(1) 1- {Alif} ko gootal e alkule udditiraaɗe yoga e cimooje Alkur'aan o, ko alkule ɗe ngalaa maanaa e jaati majje, si ɗe jantaama kanje tan wano (alif, ba, ta, ekn) kono eɗe njogii ñeeñal e nafoore; sabu alaa ko woni nder Kur'aan ko alal tinndinoore, na jeyaa e tinndinooje majje: joopaade ronkande oo Kur'aan gonirɗo e ɗee alkule ɗe ɓe nganndi eɓe ɗe kaala; ɗuum waɗi Kur'aana teddunde nde na heewi janteede ɓaawo majje, bano ɗum woniri e ndee simoore.
(2) 2- Oon Kur'aana tedduɗo sikke alaa e makko, wonaa e jippagol mo, wonaa e konngol e maanaa makko, ko nde haala Alla, feewnooka hulɓe ɓe faade e laawol jottinowol e Makko.
(3) 3- 4- Ɓeen goonɗinooɓe mbirniindi, ɗuum woni kala ko anndirtaake co'irɗi te wirnii en, e ko Alla daali maa ko nelaaɗo maaki, wano ñalngu wattan, kamɓe tigi ñiiɓnata juulde wano Alla yamiri nde e sarɗiiji mayre, e jookli e baɗɗiiɗi e sunnaaji mayre, kamɓe ngoni rokkirooɓe e ko Alla yeɗi ɓe, e yaltinde ko waɗɗii, wano asakal, maa ko waɗɗaaki wano dokkal sadak; joortaade heen baraaji Alla, kamɓe ngoni gooŋɗinɓe wahyu mbo Alla jippini dow maa -Aan Annabi - jippinaaɗo kadi dow kala Annabaaɓe (jkw) adiiɓe ma, kamɓe gooŋɗinɓe - e yananeede - laakara e baraaji e lette gonɗe heen.
(4) 3- 4- Ɓeen goonɗinooɓe mbirniindi, ɗuum woni kala ko anndirtaake co'irɗi te wirnii en, e ko Alla daali maa ko nelaaɗo maaki, wano ñalngu wattan, kamɓe tigi ñiiɓnata juulde wano Alla yamiri nde e sarɗiiji mayre, e jookli e baɗɗiiɗi e sunnaaji mayre, kamɓe ngoni rokkirooɓe e ko Alla yeɗi ɓe, e yaltinde ko waɗɗii, wano asakal, maa ko waɗɗaaki wano dokkal sadak; joortaade heen baraaji Alla, kamɓe ngoni gooŋɗinɓe wahyu mbo Alla jippini dow maa -Aan Annabi - jippinaaɗo kadi dow kala Annabaaɓe (jkw) adiiɓe ma, kamɓe gooŋɗinɓe - e yananeede - laakara e baraaji e lette gonɗe heen.
(5) 5- Ɓeen siforiiɓe ɗii sifaaji waawɓe jokkude laawol peewal, kamɓe ngoni daɗooɓe e aduna e laakara, ɓe keɓa ko ɓe njoortinoo ɓe ndaɗa e ko ɓe kulnoo.
(6) Pellet ɓeen ɓe konngol Alla jojji e mum en caggal iimaan hoɓe ndooni e majjere mum en e canndalaagal mum en jeertinde ɓe e waasde jeertinde fof ina fota e nun en.
(7) 7- Sabu Alla muɓɓi ɓerɗe maɓɓe O uddidi ɗe e bonɗi majje, O muɓɓi nanɗe maɓɓe ɓe nanirtaa goonga no mbo foti jaɓireede ɗoftoree, O waɗi ommboode e ji'irɗe maɓɓe ɓe nji'ataa goonga o te embo feeñi, maa ɓe keɓ lette mawɗe to laakara.
(8) 8- Na woodi fedde e yimɓe sikkooɓe ko goonɗinɓe, ɓe kaala ɗum e ɗemɗe maɓɓe sabu hulande nguurndam e jawle maɓɓe, tawa eɓe cuuɗi keefeeru.
(9) 9-Ɓe cikkat e majjere mum en ɓe kodoto Alla e goonɗinɓe ɓe, e peññina goonɗingo ɓe cuuɗa keefeeru, tawa noon ko ko'e maɓɓe tan ɓe kodata, tawa ɓe tinaani ɗum, sabu Alla Toowɗo O Mbo anndi ko ɓuri suuɗaade, O humpiti goonɗinɓe ɓen sifaaji e ngonka ɓeen tigi.
(10) 10- Sabaabu mum ko ɓerɗe maɓɓe ɗe sikkitii, Alla ɓeydani ɓe sikkitaare, njoɓdi fof fawii ko golle mum, maa ɓe pawe lette muusɗe to ɓuri luggu e jayngol, sabu ko ɓe penani Alla e yimɓe ɓe, e yiddude ɓe ko Muhammadu (jkm) addi ko.
(11) 11- So ɓe kaɗaama bonnirde leydi ndi keefeeru e bakkatuuji e goɗɗi, ɓe caloo ɓe cikka ko kamɓe tigi ngoni moƴƴuɓe moƴƴinooɓe.
(12) 12- Tawa noon ko kamɓe tigi ngoni bonnooɓe, kono tan ɓe tinataa ɗuum, ɓe tinataa ko golle maɓɓe ɗe tigi ngoni bonnere.
(13) 13- Si ɓe njamiraama goonɗinde wano koreeji Muhammadu (jkm) ngoonɗinirnoo; ɓe nootora yeddugol e jalkitgol, ɓe mbi'a: mbela miɗen ngoonɗina wano goonɗinal ɗaayɓe ɓe?! tawa ko kamɓe tigi ngoni wemmbaaɓe. Kono tan eɓe majjaa ɗum.
(14) 14- So ɓe kawrii e ɓeen goonɗinɓe ɓe mbi'a: min njaɓii ko ngoonɗin-ɗon ko, ɓe mbi'a noon sabu hulde goonɗinɓe ɓe, si ɓe njahii ɓe njeewdii e hooreeɓe maɓɓe ɓee, ɓe teentinana ɓe tabital e jokkude ɓe, e wiide ɓe: ko onon min ngondi e laawol mon, kono tan miɗen peññinana goonɗinɓe ɓen jaɓde amen, min njala ɓe min njalkita.
(15) 15- Alla jalkita ɓe sabu ko ɓe njalkiti goonɗinɓe ɓe, ɗum wona njoɓdi golle maɓɓe, ɗuum waɗi O ñaawira ɓe he aduna wano juulɓe ɓe, kono to laakara O yoɓira ɓe keefeeru e naafikaagu maɓɓe, ko noon kadi O muñana ɓe haa ɓe ɓeydoo majjude e bewde, ɓe keddoo e wemmbaade e aande.
(16) 16- Ko ɓeen ngoni naafigeeɓe siforɓe ɗi sifaaji sabu ɓe lomtinirii keefeeru liimanee gal, njulaagu maɓɓe alaa tono; sabu ɓe mbaasii goonɗingol Alla, ɓe peewaano e goonga on.
(17) 17- Alla yerɗinirii ɓee naafigeeɓe yeruuji ɗiɗi: yeru jayngol, e yeru ndiyam, so tawii ko yerɗinde ɓe jayngol: ɓe nannde ko e oon kuɓɓuɗo jayngol ngam yaynaade, nde ngol jaawi o sikki ombo naftoro ooyre maggol kono tan ngol ñifi, ooyre nde majjiti, heddii tan ko nguleeki maggol, joom en keddii e niɓe e wemmbere hay huunde ɓe nji'ataa wonah feede e laawol.
(18) 18- Kamɓe ko fahɗuɓe ɓe nanataa njaɓataa goonga, muumɗuɓe ɓe kaalataa mo, wumɓe ɓe nji'ataa mbo, ɓe nduttotaako gaa majjere maɓɓe.
(19) 19- So tawii ko yerɗinde ɓe e ndiyam: ɓe nanndi ko e toɓo mawngo, e duule niɓɓune e digaali e maje, ɗi jippii dow yimɓe ɗeñƴere mawnde heɓi ɓe, ɓe ngoni e sukkude noppi maɓɓe, sabu sattude kartaali ɗi e hulgol maayde, Alla na humpitii heeferɓe ɓen O ronkantaa ɓe.
(20) 20- Jalbugol maje ɗe na ɗeɓa ɗoofde gite maɓɓe, kala nde majal yaynii ɓe njawta, so ngal yaynaaki ɓe keddoo e niɓɓere, ɓe njahataa, so Alla welano itta nanɗe e gite maɓɓe e kattanɗe Makko kuɓtidinɗe, ɓe ngontaa heɓtude ɗe, sabu ɗuurnaade ɓe goonga o. Kur'aan on waɗi toɓu ngo yeru, hito parñite wa'i no kaɗooje, ooyre maje ɗe wa'i no googna peeñanatɗo ɓe seeɗa kala, sukkude noppi ɗi wa'i no salaade ɓe goonga o, nanndal hakkunde naafigeeɓe e ɓee yerɗinaaɓe ɗoo woni waasde naftorde, yeru jayngol ngol: huɓɓuɓe ngol ɓee alaa ko naftorii heen sonaa niɓɓere e sumde, yeru ndiyam ɗam: alaa ko ɓe naftori e toɓo ngo sonaa kulol e ko digaali ɗi e maje ɗe ɓittini ɓe, ko nii naafigeeɓe ngoniri, alaa ko ɓe nji'ata e Lislaam sonaa satteende.
(21) 21- Onon yimɓe ndewee joomi mon Kanko tan, wonaa hay gooto goɗɗo, sabu ko Kanko tagi on O tagi leƴƴi gadiiɗi on, mbela joo ndaɗiron lette makko ɗoftaade jamirooje Makko ndeento-ɗon ɗi O haɗi.
(22) 22- Ko Kanko waɗi leydi ndi wonani on mbertu ndaɗɗudi, O waɗi dow mon asamaan o mahaaɗo e ñeeñal, Kanko tigi neeminiri on jippinde toɓo ngo, O fuɗni dow leydi ndi ɓiɓɓe leɗɗe ceertuɗe, ɗe ngoni njeɗu, taa mbaɗanee Alla renndidiiɓe e nanndidiiɓe tawa oɗon nganndi alaa fof tagoowo sonaa Alla, teddungal e mawngu woodanii Mbo.
(23) 23- Onon yimɓe ɓee so tawii oɗon cikkitii Kur'aan jippinaaɗo o dow jeyaaɗo Makko Muhammadu (jkw), Miɗen cappoo on nde ngaddoton simoore wootere nanndunde heen, hay so wonii ko ɓurnde raɓɓude heen, noddee kala mbo njiɗɗon e wallidiiɓe mon, so tawii oɗon ngoonɗi e ko nodditorto-ɗon ko.
(24) 24- So tawii on mbaɗaani ɗuum - te on mbaawantaa ɗum pooma- ndeento-ɗee jayngol kuɓɓirtengol yimɓe haanduɓe e lette, e nooneeji kaaƴe e ko ɓe ndewannoo e goɗɗi kadi, ngol jayngol Alla tigi heblani ngol heeferɓe ɓe.
(25) 25- Nde wonndoo ko heeferɓe kammbanaa ko yawti ko; Aan Annabiijo weltinir goonɗinɓe ɓe Alla, gollooɓe moƴƴi, aljannaaji ɗi caalli ndogata les kuɓeeje e leɗɗe majji, kala nde ɓe njeɗaa ñammineede ɓiɓɓe majje belɗe, ɓe mbi'a: ɗee nanndi ko e ɗeya ɗe njeɗano-ɗen ko adii, ɓe ndokkee ɗe tawa mbaadi e inɗe majje na nanndi eɗe aduna ɗe, haa ɓe mbaawa jaɓde ɗe, kono eɗe ceerti ñamri e meeɗam, to aljanna eɓe ndaña rewɓe laaɓɓe hisɓe e kala ayiibe ko miijetee e aduna, ɓe ngona e neema duumiiɗo mbo taƴataa, wano neema aduna taƴoowo o.
(26) 26- Anndu Alla ceniiɗo O aamataa addude yeruuji ɗi O welaa, O nanndinira ɓoŋngu -cufu- e ko ɓuri ngu mawnude maa ko jaasi ngu, yimɓe ɓee ko pecce ɗiɗi njiirata ɗum: goonɗinɓe e heeferɓe, so tawii ko goonɗinɓe ɓe eɓe njaɓa tawa eɓe nganndi ko ñeeñal woni e ngool nanndingol, so tawii ko heeferɓe ɓee, ɓe ngona e naamnitaade, ngam jalkitde, holko waɗi Alla Mo nanndinira e ɗee takooje koyɗe, wano ɓowɗi, e buubi, e jommbaalji, e ko wonaa ɗii, jaabawol mum iwde e Alla ko: ɗii yeruuji eɗi coomi peewal e tindinooje e humpitagol yimɓe ɓe, heewɓe heen Alla majjiniri ɓe ɗii yeruuji sabu salaade ɓe mijitaade ɗi, heewɓe heen kadi O feewni ɓe sabu teskitaade ɗi, alaa majjooɓe so wonaa haanduɓe heen, ɓeen ngoni saliiɓe ɗoftaade, wano naafigeeɓe ɓe.
(27) 27- Ɓeen firtooɓe aadi dewe Alla gooto O, e ɗoftaade Nulaaɗo Makko mbo nelaaɓe adiiɓe kaali fii mum, ɓee salotooɓe aadiiji Alla ɓe ngoni ko e taƴde ko Alla yamiri yo enɗam jokke, ɓe ngoni e goopi ngam saaktude bonannde, ɓee ngoni ustoraaɓe njeɗu aduna e laakara.
(28) 28- Onon heeferɓe geɗe mon na haawnii! holno njeddirton Alla, tawa oɗon ceedoo maandeeji baawal Makko e ko'e mon, on ngoodaano, O tagi on O wuurni on, O wara on kadi ɗiɗaɓol, O wuurtina on kadi ɗiɗaɓol, rewa heen O rutta on e Makko ngam O yoɓa on ko mbaɗno-ɗon ko.
(29) 29- Ko Alla tan tagani on kala ko woni e dow leydi ndi: caalli, e leɗɗe e ko wonaa ɗuum ko limotaako, onon oɗon naftoroo heen e dakmitaade ko O eeltani on, O tagi kadi asamaanji ɗi jeeɗiɗi kiɓindiiɗi, ganndal Makko na fiiltii kala huunde.
(30) 30- Alla Toowɗo O na filloo, O wii malaykaaɓe ɓe: Kanko maa O waɗ yimɓe lomtondirooɓe dow leydi ndi, ngam ɓe nguurnira ndi dewe Alla, malaykaaɓe ɓe naamnii joomii ɓe - naamnal laɓɓinagol - holko woni ñeeñal waɗude ɓiɓɓe-aadama lomtoo dow leydi, tawa eɓe mbonna ndi, ɓe ndufa ƴiiƴe e tooñe, ɓe mbii: minen ko min rewooɓe Ma tan, ko min sennooɓe yettooɓe Ma, miɗen teddina mawngu Maa e timmal Maa, min ceerataa heen, Alla jaabii ɓe naamnal maɓɓe: Miin Miɗo anndi ko on nganndaa e ñeeñe mawɗe ko ɓe tagiraa, e paandale lomtineede ɓe.
(31) 31- Ngam laɓɓinde teddeengal Baaba Aadama (jkm) Alla anndini mo inɗe geɗe ɗee fof, gila e muumintaaji e joorɗe e tagooje goɗɗe; konngi majje e maanaaji mum, rewi heen O holli ɗe malaykaaji, o wii: kaalanee Min inɗe majji so tawii oɗon ngoonɗi e ko kaaloton ko, wonde onon ɓuri teddude oo tagaaɗo.
(32) 32- Ɓe mbii - e jaɓde ustaare maɓɓe ɓe ndutti ɓural to Alla - miɗen cennu Maa min mawninii Maa Aan jooma amen gaa salaade ñaawoore e sariya Maa, minen alaa ko min nganndi sonaa ko njeɗɗaa min e ganndal, Ko Aan tigi anndi alaa ko wirnoto Maa, ñeeñɗuɗo baɗiroowo geɗe fof ɗo haani e kattanɗe e sariya Maa.
(33) 33- Oon tuma Alla Toowɗo O wii Aadam: anndin ɓe inɗe ɗeen geɗe, nde o anndini ɓe ɗe wano Joomiiko anndiniri mo, Alla wii malaykaaji ɗi: mbela mi haalanaano on: Miin Miɗo anndi ko suuɗii nder asamaanji e lesdi, Miɗo anndi ko ɓannginton e ko cuuɗoton.
(34) 34- Alla Mbo laɓɓina ko O yamiri yo malaykaaji ɗi cujjan Aadam ngam teddinde mo, ɓe njaawi ɓe cujji e ɗoftaare yamiroore Alla, so wonaa Ibilis gonnooɗo e jinneeji, o salii ko Alla yamiri mo sujjude, o mawnikinii dow Aadam, ndeen o wonti e heeferɓe yedduɓe Alla toowɗo O.
(35) 35- Min mbi'i: aan Aadama yaa hoɗoy aljanna aan e cuddiiɗo maa -Hawaa-, ñaamee toon e weltaare kala ɗo muuy-ɗon, kono taa ɓadee kii lekki ki Mi haɗi on ñaamde, si on ngoopii yamiroore njeyete-ɗon ko e tooñooɓe.
(36) 36- Seyɗaane seeraani e soklinde ɓe ŋarɗina, haa o liɓi ɓe e goopol, ɓe ñaami e kiin lekki ki ɓe kaɗanoo, njoɓdi maɓɓe wonndoo ko Alla yaltini ɓe aljanna, Alla wii ɓe kamɓe e seyɗaane o: njippoɗee dow lesdi, ngonon añondirɓe, tabiton toon mbeltoron e moƴƴi gonɗi heen haa kala nde happu mon yonti, darnga daroo.
(37) 37- Aadama jaɓi konngi ɗi Alla haalani mo, o du'ori ɗi, ɗiin ngoni haala Alla: (ɓe mbii joomiraawo amen min tooñii ko'e amen, so A accanaani min njurmo-Ɗaa min maa min njeye e bonnoraaɓe) Aaraf:23. Alla jaɓani mbo tuububuye makko, O accani mo, Joomiraawo ko keewɗo yaafaade jeyaaɓe Makko.
(38) 38- Min mbii ɓe: onon fof njippee aljanna pa'on to lesdi, so nelaaɓe Am ngaddii e mon peewal, kala dewɗo ngal o goonɗini nelaaɓe Am oon dee kulol alanaa mo ñande wattan, ɓe cunotaako e ko yawtiri ɓe to aduna.
(39) 39- So tawii ko ɓeen yedduɓe penni kaawese Amen, kamɓe ngoni yimɓe jayngol ñiiɓooɓe toon.
(40) 40- Onon ɓiɓɓe Isra'il - Annabi Yaakub -ciwtoree mojjereeji Alla ɗi O waɗani on njetton Mo, njokkon humnude aadi Am e mon, goonɗinde Mi e nulaaɓe Am, e gollirde sariyaaji Am ɗi, so on kumnii aadi Am e ko podan-Mi on ko, wano nguurndam mbelɗam e aduna, e njoɓdi moƴƴiri ñande darnga, kulon Mi Miin tan tawa on pirtataa aadi Am o.
(41) 41- Goonɗinee Kur'aana mbo njippin-Mi dow Muhammad (jkm) te ombo hawri e ko woni nder Tawreeta, ko adii nde ngootaagu Alla e annabaagu Muhammad (jkm) wayleede e mayre, ndeento-ɗee wonde adiiɓe yeddude, wotaa mbattitee aayeeje Am ɗe coggu pamaru, kulee tikkere e lette Am ɗe.
(42) 42- Taa njillindiree goonga - mbo Alla jippini dow nulaaɓe Mum- e penaale mon ɗe, wotaa cuuɗee goonga garɗo e defte mon ɗe cifiiɗe Muhammad (jkm) tawa oɗon mbo nganndi oɗon laaɓaa.
(43) 43- Tottiree juulde timminon dosɗe mayre e baɗɗiiɗi e sunnaaji mayre, njaltinee asakal jawle mon ɗe Alla resndi on, njankinanoɗee Alla hawtude e yankinaniiɓe Mo iwde e leñol Muhammadu (jkm).
(44) 44- Holko ɓuri bonde, si oɗon njamira woɓɓe yo ngoonɗu mbaɗa ko moƴƴi, oɗon njejjita ko'e mon, tawa oɗon njannga Tawreeta, oɗon nganndi ko woni heen e yamiroore rewde diine Alla ɗe, e jaɓande nulaaɓe Makko, mbela on mbaawaa naftorde hakkillaaji mon ɗi?!
(45) 45- Mballitoree muñal e juulde fii kala geɗe diine e aduna, ɓattinatnde on faade e Alla, O walla on O reena on O ittana on boneeji, nganndee juulde na saɗti na teddi si wonah e hulooɓe joomiraawo maɓɓe.
(46) 46- Sabu kamɓe ngoni yananaaɓe maa ɓe kawru e Joomiraawo ñande darnga, maa ɓe ndutto e Makko ngam O yoɓa ɓe golleeji maɓɓe.
(47) 47- Onon ɓiɓɓe Annabiijo Alla Yaakuub (Isra'il) ciftoree moƴƴere diine e aduna nde mbaɗan-Mi on, ciftoree wonde Mi ɓurnirii on annabaagal e laamu dow wondiiɓe mon e yonta.
(48) 48- Ndeentoro-ɗee lette ñalaande darnga rewde ko yamiraa e accude ko haɗaa, ndeen ñalaande fittaandu nafataa fittaandu hay huunde, ndu jaɓantaake tefande goɗɗo sonaa e yamiroore Alla, coodtiigu ko heewi fof jaɓetaake, ɓe ngalaa ballo ñande heen, so tawii tefoowo e coodtiigu ballo alah holno daɗirtee!
(49) 49- Onon ɓiɓɓe Isra'il ciftoree nde Min ndanndi on e boneeji yimɓe Fir'awna, ɓe pawii on kala lette, nde ɓe kirsi sukaaɓe mon worɓe haa mbaason heddaade, ɓe ngacca sukaaɓe mon rewɓe ngam ɓe ngollana ɓe, ɓe koyni on, ko jooma mon danndi on boneeji fir'awna e wallidiiɓe mum ngam humpitaade on, mbela joo njetton Mbo.
(50) 50- Ciftoree moƴƴere nde Min mbaɗani on, Min peccani on maayo ngo woni laawol njoorndi ndew-ɗon heen, Min ndanndi on, Min njooli fir'awna e wondiiɓe mum yeeso mon, oɗon ndaarda ɓe gite mon ŋaas.
(51) Ciftoree e ɗiin moƴƴi ko Min podondirnoo e Muusaa jammaaji capanɗe nayi ngam jippinde heen Tawreeta wona fooyre (yaynannde) e peewal, alaa ko mbaɗɗon heen sonaa oɗon ndewa ngaari, baɗal mon ngal ko tooñe mawɗe.
(52) 52- Rewi heen Min ngaccani on ɓaawo nde tuub-ɗon, Min leɓtaani on mbela joo njettiron Alla rewde Mo e ɗoftaade Mo no haaniri.
(53) 53- Ciftoree e ɗii moƴƴi, nde Min ndokki Muusaa (jkm)deftere (Tawreeta) seerndoore hakkunde goonga e fenaande,e hakkunde peewal e majjere haa njiiton goonga jokkon mbo.
(54) 54- Ciftoree e ɗiin moƴƴi, nde Alla ñaawani on accude rewde ngaari ndi, nde Muusaa (jkm) wii on: on tooñii ko'e mon e rewde mon ngaari ndi, tuubee ndutto-ɗon e tagɗo on O, mbarondiron, ɗuum ɓuri e mon jokkude keefeeru caasnoowu jayngol, on mbaɗii ɗuum e ballal Alla, O accani on, sabu ko keewɗo yaafaade jurmotooɗo jeyaaɓe Makko.
(55) 55-Ciftoree nde baabiraaɓe mon ɓee kaaldi e Muusaa e cuusal, ɓe mbii: min ngoonɗintaa ma haa min jiira Alla gite amen ko laaɓi,ndeen jayngol cumowol ɓami on,ngol wari on oɗon ndaarondira.
(56) 56- Rewti heen Min immintini on ɓaawo maayde mon mbela njetton Alla sabu ko O moƴƴi e mon.
(57) 57- Na jeyaa e moƴƴi Amen dow mon, Min neldi duule ɗuwo-ɗon heen nguli naange nde majju-ɗon nde, Min njippini dow mon njuumri welndi, e colli juɗaaɗi, Min mbii on: ñaamee moƴƴi ɗi Min njeɗe on. Yeddugol maɓɓe alaa ko ustataa Min, kono ko ko'e maɓɓe ɓe tooñi, ɓe ustoraa baraaji lette ngoodana ɓe.
(58) 58-Ciftoree e neemaaji Alla dow mon,nde Min mbii on:naatee ndee saare (Baytil Mukaddas),ñaamee toon belɗi ceniiɗi e kala nokku ɗo mbela-ɗon, so oɗon naata damal ngal tugganon Alla tiiɗe,toro-ɗon Alla mbi'on: Joomi amen momtan min bakkatuuji amen;Min njaɓana on,maa Min ɓeydan moƴƴinɓe golle maɓɓe ɓee baraaji.
(59) 59- Ɓeen tooñɓe mbattiti konngol tanaa ngol ɓe mbi'anoo, ɓe naatiri ladgol, ɓe mbi*i: gabbel nder leebol sabu jalkitde yamiroore Alla toowɗo O; njoɓdi tooñooɓe ɓe ko Alla njippini dow maɓɓe lette sabu yaltugol maɓɓe keerol sariya e luutndaade yamiroore.
(60) 60- Ciftoree moƴƴi Alla dow mon nde majju-ɗon nde, wemmbere bonnde heɓi on, ndeen Muusaa (jkm) toranii on Joomiraawo O yarna on; Min njamiri mo fiyirde haayre nde sawru makko; nde o fiynoo nde tan gite ndiyam sappo e ɗiɗi puccitii tolnondir e limoore leññi mon ɗi, ndiyam suppitii heen, Min mbii on: ñaamee njaron e njeɗu ngu Alla addani on te on tampanaani ɗum, taa mbaɗee bonannde e leydi hee.
(61) 61-Ciftoree nde njeddu-ɗon moƴƴere Jooma mon,kaaɓ-ɗon mbii-ɗon Muusaa:min muñataa e ñaamdu wooturu,torano amen Jooma maa O yaltinana min ñaandu iwde e puɗi lesdi,gila e haako e kecciɗɗi mayri haa e buudi e gabbe e ñebbe e basalle mayri;Muusaa (jkm) wii e waasde weleede ɗaɓɓal mon: on mbattitat ko ɓuri jaasde ɗum ko okka-ɗon,oɗon keɓannoo ɗum ko aldaa e tampere-: njippee e ndi leydi faade e wooto e gure ɗe, maa on taw toon ko toriɗon ko,nde ɓe ndewi belaaɗe maɓɓe ɓe calii ko Alla suɓanii ɓe,ɓe keddodi e hoyre e baasal e ɓittere,ɓe nduttii e tikkire Alla; sabu salaade ɓe diine Makko,e yeddu- de ɓe aayeeji Makko,e tooñe ko ɓe mbannoo annabaaɓe Makko, ɗuum fof addi ɗum ko woopde ɓe Alla e ko ɓe njawtatno keeri Makko.
(62) 62- Ɓeen goonɗinɓe e ngol leñol, e ɓeen goonɗin ɓe e leññi jawtuɗi ko adii nuleede Muhammadu (jkm) gila e yahuudu en e nasaara en e Saa'iba en - ɓeen ngoni rewɓe e yoga e annabaaɓe ɓe keɓi goonɗinde Alla e ñalaande watindiine- ɓeen na njogii mbarjaari to Jooma maɓɓe, ɓe kulanaaka ñande wattan, ɓe cunotaako e ko yawtiri ɓe to aduna.
(63) 63-Ciftoree aadi tiiɗɗo mbo Min keɓi e mon,wano goonɗinde Alla e nulaaɓe Mum,Min ɓamti haayre nde dow mon ngam hulɓinde on e reentinde on woppude gollirde aadi o,Min njamiri on njogoron Tawreeta nde Alla jippini e mon e soobee e tiiɗnaare, ko aldaa e aamre,ndeenee ko woni e mayre tesko-ɗon nde;na waawi ndaɗon lette Alla.
(64) 64- Alaa ko mbaɗɗon sinaa oɗon njedda oɗon ngoopa ɓaawo nde aadi ƴettaa e mon, so wonaano ɓural ko Alla accani on, e jaɓde tuububuye mon, maa on ngon bonnoraaɓe sabu ngool salagol e ngool goopol.
(65) 65- On nganndii e yananeede kabaaru ɓeen ardiiɓe mon, nde ɓe ngoopiri awde (liɗɗi) ñande hoore-biir nde ɓe kaɗanoo awde e mayre, ɓe taarori ɗum e wertude saño ngo ado hoore-biir, ɓe njaltini liɗɗi ɗi ñande dewo, ɓee woopooɓe Alla waɗti ɓe baaɗi gañaaɗi woni lette maɓɓe sabu goopol maɓɓe.
(66) 66- Min mbaɗi ndee saare tooñooɓe woni maanditorde wonande ca'e taariiɗe nde, e aroyooɓe caggal maɓɓe; haa ɓe ndeentoo waɗde bano maɓɓe, Min mbaɗi ɗuum wona teskorde hulooɓe lette ɗe Alla fawata taccooɓe keeri Makko.
(67) 67- Ciftoree fillayeeji adiiɓe on, ko waɗnoo hakkunde maɓɓe e Muusaa (jkm), nde o haalani ɓe yamiroore Alla yo ɓe kirsu nagge e na'i ɗin, ɓe njaawaani jaɓde, ɓe mbii: mbela a yiɗ jalkitde min! Muusaa wii: miɗo moolii Alla nde mi jeyetee e fenanooɓe Alla, e jalkitooɓe yimɓe.
(68) 68- Ɓe mbii Muusaa: torano min joom maa haa O laɓɓinana min mbaadi nagge nge O yamiri min yo hirse, o wii ɓe: Alla dee wii: ko nagge nge wonaa ŋakewe (nayewe) nge wonaa ñalel, kono ko hakindiinge, njaawee mbaɗee yamiroore jooma mon.
(69) 69- Ɓe njokki jeddi e sanndolinde maɓɓe, ɓe mbii Muusaa (jkm): torano min joom maa haa O laɓɓinana min ngoobo (mbaadi) magge, Muusaa wii ɓe: Alla dee wii: ko nagge oole sanne, kala daarɗo nge weltoroo.
(70) 70- Ɓe ndoonii e sanndolinde, ɓe mbii: torano min jooma maa haa O ɓeyda laɓɓinande min sifaaji magge; sabu na'i baaɗi noon na keewi, min mbaawaani seerndude ɗi. Ɓe teentini wonde -si Alla jaɓii- maa ɓe njiitu nagge ɗaɓɓaange yo hirse nge.
(71) 71- Muusaa wii ɓe: Alla dey wii: ko nagge nge eeltanaaka goole ndema, wonaa kadi yarnude lesdi, ko nge hisnge e ustaare, nge alaa ngoobu sinaa oolu, ndeen noon ɓe mbii: jooni dey a addii sifa laaɓɗo tinndinoowo nagge nge tigi, ɓe kirsi nge ɓaawo nde ɓe ɗeɓi waasde hirsude nge sabu jeddi e sanndolinde.
(72) 72- Ciftoree nde mbar-ɗon gooto e mon, ngon-ɗon e tuumondirde, gooto kala na laɓɓina hoore mum na tuuma goɗɗo oon, oɗon pooɗondira, ko Alla tigi yaltinta ko cooɗanno-ɗon e warde mon oon mbo wi'aani waɗaani.
(73) 73- Min mbii ɓe: piyindiree baraaɗo o e nagge nge njamira-ɗon yo on kirsu; ndeen Alla ɗiftina mo Oanndina barɗo o! ɓe mbaɗi noon, o haali barɗo mo o. Nii no Alla ɗiftiniri oo maayɗo ko noon O ɗiftinirta maayɓe ñande darnga, O holla on maandeeji laɓɓinooji baawal Makko, na waawi kakkilanon ɗum ngoonɗino tigi Alla Toowɗo O.
(74) 74- Rewi heen ko ɓerɗe maɓɓe njoori ɓaawo oo waaju laaɓtuɗo e ɗee kaawase ɓannguɗe, haa ɓerɗe ɗe mba'i no kaaƴe, maa ɓuri ɗum yoorde; ɗe ngonko majje waylotaako pooma, kaaƴe noon na mbaylitoo, kaaƴe na woodi jaltinooje ndiyam, yimɓe e muumuntaaji naftora heen, no woodi kadi jowtotooɗe njana sabu hulde Alla, ɓerɗe mon ɗe mba'aani noon, Alla noon yeebotaako golle mon, Omo humpitii ɗe, O yoɓa on ɗe.
(75) 75- Mbela oɗon njoortii - onon goonɗinɓe ɓe - wonde Yahuud en maa ngoonɗin ɓe jaɓana on?! ɓaawo nde nganndu-ɗon goonga gonal e sanndolinde maɓɓe! goonga tigi, na woodnoo fedde e annduɓe maɓɓe nannooɓe haala Alla jippinaaka dow maɓɓe e Tawreeta; ɓe mbayla konngi e maanaaji mayre ɓaawo nde ɓe paami ɓe nganndi ɗi, tawa eɓe nganndi mawneeki bonannde maɓɓe.
(76) 76- Na jeyaa e lootondirɗi yahuud en e peeje maɓɓe bonɗe, yoga e maɓɓe so kawrii e goonɗinɓe ɓe mbi'a ɓe min jaɓii Annabi Muhammadu (jkm) e sellugol nelal Makko ko ɗuum tigi Tawreeta seedii, kono tan si ɓe njeewdii hakkunde mum en ɓe ngona e felondirde, sabu juulɓe ɓee na pawa e maɓɓe hujja ko ɓe njaɓi goonɗugol Annabaagu ngu.
(77) 77- Ɓee yahudeeɓe ɓe njokki ngol laawol ñiŋangol, na wayno ɓe nganndaa wonde Alla Mo anndi ko ɓe cuuɗata e ko ɓe peññinta e konngi e baɗe maɓɓe, maa O feññinan ɗum jeyaaɓe Makko O weeja ɓe.
(78) 78- Na woodi fedde e yahud en alaa ko ɓe nganndi e Tawreeta sonaa janngugol, ɓe nganndaa ko nde tinndini, alaa ko ɓe keɓi e mawɓe maɓɓe sonaa penaale, ɓe cikki ko ɗuum woni Tawreeta nde Alla jippini nde.
(79) 79- Halkaare e lette bonɗe na padi ɓeen winndooɓe deftere e juuɗe maɓɓe ɓe mbi'a - fenaande-: Ɗum ko to Alla iwri; ɓe coodtira goonga e rewde peewal coggu aduna hoyngu, wano jawdi e koongu, ko halkaare e lette muusɗe woodani ɓe sabu fenande Alla ko ɓe mbinndiri juuɗe maɓɓe, bone woodanii ɓe e jawdi e koongu ko ɓe paggitii heen.
(80) 80- Ɓe mbii - fenaande e mawnikinaare -: jayngol memataa min, min naatataa e maggol sonaa balɗe seeɗa, O wii - Aan Annabi - yo A wii ɓee yimɓe: mbela on keɓanii ɗum fodoore iwde e Alla? So tawii on keɓii ɗuum; Alla dey firtataa aadi, wolla ngon-ɗon ko e fenande Alla, oɗon kaala ko on nganndaa.
(81) 81- Wonaa no ɓee yimɓe cikkiri; Alla dey lettata ko kala baɗɗo bonannda keefeeru, bakkatuuji makko taarorii mo bannge fof, O yoɓira ɓe naatde jayngol, ɓe ñiiɓa toon pooma.
(82) 82- Ɓeen goonɗinɓe Alla e Nulaaɗo Makko, ɓe ngolli golle moƴƴe, baraaji maɓɓe to Alla ko naatde aljanna ɓe ñiiɓa toon pooma.
(83) 83- Ciftoree - onon ɓiɓɓe Isra'iil - aadi celluɗo mbo Min ɓami e mon, nde ngoottinton Alla, alaa mbo ndenndinton e Makko, moƴƴon e jiknaaɓe e jiidaaɓe e waayɗuɓe (yatiim en) e miskineeɓe e haajorɓe ballal, e nde kaalanton yimɓe ɓe haala moƴƴa, e yamirde ko moƴƴi e haɗirde ko boni, tawa on caɗtinaani, tottiron ñiiɓnon juulde no yamiraa nii haa timma, totton asakal ngal haanduɓe heen e ɓerɗe laaɓɗe, alaa ko mbaɗɗon sonaa luutndi-ɗon cali-ɗon timminde aadi o.
(84) 84- Ciftoree aadi tabitɗo mbo Min ɓami e mon nder Tawreeta, harminde rufondirde ƴiiƴe, e harminde goɗɗo yaltina goɗɗo galle, rewi heen on njaɓii aadi mbo Min ɓami e mon, te oɗon ceedii sellugol aadi o.
(85) 85- Rewi heen, oɗon luutndoo aadi o; oɗon mbarondira, oɗon njaltina sete e mon iwde e galleeji maɓɓe, oɗon mballinoo añɓe e waɗde tooñe, so añɓe ɓee ndahii ɓe ngaddii ɓe e mon ngonon e soodtude ɓe, ɗuum fof noon na harmi e mon, holno ngoonɗinirton yoga e Tawreeta: soodtugol dahaaɓe, njeddon kadi yoga e ko woni e mayre: reende pittaali e haɗde yaltinde yimɓe iwde e galleeji maɓɓe? Baɗoowo ɗuum alaa njuɓdi sonaa koyeera e nguurndam aduna, to laakara o fawetee ko lette ɓurɗe muusde, Alla noon yebotaako ko ngolloton, Kanko Omo humpitii ɗum, maa O yuɓu on ɗum.
(86) 86- Ko ɓeen ngoni soodirɓe laakara nguurndam aduna (ɓe cuɓii aduna) ɓurnude ko gasata dow ko heddotoo, ɓe koynantaake lette Laakara, ɓe ngalaa ballo ñande heen.
(87) 87- Goonga tigi, Min okkii Muusaa Tawreeta, Min ndewni heen nulaaɓe ɓaawo makko, noon kadi Min okkii Iisaa ɓii Maryam maandeeji ɓannguɗi laɓɓinooji goonɗude mo, wano wuurtinde maayɓe, e sellinde bempiloowo (mbo yi'ataa jamma) e ñawu daneyel, Min cemmbiniri mo Malayka Jibriil (jwm) mbela -onon ɓiɓɓe Isra'il- kala nde nulaaɗo Alla addi e mon ko yahdaani e belaaɗe mon calo-ɗon goonga o, mawnikino-ɗon ɓurno-ɗon nulaaɓe Alla ɓe, yoga heen njeddon ɓe woɓɓe heen mbaron ɓe.
(88) 88- Hujja Yahuud en waasde jokkude ɓe Mahammade (jkm) ko wiide ɓe: ɓerɗe amen ɗe ko muuraaɗe, ko kaalataa ko alaa ko naatata e majje, te ɗe paamataa ɗum, wonaa no ɓe cikkiri, accu tan Alla yaltinii ɓe yurmeende Makko sabu keefeeru maɓɓe, alaa ko ɓe ngoonɗini si wonaa seeɗa e ko Alla jippini.
(89) 89- Nde Alla addi e maɓɓe Kur'aan Teddunde nde, ende hawri e lasli celluɗi gonɗi e Tawreeta e Injjil, tawii ko adii jippagol mayre eɓe mbi'annoo: maa min poolu heeferɓe ɓe, min udditanee so annabi nulaama min ngoonɗina mo min ndewa mo, nde Kur'aan o e Muhammadu (jkm) ngari e maɓɓe, no ɓe nganndiri ɗum e goonga; ndeen ɓe njeddi, huɗoore Alla yo won e dow heeferɓe yedduɓe Alla e nulaaɗo Makko.
(90) 90- Bone wonii e ko ɓe coodiri ko'e maɓɓe (mbarjaari) ɓe njeddi ko Alla jippini ɓe penni Nullaɓe Makko, ɗum woni tooñe e ngañgu sabu jippineede Annabaagal e Kur'aana o dow Muhammadu (jkm), e sabaabu ko ɓe ngadii waylitde e Tawreeta. Lette koynooje ñande darnga na woodani ɓeen yedduɓe annabaagu Muhammadu (jkm).
(91) 91- So tawii Ɓee Yahuudɓe mbi'aama: goonɗinee goonga e peewal ko Alla jippini dow Nulaaɗo Makko, ɓe mbi'a: miɗen ngoonɗini ko jippinaa dow annabaaɓe amen, ɓe njedda ko jippinaa dow Muhammadu (jkm), tawa noon ko oo Kur'aan woni goonga jahduɗo e ko ɓe njogii ko, tawno ɓe ngoonɗinii ko jippinaa e maɓɓe maa ɓe ngoonɗin Kur'aana o. Wii ɓe -Aan annabi-: ko waɗi oɗon mbarannoo Annabaaɓe Alla ɓe so tawno oɗon ngoonɗini goonga garɗo e mon o?!
(92) 92- Goonga tigi Nulaaɗo mon Muusaa (Jkm) addanii on maandeeji laaɓɗi tinndinooji goonɗugol makko; ɓaawo ɗuum oɗon ndewa ngaari ndi caggal nde Muusaa yahi nootoyaade joomum, onon ko on tooñooɓe oɗon ndenndina Alla e goɗɗo, te ko Kanko tan haandi e reweede.
(93) 93- Ciftoree nde Min ɓami e mon aadi teentuɗo njokkon Muusaa kisal won e makko, e jaɓde ko o addi iwde e Alla, Min ɓamti dow mon fello ngo ngam hulɓinde on, Min mbii on: njogoree Tawreeta nde Min ngaddani on nde e soobee e tiiɗnaare, nanee njaɓon ɗofto-ɗon, si ɗuum alaa Min liɓa fello ngo dow mooɗon, mbii-ɗon: min nanirii noppi amen min ngoopiri golle amen, rewde ngaari ndi debbi e ɓerɗe maɓɓe sabu yeddugol maɓɓe. Yo a wii ɓe - Aan Annabi-: bone wonii e ɗum ko goonɗingol mon yamiri on keefeeru, so tawii oɗon ngoonɗini; sabu keefeeru yahdataa e goonɗinal goonga.
(94) 94- Aan Annabiijo, yo A wii ɓe: onon yahuud en so tawii oɗon njogii aljanna to laakara tawa alaa goɗɗo naatoowo toon tanaa mon; njiɗee maayde ɗaɓɓon nde; mbela keɓon ɗum ko yaawi, poofto-ɗon e tampere nguurndam aduna, so tawii oɗon ngoonɗini ndee noddoore mon.
(95) 95- Ɓe njiɗataa maayde pooma; sabu jeddi Alla ɗi ɓe ngardini e nguurndam maɓɓe, e fennude Nulaaɓe Makko, e waylude defte maɓɓe, Alla Mo humpitii tooñooɓe e maɓɓe, maa O yoɓu gooto kala e golle mum.
(96) 96-Maa a taw -Aan Annabiijo -Yahuud en ngoni ɓurɓe reerɗude e nguurndam,hay so ɗam wonii koyɗam,ɓuri reerɗude kadi ɓeen renndinɓe e Alla ɓe goonɗinaani ummital e hiiseede,hay so ɓe ngonii yimɓe deftere,gooto e maɓɓe na yiɗa wuurde duuɓi ujunere, o woɗɗataa lette Alla kala no nguurndam makko juutiri, Alla tigi Mo ƴellitii e golleeji maɓɓe,alaa ko suuɗantoo Mo heen,maa O yoɓ ɓe ɗe.
(97) 97- Wii - Aan Annabiijo - ɓeen Yuhuud en wiiɓe: "wonde Jibriil ko gaño amen e malaykaaɓe ɓe": Oon gañɗo Jibriin yo anndu ko e makko Kur'aan on jippori maa e yamiroore Alla, nde goonɗini defte Alla gadiiɗe ɗe; wano Tawreeta e Injiila, o woni tinndinoowo moƴƴere, beltiniroowo goonɗinɓe ko Alla resani ɓe e moƴƴereeji, gañɗo jooma ɗii sifaaji e golle oon jeyaa ko e majjuɓe.
(98) 98- Ɓeen añɓe Alla e nulaaɓe Mum, ɓe ngañi malaykaaɓe ɗiɗo ɓaditiiɓe Alla: Jibriil e Mika'iil; ko Alla woni gaño heeferɓe, te kala mbo Alla woni gaño mum o heɓii perte mawnde.
(99) 99- Goonga tigi, Min njippinii e Maa - Aan Annabiijo - maandeeji tinndinooji goonɗinal Maaɗa e annabaagal e wahyu ko ngaddu-ɗaa, no ɗum laaɓiri alaa jeddoowo ɗum sonaa yaltuɓe diine Alla o.
(100) 100- Na jeyaa e malkiseede Yahuud en, kala nde ɓe ɓami aadi - wano goonɗinde ko Tawreeta tinndini e annabaagal Muhammadu (jkm) - wooda e maɓɓe firtuɓe oon aadi, nganndee ko ɓuri heewde e ɓee Yahuudeeɓe goonɗintaa ko Alla jippini; sabu goonɗingol na ɗaɓɓi timminde aadi.
(101) 101- Nde Muhammadu (jkm) nelaaɗo iwde e Alla ari e maɓɓe, tawii sifa makko arii nder Tawreeta, sete e maɓɓe ɗuurnii ndeen tinndinoore, ɓe calii wondeede ɗum, ɓe mba'i no majjuɗo mbo waawataa naftorde goonga e peewal gonngal heen, o faaletaake (wondetaake) ɗum.
(102) 102- Nde ɓe ngoppi diine Alla o ɓe njokki penaale ɗe seyɗaneeji kaalata e laamu Annabiijo Alla Suleymaan kisal won e makko, ɗi cikki (numi) ko mbilewu o tabintiniri laamu makko, Suleymaan yeddiraani mbilewu - wano yahuud en cikkiri - kono seyɗaneeji kam njeddii nde ɓe ngonnoo e jannginde yimɓe ɓee mbilewu jippinanoongu dow malaykaaɓe ɗiɗo ɓe: Haaruut e Maaruut, to saare Baabel, Iraak, ngam humpitaade e ñoolde yimɓe ɓe, kala nde malaykaaɓe ɓe nganndini goɗɗo mbilewu ɓe ndeentina mo laɓɓinana mo: minen ko min humpittooɓe yimɓe ɓe, janngude ma mbilewu taa waɗe njeddaa, waɗi e maɓɓe njanngi mbelewu seerndoowu gorko e debbo mum, aawa ngañngu hakkunde maɓɓe, ɓeen mbileeɓe mbaawaa lorrude hay gooto sonaa e beleeɗe Alla, ɓe njannga ko lorrata ɓe tawa nafataa ɓe, ɓeen yahudeeɓe nganndii wonde kala mbo lomtini deftere Alla nde mbilewu o maletaake ñande laakara, bone woodanii ɓe e ko ɓe lomtini sariya Alla o mbilewu, so tawiino ɓe nganndi ɗum nafataa ɓe mbaɗataano ɗee golle bonɗe e majjere ɓanngunde.
(103) Tawno yahuud en ngoonɗinii Alla e goonga, ɓe kuliri Mo rewde Mo, ɓe ngoppi woopde Mo; ndeen barke Alla ɓurata moƴƴande ɓe e ko ɓe ngoni ko, tawno eɓe nganndi ko nafata ɓe.
(104) 104- Alla Toowɗo O Mbo tinndina goonɗinɓe ɓee suɓaade konngi moƴƴi, O wii ɓe: onon goonɗinɓe taa mbi'ee konngol: {aynu min}; woni: aynu geɗe amen; sabu yahuud en na mbi'a noon Annabiijo (jkm) tawa ɓe paandii heen ko maanaa bonɗo, woni ɓurtere, Alla haɗi ngol konngol ngam sukkude ngal damal, O yamiri jeyaaɓe Makko ɓe yo mbi'at: {habba min}; woni: muñan min haa min paama ko kaalataa ko, ngol konngol na adda maanaa o tigi. Yedduɓe Alla ɓe lette muusɗe na ngoodani ɓe.
(105) 105- Yedduɓe ɓee - foti ko yimɓe deftere wolla ko renndinɓe e Alla - njiɗataa jooma mon jippinana on hay moƴƴere, foti ko seeɗa maa ko heewi, Alla e yurmeende Makko heerori waɗande annabaagu e wahyu e goonɗingol mbo O welaa e jeyaaɓe Makko, Kanko woni Joom ɓural mawngal, alaa ko tagaaɗo dañata sonaa iwa e Makko, ko e ɓural Makko O neliri Nulaaɗo o, O jippini deftere nde.
(106) 106- Alla Toowɗo O laɓɓini wonde kala nde itti ñaawoore Aaye nder Kur'aana, maa so O momtii wowlaandu aaye o haa yimɓe njejjiti mbo, ndeen O adda ko ɓuri nafoore, foti yaawii maa leelii, wolla ko nanndi e mum, ɗuum noon wonata ko e ganndal e ñeeñal Makko, Aan -Annabiijo- Aɗa anndi Alla Mbo hattani kala huunde, O waɗa ko O welaa, O ñaawa ko O yiɗi.
(107) 107- A anndii - Aan Annabiijo - wonde Alla woni Jooma asamanji e lesdi, Omo ñaawa ko O welaa, O yamira jeyaaɓe Makko ko O muuyi, O haɗa ɓe ko O welaaka, O lelna e sariya ko O welaa, O itta ko O welaa, on ngalaa ballo jogotooɗo geɗe mon sonaa Alla, wonaa kadi ballo deenoowo on gaa bone, ko Alla tan woni baawɗo kattanɗo ɗuum fof.
(108) 108- Onon goonɗinɓe on potaani naamnaade nelaaɗo mon o -naamnal salagol- wano yimɓe Muusaa naamnornoo annabi maɓɓe o ko yawti; ɓe mbii: {hollu min Alla ko laaɓi} [Nisaa"i: 153], kala lomtinirɗo goonɗingol keefeeru tawa o majjii laawol pooccingol ngol.
(109) 109- Ɓaawo goonɗingol mon, heewɓe e yahudeeɓe e nasaara en njiɗiino nawtude on e keefeeru wano ndewiranno-ɗon pankareeji, sabu ngañgu maɓɓe, ɗuum ɓe njelii ɓaawo nde ɓe laaɓaa wonde ko Annabiijo addi iwde e Alla ko goonga, ngaccee -onon goonɗinɓe- golleeji maɓɓe ɗi, ɗuurnee majjere maɓɓe e bone maɓɓe, haa ñaawoore Alla yana e maɓɓe, yamiroore e ñaawoore Alla arii, yedduɓe ɓe okkano suɓaade Lislaam maa ɓe njoɓa Jijya wolla hare- Alla Mbo hattani kala huunde, O ronkantaa ɓe.
(110) 110- Ñiiɓnee e timminde jookli juulde e baɗɗiiɗi e sunnaaji mayre, tottee asakal jawle mon faade e haanduɓe heen, kala golle moƴƴe ɗe mbaɗan-ɗon ko'e mon ado maayde mon, maa on keɓ mbarjaari joom mon ñande darnga, Alla noon Ko ji'oowo golle mon, O yoɓa gooto kala ko gollunoo.
(111) 111- Fedde e yahuud en e nasaara en mbii: Aljanna ko kamɓe keerori ɗum, yahuud en mbii: alaa naatoowo toon sonaa yay huudeejo, nasaara en mbii: alaa naatoowo toon sonaa nasaraajo, ɗuum woni yelaaji e miijooji maɓɓe bonɗi, yo A ruttu e maɓɓe mbi'aa -Aan Annabi -: ngaddee tinndinoore ko cikkoton ko, so tawii oɗon ngoonɗi e nodditoore mon nde.
(112) 112- Sellii wonde naatoowo Aljanna woni laaɓanɗo Alla faati e Makko, oon woni kadi moƴƴinirɗo dewe makko jokkude ko nulaaɗo addi, kala fedde nde o jeyaa ko oon woni naatoowo Aljanna, o heɓa mbarjaari joom mum, ɓe kulataa ko fadi ɓe laakara, ɓe cunotaako e ko yawtiri ɓe aduna. Ɓaawo garal annabiijo Muhammadu (jkm) ɗiin sifaaji ngoodaani sonaa e juulɓe.
(113) 113- Yahuud en mbii: nasaara en ngonaani e diine celluɗe, nasaara en mbii: yahuud en ngonaani e diine celluɗe, kamɓe fof noon eɓe njannga defte ɗe Alla jippini e maɓɓe, eɗe coomi yamiroore goonɗinde Annabaaɓe ɓe fof, golle maɓɓe nanndi, ɗum ko konngol ɓeen heeferɓe ɓe nganndaa; nde ɓe penni nulaaɓe ɓe e defte jippinaaɗe e maɓɓe fof, ɗuum waɗi maa Alla ñaaw hakkunde luuruɓe ɓe fof ñande darnga, e ñaawoore Makko nuunɗunde: alaa ko danndata sonaa goonɗingol kala ko Alla Toowɗo o jippini.
(114) 114- Alaa ɓurɗo bonde tooñe oon kaɗɗo yo innde Alla jante e juulirɗe Makko, o haɗi heen juulde e jantaade e janngude Kur'aana, o daranii yirbinde e bonnude ɗe, ɓeen yahooɓe e bonnude ɗe ɓe kaanaani naatde e juulirɗe Alla ɗe sonaa ɓe kulɓinee ɓerɗe maɓɓe ɗenƴoo; sabu keefeeru maɓɓe, eɓe keɓa koyeera e aduna, eɓe keɓa lette mawɗe to wattannde sabu ko ɓe kaɗi yimɓe ɓee juulirɗe Alla ɗe.
(115) 115- Ko Alla jeyi laamu fuɗnaange e hirnaange e hakkunde majji, O yamira jeyaaɓe Makko ko O muuyi, nganndee kala ɗo kuccit-ɗon oɗon tawa toon Alla Toowɗo O, yamirde on huccitde Baytil Magdas wolla Kaaba ka, maa so on ngoopii Kibla o, wolla huccitgol toon saɗanii on; taa ɗum ɓittin on; sabu banngeeji ɗi fof ko Alla ngoodani, Alla ko jaajɗo yurmeende e huynangol Makko na huufi tagoore nde, gannduɗo muuyaaɗe e golle maɓɓe.
(116) 116- Ɓe mbii (yahud en e nasaara en): Alla jogitiima ɓiɗɗo! senaande woodani Mo, Kanko Mbo yondinii gaa tagoore Makko, jogittooɗo ɓiɗɗo ko hatojinɗo heen, accu dey Kanko Mo senaande woodani jeyi kala ko woni e asamaanji e lesdi, tagooje ɗee fof ko jeyal Makko, ko ɗoftaniiɗe Mo, Ombo firlita ɗe no O muuyiri.
(117) 117- Alla -senaande woodani Mo- woni puɗɗuɗo asamanji e lesdi e kala ko woni e majji,nanndo mum meeɗaa wonde, so O ñaawii huunnde nde O muuyi O wi'ata tan ko: {won} nde wona no Alla muuyiri, alaa duttoowo yamiroore e ñaawoore Makko.
(118) 118- Ɓeen ɓe nganndaa - yimɓe deftere e heeferɓe saliiɓe goonga- mbii: ko waɗi Alla haaldataa e amen ko aldah heeda, maa O addana min maande heeriinde? wano ngol konngol leƴƴi jedduɗi nelaaɓe maɓɓe kaalnoo, hay so yontaaji e nokkeeli maɓɓe na ceerti, ɓerɗe maɓɓe nanndi, Min laɓɓinanii yimɓe yananaaɓe ɓe aayeeje goonga, ɓe cikkittaako.
(119) 119- Minen Min nelirii ma -Aan Annabiijo - diine goonga ɗe ngalaa sikke; mbeltiniraa goonɗinɓe ɓe aljanna, njeertiniraa yedduɓe ɓe jayngol, alaa ko waɗɗi maa sonaa yottinaandu laaɓndu, Alla ñamataa ma fii yimɓe jayngol (jahannama) ɓe goonɗinaani ma.
(120) Alla Mbo haalda e Annabi Makko Hombo wasiyo Homo reentini e wiide mo:yahuud en mbeletaake ma wonaa kadi nasaara en haa nde ngoppu ɗaa Lislaam o,njokkaa ko ɓe ngoni e mum,so a waɗii ɗum maa gooto e jokkuɓe ma, ɓaawo nde goonga laaɓɗo aran maa, a heɓataa ballal e faabu Alla, ɗum jeyaa ko e ɓannginde hulɓinagol woppude goonga e jokkude yimɓe pankare.
(121) 121- Kur'aana tedduɗo o na haala fii fedde e yimɓe deftere, eɓe ngollira defte jippinaaɗe ɗe ɓe njogii, ɓe njokka ɗe no haaniri, eɓe tawa e majje maandeeji tinndinooji nuunɗugol Annabiijo Muhammadu (jkm), ɗuum waɗi ɓe njaawi goonɗinde mo, na woodi fedde wonnde dooniinde e keefeeru, ndeen ɓe bonnoraa.
(122) 122- Onon ɓiɓɓe Isra'iil, ciftoree ɓural Am -diine e aduna - ngal Mi waɗani on, ciftoree wonde Mi ɓurnirii on yimɓe yonta mon annabaagal e laamu.
(123) 123- Mbaɗee heedo reentaade hakkunde mon e lette ñande darnga; e jokkude yamirooje Alla e reentaade kaɗaaɗi Mum, sabu na ndeen ñalaande hay neɗɗo gooto naftaa goɗɗo hay huunde, ɓe njaɓantaake coodtiigu no foti fof, gooto no waawi fotde fof tefantaa ɓe, ɓe galaa ballo tanaa Alla.
(124) 124- Siftor nde Alla humpitii Ibrahiima (km) e ko O yamiri mo e ñaawooje e baɗɗiiɗi, o waɗi ɗe haa hiɓɓi, Alla wi'i annabi Makko Ibrahiim: Mi waɗat ma ñemmbeteeɗo yimɓe, eɓe nanndinoroo golle e jikkuuji maa, Ibrahiim wi'i: Aan jooma am waɗ noon e leñol am ardotooɓe ñemmbeteeɓe, Alla wi'i e jaabaade mo: tooñooɓe e leñol maa keɓataa fodoore Am waɗeede ardotooɓe diine.
(125) 125- Siftor nde Alla waɗi suudu teddundu ndu woni ruttorde yimɓe, ɓerɗe maɓɓe kaɓɓondiri e mayru, kala nde ɓe mbayri ndu ɓe nduttoo e mayru, O waɗi ndu hoolaare maɓɓe, ɓe tooñetaake nder mayru, O wi'i yimɓe ɓe: njogitoɗee haayre nde - nde Ibrahiima darotonoo e mum nde o mahannoo Kaaba ka- nokku juulde. Min tinndini Ibrahiima e ɓiɗɗo makko Ismaa'iil yo ɓe laɓɓin tuundi e sanamji suudu ndu ngam rewooɓe e taarotooɓe e ufnotooɓe (lismitiiɓe) e juulooɓe.
(126) 126- Siftor - Aan Annabiijo - nde Ibrahiima torotoo joom mum, o wi'i: Joom am waɗ Makka leydi hoolniindi, hay gooto tooñetaake toon, njeɗaa yimɓe mayri ɓiɓɓe lekɗe, ɗum wona njeɗu heeraniingu goonɗinɓe Ma e ñalaande wattan, Alla wi'i: kala jedduɗo e maɓɓe maa Mi weltinir mo njeɗu aduna o neemoo seeɗa, ɓaawo ɗuum to laakara Mi nawa mo e lette jayngol, ko e battane bonɗe o ruttotoo ñande darnga.
(127) 127- Siftor - Aan annabiijo - nde Ibrahiim e Ismaa'iil ngoni e ɓamtude ndaɗɗudi Kaaba ka, eɓe kaala - e yankinaare - Jooma amen jaɓan min golle amen, wano mahde nduu suudu, ko Aan woni jaɓoowo du'aaji amen, gannduɗo enniyaaji e golle amen.
(128) 128- Joomiraawo amen waɗ min ɗoftiiɓe yamiroore Maa, ɗigganɓe Ma, min ndenndintaa e Maa hay gooto, yo A waɗ leñol amen ɗoftiiɓe Ma, nganndinaa min no rewde Ma foti wonirde, njaafo-Ɗaa min bonɗi amen e ŋakkinde amen ɗoftaade Ma, ko Aan woni Jaafotooɗo jurmotooɗo jeyaaɓe Maa tuubooɓe.
(129) 129- Aan Joomiraawo amen waɗ e maɓɓe nulaaɗo iwde e ɓesngu Ismaa'iil, o janngina ɓe aayeeje ɗe njippin-Ɗaa e maɓɓe, o janngina ɓe Kur'aana e Sunna, o laɓɓina ɓe e sirku e ñiŋaaɗi; ko Aan tigi woni jooma semmbe pooloowo, Ñeeñɗuɗo e golle e ñaawooje Maa.
(130) 130- Alaa fof gaccoowo diine Ibrahiima (km), faade e diine goɗɗe, sonaa ɗaaynuɗo fittaandu mum, o acci goonga o fa'i e majjere, Min cuɓiima mo nelaaɗo e beldiijo ga aduna, to laakara o jeyee he ɓeen moƴƴuɓe tottirɓe ko Alla waɗɗini dow maɓɓe, ɓe keɓi tolnooji ɓurɗi toowde.
(131) 131- Alla suɓiima mo sabu ko o yaawi naatde e Lisaam, nde Jooma makko wi'i mo: laɓɓinan Am dewe, njankinano-ɗaa Kam e ɗoftaare, o jaabii Jooma makko: mi jebbiliima e Tagɗo jeyaaɓe yeɗi ɓe, pewjoowo geɗe maɓɓe.
(132) 132- Ibrahiima tinndini ɓiɓɓe makko ngol konngol: {mi jebbiliima e jooma binnde ɗe}, ko noon kadi Yaakuuba tinndiniri ɓiɓɓe makko; ɓe noddi ɓiɓɓe maɓɓe: Alla dey suɓaniima on diine Lislaam, nanngito-ɗee heen haa maayde tawa on heen, oɗon njaɓana Alla ko feeñi e ko suuɗii.
(133) 133- Mbela on tawaama nde maayde arani Yaakuub, nde o naamnii ɓiɓɓe mum ɓe: holko ndewoton ɓaawo maayde am? ɓe njaaborii mo: Min ndewata ko joomiraawo maa e joomiraawo baabiiɓe maa Ibrahiima e Ismaa'iila e Ishaaka, Deweteeɗo Gooto Mbo alaa denndidiijo, ko Kanko tan min jaɓani min ɗoftotoo.
(134) Ngool ko leñol ɓennungol wano leññi gadiiɗi on ɗi, ko ngol faggitii moƴƴi maa bonɗi ngol heɓata, onon ne ko paggiti-ɗon keɓoton, on naamnetaake golle maɓɓe, ɓe naamnetaake golle mon, hay gooto fawetaake lette goɗɗo, nganndee gooto fof yoɓetee ko ko waɗnoo, taa golle yawtuɓe kaɗ on ndaarde golle mon, caggal yurmeende Alla alaa ko nafata goɗɗo sonaa golle makko.
(135) 135- Yahuud en mbi'i ngol leñol: ngonee yahuud en ndewon laawol peewal, nasaara en mbi'i: ngonee nasaara en ndewon laawol peewal. Jaabo ɓe - Aan Annabiijo - mbi'aa: nganndee minen min ndewata ko diine Ibrahiima peewɗe ɗe, o jeyaaka e renndinnooɓe Alla e goɗɗo.
(136) 136- Mbi'ee - onon goonɗinɓe - Yahudeeɓe e nasaara en joomen nduu noddaandu bonndu: min ngoonɗinii Alla e Kur'aan jippinaaɗo e amen, min ngoonɗinii ko jippinaa dow Ibrahiima e ɓiɓɓe makko Ismaa'iila e Ishaak e Yaakuuba, min ngoonɗinii Tawreeta nde Alla addani Muusaa, e Injiila nde Alla addani Iisaa, min ngoonɗini defte ɗe Alla addani Annabaaɓe fof, min ceerndataa hay gooto e maɓɓe, nganndee kamɓe fof minen ɓe ngoonɗini, ko ceniiɗo gooto O tan min njaɓani e yankinaare.
(137) 137- So Yahuud en e Nasaara en e heeferɓe woɓɓe ngoonɗinii wano goonɗinal mon ngal, tawa ɓe peewii e laawol pooccingol ngol Alla welaa, so ɓe caliima goonɗinde, ɓe penni Annabaaɓe fof wolla yoga e maɓɓe, ndeen ɓe ngoni ko e luutondiral e gañondiral, taa mettin - Aan Annabi - maa Alla danndu ma tooñe maɓɓe, O haɗan maa bone maɓɓe, O walle, Kanko woni nanoowo haalaaji mume en, gannduɗo enniyaaji e golle mum en.
(138) 138- Ndoono-ɗee e diine Alla ɗe O tagiri on peeñndi e cuuɗiindi mum, alaa diine ɓurɗe diine Alla ɗe, kanje jahdi e neesu, gaddooje moƴƴereeji, kaɗooje bonnere, mbi'ee: minen ko Alla Gooto O tan min ndewata, min ndenndintaa e Makko hay gooto.
(139) 139- Wii - Aan Annabiijo - mbela on njeddondirat e amen - onon yimɓe deftere - wonde ko onon ɓuri min haandude e Alla e diine Makko ɗe; sabu diine mon ɗe e deftere mon nde ngadii, ɗuum noon nafataa on, enen fof ko Alla woni jooma men, on naamnetaake golle amen, min naamnetaake golle mon, gooto kala ko golle makko yoɓetee, miɗen ndewa Alla ko laaɓi min ndenndintaa e Makko hay huunde.
(140) 140- Mbela on mbi'at - onon yimɓe deftere -: wonde Ibrahiima e Ismaa'iil e Ishaak e Yaakuub e Annabaaɓe iwɓe e ɓiɗɗo Yaakuub, ngonndoo ko e laawol Yahuudaagu e Nasaaraagu? Wii ɓe - Aan Annabiijo -: ko onon ɓuri anndude wolla Alla?! so tawii ɓe cikkii wonde ɓeen ngonndoo ko e laawol maɓɓe ndeen tawa ɓe pennii; sabu jibineede e maayde maɓɓe wonndoo ko ado jippaade Tawreeta e Injiila! Anndaama ko fenaande ɓe kaalta e Alla e Nulaaɗo Makko, ɓe cuuɗi goonga jippiiɗo dow maɓɓe, alaa ɓurɗo tooñe oon cuuɗɗo seedanfaagu, wano baɗal yimɓe deftere, Alla noon yeebotaako golle mon, maa O yoɓ on ɗe.
(141) 141-Ngool leñol yawtii ko adii on,engol heɓa golle ɗe ngol faggiti, onon ne oɗon keɓa golle ɗe paggiti-ɗon,on naamnetaake golle maɓɓe, kamɓe ne ɓe naamnetaake golle mon, alaa lettirteeɗo bakkaat mbo goɗɗo waɗi, alaa naftortooɗo golle goɗɗo,nganndee gooto kala yoɓetee ko ko waɗi.
(142) Ɓen njofiɗuɓe faaɗa hakkil en ka alyahuuda, e nanndo maɓɓe ka naafiqiiɓe ɓen wi'oyay: E ko hoccintini juulɓe ɓen ga'e Qibla suudu almaqdisi ndun ndu ɓe fewtaynoo?! Jaabor-ɓe -An nulaaɗo- :Ko Allah gooto On heeranii laamu fuɗnaange e hiirnaange e baŋŋeejo goo ko wanaa ɗin,Himo fewtinira on mo O muuyi e jiyaaɓe Makko nokku kala ka O yiɗi, Kaŋko On Seniiɗo,Himo fewnira on O muuyi e jiyaaɓe Makko ɓen faade e laawol feewungol;ngol ooñaaki ngol ɓoylaaki.
(143) Ko wano Men waɗirani on non Qibla mo Men suɓanii on; Men waɗiri on mofte suɓaaɗe nunɗuɗe,hakindiiɗe ndeer mofte ɗen fof, ka fiɓndeeji,ka dewe e ka gollodal; no laatoroyon ñalnde darngal seeditaŋtooɓe Nulaaɗo Allah on kon ko Alla yamirnoo on yottinnde e mofte mo'on,e no Nulaaɗo Muhammadu (yo O his) laatoroya seeditoytooɗo e mo'on wo'nde O yottinii kon ko O nulanoo e mo'on.Men waɗiraali kadi waylugol Qibla on mo fewtayno-ɗaa e mu'un;e maanaa bayt al maqdisi on, si wanaa no men anndira -anndal feeñugol yowondiragl e njoɓdi- on jaɓayɗo (yarlora) shari'a Allah On,o jebbilora mo,o jokka Nulaaɗo on, e [no men anndira] on muurtoowo e diine mu'un,o jokka mbeleeɗe makko, hara o jebbilortaa konko Allah Shar'inani.Gomɗii waylugol Qibla on ka arannde, laatino huunde mawnde si wanaa e dow ɓen ɓen Allah hawrinndini e gomɗinnde ɗum,e wo'nde kala ko O Shar'inani jiyaaɓe Makko ɓen ko ñeeñal yottiingal.Allah Laatoraali yeeboowo liimanaaku mo'on, ko e Makko juulde mon nden ado wayleede Qibla hewtata, pellet, Allah ko Hilnotooɗo yimɓe ɓen Yurmee ɓe,O Saɗtinaŋtaaɓe,O yeebataa sawaaba golleeji maɓɓe.
(144) Gomɗii Men yi'ii - ko an yo Annabiijo- wayloragol yeeso maa ngon e ndaarɗe maa ɗen ka baŋŋe kammu, sabbitagol ette-ettennoo fii jipporagol wahyu on waylireede Qibla on ka yiɗu-ɗaa, ma Men Fewtinire e Qibla mo yiɗu-ɗaa welani maa - ko on woni suudu Allah hormorteendu ndun- o lomtoo baytul maqdisi on, fewtinir yeeso maa ngon baŋŋe suudu Allah hormorteendu ndun, kala ka ngonɗon - onon gomɗimɓe- fewtiree e baŋŋe mayru tuma juulo-ton. Pellet, ɓen Rokkaaɓe Deftere ɓen immorde e yahuuda e Nasaara en, hiɓe anndi wo'nde wayleede Qibla on ko goonga jipporɗo ka Tagɗo-ɓe On Kippu-ɗo fiyakuuji maɓɓe; tawde ɗum no tabiti ka deftere maɓɓe, Allah non Welsindoraali kon ko ɓen ɗuurniiɓe e goonga gollata, ko woni, Kaŋko Seniiɗo On Himo anndi ɗum, ma O yoɓiroyɓe ɗum.
(145) Mi woondii si an -annabiijo on- a addidanii ɓen rokkaaɓe deftere nden immorde e alyahuuda e annasaare en,wondude e kala maande e burhaanu,wo'nde wayleede Qibla on ko goonga,a wonaali kadi fewtiroowo e qibla maɓɓe ɓaawa nde Allah yiltu-maa e ɗum,yoga e maɓɓe kadi fewtirtaa e qibla yoga;sabu fedde kala e maɓɓe hino heeferɗina ndeya. Pellet si a jokkii mbeleeɗe ɓee ɗoo ko faati e Qibla on e ko wanaa ɗum immorde e shari'aaji e ñaawooje ɓaawo nde anndal sellungal ngal sikke alaa e mu'un ari e maa;an dey ontuma a jeyaama e tooñirɓe selugol peewal ngal, jokka mbeleeɗe.Ko Annabiijo on(Yo O his)yeewtaa ɗoo kon,ko tinndingol kaanude jokkugol ɓe,sabu Allah daɗndii Annabiijo Makko on e ɗum,ko jeertinnde mofte makko ɗen si o feƴƴii.
(146) Ɓen ɓe Men Rokki Defere nden immorde e annduɗuɓe Alyahuuda e Annasaara en,hiɓe nganndi wayleede Qibla on tawɗo ko gootel e maandeeji Annabaaku Muhammadu (yo O his) ka maɓɓe,wano ɓe nganndiri ɓiɗɓe maɓɓe ɓe faaytnaŋtaako ɓe.Ɗum haɗaali fedde goo e maɓɓe hino suuɗa goonga arɗo e mabɓe,haasidaagol immorde e pittaali maɓɓe, hiɓe waɗa ɗum e hoore hiɓe nganndi ko nde goonga.
(147) Ko ɗum ɗoo woni goonga kan, wata laatodu -an Nulaaɗo- e ɓen sikkitiiɓe sellugol ɗum.
(148) Ena woodani kala mofte, baŋŋe mo ɓe fewtata e mu'n, foti non ko ko memetee walla miijitee; wano luutondiral mofte ka huccitirde maɓɓe e kon ko Allah Shar'inani ɓe, ɗuuɗal yiilorɗe maɓɓe lorrataa so tawii ko yamaruree Allah e shari'a Makko, adondiree -onon gomɗimɓe- e huuwugol moƴƴereeji ɗi yamira-ɗon, Allah mooɓitiroyay on kala nokku mo laatoroyton ñalnde darngal; ngam O yoɓita on golle mo'on. Pellet, Allah ko hattanɗo e dow kala huunde, O Roŋkataa mooɓtude on yoɓa on.
(149) Nokku kala mo yaltir-ɗaa e kala ka laati-ɗaa -an annabiijo-e jokkuɓe ma,faalaɗaa juulude,fewtir baŋŋe Juulirde Hormorde nden,sabu ɗum ko goonga wahyinaaɗo ummoraade Joomi maa. Allah Wonaali Welsindiiɗo e kon ko gollo-ton,ko woni,Himo ƴellitii e ɗum,O yoɓoyay on ɗum.
(150) Nokku kala mo yaltir-ɗaa-an Annabiijo-faalaɗaa juulude,fewtir baŋŋe Juulirde Hormaande nden.Nokku kala mo ngonɗon-onon gomɗimɓe- fewtiniree geece mon ɗen baŋŋe mayru so on faalaamaa juulude;fii wata wonan yimɓe ɓen hujja mo ɓe hujjinorta e dow mo'on-so wanaa ɓen tooñuɓe e maɓɓe,ɓen ɗon heddoday e geddi mu'un,ɓe hujjinora e mo'on ko ɓe yiɗi e hujjaaji,wata non on huluɓe,hulee Joomi mo'on tan, golliron yamirooje Makko woɗɗito-ɗon haɗaaɗi Makko.Pellet,Allah Shar'inirii fewtugol Kaaba on ngam Timminirgol neemaaji Makko Ɗin e mo'on fii Ko O seerndi on e denndaangal mofte,e fii no O Fewnira on ka ɓuri teddude e Qibla yimɓe.
(151) Ko wano non Men Neeminiri e mo'on neema goo; tawde Men Nulii e mo'on Nulaaɗo jeyaaɗo e mo'on, himo janngana on Aayeeje Amen, o laɓɓinira on kon ko o yamirta on immorde e ɓure e moƴƴere, e ko o haɗata on e mu'um immorde e ellaaji e añiniiɗi, himo janngina on Al Qura'aanaare nden e Sunna on, o janngina on kon ko on anndaano e fiyakuuji diine e dunyaaru mo'on.
(152) Jaŋtoree Lam ɓerɗe mo'on e terɗe mo'on; Mi Annditira on Maŋtugol on Reena on, njoɓdi ndin ko e ndeer golle ɗen woni. Jaarnee Lam e neemaaji Am ɗi Mi Neemini e mo'on, wata on yeddira huutorgol ɗi ka harmi.
(153) Ko onon yo gomɗimɓe, wallitoree muññaare e juulde, tuma rewoton Lam jebbilano-ɗon yamiroore Am. Pellet, Allah hino wonndi e muññiiɓe ɓen, O Walliray-ɓe hawrindineede e sawaaba.
(154) Wata on wi'u-onon muumini en-fii ɓen wareteeɓe e laawol Allah:"Ko maayirɓe wano fof maayirta".Ko woni,ɓen ko wuurɓe ka Joomi maɓɓe, kono on so'ataa nguurdam maɓɓe;saɓu ko ɗam nguurdam heerii-ɗam, ɗam anndortaako si wanaa wahyu immorɗo ka Allah.
(155) Ma Men jariba on nooneeji e musiibaaji; wano hulugol ayɓe mo'on, e heege sabu ŋakkireede ñaametee, e ɗoytagol jawle ɗen sabu waaseede ɗen maa saɗtugol heɗde ɗe, e ɗuytoral woŋkiiji ɗin sabu boneeji halkayɗi yimɓe ɓen, maa yanirgol shahiidi fii Allah, e ɗuytoral dimɗe leydi ndin, wewlin -an nulaaɗo- ɓen muññotooɓe ɗin musiibaaji sabu ko O Eltaniɓe aduna e laaxara.
(156) Ɓen tawɓe si gootel e ɗin musiibaaji heɓiiɓe,ɓe wi'ira yarluyee e jebbilaare:Menen ko men jeyaaɓe Allah,Himo Waɗa e amen kon ko O muuyi,ko ka Makko kadi woni ruttorde amen ñalnde darngal,ko Kanko Woni Tagɗo men,O Teddiniri men neemaaji seertuɗi, ko ka Makko woni ruttorde amen e lannoode fiyaaku amen.
(157) Ena woodani ɓen siforɓe ɗii sifaaji,maŋtoore immorde ka Allah,ndeer mbatu malaa'ika en toowungu,e yurmeende jippotoonde e maɓɓe.Ko ɓee ɗoo ngoni feewirɓe laawol goonga ngol.
(158) Pelle Safaa e Marwa ɗen takko ka suudu Kaaba, ko jeyaaɗe e maandeeji shari'a ɓaŋnguɗo on. Kala on faandiiɗo suudu Kaaba ndun fii tottugol dewal hajju maa umara, ella woo fawaaki mo nde o wanngotoo hakkunde majji; tawa himo fiɓi ɗum ko fiyaaku majjiyaŋkooɓe jeyaa, gomɗii non Allah Ɓaŋnginii wonde ɗum ko e dewe hajju jeyaa. Kala on huuwuɗo yiɗaaɗi ɗin ka dewe hara himo laɓɓini; pellet Allah Jaarnay mo, O Jaɓana mo ɗum, O Yoɓa mo; tawde Kaŋko Allah Ko O Annduɗo ɓen huuwayɓe moƴƴere, haaniduɓe e baraaji.
(159) Ɓen suuɗooɓe kon ko Men Jippini immorde e ɓaŋngannduyee tinndinɗo goona Annabiijo on e kon ko o addi, jeyaaɓe e Alyahuuda e Annasaara, ɓaawo nde Men Feññinani ɗum yimɓe ɓen ka defte maɓɓe; ɓen ɗon [suuɗooɓe], Allah Woɗɗintinay-ɓe e Yurmeende Makko, Malaa'ika en e Annabi en e yimɓe ɓen fof kadi huɗirayɓe woɗɗintineede e Yumeende Allah.
(160) So wanaa ɓen ruttiiɓe e Allah, nimsuɓe ko suuɗirani ɗeen Aayeeje ɓaŋnguɗe, ɓe moƴƴini golleeji maɓɓe feeñuɗe e wirniiɗe, ɓe feññini kon ko ɓe suuɗunoo e goonga e peewal; ɓen ɗon, Mi Jaɓay ruttogol maɓɓe ngol ka ɗoftaare Am, tawde ko Miin woni Jaɓoowo tuubuubuye ɓen tuubayɓe e jeyaaɓe ɓen, Yurmeteeɗo ɓe.
(161) Pellet, ɓen yedduɓe ɓe maayidi e keerefaaku ado ɓe yiltaade e mu'un, ena fawii ɓen ɗon kuddi Allah ndin raɗoreede e Yurmeende Makko nden, ena fawiiɓe kadi kuddi Malaa'ika en e yimɓe ɓen fof; raɗoreede e Yurmeende Allah woɗɗiŋtinee e Mu en.
(162) Ko ɓe luttidooɓe e ndin kuddi, ɓe hayfinŋtaake leɓte ɗen hay ñallal gootal, ɓe nennŋtaake ñalnde darngal.
(163) Reweteeɗo mon On e goonga -onon yo yimɓe- ko O gooto Bajjo ka Jaati Makko e Sifaaji Makko. Reweteeɗo e goona woo alaa tanaa Makko, ko Kaŋko woni Huuɓuɗo Yurmeende Yaajunde, Heerorɗo Yurmegol jeyaaɓe Mu'un; sabu O Neemiriiɓe neemaaji ɗi limtotaako.
(164) Pellet hino e ndeer tagugol kammuuli ɗin e leydi ndin,e kon ko ngoni e majji immorde e kaawaseeji tagudu,e waylondiral jemma on e ñalorma on,e ɗen laaɗe dogooje e maaje ndiyam, roondiiɗe kon ko nafata yimɓe ɓen; immorde e ñaametee e koltu e ngeengu,e ko nannditata e kuntayɗi haajiiji maɓɓe, e kon ko Allah Jippiniri ka kammu immorde e ndiyam; O Wurnitiri ɗam leydi ndin kon ko fuɗata e mayri wano remuru e huɗo, e kon ko O saakti e mayri daabeeji wuuruɗi, e waylitorgol keneeli ɗin cenɗe kala, e duule eltiraaɗe hakkunde leydi e kammu. Pellet, ɗum ɗon fof ngonii daliluuji feeñuɗi e Goodal Allah Seniiɗo On, wonande ɓen haqqilooɓe hujjaaji, ɓe fahma daliluuji e ɓaŋngannduyeeji.
(165) E hoore ɗen aayeeje ɓaŋnguɗe, [a taway] hino e yimɓe njogitotooɓe ko woori Allah deweteeɗi; hiɓe mbaɗa ɗin yerondirɗi Allah Toowuɗo On, ɓe njiɗiraɗi wano ɓe njiɗirta Allah. Kono ɓen gomɗimɓe hino ɓuri saɗtude giggol wonande Allah e dii ko ɓeya njiɗata deweteeɗi mu'un; sabu kamɓe [muumuni en] ɓe kafidataa e Allah hay e gooto, hiɓe njiɗa Mo ka welo-welo e ka wororde. Ɓeya kan, hiɓe njiɗa deweteeɗi maɓɓe ɗin ka welo-welo, ɓe yiltitoo e Allah si ɓe saɗtiraama. Hara ɓen tooñuɓe nganduno fiyaake maɓɓe on ka laakara e on shirku mo ɓe faggitorta bakkaatu, tuma ɓe nji'ata lepte ɗen; ɓe nganndayno Heerorɗo On doole ɗen fof ko Allah, e wonde ko O Saɗtuɗo leptugol on yeddoowo mo. Hara ɓe nji'ayno ɗum, ɓe kafidataano e Allah hay e gooto.
(166) Tuma hooreeɓe jokkanooɓe ɓen pottitoytoo jokkunooɓe lo'uɓe ɓen; sabu ko ɓe nji'oyta kon kulaleeji ñalnde darngal e caɗeele mu'un, hara non sabuuji maɓɓe e pehe mu'un daɗirɗi fof taƴaama.
(167) Ɓen jokkunooɓe lo'uɓe mbi'a: Hara nun men gasayno ruttaade ka aduna, men pottitora hooreeɓe amen ɓen wano ɓe pottitori men. Ko wano Allah Holliri ɓe non ɗen lepte mawɗe ka laakara, ko non O Hollirtaɓe battane jokkirgol hooreeɓe maɓɓe ɓen e hoore meere; ngam no ɓo nimsira ɓe sunoo. Ɓen ngonaali njaltooɓe e yiite ɗen poomaa.
(168) Ko onon yo yimɓe! Ñaamee yoga e ko woni ka leydi immorde e hayawaanu e fuɗateeri e leɗɗe, kon ko heɓorta no dagori laaɓiri hara soɓaa. Wata on jokku ɗate seytaane ɗe o yollata on e mu'un, pellet ko o gaño mon feññinɗo ngayngu. Dagaŋtaako non haqqiloowo jokkugol gaño makko tiiɗnoriiɗo lorrude mo majjina mo!
(169) Kaŋko [seytaane] o yamirtah on si wanaa ko bonnata immorde e bakkaatu e kala ko mawni e junuubi, e nde wowloton e hoore Allah -ka kaɓɓe e ka shari'aaji- ko aldaa e anndal iwrungal ka Allah maa nulaaɗo Makko on.
(170) Si ɓee heeferɓe wi'anaama: "Jokkee kon ko Allah Jippini immorde e peewal e annoora", ɓe mbi'ray lunndagol: "Ko woni, men jokkay kon ko men tawri baabiraaɓe amen immorde e piɓe e finaa-tawaa. Hara ɓe jokkoay tun baabiraaɓe maɓɓe ɓen hay si tawiino ɓen laatanooki haqqilooɓe hay e huunde immorde e peewal e annoora, ɓe feewirtaa e on goonga mo Allah yarlanii ɓe?!
(171) Misal ɓen heeferɓe e ko ɓe jokkata kon baabiraaɓe maɓɓe, ko wano on gaynaako ewnotooɗo nodda bahiimaaji mu'un, ɗi nana hito makko, kono fahmataa haala makko. Ɗin [keeferi] ko pahooji e nanugol goonga nanira nafitorgol ɗum, mbobooji ɗi ɗemɗe mu'un ɗi waawataa haalude goonga, humiɗuɗi e yi'ugol mo. Ko ɗum wani si tawii ɗi haqqilataa peewal ngal noddoton-ɓe e mu'un.
(172) Ko onon yo ɓen gomɗimɓe Allah jokki nulaaɗo Makko on! Ñaamee imoorde e laaɓuɗi ɗi Allah Arsiki on O Daginani on, jaarniron Allah kene e gunndoo fii ko O Teddiniri on neemaaji. Hino jeyaa e jaarnugo Mo kaŋko Toowuɗo On, ɗoftagol yamiraaɗi Makko, woɗɗitoo haɗaaɗi Makko; si on wanii rewirayɓe Mo kaŋko tan e hoore goonga, hara on kafidaali Mo hay e huunde.
(173) Anndee ko Allah Harmini e mo'on immorde e ñaametee, ko ko maayiri nii, e ƴiiƴam rufaaɗam iloojam, e teewu kose, e kon ko innde goo jaŋtaade e mu'un ka hirsugol ka wanaa innde Allah.Si neɗɗo o duñaama e ñaamugol huunde tuma o saɗtiraa, hara wanaa feƴƴintingol ko haani kon; haray bakkatu e lepte fawaaki mo.Pellet Allah Ya'fotooɗo kala tuuɓuɗo e jeyaaɓe Makko ɓen,Yurmeteeɗo ɓe.Hino jeyaa e Yurmeende Makko nden, tawde o yawtanii ya'fike kala on ñaamirɗo ko harmi fewndo duñiraa.
(174) Ɓen Suuɗooɓe kon ko Allah Jippini ka Deftere e ko woni e mayre immorde e daliluuji selluɗi, e fii annabaaku Muhammadu (yo o his), wano alyahuuda e annasaara en gerdata; hiɓe soodira ngol suuɗugol maɓɓe ɗon cogguwel famɗungel; wano fii ardagol maa jaahu maa jawdi. Ɓen ɗon alaa e waɗude ka deedi maɓɓe ka haqiiqa, si wanaa kon leñtoyta ɓe ka yiite, Allah Yeewtoytaa ɓe ñalnde darngal ko ɓe yiɗi, ko woni, O yeewtoyayɓe ko bonaŋta ɓe, O Laɓɓinoytaaɓe O Maŋtoytaaɓe, hino woodani ɓe lepte muusuɗe.
(175) Ɓen siforoɓe suuɗgol ganndal ngal yimɓe katonjiŋta,ko ɓen waɗtitiri majjere nden peewal sabu ko ɓe suuɗi kon goonga kan.Ɓe waɗtitiri lepte Alla ɗen ya'fuyee Makko on.Alaa fotuɗo muññorde ɓe huuwugol kon ko naadataɓe yiite.A sikkay ɓe haajaaka ko woni e magge imomorde e lepte;sabu ko ɓe muññii kon e magge.
(176) Ko jaŋtaa koo e njoɓdi, ko fii suuɗugol maɓɓe ganndal ngal e peewal ngal, sabu tawde Alla Jippinirii Defte Makko ɗen goonga. Ɗum no haani ka ɓaŋnginee hara suuɗaaka. Ɓen non luutondirɓe e Defte Alla ɗen ɓe gomɗini yoga e yeddi yoga e majje, ɓe ngonii e senngo woɗɗiingo goonga kan.
(177) Moƴƴere welyande Alla nden wonaali tan fewtugol ɓaŋnge fuɗnaange maa hiirnaange walla ko lunndii ɗum. Ko woni tun moƴƴere nden fof ko: e ɓen gomɗimɓe Alla ko Reweteeɗo Gooto, ɓe gomɗini ñalaande sakkitiinde, e denndaangal Maalaa'ika en, e denndaangal Defte jippiiɗe ɗen, e denndaangal Annabaaɓe ɓen ko aldaa e senndindiro; o nafqi kadi jawdi -e hoore himo yiɗindi rerɗi e mayri- joomiraaɓe ɓadondiral ɓen, e on wonduɗo mo ben mun maayi ado o hellifeede, e ɓen katonjinɓe, e on tuŋaraŋkeejo wayrondirɗo e yimɓe mun, e ɓen fewtiŋteeɓe ballal ɓe haanida e toragol yimɓe ɓen, e nafqugol jawdi fii rinɗingol daaɗe; e on ñiiɓnuɗo juulde timminirinde no Alla Yamiriri, o totti asakal waɗɗiiɗo on, e ɓen hunnayɓe aadondiral maɓɓe si ɓe haldidaama, e ɓen muññotooɓe baasal e saɗteende e nawnaare, e ɓen ɓe dogataa ka hare si nde tiiɗii. Ɓen siforiiɓe ɗii sifaaji, ko ɓen ngoni goongimɓe Alla ɓen ka gomɗinal maɓɓe e ka golleeji maɓɓe. Ko ɓen kadi ngoni gomɗuɓe ñeemtini kon ko Alla Yamiri ɓe, ɓe woɗɗitii ko ko O Haɗi ɓe.
(178) Ko onon yo gomɗimɓe Alla jokkitii Nulaaɗo Makko on,farlaama e mo'on ko faati e ɓen warayɓe woɗɓe hoore tewaare e jaggitere.Ngam leptirgol waruɗo on bone makko on:dimo yo warire sabu dimo,jeyaaɗo wariree sabu jeyaaɗo, deyel kadi wariree sabu deyel.Si waraaɗo on ya'fike ado o timmude,maa waliiyu makko on ya'fanii mo,hino fawii ya'fiiɗo on jokkitagol waruɗo on ka tottirgol diya no moƴƴiri wanaa lorra e maŋti.No fawii kadi waruɗo on tottirgol diya on no moƴƴiri ko aldaa e saatinugol. Ngol ya'fagol ɗon jaɓa diya on ko hoynaneede immorde e Joomi mo'on, e yurmeende ɗee mofte.Kala on jaggituɗo e waruɗo on ɓaawo ya'fuyee on e jaɓugol diya on,no woodani mo lepte muusuɗe immorde ka Alla.
(179) No woodani on e kon ko Alla shar'ini immorde e njottiigu, nguurdam wonande on; sabu daɗnugol ƴiiƴe mo'on, e duñugol jaggitiirgol hakkunde mo'on. Ko joomiraaɓe haqqilaaji ɓen tan gelotoo ɗum; ɓen gomɗuɓe Alla Toowuɗo On ɓe jebbilanii shari'a Makko On ɓe gollitiri Yamirooje Makko.
(180) Farlaama e mo'on si maande maayde nden arii goɗɗo e mo'on, si tawii himo acci jawle nde o wasiyaŋtoo jibinɓe mo ɓen e ɓadondiraaɓe ɓen kon ko shari'a on happi -ɗum non wanaa yo fawu tataɓal jawdi ndin- Waɗugol ɗum ko hannduyee fellitanaaɗo gomɗuɓe ɓen (huli Alla). Ndee ñaawoore no woodunoo ado aayeeje ndonndi nden jippaade. Ko nde aayeeje ndoondi ɗen jippinoo ɗe ɓaŋngini ɓen ronooɓe maayɗo on e yeru ko ɓe ronata.
(181) Kala on waylitirɗo wasiyee on ɓeydugol maa ustugol walla haɗugol ɓaawo nde o anndi fii makko, pellet bakkaatu ɗum on ko e ɓen waylituɓe fawii wanaa e wasiyanaaɗo on. Allah ko Nanoowo yeewtereeji jeyaaɓe Makko ɓen, Annduɗo golleeji maɓɓe ɗin. Huunde laawotaako Mo e fiyakuuje maɓɓe ɗin.
(182) Kala anndirɗo jeyɗo wasiyee on ooñagol e goonga kan maa ɗawre ka wasiyee,o moƴƴiŋtiniri bonannd e wasiyiiɗo on annasiya,o moƴƴiŋtini hakkunde pooɗondirɓe ɓen ka wasiyee,bakkaatu fawaaki mo.Toode o yoɓete e ngol moƴƴiŋtingol.Pellet Alla ko Yawtanoowo kala tuubuɗo e jeyaaɓe Makko ɓen, Yurmotooɗo ɓe.
(183) Ko onon yo gomɗimɓe Alla jokki Nulaaɗo Makko on, koorka kan farliraama e mo'on immorde e Joomi mo'on wano ka farliranoo e ɗeya mofte adinooɗe on, belajo'o laatoɗon gomɗuɓe, waɗiron hakkunde mo'on e lepte Makko ɗen heedoode sabu golleeji moƴƴi mawnuɗi wano koorka.
(184) Koorka waɗɗii ka on kan, ko hoorugol ñalɗi seeɗaaji e nder hitaande nden. Kala e mo'on laatiiɗo nawnuɗo nawnaare saɗtaynde hooridugol e mu'un walla himo e jahal, no newnanaa taƴugol, o yoɓitoya yeru kon ko o taƴunoo e ñalaaɗe. No fawii ɓen haɗtanɓe koorka kan ñammingol si ɓe taƴii: ɗum ko ñammingol ɓiliiɗo ñalaade nde ɓe taƴi. Ko hoorgol ngol ɓuri moƴƴude taƴugol yoɓita ngol maa ñammina, si wonii hiɗon nganndi moƴƴere wonde e koorka kan. Ko ndee ñaawoore woni aranere nde Alla Waɗɗiniri koorka; ontuma mo no yiɗi hooray, mo no yiɗi kadi taƴay ñammina. Alla fawii koorka kan ɓaawo mu'un, O Farli ka e kala hellifaaɗo.
(185) Lewru koorka ndun,ndu Alqur'aanaare nden fuɗɗii jippagol e mun ndun dow Annabiijo on (yo o his) ka jemma layla. Alla Jippiniriinde fewnirgol yimɓe ɓen.Ɓaŋngannduyeeji feeñuɗi no e mayre immorde e peewal,e serndugol hakkunde goonga e mehre. Kala on tawaaɗo lewru koorka hara himo ñiiɓi selli, yo o hooru no waɗɗii. Kala laatiiɗo no nawni maa no e jahal saɗtungal hooridude e mu'un, no newnanaa taƴugol. Si o taƴii le, no waɗɗii mo yoɓitugol ɗeen ñalaaɗe ɗe o taƴi. Alla no Faalanaa on e ko O Shar'inani on kon, Rewnugol on ɗatal newiingal hara wanaa saɗtungal. E fii yo no timminiron hoorugol ñalɗe lewru ndun fof, e no mawniniron Alla ɓaawo timmugol lewru koorka ndun e ñalnde iidi nden fii ko O Hawrindini on hoorugol, O Newnani on timmingol. Belajo'o, jaarnon Alla e peewal mon ngal gaa e kaa diina ka O Welanaa on.
(186) Si jeyaaɓe Am ɓen lamndike ma (Annabiijo) fii Ɓadal Am e Jaabinol Am toraareeji maɓɓe,haray Min:Ko Mi Ɓadiiɗo ɓe,Annduɗo fiyakuuji maɓɓe,Nanoowo Toraaje maɓɓe.Ɓe katonjinaa e lonto maa toowugol hitooji maɓɓe. Miɗo Jaabina toraare nodduɗo si o tororii laaal. Yo ɓe jebbilano lam? e yamirooje Am ɗen,ɓe tabita e gomɗinal maɓɓe;sabu ko ɗum nafata ɓe ka jaabinaneede. Belajo'o ɓe jokkay ngol laawol feewungol ka fiyakuuji diina e aduna maɓɓe.
(187) Laatinoke ka aranun,hino harmunoo nde goorko nde gorko immoto nder jemma koorka ado peeral ngal nde o ñaamata maa o yottoo e gennda makko.Ɗum momtaa, Allah Daginani on (yo gomɗimɓe) yottagol e genndiraaɓe mon ɓen ka jemmaaji koorka.Onon e genndiraaɓe mo'on ɓen, kala ko suruta wonannde oya,gooto e mo'on waawa wonde ɓaawo oya. Allah Anndiino wonde e jaŋfitotono waɗugol kon ko O Haɗi on,O Yurmaa on O Jaɓani on tuubuubuyee,O hoynani on. Jooni non, renndee e maɓɓe,ɗaɓɓon kon ko Alla Hoddirani on e jurriya. Ñaamon yaron jemma on fof, haa peeral fajiri ngal feeñirana on mutugol jemma on, refti timminiron koorka kan haɗitagol e firtayɗi ɗin; gila ka peeral haa ka mutal. Wata on renndu rewɓe mon ɓen hara hiɗon ufnii ka juulirɗe, sabu ɗum firtay koorka. Ɗee ñaawooje jaŋtaaje ɗoo, ko keeri Allah hakkunde haram e halal, wata on ɓaɗto ɗi fes! Sabu ko ɗi keeri Alla, heewii ka ɗi naɓra e haram. Ko sifa ɗee ñaawooje feeñuɗe woni ko Alla ɓaŋnginiraŋta yimɓe ɓen aayeeje Makko ɗen, belajo'o ɓe wona goonɗuɓe e huuwugol ko O Yamiri woɗɗitoo ko O Haɗi.
(188) Wata yoga ƴettir jawle yoga e mo'on ko aldaa e laawol shari'a: wano wujjugol maa jattugol maa janfagol. Wata on pooɗondire e mayri ka ñaawooɓe ɓen fii no fedde goo ñaamira jawle yimɓe ɓen, jillondiron e bakkaatu on hara hiɗon nganndi wonde Alla Harminii ɗum. Ko bakkondingol e hoore no anndi ko harmi kon ɓuri kaanude, ɓuri muusude lepte.
(189) Hiɓe naamno-maa (aan Nulaaɗo) fii darorɗe lebbi e waylitagol fiyakuuji majji. Wi'u: Hikma ɗum,ko waqaŋtinagol yimɓe ɓen,ɓe nganndira ɗum waktuuji dewe maɓɓe, wano:lebbi hajju,maa darorɗe koorka,maa timmugol hitaande fii asakal.Hiɓe nganndira ɗum kadi waktuuji ligge maɓɓe, wano: eɓɓugol lajal diya e ñamaale.Dewal ngal wonaali ardirgol cuuɗi ɗin ka ɓabbe=caggal majji tuma hormini-ɗon fii hajju maa 'Omra (wano woowirno-ɗon fewndo majjere).Si ko woni dewal ngal tigir: ko dewal on gomɗuɗo ka gunndoo e ka kene. Ko ardugol e dame cuuɗi mon ɗin non ɓuri nawanaade on; sabu Alla Fawaali on e ɗum ko no saɗtana on. Waɗee golle moƴƴe ɗen heeda hakkunde mon e lepte Alla ɗen, belajo'o, malire-ɗon heɓugol faale mo'on, daɗon kon ko hulu-ɗon.
(190) Haɓee (fii ɓamtugol konngol Allah), ɓen haɓooɓe on immorde e heeferɓe sakkotooɓe on e diina Alla. Wata on yawtir keeri Alla ɗin warugol paykoy maa rewɓe walla nayeeɓe ekn. Pellet, Alla Yiɗaa ɓen jaggitooɓe yawta keeri Makko ɗi O Ñaawi ɗin.
(191) Haɓeeɓe ɓe nokku kala ka tawɗon ɓe, yaltinonɓe e nokkuure nde ɓe yaltini on e mu'un; nden woni Makka. Ko fitna sakkagol gomɗinɗo on e diina makko naɓra e geddi ɓuri mawnude e dii haɓugol. Wata on ɗaɓɓitirɓe hare ka Misiide Hormaŋte -ka mawningol nde- haa ɓe ɗaɓɓitira on ɗon hare. Si ɗum waɗii, haɓeeɓe. Ko sugu ɗee lepte haɓugolɓe ka Misiide hormaŋte ɗoo woni njoɓdi heeferɓe ɓen.
(192) Si ɓe haɗitike haɓugol on e yeddugol, haɗitee e ɗum. Pellet, Alla ko Haforanoowo kala tuubuɗo, O Jogitortaaɓe bakkatuuji yawtuɗi, Ko O huuɓuɗo-yurmeende, O yaawnirtaaɓe lepte.
(193) Haɓee heeferaaɓe ɓen haa nokku ka laatortaaɓe shirku maa sakkagol yimɓe ɓen e laawol Alla, maaɗum geddi; fii no diina kan feeñirana Alla. Si ɓe haɗitike gejji e sakkagol diina Alla kan, tertee haɓugol ɓe; sabu non jaggitere alanaa si wanaa ɓen tooñirooɓe geddi e sakkagol diina Alla.
(194) Lewru hormaŋteeru ndun ndu Alla Newinirani on horminagol totta 'Omra hitaande jeeɗiɗaɓere, ko mbattiigu lewru hormaŋteeru ndu shirkooɓe ɓen sakkinoo on e mu'un gaa e haram on hitaande jeegaɓere. Horminaaɗi ɗin (wano leydi hormaŋteeri ndin, e lewru hormaŋteeru ndun, e horminagol ngol), diya on siinee e majje hoore joggituɗo woo. Kala on jaggituɗo e mo'on fewndo majji, jaggitiree mo yeru jaggitannde makko nden, wata on yawtu keerol yerondirgol ngol. Pellet Alla Yiɗaa ɓen yawtayɓe keeri Makko ɗin. Hulee Alla reŋtoɗon yawtugol keeri Makko ɗin, anndon pellet Alla no Wondi e gomɗuɓe ɓen; O Wallirayɓe ballal e faabo.
(195) Nafqee sakkoɗon jawdi fii ɗoftaare Alla (wano jihaadi ekn), wata on weddor ko'e mon ɗen faade e halakuyee; tertoɗon jihaadi e sakkagol fii laawol Alla, maa bugoron ko'e mo'on ɗen e ko wonata sabu halkaare mo'on. Moƴƴinee ka dewe mo'on e ka huuwondire mo'on e ka jikkuuji mo'on. Pellet Alla no Yiɗi moƴƴinooɓe ɓen e kala fifaaku. Himo Mawninanaɓe mbarjaari, O Hawrindina ɓe e peewal.
(196) Tottiree hajju ngun e 'omra on no timmiri,ɗaɓɓoron welayee Alla Toowuɗo On.Si on haɗaama e fii timmingol(hajju ngun e 'omra on) ñawu maa gaño,fawike on hirsugol kon ko newii e kirse;wano gelooɗi maa na'i maa dammi,ngam yo daginitoron hormagol mo'on.Wate laɓe ko'e mon ɗen maa femmbon haa kirse ɗen yottoo nokku ka ɗe haanaa hirseede.Si no haɗaa ka hormaŋte,yo hirse ka haɗaa ɗon.Si haɗaaka non ka hormaŋte,yo hirse ɗon ñalnde boragol ngol haa ɓaawo e ñalɗi tashriiqi.On tawɗo e mo'on ko ñawɗo maa lorra no ka cukuli hoore makko,hon tenɗi eken o femmborii sabu on lorra,ella alanaa mo.No fawii mo tan sottoraade ɗum: hoorugol balɗe tati,maa ñammina ɓiliiɓe jeegoo e ɓiliiɓe hormaŋteeru ndun,maa hirsugol dammol sennditana waasuɓe hormaŋteeru ndun.Si on laataaki huluɓe,kala e mo'on dakmitorɗo tottirgol 'Omra on nder lebbi hajju ɗin,o dakmitori kon ko harmi e makko immorde e haɗaaɗi horminiiɗo haa o horminanii hajju nden hitaande;fawike mo hirsugol kon ko newanii mo immorde e: damol,maa o hawtida e jeegoo hirsugol ngelooba walla nagge.Si o haɗtanaali hirsugol ngol,yo o hooru balɗe tati ka hajju ton lomto mum,e hoore non o hooroyay balɗe jeeɗiɗi ka makko si o ruttike,ɗum hawra balɗe sappo timmuɗe. Ngol dakmitagol waɗɗinayngol kirse maa koorka (fii ɓe haɗtanaa kirse ɓen),wanaa fii jeyaaɓe ɓen ka Hormorde maa hoɗuɓe takko ɗon;sabu ɓen ɗon hatonjinaa e dakmitagol,tawde hiɓe ɓadii Hormorde nden,ɓe yonndinoray wanngagol ngol e dii dakmitorgol 'omra haa e hajju.Hulee Alla jokkon ko O Shar'ini, mawninon keeri Makko ɗin,anndon pellet Alla ko saɗtuɗo leptugol lunndiiɗo yamirooje Makko.
(197) Lebbi hajju ɗin ko anndaaɗi, ko gila juldaandu haa timma sappo tafaske (donkin). Mo waɗɗinii hajju e hoore-mu'un ndeer ɗin lebbi o horminii e majji, haray renndugol e soccondiro harmii e makko. Tawde ɗum yaltinay hominiiɗo ka suudu hormaŋte e ɗoftaare Allah. Yeddondiral pooɗayngal e tikkere fof kadi no harmi e makko. Kala ko golluɗon e moƴƴere, Alla no Anndi ɗum, O Yoɓay on. Wallinoree hajju ngun yooɓagol ñaametee e njaram. Anndon non ko ɓuri moƴƴude e ko wallinortee ka fiyakuuji mo'on, ko kulol Alla. Hulee Lam ñemtinon Yamirooje Am, woɗɗitoɗon Haɗaaɗi Am, yo joomiraaɓe haqqille hisuɗe.
(198) Bakkaatu fawaaki on nde ɗaɓɓirton ka hajju ton, arsike mon njulaaku dagiingu ekn. Si on iwtii 'Arafaat ɓaawo on daraade ton ñalnde jeenay-re nden, fewron Muzdalifa jemma sappo nden taaske, jaŋtoree innde Alla nden subbunhinagol e haylilugol e du'agol ka hormorde Muzdalifa. Jaŋtoron innde Alla kon ko O Fewniri on e diina Makko, e neweende hajjugol ka suudu Makko. Gomɗii on laatinoke ado ɗum, ko on welsindinooɓe e shari'a Makko.
(199) Refti yahron 'Arafaat, hono yimɓe nyeemtinatnooɓe Annabi Ibraahiima ɓen gerdaynoo, hara wanaa hono no yimɓe majjere roŋkiraynoo daragol ɗon. Ɗaɓɓiron haforaneede immorde e Alla kon ko raɓɓindini ɗon e dewe Makko. Pellet Alla ko Haforanoowo kala tuubuɗo e jeyaaɓe Makko ɓen, Huuɓuɗo yurmeede ɓe.
(200) Si on gaynii golle hajju ɗen, on joofinirii ɗum jaŋtoore innde Allah. Hebbinoree maŋtugol Mo, hono maŋtorton baabiraaɓe mo'on, walla ko ɓuri kon ko maŋtorayɗo baabiraaɓe mon ɓen; tawde neemaaji mon ɗin fof ko e Makko Seniiɗo Toowuɗo On iwri. Yimɓe ɓen no seedi, no e maɓɓe yedduɓe shirkuɓe, ɓen gomɗinaa si wanaa oo aduna, ɓen ɗon naamnotaako Joomi maɓɓe so wanaa cuɗinorɗi aduna; bano cellal e jawdi e ɓiɗɓe. Ɓe ngalaa non joɓdi e kon ko Alla Hebilani jeyaaɓe Makko gomɗuɓe ɓen ka laakara, sabu rerɗirgol ɓe aduna on ɗuuro laakara.
(201) No e yimɓe ɓen gomɗimɓe Alla e ñalaande sakkitiinde, hiɓe toroo Joomi maɓɓe neemaaji aduna e golle moƴƴe Hiɓe toroo Mo kadi polgal ka aljanna, e daɗugol lepte yiite.
(202) Ɓen torotooɓe moƴƴere aduna e laakara, no woodaniɓe geɓal-moƴƴal immorde e baraaji mawɗi, sabu kon ko faggitii golle moƴƴe ka aduna maɓɓe. Alla non ko Yaawuɗo hasbugol golle.
(203) Jaŋtoree Innde Alla nden kabbirugol e haylilugol nder ɓalɗe seeɗaaje, ɗen ngoni: sappo e go'o, ɗiɗi e sappo e tati tafaske. On mo yaccini o yati Mina ɓaawo bugagol kaaƴe ɗen ka sappo e ɗiɗaɓere, no newii, kadi o alaa bakkaatu; tawde Alla no Hoynani mo ɗum. On mo neɓtini kadi haa ka sappo e tataɓere, no wenii, on kadi alaa bakkaatu; tawde o waɗii ko haani, o ñemtinii Annabiijo on mo jam e kisiyee woni e mun on. Ɗum ɗoo fof ko wanande on gomɗuɗo ka hajju makko o gerdiri no Alla Yamiriri. Huliree Alla ñemitiŋgol Yamirooje Makko woɗɗitoo Haɗaaɗi Makko. Pelliton wonde onon ko ka Makko Kaŋko tan woni ko ruttete ɗon, ngam O Yoɓita on golleeji mo'on.
(204) Ko an Annbiijo, anndu no e yimɓe ɓen nafoqinɗo konngugol mun ka aduna ɗoo, yi'iraa-mo moƴƴo-konngol, sikkiraa ɗum ko o goongiyaŋke. Anndu non faandaare makko ko daɗndugol hoore-makko e jawdi makko. Hara non himo seediŋtina Alla (e hoore fenaande), kon ko woni e ɓernde makko immorde e gomɗinal maa moƴƴere, e hoore non ko o saɗtuɗo wennje e ngayngu juulɓe ɓen.
(205) Si o huccii ma o seedii e ma'a, o yaccora ka leydi fii bonnirgol gejji, e bonnital gese, e warugol neemoraaɗi. Alla Yiɗaa bonnere ka leydi, O Yiɗaa kadi ɓen bonnooɓe.
(206) Si on bonnoowo wi'anaama (nde mo wasiyee): "Hulu Alla reŋtoɗaa e Keeri Makko ɗin" mawnitaare nden haɗa mo artugol e goonga kan, o heddoo e bakkaatu on. Njoɓdi makko ndin yonii naatugol jahannama, nge bonii ñiiɓirde sumooɓe nge.
(207) No e yimɓe ɓen: gomɗinɗo sooɗtiroowo woŋkii mun dewal Joomi makko, o tiiɗnoo ɗaɓɓere yaluyee Makko. Alla non ko Yaajuɗo yurmeede jeyaaɓe Makko ɓen, Hilnotooɗo ɓe.
(208) Ko onon yo gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo Makko on, naatiree e lislaamu mooɓgal (denndanngal), wata on accu huunde e makko; wano yimɓe defte gerdata: ɓe gomɗina yoga ɓe yedda yoga. Wata on jokku ɗate seytaane, on ko gaño mooɗon ɓaŋngu ɗo ngyangu.
(209) Si on arii ooñaade e muurtude ɓaawo kon ko ari on e ɓaŋngannduyeeji feeñuɗi, nganndee pellet, Alla ko Fooluɗo e Qudra Mu'un, Ñeeñuɗo e Yiilugol Shari'aaji Makko. Ɗum non, hulee Mo mawninon Mo.
(210) Ɓee jokkuɓe ɗate seytaane murtuɓe e laawol goonga,ɓe sabbitaaki si wanaa nde Allaahu Seniiɗo On Ardaŋtaɓe ñalnde darngal,e ndeer niɓe duule,fii no O Ñaawira hakkunde maɓɓe. Malaa'ika en kadi ngara ko ɓe kuuɓituɓe ɓaŋnge fof, ontuma non fiyaake Alla on gasinee e maɓɓe. Ko faade ka Alla Seniiɗo Bajjo On,woni ruttorde fiyakuuji tageefo ngon.
(211) Nulaaɗo, naamnor geɗalɓe Israa'iila en feloore, wi'aa: ko laaɓi jelu Alla Ɓaŋnginani on aayeeje Makko tinndinooje goongugol Nulaaɓe ɓen, fennuɗon ɗe ɗuuri ɗon? Kala waɗtitirɗo neenma Alla On geddi e fennugol, ɓaawo nde on neema feeñani mo, pellet, Alla ko Saɗtuɗo leptugol yeddooɓe fenna ɓen.
(212) Ɓen heeferɓe cuɗinanaama ɗam nguurdam aduna e ko woni e majjam, immorde e ko woni heen e dakamme yonn ngasawon. Hiɓe jalkita ɓen gomɗimɓe Alla e ñalaande sakkitiinde. Ɓen huluɓe Alla ɗoftii Yamirooje Makko, ɓe reŋtii e haɗaaɗi Makko; ɓe wonoyay dow heeferɓe ɓen ka laakara, tawde Alla Naadoyaɓe aljanna. Alla no Rokka on mo O Muuyi e jeyaaɓe Makko ɓen ko aldaa e hasboore.
(213) Yimɓe ɓen laatino mofte goote fottuɗe e peewal ben maɓɓe Aadama, haa no seytaane majjiniriɓe non, ɓe luutondiri hakkunde gomɗinal e keeferaaku. Ko ɗum Alla Nuliri Nulaaɓe ɓen; wewlinirooɓe gomɗimɓe ɓen kon ko Alla Maraniɓe e Yurmeende Makko, jeertnirooɓe yedduɓe ɓen kon ko Alla Kammbirani ɓe e lepte muusuɗe. O Jippindini e Nulaaɓe ɓen Defte moftuɗe goona ka sikke jillaa e mu'un. Luutondiraali e Tawreetaare nden, si wanaa ɓen rokkaaɓe ganndal mayre: immorde e Alyahuuda en, ɓaawo kon ko ari ɓe e hujjaaji Alla, wonde ko nde goonga iwrunde ka Makko, ɓe haanaa yeddonirde e mayre. Alla Hawrindini muumuni en senndindirgol goonga e fenaande, immorde e duŋayee e muuyaande Makko. Alla No Fewnira on Mo O Muuyi e laawol feewungol focciingol; ngol woni laawol gomɗiɗal.
(214) E on sikku, onon muumini en, on naatay aljanna hara on jarriboraaka sugu jarrabuyee yawtunooɓe on? Sabu ɓen meeɗuno saɗteende baasal e ñawu, ɓe dilliniraa kulol haa ɓe hawjiri ballal Alla ngal. Nulaaɗo on e gomɗindimɓe e makko ɓen mbi'i: "ko honnde tuma woni balla Alla ngal?". Hey, pellet ballal Alla ngal no ɓadii muumini en, fawiiɓe e Makko.
(215) Wonndiɓɓe maa ɓen (an Annabiijo), ɓe ngaray naamnaade ma: hol ko ɓe gasata sakkaade e jawle maɓɓe seertuɗe, ko honto kadi ɗum waɗetee? Jaabo ɓe wi'aa: Si won ko sakkiɗon e moƴƴere (laaɓunde dagiinde), ko fii jibinɓe on, e ɓadondiraaɓe mo'on (no foddiraa non), e ɓen wonduɓe, e ɓen waasuɓe, e on seteejo woɗɗitiiɗo leydi mu'un e yimɓe mu'un. Si won ko huuwuɗon -onon muumini en- immorde e moƴƴere -ɗuuɗi famɗi- pellet Alla No Anndi ɗum, huunde suuɗotaako Mo, ma O Yoɓu on ɗum.
(216) Hare nden farliraama e mo'on, onon muumini en; fii laawol diine Alla, kono ɗum ko ko woŋkii añi, sabu nde naɓay jawdi e pittaali. No tijjaa ka añoton huunde hara tigi on, ko nden ɓuri moƴƴande on, wano haɓugol fii Alla; mbarjaari mawndi no e mun wondude e foolugol ayɓe ɓamta koŋngol Allah. No tijjaa kadi ka njiɗoton huunde hara nden ko bone mon, wano salagol jihaadi; sabu ɗum ko maande hoppeede e foolireede ayɓe. Alla No Anndiri anndal timmungal, ko moƴƴi e ko boni fiyakuuji ɗin, onon non on nganndaa ɗum. Nootee noddaandu Makko; ko ɗon woni moƴƴere mon.
(217) Hiɓe naamno maa, yo Annabiijo,fii ñaawoore haɓugol ndeer lebbi hormaŋte ɗin (donkin/Layyaaru, e jom-bente/haaram, e raajibi), jaabove maakaa: Hare e ɗin lebbi ko mawnu-ɗum añinaa ka Allah, kon ko ɓen shirkooɓe darotoo sakkoo laawol Alla ngol kadi no añinaa, e haɗugol gomɗimɓe ɓen ka Misiide hormorde, ko yaltiŋgol Misiide hormorde e mayre ɓuri mawnude ka Alla e dii haɓugol e lewru haaram ndun, shirku mo ɓe ngoni e mun on kadi no ɓuri hare ɗen mawnude. Ɓen shirkooɓe seerataa hiɓe tooñira on hare, onon muumini en, haa ɓe itta on e diina mo'on ɓe naɓra diina maɓɓe mehre, si ɓe haaɗtanaama e ɗum. Kala non murtuɗo yalti e diina mun, o maayidi e keeferaaku, gomɗii golle makko moƴƴe ɗen bonii, werde makko nden ka laakara, ko naatugol yiite, ñiiɓa ton poomaa.
(218) Ɓen gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo Makko ɗon, e ɓen feruɓe woɗɗitori yimɓe mu'un fii Alla e Nulaaɗo Makko on, ɓe haɓiri fii no Koŋngol Alla ngol ɓamtora; ɓen ɗon no tamƴinii Yurmeende Alla e Ya'fuyee Makko, Kaŋko Alla ko O Ya'fotooɗo junuubi jeyaaɓe Makko ɓen, Hilnotooɗo ɓe.
(219) Wonndiiɓe maa ɓen no naamno-maa an Annabiijo, fii ñaawooje yarugol e soodugol yeeya sanngara (giya) -kon ko suddata haqiil-, ɓe naamno-maa kadi fii karte (kon ko mbuuɗi heɓorta ɓuro-ɓuro). Jaabo ɓe maakaa: "No en ɗin ɗiɗ ko ɗuuɗi e lorra e bonugol diina e aduna; wano wirnagol haqqille maa funsugol jawle, e ballondiral ngayngu e konnaangu. No e majji kadi nafawel tokosel; wano heɓugol mbuuɗi. Ko lorra e bakkaatu majji ɗin ɗiɗi ɓuri mawnude nafa majji. Kala non ko lorra mun ɓuri nafa mu'un, haqqillo pottito ɗum. Oo ɓaŋngannduyee immorɗo ka Alla ɗoo, ko hebilannde harmingol sanngara. Wonndiiɓe maa ɓen no naamno-maa an Annabiijo, yeru ko ɓe gasata nafqeedede e jawle maɓɓe? Jaabo ɓe maakaa: "Wiŋtee kon ko fawi e haajuuji mon ɗin". Ko ɗum adii jippaade, refti non Alla shar'ini asakal ɓaawo mu'un, o waɗɗingal e jawle keeriiɗe, e nisaabu hertiiɗo. Ko wano oo ɓaŋngannduyee feeñuɗo ɗoo Alla Ɓanginirta ñaawooje shari'a ɗen, belajo on miijitoto.
(220) Ko jaŋtaa koo shar'iniraama ngam miijito-ɗon e ko nafata on aduna e laakara.Wondiiɓe maa ɓen no naamno-maa, an Annabiijo, fii toppitagol yatiimatu (wonduɗo), hol no ɓe gerdata? Hiɓe gasa jillindirde jawle maɓɓe ɗen ka nafaqqa, e koltu e wondiigu? Jaabo ɓe maakaa: "Ko moƴƴoragol e maɓɓe anngal jillondiral e jawle maɓɓe ɗen ɓuri mawnude mbarjaari ka Allah, ko ɗum kadi moƴƴani jawle maɓɓe ɗen; sabu ɗum reenay ɗe. Si on kafidii e maɓɓe non jawle e wondiigu ekn, huunde fawaaki on, tawde ko ɓe musiɗɓe mo'on ka diina; musiɗɓe non, ko mballondira. Alla no Anndi on ɓen bonnooɓe e moƴƴinooɓe immorde e ɓen toppitotooɓe wonduɓe. Si Mo Muuyunoo ɓiɗtinanngol on e ɓen yatimeeɓe, O Waɗayno. Si ko woni, Kaŋko Seniiɗo Tedduɗo On, O Hoynanii on wondigal mon e maɓɓe; sa bu Diina Makko ko e ɗum mahii. Alla Ko Fooluɗo Mo fooletaake, Ñeeñuɗo e Tageefo Makko ngon.
(221) Wata on resu, onon muumini en, ɓen rewɓe shirkooɓe haa ɓe gomɗina Alla, ɓe naata e diina lislaamu. Pellete ko ko korɗo gomɗinɗo Alla e Nulaaɗo Makko on ɓuri moƴƴude debbo dimo rewoowo (lawru; towru); hay si ŋari e jawle makko haawnii on. Wata on resin rewɓe juulɓe ɓen worɓe shirkooɓe. Pellet ko maccuɗo gomɗiɗo Alla e Nulaaɗo ɓuri moƴƴude dimo shirkoowo, hay si o haawnii on. Ɓen shirkooɓe (worɓe e rewɓe), hino noddira konngol e kuugal faade e yiite. Alla No Noddira e golle moƴƴe naadayɗe aljaana, newinira ya'fuyee Makko On e Duŋayee Makko. Himo ɓaŋnginana yimɓe ɓen Aayeeje Makko ɗen, belajo'o ɓe taskitoo e majje ɓe gollata ɗe.
(222) Wondiiɓe maa ɓen no naamno-maa, an Annabiijo, fii fiilordu, ɗam ƴiiƴam njaltoojam e rannga debbo e sahaaji keeriiɗi. Jaabo ɓe maakaa: Fiilordu, no nefinanii gorko e debbo. Woɗɗitee renndugol e rewɓe ɓen fewndo mun, wata on ɓadorɓe renndiigu haa ƴiiƴam ɗam taƴa, ɓe laɓɓiŋtinora lootngal. Si ɓe laaɓiŋtinorii lootngal ngal, renndiree e maɓɓe no Alla Daginiri non: laaɓuɓe rannga. Alla No Yiɗi ɓen hebbinorooɓe tuubugol e geddi, e ɓen faŋtinooɓe e laɓɓinagl.
(223) Rewɓe mon ɓen ko sugu ngesa (joombuure) mon mban; hiɓe jibinana on ɓiɗɓe wano ngesa jonnirta dimɗe. Ngardee ngesa mon mban (farji on) nokku ka ka njiɗɗon e no njiɗirɗon, fotde ko ka farji. ngardinanee ko'e mon golle moƴƴe; wano renndirgol e debbo mu'un fii ɓaɗtagol Alla jortoo jurriiya moƴƴo. Kuliree Alla ñemtiŋgol Yamirooje Makko woɗɗitoo haɗaaɗi Makko, wano ko O Shari'nani on e rwɓe mo'on. Nganndon wonde on kawroyay e Makko ñalnde darngal, O Yoɓita on golle mo'on. Wewlin muumini en, an Annabiijo, neemaaji mawɓe tuma ɓe kawrata e Joomi maɓɓe, ɓe tina Yeeso Makko Teddungo.
(224) Wata on waɗu ngoondooje mon ɗen hujja heedorɗo golle ɗiggere e kulol Alla e moƴƴingol hakkunde yimɓe ɓen. Ko woni tun, si on woondii fii woppugol teertoo ɗiggere, on waɗay tan kaffaara woondoore nden, jokkiton ɗiggere. Allah ko Nanoowo haalaaji mo'on, Annduɗo golleeji mo'on; O Yoɓitoyay on ɗum.
(225) Alla Hasbirtaa on ɗen ngoondooje fuutorayɗe on; wano wi'ugol: "Wallaahi mi sali", maa "Wallaahi ko non woniri"; kaffaara fawaaki on e ɗum, o leptirtaake kadi ɗum. Kono non Alla Hasbiray on kon ko eɓɓan-ɗon e ɗen ngoondooje. Alla ko Haforoowo junuubi jeyaaɓe Makko, Muññiiɗo Mo Jogitortaako ɓe lepte.
(226) No woodani ɓen woondooɓe renndidataa e suddiiɓe mu'un, habbitagol dumunne mo yawtaa lebbi nayi, gila ka ɓe woondiri; ɗum ko "liilaa'u" anndiraa. Si ɓe artii e renndugol rewɓe maɓɓe ɓen caggal nde ɓe huɗaade sabbitoo lebbi nayi e ko joli ɗum, pellet Alla Ko Haforanoowo ɓe Huuɓuɗo-yurmeende e kon ko yawtini; sabu O Shar'inirii kaffaara fii soktorgal nden woondoore.
(227) Si ɓe faandorii tertagol renndiigu ngun ceergal, Pellet Alla ko Nanoowo haalaaji maɓɓe sugu ɗin yowitii e ceergal, Annduɗo fiyakuuji e paandale maɓɓe; O Yoɓoyay ɓe ɗum.
(228) Seeraaɓe ɓen habbitaŋto ko'e maɓɓe, laaɓe tati: ɓe resetaake ndeer majje. Dagaŋtaako ɓe suuɗugol kon ko Alla Tagi e ndeer reŋngaaji maɓɓe; si ɓe laatike goonguɓe e gomɗinal Alla e ñalaande sakkitiinde. Ko moodiɓɓe maɓɓe ɓen ɓuri haandude ruttugol ɓe ka dumunne edda; si ɓe faandike moƴƴiŋtiŋgol kon ko ceergal ngal bonni hakkunde maɓɓe. No woodani rewɓe ɓen haqqeeji e wajibiiɗi, yeru kon ko woodani moobiɓɓe maɓɓe ɓen e ɗum, wano woowiraa non hakkunde yimɓe. No woodani worɓe ɓen: darja e hoore rewɓe ɓen; sabu ndeŋka e fiyaaku ceergal. Alla non ko Fooluɗo mo fooletaake, Ñeeñuɗo e Shari'a Makko.
(229) Ceergal ngal jom galle jogorii seerude rij'a,=ruttaade ko noone ɗiɗi:ko nde o seerata o ruttitoo,refti o seera o ruttitoo;ɓaawo ɗin ɗiɗi,ko o suɓinaaɗo hakkunde jogitorgol debbo on no moƴƴiri,maa seerida mo e unde e huhaqqeeji makko ɗin tataɓal;no moƴƴiri.Dagaŋtaako moodiɓɓe ɓen,ƴettitugol seeɗa e teŋe rewɓe ɓen,si wanaa hara on debbo añirii moodi mun jikku makko maa tagoodi makko;ɓen resindirɓe ɗiɗo tamƴinora ngun ngaynu,wonde ɓe gasidataa hunnude haqqeeji maɓɓe ɗin,yo ɓe rutto ka musidal.Si musidal roŋkii,haray goopi woo fawaaki ɓe nde debbo on ɓoorotoo sahrti nde o jonnata zawju coggu ngol ɓooragol.Ɗen ko ñaawooje shari'aaji feññinɗi harmi e ko dagii;wata on yawtu-ɗi,kala on yawtuɗo keeri Alla ɗin,ko ɓen ngoni tooñooɓe ko'e mun,sabu faandaare halkitagol e tikkere Joomiiko.
(230) Si o seerii debbo on tataɓal, on dagitaŋtaako mo e desal haa gorko goo resa mo dewgal sellungal, ɓe renndida e maggal. Si on gorko ɗiɗmo seerii mo maa o maayi e ngal dewgal, bakkaatu woo fawaaki debbo on nde o artira ka moodi makko arano on desal kesal; si ɓe yananaama (fellitii) ñiiɓnude keeri shari'aaji Allah ɗin. Alla No Ɓaŋnginana ɗin keeri shari'aaji, ɓen yimɓe ngannduɓe ñaawooje Makko e keeri Makko; tawde hiɓe naftora ɗi.
(231) Si on seeri rewɓe ɓen, ɓe ɓadinii timmingol edda on, hiɗon gasa artude e maɓɓe no moƴƴiri, maa tertoron ɓe no moƴƴiri haa edda on timma. Wata on artirɓe fii loorugol ɓe jaggita ɓe; wano majjuɓe gerdiraynoo. Kala waɗuɗo ɗum, gomɗii o tooñirii hoore-makko hanndugol lepte. Wata on jogitor Aayeeje Alla ɗen jalnori. Annditee Neemaaji Alla Mawnuɗi e mo'on, wano Jippinaneede Al-Qur'aana e Sunna, Himo Annditina on ɗum fii yo on rerɗu wa'ajito-ɗon. Huliree Alla jokkugol Yamirooje Makko woɗɗitoo haɗaaɗi Makko. Nganndon pellet Alla No Anndi kala huunde. O Yoɓoyay on e ɗum.
(232) Si on seerii rewɓe mon ɓen rij'a, edda maɓɓe on timmii, wata on haɗu-ɓe ontuma (yo waliyaaɓe maɓɓe), ruttagol ka moodiɓɓe maɓɓe ɓen desal kesal, si ɓe welondirii e ɗum kamɓe e ɓen moodiɓɓe maɓɓe. Nden ñaawoore no anndiŋtinee on laatiiɗo e mo'on no gomɗini Alla e Ñalannde Sakkitiinde. Ko ɗum ɓuri moƴƴannde on, ko ɗum kadi laɓɓiŋta on e teddungal. Ko Alla Anndi haqiiqa fiyakuuji ɗin e battane majji, onon on nganndaa ɗum.
(233) Jibimɓe ɓen yo muynin ɓiɗɓe maɓɓe ɓen duuɓi ɗiɗi timmuɗi;ngon happo, ko wonannde on faandiiɗo timminde muyninngol ngol.No fawii baaba cukelel ngel, nafaqqa e koltu neene maggel; wano yimɓe woowiri ɗum ko lunndaaki sha'ria on,si tawii [neene on] ko seeraaɗo. Alla Fawaali jiyaaɗo tanaa ko o waawi e kuuɗe dewal.Dagaŋtaako gooto e jibinɓe ɓen ɗiɗo lorrindirgol sabu cukalel ngel; yeru ɗum no fawii ronoowo ngel on si baaba maayii acciraali ngel cukalel jawdi. Si neene e baaba faandike entugol boobo on ado duuɓi ɗiɗi timmude, bakkaatu fawaaki ɓe e ɗum; si ɓe diisondirii ɓe yarlondiri e mu'un, tawa ɗum lorrataa cellal ɓiɗɗo on. Si on faandike ɗaɓɓude muynonooɓe goo hara wanaa yumma, bakkaatu fawaaki on si on tottirii njoɓdi muyninoowo on no fottirɗon non, no moƴƴiri. Huliree Alla jokkugol Yamirooje Makko woɗɗitoo haɗaaɗi Makko. Nganndon pellet Alla No Reeni ko golloton kon; huunde suuɗotaako Mo e ɗum. O Yoɓoyay on kon ko ardinanɗon ko'e mo'on e golle.
(234) Ɓen maayooɓe acca suddiiɓe ɓe ronndaaki, waɗɗike ɓen [suddiiɓe] habbagol ko'e maɓɓe lebbi nayi e balɗe sappo, ɓe heddoo ka cuuɗii, ɓe woɗɗitoo cuɗaari e desal. Si edda on timmii, bakkaatu fawaaki on (yo waliyuuɓe), e kon ko ɓe waɗaŋta ko'e maɓɓe -e hoore laawol shari'a; immorde e ɗin ɗi ɓe haɗanoo fewndo edda on. Alla No Anndi kon ko golloton, huunde e ko suuɗoton maa feeñinon wirnanaaki Mo. O Yoɓoyay on ɗum.
(235) Bakkaatu fawaaki on nde ɓaƴƴiŋton faale mo'on ƴamde suddiiɓe ɓen fewndo eddinagol; wano wiide mo: si edda maa on timmii, humpitam. Bakkaatu fawaaki on e kon ko suuɗoton faale mo'on ƴamde ɓe si edda maɓɓe on timmii. Alla No Anndi on annditoyay fii maɓɓe, saɓu tiiɗugol mon yiɗugol ɓe, O Daginani on ngol ɓaƴƴingol. Reŋtee fodondirgol ƴamal fewndo edda; si wanaa kon ko dagorii ɓaƴƴingol. Wata on humu kadi dewgal fewndo edda. Nganndee pellet Alla No Anndi kon ko suuɗoton e pittaali mo'on; immorde e ko O Dagini maa ko O Harmini, reenee e Makko, wata on lunndo Yamiroore Makko. Nganndon pellet Alla ko Haforanoowo ɓen tuubooɓe e jeyaaɓe Makko, Muññiiɗo Mo yaawnantaako ɓe lepte.
(236) Bakkaatu fawaaki on si on seerii suddiiɓe mon ɓen ado on renndidude e maɓɓe,maa ado on waɗɗinannde ɓe teŋe heeriiɗo.Si ɗum waɗii,teŋe woo alanaaɓe;ko seeɗa tan waɗɗii jonnugol ɓe ko ɓe dakmitora...?
(237) Si on seerii suddiiɓe mon ɓen ado on renndidue, tawa on jaŋtanike ɓe teŋe; ko feccere on teŋe waɗɗii jonnugol ɓe, si wanaa hara ɓe ya'afi (si ɓe hellifaa), maa moodiɓɓe ɓen tigiri ya'afoo jonna teŋe ɗen fof. Ko ya'afondirgol haqqeeji mon ɗin ɓurata ɓaɗtinde on dewal e ɗoftaare Alla. Onon yimɓe, wata on yejjitu ɓural ngal hakkunde mo'on, maa ya'afondirgol haqqeeji. Pellet Alla No Reeni kon ko golloton, tiiɗnee e moƴƴere no dañiron mbarjaari Alla.
(238) Reenee e julɗe ɗen tottironɗe no timmiri. Reeno-ɗon kadi e julde hakkundeere nden: nde woni Alaŋsaraa. Darano-ɗon Alla ka juulde mo'on, ko on ɗoftiiɓe toƴƴiniiɓe.
(239) Si on hulii ayɓe maa ko nanndi heen, on kattanaali tottirgol julde nden no timminiri; juuliree teppindagol maa waɗɗagol, maa kala no waawir- ton. Si kulol ngol iwii e mo'on, jaŋtoree Innde Alla nden no O Anndiniri on; wano jaŋtorgol Mo ka juulde no timmiri. Jaŋtoron Mo kadi ko O Anndiniri on kon ko on nganndaano; imoorde e annoore e peewal.
(240) Ɓen maayooɓe e mo'on ɓe acca suddiiɓe: hiɓe haani wasiyanaade ɓen suddiiɓe suudu e koltu ko ɓe dakmitora yeru hitaande timmunde; hara ronooɓe yamtiniraali ɓe ton doole. Si ɓe yaltanii ko'e maɓɓe ado hitaade nden timmude, bakkaatu fawaaki on fawaaki ɓe kadi kon ko ɓe cuɗinotoo. Alla ko Fooluɗo Mo fooletaake, Ñeeñuɗo e Qudra Mu'un s Shari'a Mu'un. Ko woni tun, firooɓe ɓen fottii wonde ñaawoore oo aaye momtiraama oo ka Alla Daali ɗon: ﴾Ɓen maayooɓe e mo'on ɓe acca suddiiɓe: yo ɓen habbiŋtin ko'e maɓɓe lebbi nayi e balɗe sappo﴿ [Al Baqarah: 234].
(241) No woodani seeraaɓe ɓen: dakmitorgol koltu e jawdi ekn. Ɗum ko haqqee fii ceergal maɓɓe; no woowiraa non, tippude e alhaali (feere) moodibbo on. Ko hannduyee tabitanɗo hulooɓe Alla ɓen; ñemtina Yamirooje Makko, woɗɗitoo Haɗaaɗi Makko.
(242) Ko wano ngal misal yawtungal Alla Ɓaŋnginiraŋta on, onon muumini en, Aayeeje Makko moftuɗe keeri Makko e ñaawooje Makko; belajo'o haqqilon gollitoron ɗen, dañon moƴƴere aduna e laakara.
(243) E a humpitaaki, an Annabiijo, kabaaru ɓen njaltunooɓe e galleeji mu'un, kamɓe ko ɓe ɗuuɗuɓe; ka kulol maayde sabu albalaa'u? Ɓen ko jeyaaɓe e deŋte ɓiɗɓe Israa'iila. Allaahu On Daalani ɓe: "Maayee", ɓe maayi, refti O wuurnitiɓe, fii yo O Ɓaŋnginanɓe wonde fiyakuuji ɗin fof ko Kaŋko Seniiɗo Bajjo On Huuɓiti, ɓe waawanaa ko'e maɓɓe nafa maa lorra. Pellet Alla ko Jom Dokkal e Ɓural e dow yimɓe ɓen. Ko woni tun, ko ɓuri ɗuuɗude e yimɓe ɓen njaaranataa Alla e Neemaaji Makko ɗin.
(244) Haɓee, onon muumini en, ayɓe Alla ɓen, ɓamton Diina Makko kan. Nganndon pellet Alla ko Nanoowo konngi mon, Annduɗo annuyeeji mon e golleeji mon. O Yoɓoyay on ɗum.
(245) Ko hombo woni ñawliroowo jawdi mun ndin sakkorgol ndi fii laawol Alla; o waɗira ɗum anniye laaɓuɗo, fii no ɗum woŋtirana mo cowalle ɗuuɗuɗe? Alla No Ɓiɗtinia ka arsike e ka cella ekn, O Yaññira Ñeeñeal e Nunɗal Makko; e ɗin ɗon fof. Ko faade ka Makko Kaŋko Tan woni ruttorde mo'on ka laakara, O Yoɓita on golle mo'on.
(246) E a humpitaaki, an Annabiijo, kabaaru ɓen teddunooɓe e ɓiɗɓe Israa'iia, ɓaawo jamaanu Muusa ngun (yo o his), tuma nde ɓe mbi'annoo Annabaajo maɓɓe on: "Ñiiɓna men lamɗo, men haɓida e makko fii laawol Alla ngol. Annabiijo on maakani ɓe: "Haawnaaki si hare nden farlaama e mo'on,roŋkon haɓude fii laawol Alla ngol". Ɓe jaabitorii namnal: "Hol ko haɗata men haɓugl fii laawol Alla ngol so tawii ɗum no waɗɗii? Men haɓiray heɓtugol ngenndi amen e ɓiɗɓe amen. Nde Alla Farlunoo hare nden e maɓɓe, ɓe huciti, ɓe firti ahadi ndin; si wanaa seeɗaaɓe e maɓɓe. Alla No Anndi tooñooɓe ɓen, ɗuurnotooɓe e Yamaruyee Makko, firtooɓe Ahdiiji Makko. O Yoɓitoyayɓe ɗum.
(247) Annabaajo maɓɓe on wi'ani ɓe: "Gomɗii Alla Ñiiɓnanii on Taaluuta laamɗo mo'on, fii no haɓiroy e ley koŋngol makko". Hooreeɓe maɓɓe ɗuurnii ɗum, ɓe naɓti jaabii: "Hol no laamu laatoraŋta mo e hoore maen, ko menen ɓuri haandude mo e laamu; tawde non o jeyaaka e ɓiɗɓe Annabaaɓe, o yaajiraaka jawdi ko o wallitora laamu ngun? Annabiijo on maakani ɓe: "Ko Alla Suɓii mo e dow mo'on, O Ɓurnirii mo e mo'on ganndal e doole ɓanndu". Alla No Rokkira Laamu Makko Ngun on Mo O Muuyi; Ñeeñal e Yurmeende Makko, Alla ko Yaajuɗo ɓural Himo Rokka Mo O Muuyi, Annduɗo on ɓurɗo haandude e jeyaaɓe Makko ɓen.
(248) Annabaajo maɓɓe maakani ɓe: "Nganndee Maande goongugol suɓeede mo laamɗo mo'on, ko nde Alla Artiraŋta on Arkawal (kankiran-wal) ngal ɓiɗɓe Israa'iila mawninnoo, kono ngal jattaa. Hara non ngal wondi e deeƴere, e ko heddinoo ko aalo Muusaa e aalo Haaruuna en acci; wano: tuuggordu ndun, e yoga e alluuje. Pellet Maandeeji ɓaŋŋnguɗi no e koo ko jaŋtaa; si on laatike gomɗimɓe haqqan.
(249) Nde Taaluuta yaltidunoo e konu ngun, o maakani ɓe: "Alla Jarriboray on caangol, kala yarɗo e maggol o jeyaaka e ɗatal am, o haɓitadataa e am, mo yaraali e maggol ko on jeyaaɓe e ɗatal am, saatii haɓidude e am; si wanaa ɓen tuuɓoriiɓe juuɗe mun ɗen tuuɓannde, fii feere alaa". Konu ngun yari si wanaa seeɗaaɓe e maɓɓe; ɓen ɗon muññiri ɗoŋka kan. Nde Jaaluuta yawtunoo caangol ngol kaŋko e gomɗimɓe ɓen, yoga e konu makko ngun mbi'i: "Feere alanaa men hannde, haɓugol Jaaluuta e konu mu'un". Ontuma ɗon, ɓen fellituɓe hawroyay e Alla ñalnde darngal mbi'i: "Heewii ka fedde tokosere gomɗinde foolirta -Duŋayee e Balla Alla- fedde ɗuuɗunde e keeferaaɓe. Ballal ngal ko e liimanaaku fawii, wanaa ɗuuɗere. Pellet Alla No Wondi e ɓen jeyaaɓe Makko muññiiɓe; Himo Faaoraɓe ballal Makko.
(250) Nde ɓe feeñunoo yeeso Jaaluuta e konu mun ngun, ɓe fewtuno Alla ɓe torii: "Joomi amen, Rufu muñal e ɓerɗe amen, Tabiŋtinaa teppe amen ɗen; fii wata men dogu ayɓe amen foola men, Faaboraa men Doole e Ballal Maa dow ɓee heeferɓe.
(251) Ɓe fooliriɓe Duŋayee Alla: Daawuuda wari Jaaluuta ardiiɗo ɓeya on. Alla Rokki Mo Laamu e Annabaaku, O Anndini mo kon Ko O Muuyi e gannde, O Moftani mo gannde moƴƴuɗe aduna e laakara. Si wanaano suuna Alla On Duñiroowo bone yoga e yimɓe ɓen dow yoga, leydi ndin bonirayno bewre bonɓe. Kono Alla Ko Jom Ɓural e denndaangal tageefo ngon.
(252) Ɗen ko Aayeeje Alla Ɓaŋnguɗe, Meɗen jaŋnga ɗe e dow maaɗa, an Annabiijo, wondude e Kumpital Goonga,e Ñaawooje Nunɗuɗe. Pellet ko a jeyaaɗo e Nulaaɓe ɓen.
(253) Ɓee Nulaaɓe ɓe Men Jaŋtani maa, Men Ɓurdinii yoga maɓɓe e dow yoga; ka wahyu e ka jokkuɓe. No e maɓɓe yeewtiduɓe e Alla; wano Muusa (yo o his), O Ɓaŋti darjaaji woɗɓe e maɓɓe, wano Muhammadu (jom kisiyee); tawde e Nulaama e denndaagal yimɓe ɓen, o timminiraa Annabaaku, mofte makko ɗen ɓurnaa e heddiiɗe ɗen. Men Rokki Iisaa geɗali Mariyama ɓaŋngannduyeeji tinndinooji e Annabaaku makko; wano wuunitugol maayɓe e sellinnde bunɗoe ɗamaaɗo= wondudo e baras, Men Semmbiniri mo Jibriil ko wallitoo mo daranagol Yamirooje Alla Toowuɗo. Si Alla No Yiɗunoo, ɓen arnooɓe ɓaawo Nulaaɓe ɓen haɓataano ɓaawo ɓaŋngannduyeeji ɗin arde ɓe, si ko woni, ɓe luutondirii ɓe sennditii: woɗɓe gomɗini Alla, woɗɓe ɓen yeddi Mo. Si Alla No Yiɗunoo, ɓe haɓataano, ko woni tun, Alla No Waɗa ko O Yiɗi: O fewnira Yurmeende e Ɓural Makko ngal on Mo Muuyi e gominal, O Majjinira Nunɗal e Ñaañal Makko ngal on Mo O Muuyi.
(254) Ko onon yo gomɗimɓe Alla njokki Nulaaɗo Makko on, sakkee e kon ko Men Arsiki on e jawle laaɓuɗe, ko adii ñalnde darngal nden hewtude; nde ñalnde, ngeyngu alaa ton; ko njoɓdi golle ndin nafata ton, wanaa kadi weldigal nafoyta ton si saɗtii, solnugol kadi alaa ton si wanaa on mo Alla Duŋanii. Ko heeferɓe ɓen woni yedduɓe ɓen Alla Toowɗo On.
(255) Joomiraaɗo me'en reweteeɗo tanaa Allaahu on alaa, Wuurɗo nguurdam timmuɗam; ɗam maayde e ustaare alaa e mu'un. Ñiiɓuɗo Mo Hatoŋjinaa e gooto e tageefo Makko ngon. Ŋoŋre naŋgataano Mo wanaa fere ɗoyngol sabu timmude nguurdam e ñiiɓugol Makko. Ko Kaŋko tan woodani Laamagol kon ko woni ka kamuuli e ka leysi. Alaa tefoyoowo (solna) ka Makko si wanaa e Duŋayee Makko. Himo Anndi ko tageefo Makko ngon yawtini e ko ɓe saatii waɗde e fiyakuuji. Ɓe huuɓiraa anndude huunde e Anndal Makko -O Toowii- si wanaa kon ko O Muuyi Ƴeltinnde ɓe. Jullere Makko Nden: ka Joomiiko Tippata ɗon Huuɓitii kammuuli ɗin e leydi ndin; no ɗi yaajiri mawniri. Reenugol Nde nisaani saɗtanaa Mo; ko Kaŋko Woni Toowirɗo Jaati Mu'un e Qudra Mu'un e Haaɗtannde Mu'un, Mawnirɗo Laamateeri Mu'un.
(256) Doolugol alaa e naatugol ka diina; tawde ko diina goona ɓaŋnguka. Doolindiro alaa fii naatugol e makka. Peewal ngal senndondirii e majjere nden: Kala yedduɗo ɗin deweteeɗi tanaa Allaahu On o reŋtii e majji, o gomɗini Alla Tan; haray o jogitike fiɓnde hoolaare nde ka diina, nden taƴataa haa ñalnde darngal. Alla Ko Nanoowo yeewtereeji jeyaaɓe Makko, Annduɗo golleeji maɓɓe; O Yoɓitoyay ɓe ɗum.
(257) Alla Ko Giɗo gomɗimɓe ɓen: Himo Hawrindina ɓe Wallitooɓe, O Yaltinaɓe e niɓe keeferaaku e majjere faade e annoora gomɗinal e ganndal. Ɓeya yedduɓe, ko ɗuuɗa-bewre en woni weldiiɗi maɓɓe: ɗin cuɗinanɗi ɓe keeferaaku, ɗi yaltiniɓe e annoora gomɗinal e ganndal faade e niɓe keeferaaku e majjere. Ko ɓen ngoni yimɓe yiite, luttooɓe toon poomaa.
(258) A tinii an Annabijo, on haawnitoriiɗo cuucal ɗuuɗa-bewre en:on wennjuɗo Ibraahiima (yo o his) e bajjinɗingol Alla rewa Mo? O wennjiri mo fii Alla Rokkii mo laamu ngu o bewri. Annabi Ibraahiima ɓaŋnginani mo Sifaaji Joomi makko Ɗin o maaki: "Ko Joomi am Woni Wuurnitoowo tageefo ngon O Wara". On bewɗo jaabori lunndagol: "Miin miɗo wurna wara; mi wara mo mi yiɗi, mi acca mo mi yiɗi. Ibraahiima rokki mo hujja goo tiiɗuɗo nde o maakani mo: "Joomi am mo mi rewta On No Addira naange ngen ɓaŋnge fuɗnaange, an addir nge ka hiirnaange".On ɗuuɗa-bewreejo mugaa o fooliraa hujjaaji doolnuɗi. Alla Fewnirtaa tooñooɓe bewɓe ɓen e laawol Makko Ngol.
(259) Maa oya rewunooɗo e tufunnde yirbunde fukkiinde e dow kippoodi mayre, halkoriinde yimɓe mayre; nde woŋti wediinde. On gorko naamnorii kaawase: hol no Alla Wuurnitirta ndee tufunnde ɓaawo yirbugol mayre? Alla Wari mo duuɓi teemedere, refti O Wuurniti mo O Daalani mo: "No foti ko ñiiɓuɗaa e maayde"? O jaabii: "Mi ñiiɓii ñallal maa ko hewtaa ñallal". O Daalani mo: "Ko woni, a ñiiɓii duuɓi teemedere, ndaarii ñaametee e njaram ko accuno-ɗaa, ɗum waylaaki, ndaaraa kadi mbabba maa maaymba mban, fii Yo Men Waɗe Maande Ɓaŋnguɗo wondannde yimɓe, Tinndinoowo Kattal Alla e Wuurnitugol ɓe. Ndaaraa ƴi'e mbabba mban no seediri sennditori, hol No Men Ɓannindiri ɗum Men Jogindiri, refti Men Suddiraɗe teewu, ɗe ngarta e nguurdam. Nde o yi'i ɗum, goonga kan feeñani mo, o anndi Kattal Alla Ngal, o wi'i: "Miɗo anndi pellet Alla haaɗtanɗo kala huunde".
(260) Jaŋto an Annabiijo, tuma nde Anb. Ibraahiima (yo o his) maakunoo: Joomi am, hollam no maayɓe ummitorta? O Daalani mo: A gomɗinaa ɗum? nde huunde ? Ibraahiima maaki: Aa'a, miɗo gomɗini. Ko woni, ko fii no ɓernde am nden deeƴira. Alla Yamiri mo: Naŋngu colli nayi, loppaaɗi taƴitaa kaa maa, refti waɗaa e hoore fello -e pelle kuuɓituɗe ma ɗen- kala geɓal e majji, refti noddaaɗi: ɗi ngardete e yaccaare; hara ko ɗi wuurnitaaɗi. Anndaa non an Ibraahiima, pellet Alla Ko Tedduɗo e Laamu Makko, Ñeeñuɗo e Fiyaaku Makko e Shari'a Makko e Tageefo Makko.
(261) Sugu ɓen gomɗimɓe wiŋtirooɓe jawle maɓɓe ɗen e laawol Alla, no wa'i wano abbere fuɗnunde -e leydi moƴƴiri- gawƴe jeeɗiɗi, hara no e gawƴol kala gabbe teemeredere. Alla No Sowana baraaji on Mo O Muuyi e jayaaɓe Makko ɓen; O Yoɓitiraɓe ko aldaa e hasboore. Alla Ko Yaajuɗo ɓural e dokkal, Annduɗo ɓen haanduɓe e ɗum.
(262) Ɓen wiŋtotooɓe jawle maɓɓe ɗen e welayee Alla e ɗoftaare Makko, refti ɓe jokkiŋtinaali ko ɓe nafki kon baji maa lorra ko no bonnitana ɓe ɗum; no woodani ɓe njoɓdi maɓɓe ndin ka Joomi maɓɓe, Kulol alanaa ɓe, ɓe wanaa kadi sunoytooɓe.
(263) Ko koŋngol moƴƴol: naadayngol welo-welo ka ɓerɗe muumini en, e haforanal on bonnuɗo ɗum, ɓuri moƴƴude sadaqa jokkindiniraaɗo lorra wowlitugol. Alla Ko Galo e jeyaaɓe Makko ɓen, Muññiiɗo Mo yaawnortaa leptugol ɓe.
(264) Ko onon yo gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo Makko, wata o bonnititr barjaari sadaqaaji mon ɗin wajitugol lorra rokkaaɗo on.Sabu on ittiroowo sadaqa fii wajitugol yiinoo e yimɓe, ko o yedduɗo Alla e Ñalaande Darngal, yeddi neema e lepte maggal.On ɗon no wa'i wa fetere=haayre nde mbullaari woni e dow mum, toɓo heewngo ara nde; ɗam acca nde e ɓowru.Ko wano non kadi yiinitooɓe ɓen; baraaji sadaqaaji maɓɓe ɗin yehay, huunde heddotaako e majji. Alla Fewnataa heeferɓe ɓen e kon ko O Welaa O Toowi e ko nafatabe e golle e nafakeeji maɓɓe.
(265) Sugu ɓen gomɗimɓe wiŋtorayɓe=tottiroobe jawle maɓɓe ɗen ɗaɓɓugol welayee Alla e tabital woŋkiiji maɓɓe ɗin; -ko aldaa e doolneede- no wa'i wano ngesa wonumba e falo toowungo: waabiliire heɓa mba, mba moƴƴiri cownalle ɗiɗi. Si waabiliire heɓaali mba, mba heɓa sore-sore. Ko wano non kadi sadaqaaji moƴƴinooɓe ɓen; Alla Jaɓirayɗi On Sowa baraaji majji, hay si tawii ɗi ɗuuɗaa. Alla Ko Reenuɗo huunde nde golloton, huunde e fiyakuuji moƴƴinooɓe ɓen maa yiinotooɓe ɓen. O Yoɓiray gooto kala ko haandi.
(266) E goɗɗo e mo'on yeloto heɓugol naakoo mo tamarooje e inabuuje; hara canɗi no ila ley ton. Hara himo jogii ton noone kala e dimɗe, nayeegu heɓa mo e ɗum tawa non himo mari geɗalɓe lo'uɓe ɓe waawataa golle, nduluuru ndu yiite heɓa naakoo on ndu sunna fof. Ko kaŋko ɓuri hatonjinnde e ballal sabu nayeegu makko e lo'ere ɓiɗɓe makko?! Ko nii alhaali wiŋtiroowo jawdi mun ndin yiingo wa'iri; o tawoyay Alla ñalnde darngal o alaa baraaji fewndo ka o hatonjini e mu'un. Ko Wano nii Alla Ɓaŋnginiraŋta on kon ko nafata on aduna e laakara, belajo'o on miijitoto.
(267) Ko onon yo gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo Makko on: wiŋtee e jawle mon laaɓuɗe ɗen ɗe faggiti ɗon, e kon ko Men Yaltinani on ka leydi. Wata on jillindir ko soɓi kon e mayri wiŋto-ɗon; si wanaa hara on jaɓir ɗum munnagol e hoore hiɗon añi. Hol no yiɗiraŋton Alla kon ko o yiɗanaa ko'e mon? Nganndee pellet Alla Ko Galo e wiŋtaaje=nafaqeeji mo'on, Yettaaɗo e Jaati Makko e Golle Makko.
(268) Seytaane no hulɓiira on baasal, ndurerɗina on e nguddam, ndu loowa on faggitagol bone e paŋkare. Alla No Foda on haforaneede junuubi, e yaajeende arsike. Alla Ko Jom-ɓural, Annduɗo fiyakuuji jeyaaɓe Makko ɓen.
(269) Himo Rokka ganndal ngal e faltaare nden on mo O Muuyi e jeyaaɓe Makko. kala rokkaaɗo ɗum, haray o dañii moƴƴere heewunde. Wa'ajitortaa Aayeeje Alla ɗen si wanaa ɓen joomiraaɓe haqqillaaji timmuɗi pooynuɗi.
(270) Kala ko wiŋtiɗon e wiŋtaari -ɗuuɗi famɗi- fii ɗaɓɓugol welayee Alla, maa ko takkuɗon e takke dewal Alla, pellet Himo Anndi ɗum fof. O Yeebataa huunde e ɗum, O Yoɓoyay on ko ɓuri mawnude e njoɓdi. Alanaa tooñooɓe jaggita kkeeri Alla ɗin faabotooɓe, ko duñana ɓe lepte ñalnde darngal.
(271) Si on feññinii jawle sadaqaaji mon ɗin, ɗum no moƴƴi haa roŋki. Si on suuɗii ɗi on rokkii waasuɓe ɓen, ko ɗum ɓuri moƴƴude e feññingol ngol; tawde ko ɗon ɓaɗtii laaɓal ngal. Sutura e haforaneede no e sadaqaaji moƴƴinooɓe ɓen. Alla No Humpitii ko golloton, huunde e fiyakuuji mo'on suuɗaaki Mo.
(272) Fawaaki ma an Annabiijo, peewal maɓɓe jaɓa goonga kan. Si ko woni, tinndingol e goonga no fawi maa, ko Alla Jogii Fewnugol Hawrindina e sawaaba, Himo Fewna on Mo O Muuyi. kala ko wiŋtiɗon on heɓtay nafa mun; Tawde non Alla Ko Alɗuɗo e ɗum. Wiŋtee laɓɓiniron fii Alla: Gomɗinɗo on wiŋtortaa si wanaa ɗaɓɓugol welayee Alla. Kala ko wiŋtiɗon -ɗuuɗi famɗi- on yoɓitirte ɗum mbarjaari timmundi, sabu Alla tooñataa hay e gooto.
(273) Waɗanee ɗum, ɓen waasuɓe haɗitoriiɓe ɗaɓɓere jawdi sabu jihaadi, majjaaɗo ɓe no sikka ɓe alɗuɓe sabu nefinagol maɓɓe e toraare, kono ƴellitooɗo ɓe on no anndira ɓe maandeeji hatonjinal feeñuɗi e maɓɓe. No e ɗin maandeeji, tawde hiɓe serti e ɓeya waasuɓe, ɓe sukkiŋtaa toragol yimɓe ɓen. Kala ko wiŋtiɗon e jawdi ekn, pellet Alla No Anndi ɗum, O Yoɓiroyay on ɗum mbarjaari mawndi.
(274) Ɓen wiŋtotooɓe jawle mun ɗen jemma e ñalorma, kene e gunndoo fii welayee Alla, ko aldaa e yiingo: no woodani ɓe njoɓdi ñalnde darngal immorde e Joomi maɓɓe, kulol alanaaɓe e on fiyaaku maɓɓe, suno kadi alanaaɓe e kon ko ɓe yawtini aduna; ɗum ko Ɓural e Neema Immorde e Alla.
(275) Ɓen gollirooɓe riibaa,ɓe immoroytaa e genaale maɓɓe ñalnde darngal si wanaa sugu on mo seytaande memiri meŋki:o immora wa suƴƴitaaɗo. Ɗum non, ko tawde ɓe daginii ñaamugol ribaa,ɓe roŋki senndindirde hakkunde ribaa e kon ko Alla Dagini e ngeyngu,ɓe mbi'i: "Enee, ngeygu ngun no dagorii wano ribaa; ɗi fof majji ɗi adday tono e ɓeydaari jawdi". Alla Fenni ɓe O Bonni ngal eɓɓindiral maɓɓe ɗon,O Ɓaŋngini wonde Kaŋko Alla O Daginirii ngeygu ngun sabu nafoore mun nden,O Harminiri ribaa on sabu tooñee e ñaamirgol jawle yimɓe ɓen hoore mehre ko woni e mun kon. On mo wa'aju ari e mu'un immorde e Joomi Makko, yowitiingu e haɗugol ribaa,o haɗitii e ɗum;O Yawtanay mo koŋko o golliri ribaa on ado mun, fiyaake makko on ko faade Alla. Kala non fillitiiɗo o rutti e gollirgol ribaa on ɓaawo haɗoore nden yottoraade mo hujjaaji ɓaŋnguɗi, hara o haandii naatugol yiite o lutta e magge: ngol heddagol ko dagiŋtinooɓe ñaama ɓen ribaa, maa hara faandaare nden ko ɓooyugol luttude ɓe ton; sabu luttataa ka yiite si wanaa heerefɓe ɓen, yimɓe tawhiidi ɓen kan, ɓe heddotaako ton.
(276) Allaahu On No Mehira jawle ribaa ɗen: ittugol barki kin e majje ekn, O Ɗuɗɗina jawle sadaqa ɗen O Mawninira ɗe cowalle mbarjaari. Moƴƴere nden yoɓiree sappo yeru mayre haa cowalle teemeɗɗe jeeɗiɗi e ko ɓuri, O Barkina kadi jawle wiŋtooɓe ɓen. Alla Yiɗaa kala keereero saɗta-hooreejo, dagiŋtinoowo haram, ñiiɓa e geddi.
(277) Ɓen gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo Makko ɓe jokki golle moƴƴe, ɓe tottiri julde nden no nde shar'iniraa non, ɓe jonni asakal jawle maɓɓe ɗen ɓen haannduɓe e mu'un: Pellet no woodani ɓe njoɓdi maɓɓe ndin ka Joomi maɓɓe, kulol woo alanaa ɓe ton, ɓe sunoytaako e fii naamaaji aduna.
(278) Ko onon yo gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo Makko on, hulee Alla, jokkol Yamirooje Makko, reenoɗon e Haɗaaɗi Makko, tertoɗon ƴamtugol koŋ ko heddii e ribaaji keɓorɗi jawle yimɓe; si on laatike gomɗimɓe Alla haqqan, tawde O Haɗii on e ribaa.
(279) Si on waɗaali koŋ ko Yamiraɗon, nganndee pellet Alla e Nulaaɗo Makko Haɓay on. Si on tuubii on ruttorii ka Alla teertagol ribaa on, no woodani yeru koŋ ko ñawluɗon e ko'e jawle mon ɗen; on tooñirtaa gooto ɗaɓɓugol ɓeydaari e jawle mon ɗen, on tooñirtaake ustaneede e majje.
(280) Si on mo ɗaɓɓirton yoɓugol ñamaande nden laatike jom-saɗteende, mo maraako yoɓira: neeɓnanee mo ƴamtugol haa o heɓa neweende yoɓitugol ñamaande makko nden. Ko nde sakkotoɗon -seeɗa maa yoga e nden ñamaande ɓuri moƴƴannde on, si on laatike annduɓe ɓural mun ngal ka Alla Toowu On.
(281) Hulee ñalaande nde ruttete-ɗon e mu'un faade ka Alla, daro-ɗon Yeeso Makko, refti O Yoɓita woŋkii kala njoɓdi faggitaare makki -moƴƴere e bone- ɓe tooñiroytaake ton ustaneede baraaji maa ɓeydiraneede lepte sabu goopi maɓɓe.
(282) Ko onon yo gomɗimɓe Alla e Nulaaɗo, si on ñawlondirii hakkunde mo'on haa e lajal happaangal, winndee nden ñamaande: yo winndiroowo winndir nunɗal e shari'a, wata on salo winndirde ngal nunnɗal wano Alla Annidiri mo non ka Deftere Makko. Yo Winndu kon ko jom ñamaande nden woni e hoore mu'un; fii no on [ñawlaaɗo] qirritora. Yo o hulu Alla, hara o ustaali huunde e ñamaande nden. Si on mo ñamaande woni e mun laatike ɗayɗo maa feetuɗo mo waawanaa hoore mu'un, maa hara o waawataa fitude sabu mboboyaagal maa ko nanndi; yo waliyuu makko on fitiraŋ mo nunɗal. Ɗaɓɓee seedeeɓe ɗiɗo worɓe hellifaaɓe nunɗuɓe: si ɓe laataaki worɓe ɗiɗo, seedinee gorko gooto e rewɓe ɗiɗo immorde e ɓen ɓe wela-ɗon diina e nunɗal mu'un; fii si gooto e rewɓe ɓen yejjitii, oya anndiŋtina mo. Wata seedeeɓe ɓen salo seedagol e ñamaande nden si ɓe noddaama fii mun, wata aamere haɗu on winndugol ñamaande nden -ɗuuɗi famɗi- haa e lajal mayre; ko winndugol ñamaande nden ɓuri nunɗude ka shari'a, ko ɗum kadi ɓurata niiɓnude seedeeyaagal ngal, ɓura ɓaɗtinnde e ittitugol sikke ñamaande nden (noone mayre e emmbere mayre). Si wanaa hara tokkugol ahadi ndin hakkunde mo'on ko e ngeyngu ngu yiilindirton; bakkaatu fawaaki on si on winndaali kon ko hatonjinaa e winndugol, ko woorugol pooɗondiral winndugol ngol shar'iniraa. Dagotaako lorrude winndoowo on e seedotooɓe ɓen, kamɓe kadi ɓe haanaa lorrirde kon ko ɓe ɗaɓɓiraa winndugol maa seedagol, si on lorrindirii fii ɗum, haray on yaltii e ɗoftaare Alla. Hulee Alla -onon muumini en- huuron Yamirooje Makko, woɗɗito-ɗon Haɗaaɗi Makko. Alla No Anndina on moƴƴere mon aduna e laakara, Alla Ko Annduɗo kala huunde.
(283) Si on wonii e hoore laawol, on roŋkii heɓude winndoowo ñamaande nden, yonii ka on mo ñamaande woni e mun jonnata ñawlaaɗo on tiginnde jaɓotoonde haa o heɓa feere yoɓugol ñamaande nden. Si on hoolondirii hakkunde mon, waɗɗaaki on winndugol e seedingol maa tiginnde; ñamaande nden woŋtay jikke e hoore ñawliiɗo on, waɗɗiiɗo mo yoɓitude; no fawii mo hulude Alla e ɗen jikke, hara o bonnaali ɗe, si o bonni jikke ɗen, yo seedeejo on seedito; wata on ɗon haɗito e seedagol ngol; si o waɗii ɗum, haray o jeyaama e ɓen boonnoɓe. Alla No Anndi ko golloton kon, huunde suuɗaaki Mo, O Yoɓitoyay on golleeji mon.
(284) Ko Alla Heeranii tageefo e laamu e yiilugol kala ko woni ka kammuuli e ka leydi. Si on feññin ko woni ka ɓerɗe mo'on maa suuɗu-ɗon ɗum, Alla No Anndi ɗum; O Hasbiray on ɗum, O Haforana ɓaawo mu'un -Ɓural e Yurmeende Makko- on Mo O Muuyi, O Leptira -Nunɗal e Ñeeñal Makko- on Mo O Muuyi. Alla Ko Haaɗtanɗo kala huunde.
(285) Nulaaɗo Muhammadu ((Yo Alla Juulu e Makko O Hisna mo), gomɗinii kala Jippii e makko immorde e Joomi makko. Muumini en kadi wano non, ɓe fof maɓɓe ɓe gomɗinii Alla, e denndaangal Malaa'ikaaɓe Makko, e Defte Makko ɗen fof, e denndaangal Nulaaɓe Makko ɓe O Nuli. Ɓe hooliri gomɗinal maɓɓe: "Men serndataa hakkunde gooto e Nulaaɓe Makko ɓen". Ɓe mbi'i: "Men nanii Yamirooje Maa, men teertike Haɗaaɗi Maa, men ɗoftorike Ma jokkugol Yamirooje Maa, teertoo Haɗaaɗi Maa, meɗen toro Maa Haforanal Joomi amen, pellet ruttorde amen e kala fiyaaku ko ka Maaɗa, An Tan.
(286) Alla Fawaa woŋkii e golle, si wanaa ko ki townata; sabu Diina Alla kan no newii wanaa ko saɗti fii. Kala faggitiiɗo moƴƴere, o yoɓete baraaji mun no timmiri. kala kadi faggitiiɗo bone, o yoɓete yeru mu'un, gooto fawtaŋtaako mo ɗum. Nulaaɗo on e gomɗimɓe ɓen mbi'i: "Joomi amen, wata A Leptir men ko men yejjiti maa men woopi e golle maa koŋngol. Joomi amen, Wata A Ronndu men teddeelo mo men townataa, wano Ronndir-Ɗaa ɓen ɓen Leptinor-Ɗaa tooñe mu'un ado amen; wano Alyahuuda en. Wata A Fawu men e Yamirooje maa Haɗooje ɗe men townataa, Yawtan men junuubi amen, Haforanaa en, Yurme-Raa men Ɓural Maa; Ko An Jeyi fiyaake amen Walloowo men, Wallu men e heeferɓe ɓen.