مەن بىر كىشى بىلەن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ساھابىلىرى توغرىسىدا سۆھبەتلىشىپ قالدىم، ئۇ كىشى ماڭا: ساھابىلاردىن قايسى بىرىنى ئۆچ كۆرسەك بۇ بىزنىڭ ئىسلامىمىزغا زىت كەلمەيدۇ، مۇمكىن ساھابىلارنى ئۆچ كۆرۈش ئىمان دائىرىسىدىن چىقىرۋەتسىمۇ لېكىن ئىسلام دائىرىسىدىن چىقىرۋەتمەيدۇ، دېدى. سىلەرنىڭ بۇ ئىشنى ئوچۇق چۈشەندۈرۈپ بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 9/5/1431 ھـ / 2010-يىلى04-ئاينىڭ 23-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئىنسان ۋە جىنلارغا رەھمەت ۋە ھىدايەت پەيغەمبىرى قىلىپ ئەۋەتىلگەنلىكى، باقى دۇنيادا باياشات ھايات كەچۈرەي دېگەن كىشى رەسۇلۇللاھنىڭ سۈننىتىنى ھاياتىدا ئۆلچەم قىلىپ ياشىشى كېرەكلىكى، ساھابىلەرنىڭ سۈننەتكە قانداق مۇئامىلىدە بولغانلىقى قاتارلىقلارنى ئوقۇرمەنلەرگە جانلىق مىساللار بىلەن يورۇتۇپ بېرىدۇ.

ئەھلى سۈننە ۋەلجامائە ئالىملىرىنىڭ كىتابلىرىدا مۆمىنلەرنىڭ ئەمىرى بولغان ئۆمەر ئىبنى خەتتاب رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇسۇلمان بولغاندىن كىيىنمۇ ھاراق ئىچكەن دەپ بارمۇ؟ بەزى شىئەلەر بىلەن مۇنازىرە قىلىشقاندا، ئۇلار شۇنداق دېدى، ئۇلارغا قانداق رەددىيە بېرىشنى بىلەلمىدىم؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھاغا بۆھتان قىلغۇچىلارنىڭ ھۆكمى قانداق بولىدۇ؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

«ئىز باسار تۆت خەلىپە » ناملىق بۇ ئەسەر ئەبۇبەكرى سىددىق، ئۆمەر ئىبنى خەتتاب، ئوسمان ئىبنى ئەففان، ئەلى ئىبنى ئەبى تالىب (ئاللاھ ئۇلاردىن رازى بولسۇن) قاتارلىق پەزىلەتلىك تۆت ساھابىنىڭ ھاياتى ۋە ئىش ئىزلىرى بولۇپ، ئۇلارنىڭ خەلىپىلىك دەۋرىدىكى ئىسلامغا قوشقان تۆھپىلىرى، دىن تارقىتىش يولىدا كۆرسەتكەن پىداكارلىق روھلىرى قاتارلىقلارنى جانلىق تەسۋىرلەپ بېرىدۇ.

مەن 16 ياشقا كىرگەن مۇسلىمە قىز، ئاللاھ تائالاغا چەكسىز مەدھىيلەر بولسۇنكى، شىئەلەرنىڭ شەك-شۈبھىلىرىگە رەددىيە بىرەلەيمەن، لىكىن ئۇلار ماڭا مەن رەددىيە بېرەلمەيدىغان بىر ھەدىسنى بايان قىلدى، ئۇ بولسىمۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھاغا قولىڭىز ئۈزۈلۈپ كەتسۇن دەپ بەددۇئا قىلغانلىق توغرىسىدىكى ھەدىس بولۇپ، بۇ ھەدىسنىڭ چۈشەندۈرۈلىشى قانداق؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

شىئەلەر ساھابە كىراملار رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ جىنازە مۇراسىمىغا ھازىر بولمىغان دەپ دەۋا قىلىدۇ. ئۇلارنىڭ بۇ سۆزلىرى توغرىمۇ؟. ئۇ چاغدا ئۇلار قەيەردە بولغان؟، ئۇلارنىڭ بۇ دەۋاسىنى كۈچلاندۇرىدىغان بىرەر دەلىل-ئىسپات بارمۇ؟، بۇ توغرىدا چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

راپىزىلارنىڭ بەزىسى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ: «پاتىمە مېنىڭ بىر پارچەم، ئۇنى غەزەبلەندۈرگەن كىشى مېنى غەزەبلەندۈرگەن بولىدۇ،» دېگەن ھەدىسىنى پاتىمە رەزىيەللاھۇ ئەنھانى گۇناھتىن پاك دەپ ئېتىقاد قىلىدۇ. ئۇلار مۇنداق دەيدۇ: پاتىمە رەزىيەللاھۇ ئەنھانى غەزەبلەندۈرگەنلىك پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى غەزەبلەندۈرگەنلىكتۇر، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنى غەزەبلەندۈرگەنلىك ئاللاھ تائالانى غەزەبلەندۈرگەنلىكتۇر. شۇنىڭ ئۈچۈن پاتىمە رەزىيەللاھۇ ئەنھا باتىل ئىش ئۈچۈن غەزەبلەنمەيدۇ، يەنى ئۇ گۇناھتىن پاك دەيدۇ. ئۇلارنىڭ بۇ توقۇلمىلىرىغا قانداق جاۋاب بېرىمىز؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

«ئايال ساھابىلار ھاياتىدىن تاللانمىلار» ناملىق بۇ ئەسەر، ئايال ساھابىلاردىن (ئاللاھ ئۇلاردىن رازى بولسۇن) 117 كىشىنىڭ شانلىق تەرجىمىھالىنىڭ قىسقىچى مەزمۇنىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئۆلگىلىك ئىش-ئىزلىرى، ئىمانى ۋە ئىنسانى ئالاھىدىلىكلىرى، دىننى قوغداش ۋە تارىتىش يولىدا كورسەتكەن پىداكارلىقلىرى، ھىجرەت ۋە جىھاد مەزگىللىرىدىكى ئەزىيەتلەرگە سەبرى قىلىشى...قاتارلىق كۆپلىگەن گۈزەل خىسلەتلەرنى ئوقۇرمەنلەرگە ئەينەن تەسۋىرلەپ بىرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 22/3/1432ھـ2011-يىلى02-ئاينىڭ25-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھۆرمەتلىك ساھابە ئوسمان ئىبنى ئەپپان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئەخلاق-پەزىلەتلىرى ۋە ياخشى ئەمەللىرى، رەسۇلۇللاھنىڭ ئۇنى مەدھىيەلىگەنلىكى، ئىسلامىيەتنىڭ قەد كۆتۈرۈشى ئۈچۈن قوشقان بەزى تۆھپىلىرى، ئۇنىڭ شېھىت قىلىنىشى ئىسلام ئۈممىتى ئىچىدە تۈنجى پىتنىنىڭ بارلىققا كېلىشىدىكى ئاساسلىق سەۋەب ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

«مۇھەببەتكە مۇھەببەت قىلىش» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە، زەيد ئىبنى ھارىسە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئۆسمۈرلۈك ھاياتى، ئىسلامنى قوبۇل قىلىشى، رەسۇلۇللاھنى ياخشى كۆرۈشى، رەسۇلۇللاھنىڭ ئۇنى ئائىلىمىزنىڭ ئەزاسى دەپ ئىلان قىلىشى، غازاتلاردا رەسۇلۇللاھقا ھەمراھ بولىشى، شېھىتلىك دەرىجىسىگە ئېرىشىشى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلار ھوزۇرۇڭلاردا.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 2/5/1431ھـ/2010-يىلى04-ئاينىڭ16-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.خۇتبىدا ساھابە كىراملارنىڭ ھاياتى ئارقا كۆرۈنۈشلىرى، مۇسۇلمانلارنىڭ نۇسرەت ۋە ياردەمگە ئېرىشىشى ئاللاھقا ئىتائەت قىلىش، رەسۇلۇللاھقا ئەگىشىشىنى تەقەززا قىلىدىغانلىقى توغرىسىدا پايدىلىنىشقا ئەرزىيدىغان جانلىق تارىخى مىساللار بىلەن يورۇتۇپ بېرىدۇ.

«سۇراقە ئىبنى مالىك كىم؟» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەر پارىس ئىمپېرىيە پادىشاھىنىڭ تاجىنى كىيىشكە مۇيەسسەر بولغان ھۆرمەتلىك ساھابە سۇراقە ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئىسلامدىن ئىلگىرى ۋە كېيىنكى ھاياتى، ئىسلامغا كېرىشى، ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ تەرىپىدىن ھۆرمەتكە سازاۋەر بولۇپ تارتۇقلىنىشى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلار ھوزۇرۇڭلاردا.

«ئەبۇ زەر ئەلغەپپارى بىلەن تونۇشىۋېلىڭ » ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە جەڭگىۋار سەھابە جۇندۇ ئىبنى جۇنادە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئائىلە كېلىپ چىقىشى، ئىسلامنى قوبۇل قىلىشى، دىن تارقىتىش يولىدا كۆرسەتكەن تۆھپىلىرى ۋە تۆلىگەن بەدەللىرى، رەسۇلۇللاھنى ياخشى كۆرۈشى، زاھىتلىق ۋە تەقۋادارلىقى، ۋاپاتى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلار ھوزۇرۇڭلاردا.

سەئد ئىبنى ئەبى ۋەققاس كىم؟ ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەر ھۆرمەتكە سازاۋەر ساھابە سەئد ئىبنى ئەبى ۋەققاس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ھاياتىدىن ئارىيە بولۇپ، ئۇنىڭ ئىسلامغا كېرىشى، ئىسلامغا كىرگەندىن كېيىن ئائىلىسى تەرىپىدىن ھەر-خىل ئاۋارىچىلىقلارغا ئۇچرىشى، ئاللاھنىڭ دىنىنى تارقىتىش يولىدا كۆرسەتكەن تىرىشچانلىقى ۋە جەڭگىۋارلىقى، ۋاپاتى قاتارلىق تەربىۋىيى ئەھمىيىتى بولغان مۇھىم ئۇچۇرلار ھۆزۈرۈڭلاردا.

«سەفىيە بىنتى ئابدۇلمۇتتەلىب رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ ھاياتىدىن قىسقىچە چۈشەنچە» ناملىق بۇ لېكسىيەدە، سەفىيە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ ئىسلامغا كېرىشى، جەڭ مەيدانلىرىدا مۇجاھىتلارغا ياردەمدە بولىشى ۋە جەسۇرلۇقى، ئىسلامدا مۇشرىك ئۆلتۈرگەن تۈنجى ئايال ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى مۇھىم مەزمۇنلار ھوزۇرۇڭلاردا.

بۇ ئاۋازلىق ئەسەر زەيد ئىبنى سابىت رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ھاياتىدىن ئارىيە بولۇپ، ئۇ زاتنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن تەلىم تەربىيە ئىلىشقا مۇيەسسەر بولغانلىقى، تەقۋادار ۋە ئاۋانگارتلىق روھى، قۇرئاننى جەملىگۈچى، ۋەھيى يازغۇچى، قۇرئان ۋە مىراس بىلىملىرىدە يۇقىرى سەۋىيىگە ئىگە ئىكەنلىكى قاتارلىق ئۇنىڭ ھاياتىدىكى مۇھىم ئىش-ئىزلىرى ھۆزۈرۈڭلاردا.

«ئابدۇراھمان ئىبنى ئەۋف رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ تەرجىمىھالى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە، پەزىلەتلىك سەھابە ئابدۇراھمان ئىبنى ئەۋفنىڭ ئىسلامغا كېرىشى، دىن تارقىتىش يولىدا كۆرسەتكەن تۆھپىلىرى، مال-دۇنياسىنى ئاللاھ يولىدا سەرپ قىلغانلىقى، ئىككى قېتىم ھىجرەت قىلىشتەك بۈيۈك ئەجىرگە ئىگە بولغانلىقى، جەننەتتىن بىشارەت بېرىلگەنلەردىن ئىكەنلىكى توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىدۇ.

«سېخى تەلھەنىڭ ھاياتىدىن قىسقىچە ئارىيە» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەر، جەننەت بىلەن بىشارەت بىرىلگەن، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ماختىشىغا ئىرىشكەن، سەرخىل ساھابىلاردىن بولغان، تەلھە ئىبنى ئۇبەيدۇللاھ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ، ئىسلامغا كېرىشى ۋە ئىسلامغا كىرگەندىن كىيىنكى تەسىرلىك ھاياتىدىن قىسقىچە ئارىيە لەر ھۆزۈرۈڭلاردا.

«جەننەت ئاياللىرىنىڭ سەردارى» ناملىق بۇ لېكسىيە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ قىزى پاتىمە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ قىسقىچە ھاياتى بولۇپ، ئۇنىڭ جەننەتكە نائىل بولغۇچى ئاياللارنىڭ سەردارلىرىدىن ئىكەنلىكى، ئىسلامغا كىرىشى ۋە پەزىلىتى، ئۇنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى ياخشى كۆرۈشى ۋە كاپىرلارنىڭ ئەزىيەتلىرىدىن قوغدىشى، تۇرمۇشقا چىقىشى ۋە ۋاپاتى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلار ھۆزۈرۈڭلارغا سۇنۇلدى.