Raising Children

بۇ قۇرئان كەرىم ئۆگىنىش پروگراممىسى(ئەممە پارە) ياش ئۆسمۈرلەر ۋە قىسقا سۈرىلەرنى يادلاشقا ھەۋەس قىلىدىغانلار ئۈچۈن مەخسۇس تەييارلانغان بولۇپ، تولۇق ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇلغان، ئىشلىتىشكە قولاي، خالىغان سۈرە ۋە ئايەتلەرنى تاللاپ ئاڭلاش ۋە ئوقۇش ئىمكانىيىتىگە ئىگە بولۇش بىلەن بىرگە سۈرە ۋە ئايەتلەرنى تەكرار-تەكرار ئاڭلاش ۋە ئوقۇش مۇمكىن.

قۇرئان ئۈگىتىدىغان ئۇستازلار كۆپ بولغانلىقى ئۈچۈن قۇرئان ئۆگەنگەن ۋە ياد قىلغان كىشىلەر كۆپ، بەزى ئۇستاز ۋە ئوقۇتقۇچىلار بولغانلىقى ئۈچۈن پىقھى ئۈگۈنىدىغانلارمۇ بار، لېكىن بىز ئىجتىمائىي جەمئىيەتكە ئارىلىشىش جەريانىدا ھېس قىلغانلىرىمىز؛ ناچار تەربىيە ياكى باشقىچە ئىپادىلىگەندە، ھەممىنى ۋەيران قىلىدىغان، قورقۇنۇچلۇق تەربىيە ساۋاتسىزلىقىدىن ۋە جاھىللىقتىن ئىبارەتتۇر. ئۇنداقتا تەربىيە قىلغۇچىلار نەدە؟، بۇنىڭغا يېتىشنىڭ يولى قانداق بولىدۇ؟، شەرئى تەلىم-تەربىيە پروگراممىسىغا تەربىيە ماددىسىنى كىرگۈزۈشنىڭ ئۇسۇلى قانداق؟، تەربىيىسىز ئىلىمنىڭ نېمىگە پايدىسى بولىدۇ؟، ئوقۇتقۇچىلارنىڭ قارىشىدا تەربىيە پروگرامىسىنىڭ مەۋجۇتسىزلىقىنى قانداق چۈشىنىمىز؟، ئۇلار نېمە ئۈچۈن تەلىم -تەربىيە يولىنى تاللىدى؟، تەلىم-تەربىيەدە ئائىلىنىڭ رولى توغرىسىدا نېمە دىسەك دېگىلى بولىدۇ. تەربىيدىكى ۋەيرانچىلىقتىنمۇ چوڭ ۋەيرانچىلىق بولامدۇ؟. ھەقىقى تەربىيىچى ئوقۇتقۇچى ۋە خانىملارنى قانداق يىتىشتۈرۈمىز؟ تەربىيە ئۆز ئالدىغا بىر ئىلىممۇ ياكى ئىلىم ئېگىلىرىدىن بىلىدىغان ۋە چۈشىنىدىغان چۈشەنچىمۇ؟، ئىلگىرىكى ئۆلىمالار، پادىشاھلار ۋە ھۆكۈمرانلار، ئابرۇيلۇق كىشىلەر ۋە ئومۇمى خەلق ئەۋلادلىرىنى قانداق تەربىيىلىگەن؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

پەرزەنتلەرگە قانداق مۇئامىلە قىلىش توغرىسىدا ناملىق بۇ ئەسەردە، پەرزەنت ئاللاھنىڭ ئاتا-ئانىغا قىلىنغان ئامانىتى ئىكەنلىكى، پەرزەنتلەرگە سۆيگۈ -مۇھەببەت بىلەن مۇئامىلە قىلىش، قىز-ئوغۇل پەرزەنتلەرگە ئادىللىق بىلەن مۇئامىلىدە بولۇش، قاتارلىق پەرزەنت تەربىيىسىگە ئالاقىدار مەسىلىلەرنى قىسقىچە بايان قىلىپ بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، كۈندىلىك دۇئا ۋە زىكىرلارنىڭ مۇسۇلمان ھاياتىدىكى رولى، ئۇيغۇر دىيارىدا يۈز بېرىۋاتقان سەبى بالىلارنىڭ يۈتۈپ كېتىشىنىڭ ئەۋج ئىلىشى، ئانا-ئانىلارنىڭ بالا ئوغرىلىرىغا قارىتا ھوشيارلىقنى ئۆستۈرۈشنىڭ ئۆزىلا كۇپايە قىلمايدىغانلىقى، بەلكى يۈرەك پارىسى بولغان پەرزەنتلىرىنى سۈننەتتە بايان قىلىنغان دۇئا ۋە زىكىرلار بىلەن ئاللاھنىڭ ھىمايىسىگە تاپشۇرۇشنىڭ مۇھىملىقى قاتارلىقلارنى قۇرئان-سۈننەتتىن دەلىللەرنى كەلتۈرۈپ تەپسىلى بايان قىلىپ بېرىدۇ.

پەرزەنتلىرىنىڭ ئالدىدا چەكلەنگەن ئىشلانى قىلىش، گۇناھ-مەسىيەتنى ئاشكارا قىلغانلىق ھېسابلىنامدۇ؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بەرگەن بولساڭلار.

بالىلار نەچچە ياشقا كىرگەندە روزا تۇتۇش ۋاجىپ بولىدۇ؟، بالىلارنى روزا تۇتۇشقا مەسچىتكە نامازغا ئىلىپ چېقىشقا، شۇنداقلا رامزاندا تەراۋىھ نامىزى ئوقۇشقا قانداق رىغبەتلەندۈرىمىز؟ رامىزاندا ياش ئۆسمۈرلەر ئۈچۈن بوش ۋاقىتتا ئىلىپ بارىدىغان دىنى پروگراممىلار بارمۇ؟. بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

ئاپتور ماقالىسىدا، ۋەتەن سۆيگۈسى ئىنسان تەبىئىتىدىكى تۇغما خاراكتىرلاردىن بىرى ئىكەنلىكى، ئىنساندا ھەقىقى ۋەتەن سۆيگۈسى بولىشى ئۈچۈن ئالدى بىلەن دىنغا بولغان سادىق تەۋەلىك تۇيغۇسى ئەمەلگە ئاشقان بولىشى، ئاندىن كىيىن بۇ تۈردىكى ساداقەت تۇيغۇسىنىڭ ۋەتەنگە بولىشى لازىملىقى، ئىسلام تەربىيىسىنىڭ ئىنساندا ۋەتەن سۆيگۈسىنى يىتىلدۇرۇشتە تۈرتكىلىك رول ئوينايدىغان ئاساسلىق ئامىل ئىكەنلىكى توغرىسىدا قۇرئان ۋە ھەدىستىن دەلىل كەلتۈرۈپ چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 24/7/1430ھـ 2009-يىلى07-ئاينىڭ 17-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا ئاللاھ تائالانىڭ ئىنسانلار ئۇستىگە يۈكلىگەن ئامانىتى، كىمكى ئۇ ئامانەتنى توغرا يول بىلەن تەسەررۇپ قىلسا ئاللاھنىڭ چەكسىز مەرھىمىتىگە مۇيەسسەر بولىدىغانلىقى، مەسئۇلىيەتنىڭ ھۆددىسىدىن چىقماستىن زايا قىلىۋەتسە تىگىشلىك جازاغا دۇچار بولىدىغانلىقى، پەرزەنتلەرنى ياراملىق ئىنسان قىلىپ تەربىيىلەش ئاتا-ئانىلار ئۈستىگە يۇكلەنگەن ئامانەت ئىكەنلىكى قاتارلىق ئىجتىمائىي جەمئىيەتكە دائىر بەزى مەسىلىلەر توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 18/2/1430 ھـ / 2009-يىلى 02-ئاينىڭ 13-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن بولۇپ، خۇتبىدا، ئىسلامدا ئائىلىنىڭ پەرزەنت تەربىيىلەشتىكى ئەھمىيىتى ۋە رولى، ئاتا-ئانىنىڭ پەرزەنتلەرگە ھەق دىن ۋە ئەخلاقنى ئۆز ئىچىگە ئالغان تەلىم-تەربىيە بېرىش مەجبۇرىيىتىنىڭ بارلىقى، پەرزەنتلەرنىڭ ئاتا-ئانىغا بېغىشلانغان ئاللاھنىڭ ئامانىتى ئىكەنلىكى، ئاتا-ئانىلار ئۇلارنى ساغلام ئەقىدىگە يېتەكلەپ، مىللەت، ۋەتەنگە مەنپەئەت بېرىدىغان، ئىماندار، ئىرادىلىك پەرزەنتلەردىن قىلىپ تەربىيىلىشىنىڭ مۇھىم ئىكەنلىكى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

جەمئىيەت ناھايىتى قالايمىقان بولغاچقا، بالىلارنىڭ يېشىنىڭ ئارىلىقى يېقىن بولسا بالىنى ياخشى تەربىيەلىيەلمەي قېلىشىدىن ئەنسىرەپ ھەر بەش يىلدا بىر بالا ئېلىشنى پىلان قىلىپ تۇرۇپ تۇغۇتنى كونترول قىلسا بولامدۇ؟  

«ئائىلە تەربىيەسى»ناملىق بۇ ئەسەردە ئاپتۇر ئۇيغۇر دىيارىدىكى دىن ۋە ئەخلاقتىن يىراق بەزى بىر ناچار قىلمىشلارغا دىئاگۆنز قويۇش بىلەن بىرگە، ئۇ ئىللەتلەرنى ئىسلاھ قىلىشتا يەنىلا ئاتا-ئانىلارنىڭ تۇرۇتكۈلۇك رول ئوينايدىغانلىقى،خۇسۇسەن ئەركىشىنىڭ ،ئايالى ۋە قىزلىرىنى تەربىيەلەشتىكى مەسئۇلىيىتىنىڭ ئىغىرلىقى، دىنى تەشۋىقات ۋە ئۇنىڭ ئىسلاھات ئىلىپ بىرىش يولىدىكى رولى قاتارلىق مەسىلىلەر توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىدۇ.

«ئائىلىدىكى تەربىيە مەنبەسى» بۇ ئەسەر ئائىلىدە پەرزەنتلىرىمىزگە ئىسلامى تەربىيەنى قانداق ئىلىپ بېرىش توغرىسىدا بىر نەچچە مۇھىم نۈقتىلارنى بايان قىلىپ بېرىدۇ.1-ئىمانى تەربىيەگە چاقىرىش 2- ئەخلاقى تەربىيەگە چاقىرىش 3- نەپسى تەربىيەگە چاقىرىش 4- ئىجتىمائىي تەربىيەگە چاقىرىش 5- جىسمانى تەربىيەگە چاقىرىش 6- دىندا بىلىش مۇھىم دەپ قارالغان ئەھكاملارنى ئۆگۇتۇشكە چاقىرىش 7- ياخشىلىققا بۇيرۇپ ، يامانلىقتىن توسۇش ئىددىيسىگە يېتەكلەشكە چاقىرىش.

«پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەۋلاد تەربىيىلەش ئۇسۇلى» ناملىق بۇ ئەسەردە، پەرزەنتلەرنىڭ ئاتا-ئانىغا تاپشۇرۇلغان ئامانەت ئىكەنلىكى، ئۇلارنى ساغلام يېتەكچى بولالايدىغان ئىسلام تەربىيەسىدىن ئىبارەت، بۇ بۈيۈك يېتەكچى بىلەن تەربىيىلەش كېرەكلىكى، شۇنداق قىلغىنىمىزدا پەرزەنتلىرىمىزنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىكىگە تەۋرەنمەس ئۈل ھازىرلىغان بولىدىغانلىقىمىز ۋە ئاللاھنىڭ ئالدىدىكى مەجبۇرىيىتىمىزنى ئادا قىلغان بولىدىغانلىقىمىزنى قۇرئان ۋە ھەدىسگە تايىنىپ تۇرۇپ ئوتتۇرىغا قويىدۇ.