয়ামতলৈকে। এতেকে যেতিয়া কিয়ামত আহিব (তেতিয়া সিহঁতৰ কোনো ৰক্ষা নাই)। জানি থোৱা! নিশ্চয় আল্লাহ তেওঁৰ বান্দাসকলৰ বিষয়ে সৰ্বদ্ৰষ্টা। সিহঁতৰ কোনো কৰ্মই তেওঁৰ পৰা গোপন নহয়। তেৱেঁই সিহঁতক সিহঁতৰ কৰ্মৰ প্ৰতিদান দিব। ভাল হ’লে ভাল প্ৰতিদান পাব, আৰু বেয়া হ’লে বেয়া প্ৰতিদান পাব।