در اين کتاب خلاصه‌اي از دوران بني‌اميه را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم. سپس به بعضي وقايع تاريخ ايران در دوران اوليه عباسي مي‌پردازيم، بدنبال آن حکومت طاهريان را مورد مطالعه قرار داده و درباره اولين حکومت ايران بعد از سقوط ساساني بحث را ادامه مي‌دهيم. در پايان هر حکومتي و شرح حال دانشمندان آن دوره را تا آنجا که مقدور خواهم آورد.

کتاب را که در دست داريد با آنکه خيلی مختصر است، پيشينهء تاريخی خيانت قوم يهود را حتی در برابر پيامبران الهی بويژه پيامبران خود اين قوم بيان ميدارد، و ديد قرآن کريم را در رابطه با آنها شرح ميدهد و ميگويد که اينها در طول تاريخ علم برداران فتنه و فساد در زمين بودند و هستند. در نتيجه سرنوشت اين قوم را در سايهء دولت اسرائيل پيش بينی ميکند.

بین النهرین منطقه‌ای در آسیای غربی است که میان دو رود دجله و فرات و در امتداد آندو قرار گرفته و پس از اسکندر مقدونی Alexander برای نخستین بار از سوی مورّخان یونانی، به نام مزوپوتامیا Mesopoamia به معنای «میان دو رود» خوانده شده است.در اين كتاب به بررسي اوضاع اين منطقه در دوران خلفاي راشدين مي پردازیم

مؤلف این کتاب که در میان نویسندگان اسلامی یکی از اساتید فن به شمار می‌رود، با مطالعات وسیع و مشاهدات عینی خود در قلمرو اسلامی و دیار غرب، کتاب‌ها و آثار ذی‌قیمتی به وجود آورده است...مطالعه‌ی این کتاب‌ها ما را از نو با تمدن درخشان و تعالیم حکیمانه و جهان‌پسند اسلام آشنا می‌سازد. به طوری که می‌توانیم با دیدی وسیع، علل رسوخ اسلام را در اکناف جهان بالأخص ممالک مسیحی‌نشین و قلمرو پیروان کلیسا و انجیل و نحوه‌ی برخورد مسلمین با عموم بیگانگان و امتیاز تعالیم اسلامی نسبت به سایر ادیان و آداب و رسوم اقوام و ملل را مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم.

بزرگ‌ترین و پرآوازه‌ترین اثر مکتوب تاریخیِ بر جای مانده از سده‌های 3-4 ق، مشتمل بر یک دوره تاریخ عمومی‌‌ از آفرینش تا سال 302 قمری است. نام کامل این اثر، تاریخ الرسل والانبیاء والملوک والخلفاء آمده است. این کتاب شامل دو بخش بزرگ است: پیش از اسلام و پس از اسلام. بخش نخست، در برابر بخش پس از اسلام بسیار اندک، و مشتمل است بر مقدمه مؤلف، گفتارهایی در باب ماهیت زمان، چگونگی آفرینش، بعثت پیامبران، پادشاهان ایران، اقوام و قبایل عرب، نیاکان حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سیره آن حضرت تا زمان هجرت. بخش دوم کتاب، مشتمل بر تاریخ دوره اسلامی است و مؤلف پس از این، تا پایان کتاب، وقایع را به صورت سال‌شماری می‌نگارد. البته در همین قسمت، 3 بخش فرعی قابل تشخیص است: از خلیفه اول تا دوره خلافت علی رضی الله عنه؛ خلافت بنی‌امیه، از معاویه تا مروان بن محمد؛ خلافت عباسی از ابوالعباس سفاح تا المقتدر بالله. طبری در آغاز کتاب، در باب روش خویش، چنین توضیح داده که او اخبار و آثار را با استناد به راویان نقل کرده و از این میان، آنچه با «ادله عقلی» استنباط شده، بسی اندک است. زیرا از نظر او، اخبار گذشتگان، برای کسی که زمان ایشان را درنیافته است، جز از طریق نقل و روایت بدست نمی‌آید و نمی‌توان با عقل و اندیشه بدان راه یافت. این اثر، گنجينه‌اي سرشار از آداب و رسوم قوم‌ها و ملت‌ها نيز هست و از لحاظ بررسي وضعيت اجتماعي، سياسي و اقتصادي در دوران اسلامي، از منبع‌هاي مهم براي اهل پژوهش و مطالعه است. با اين حال بايد گفت جنبه‌هاي اعتقادي، انگيزة اصلي طبري در تدوين تاريخ عمومي او بوده است. از این رو، تاريخ طبري سرشار از ملاحظه‌هاي فقيهانه است و پيوسته بر سر آن است كه از شرع دفاع كند و با گمراهي به نبرد بپردازد.