آداب و اخلاق و رقائق

‫آگاه ساختن مسافران ‫از برخی از آداب و احكام سفر ‫و مسائل ویژهٔ پرسنل صنعت هوانوردی

آداب و احکام مساجد و بیان اقداماتی است که باید برای آنها صورت بگیرد. مؤلف، مساجد را از عزیزترین مکانها در نزد خدای تعالی دانسته و بی‌حرمتی نسبت به آنها را مستوجب خشم و عذاب الهی می‌داند و برای آگاهی بخشی به مسلمانان در مورد بایدها و نبایدهای آن این اثر را به رشته تحریر درآورده است. وی در آغاز به چیستی مسجد و وجه تسمیه آن اشاره کرده و در ادامه به بحث در بارة نخستین و بهترین مسجدهای دنیا می‌پردازد. سپس با استناد به آیات قرآن و روایات متعدد نقل شده از پیامبر عظیم الشأن اسلام، احکام و آداب مسجد را در قالب پرسش و پاسخ شرح می‌دهد. برخی از موضوعات کتاب عبارت‌اند از: فضیلت ساخت مسجد، احکام ساخت مسجد در گورستان، تزئینات مسجد، شرط جواز نماز در معبد اهل کتاب، فضیلت نمازخواندن در مسجد، آداب ورود و خروج مسجد، اشخاص که ورودشان به مسجد حرام است، علم‌آموزی در مسجد، کراهیت تعیین محلِ مخصوص نماز برای هر نفر، احکام منبرِ مساجد، احکام خرید و فروش در مسجد و شرط حضور زنان در مسجد.

درسنامه‌ای بسیار مفصل و مبسوط است در بیان اخلاق ، موازین و آداب اسلامی در جامعه. نویسنده با احاطه به آیات هدایتگرِ قرآن کریم و روایات حکیمانه پیامبر گرانقدر اسلام، مجموعه درس‌های کاملی را در باره جنبه‌های گوناگون اخلاق اسلامی تهیه و آنها را مزّین به سیره نبوی نموده است. وی کتاب را به دو بخش تقسیم کرده است که بخش نخست، در اخلاق اسلامی است و مُشتمل بر سه فصل است: مقدمات اخلاق، لوازم و ضروریات اخلاق و منافیات اخلاق. او در فصل اول، مفاهیم کلی اخلاق اسلامی را نام می‌برد و آنها را شرح می‌دهد؛ از جمله: تعریف و تقسیم اخلاق، ضرورت اخلاق وجدان اخلاقی، قوه‌های فطری انسان و دلایل ضعف اخلاق. فصل دوم به اهمیت و نقش ویژگی‌های خاصی از روحیات و رفتار انسان اشاره می‌کند که برای پیاده‌ سازی اخلاق اسلامی در جامعه ضروری است؛ برخی از آنها عبارت‌اند از: صداقت، امانت، دیانت، شجاعت، عفو و گذشت، اطاعت و نظم. در فصل سوم، مفاسد اخلاقی‌ای معرفی و تشریح می‌شوند که نقش تخریبی شدیدی در جامعه داشته و آن را از مسیر شرع و اخلاق اسلامی منحرف می‌سازند. چرایی و چگونگیِ فتنه‌انگیزیِ این مفاسد، در این فصل به بحث گذاشته می‌شوند. برخی از این مفاسد به شرح زیر می‌باشد: خیانت، دزدی، رشوه، مواد مخدر، قمار، خُلف وعده و فحشاء. بخش دوم کتاب، آداب اجتماعیِ توصیه شده در اسلام و بیان شیوه زندگانی فردی و اجتماعیِ رسول اکرم است. برخی از مطالب این بخش بدین شرح است: اقسام آداب، ضرورتِ مراعات آداب، مناسبات اجتماعی در سورة حُجرات، آداب بیداری و خواب، آداب خوردن و نوشیدن، آداب خمیازه و عطسه، آداب عیادت مریض و آداب سفر.

گلچین چهل حدیث نبوی دربارۀ احکام و فضایل مسجد است. تمامی احادیثی که در این کتاب به آنها استناد شده، روایات «صحیح» یا «حسن» هستند و از نقل روایتهای «ضعیف» اجتناب شده است. موضوعات این احادیث مختلف هستند و به دنبال هر یک از آنها نویسنده توضیح و تفسیر مختصری نیز عرضه کرده است و نکات مهم و درسهای هر روایت را برجسته ساخته است. این کتاب، با وجود اختصار و کوتاهی‌اش، منبع ارزشمندی است که شأن و جایگاه این عبادتگاه مقدس را به خوبی تبیین می‌نماید و مسلمانان را به حضور هر چه بیشتر و پُرشورتر در این مکان الهی دعوت می‌کند.

دراسنامه‌ای متشکل از پانزده درس مهم در اسلام‌شناسی و اصول عقاید دینی است که برای نوجوانان و جوانان نوشته شده است. نویسنده، کتاب را به دو بخش تقسیم نموده است: بخش نخست به بیان مهم‌ترین مسایل ایمانی اختصاص یافته و شامل موضوعات زیر است: ایمان و باور به خدای بزرگ، فرشتگان، کتاب‌های آسمانی، پیامبران و دنیای پیش از مرگ. بخش دوم، ده درس اخلاقی و تربیتیِ مکتب اسلام را ارائه می‌دهد که بیشتر برای نوجوانان مناسب است؛ از جمله: رعایت ادب و احترام در برابر پروردگار، رفتار با پدر و مادر، ادب با همسایه، برخورد با معلم و مربی، آداب ورود به مسجد، رفتار مناسب در مدرسه، آداب غذاخوردن، بهداشت و نظافت و ادب کوچه و بازار.

آداب اسلامی، مختصری از اخلاق و آداب اسلامی را برای مسلمانان بیان می نماید.

مولف کتاب، مجموعه‌ای از آیات و روایات را به حساب ایام سال سیصد و شصت درس برای سیصد و ‏شصت روز جمع‌آوری کرده است، و همینطور که از اسمش پیداست «کتاب المسجد وبیت المسلم» ‏کتابی است که در مسجد و خانه تدریس می‌شود و باید ائمه مساجد و مربیان خانواده‌ها ‏شبی آیتی از آیات قرآنی و شبی حدیثی از احادیث گهربار نبوی را برای شنوندگان ‏بخوانند و تکرار نمایند تا بدینوسیله اهل مساجد و خانه‌ها را به مکتب رهایی‌بخش وحی ‏آشنا ساخته به تربیت و اصلاح آنان بپردازند.‏

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم کلیه راه‌ها و روش‌های زندگی را به امت آموختند حتی در مورد کوچکترین و بی‌ارزش‌ترین چیزها ارشادات و راهنمایی‌های خود را دریغ نفرمودند و طریقه برخورد با آن را نشان‌دهی کردند. حتی عطسه و خمیازه، در حالی که هر دو امر غیر اختیاری هستند

بیان ویژگی‌ها و شرایط مباحثه و مناظره در اسلام براساس آیات قرآن و سنت حسنه پیامبر اکرم است. نویسنده در آغاز، گفت‌وگو را تعریف و هدف از آن را بازگو می‌کند و سپس، دلایل به وجودآمدن اختلاف میان مردم را شرح می‌دهد. در ادامه، هشت اصل مهم را که طرفینِ بحث، باید همواره مد نظر داشته باشند، بیان می‌نماید. بخش دوم کتاب، به آداب بحث و گفت‌وگو اختصاص دارد که در آن، شش مورد از بایدهای اخلاقی‌ای که شایسته است در مناظره لحاظ شود معرفی می‌گردد.

بیان مظلومیت‌های اهل سنت و ستم‌هایی است که به ویژه پس از انقلاب اسلامی، بر آنان روا داشته‌اند. نویسنده این اثر،که امام جمعه و جماعت یکی از مساجد معروف اهل سنت در مشهد بود، پیش از آن که توسط عوامل وزارت اطلاعات در هرات افغانستان به قتل رسد، مجموعه خاطرات و مشاهداتش را در مورد عملکرد دولت ایران منتشر نمود. انگیزه وی از تألیف این اثر، واخواهی و اعتراض نسبت به تخریب مسجد «شیخ فیض محمد» توسط عوامل رژیم ایران بوده است. وی بحث را با موضعگیری اهل سنت در برابر حکومت مرکزی، در دورة قبل و پس از انقلاب ایران آغاز می‌کند و سپس به جایگاه اهل سنت در قانون اساسی ایران و قانون تشکّل‌ها و احزاب سیاسی و شوراها می‌پردازد. در ادامه، راهکارهای جمهوری اسلامی را برای ایجاد تفرقه بین اهل سنت و منزوی و بدنام‌کردن آنان شرح می‌دهد. روش‌های شیعه‌پروری در مناطق سنی‌نشین، شیوه‌های تبلیغی رسانه‌های ایران علیه اهل سنت و وضعیت اجتماعی و رفاهی مناطق سنی‌نشین از جمله مباحثی است که در ادامه می‌آید. مؤلف سپس به شرح و بازگویی حوادث و انگیزه‌هایی می‌پردازد که منجر به آزار نمازگزاران مسجد شیخ فیض محمد در مشهد و در نهایت ویران‌کردن خانه خدا شد. در پایان، واکنش حکومت را به این رویداد شرح داده و اقدامات آنان را برای محو خاطره مسجد و عملکرد عوامل رژیم بیان می‌کند.

شیوه صحیح تعبیر و تفسیر خواب را با استفاده از آموزه‌های اسلامی شرح می‌دهد. نویسنده در آغاز کتاب، به اهمیت رؤیا در اندیشه و اعتقادات اسلامی پرداخته و با اشاره به نمونه‌های قرآنی و سنت شریف نبوی- صلی الله علیه وسلم- فواید آن را برمی‌شمارد. در بخش بعد، مقدمات کلی و پیش‌نیازهای تعبیر خواب را بیان کرده و انواع سه‌گانه رؤیا و اقسام پنج‌گانه تعبیرکنندگان (معّبرین) را از یکدیگر بازمی‌شناسد و درباره هر یک توضیحات مختصری ارائه می‌دهد. وی در بخش آتی، روش علمی تعبیر و آداب این کار را شرح داده و سپس در بحثی مبسوط، 40 قاعده و اصل مهم برای تفسیر خواب را تشریح می‌کند. او در بخش پایانی کتاب، به رویدادهایی می‌پردازد که فرد در خواب دیده است و آنها را به دو بخش گذشته و حال تقسیم نموده و برای هر یک مثال‌هایی ارائه می‌کند.

بیان دلایل وجوب نماز جماعت و جمعه و ترغیب مسلمانان به شرکت در آنهاست. نویسنده در این اثر با بهره‌گیری از آیات قرآن و روایات متعدد نبوی، وجوب شرکت در نماز جماعت مساجد را به اثبات می‌رساند. وی بدین منظور، روایاتی از صحابه کرام، تابعیه و ائمه مذاهب اربعه درباره وجوب شرکت در نماز جماعت ارائه می‌دهد. در بخش بعد، واجب‌ بودن نماز جمعه را ثابت کرده و مجازات کسی را که از حضور در آن امتناع می‌کند، بیان می‌کند.