تائەت-ئىبادەت كاتىگورىيەسى

شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ۋە ئاللاھنىڭ رەسۇلى بىزلەرنى ئۇرۇغ-تۇغقانلار ئارا سېلە-رەھىم قىلىشقا بۇيرىدى. مېنىڭ سوئالىم: سېلە-رەھىم يەتكۈزۇش ۋاجىپ بولغان كىشىلەر كىملەردىن ئىبارەت؟. ئۇلار دادا تەرەپ تۇغقانلارمۇ ياكى ئانا تەرەپ تۇغقانلارمۇ ياكى ئايالى تەرەپتىن بولغان تۇغقانلارمۇ؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ئاتا-ئانىلارنىڭ پەرزەنتلىرىگە بەددۇئا قىلىشى، ھەتتا بەزى ۋاقىتلاردا سەۋەبسىزلا شۇنداق دۇئالارنى قىلىشى توغرا بولامدۇ؟، ئۇ دۇئالار ئىجابەت بولامدۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ئىپتارلىق تاماق تەييارلاشتا چېكىدىن ئاشۇرۇۋېتىش روزىنىڭ ساۋابىنى كېمەيتىۋىتەمدۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

گۈزەل ئەخلاقنى ئۆزۈمدە قانداق يېتىلدۈرىمەن؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

بىر ئايال ئۈچىنچى بىر پەرزەنتلىك بولماقچى بولۇپ ئېرىگە مەسلىھەت سالسا، ئەر: سىزنىڭ خالىغىنىڭىزچە بولسۇن دەيدۇ، ئەر-ئايال ئىككىلىسى پەرزەنتلىك بولۇشنى ياقتۇرىدىكەن. ئەمما ئايالنىڭ ئانىسى بۇنى رەت قىلىپ قىزىنى تۇغماسلىققا تەۋسىيە قىلىپ جىدەللىشىدىكەن، ھەتتا بۇ سەۋەپتىن ئۇ ئايال قىزى بىلەن بولغان ئالاقىسىنى ئۈزمەكچىمۇ بولىدۇ. مۇشۇنداق ئەھۋال ئاستىدا ئۇ ئايال ئۆزىنىڭ قىزغىنلىقى بىلەن تۇغامدۇ ياكى ئانىسىغا ئىتائەت قىلىپ تۇغۇتنى چەكلەمدۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن؟.

بىر كىشى ئىككى بالىسى بىلەن يولدىشىدىن تۇل قالغان بىر ئايال بىلەن توي قىلدى، ئۇ بالىلارغا نىسبەتەن بۇ كىشى ئۆتەشكە تىگىشلىك قانداق مەسئۇلىيەتلەر بار؟، بالىلارنى نامازغا بۇيرۇش ياكى مەجبۇرلاش ھەققى بارمۇ؟، ئۇ بالىلارمۇ بۇ كىشىنى دادا دەپ چاقىرسا بولامدۇ؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ (02/10/1434 ھـ / 2013-يىلى 08-ئاينىڭ 09-كۈنىدىكى) جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن. خۇتبىدا، ئىبادەت مەۋسۇمىدىن كىيىنمۇ پەزىلەتلىك ئەمەللەرنى داۋاملاشتۇرۇش ۋە گۈناھ-مەسىيەتتىن چەكلىنىشنىڭ زۆرۈرلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

دادام بىلەن ھاممام ئارىسىدا يۈزبەرگەن ئائىلىۋى ئىختىلاپ ئارىدىكى ئۇرۇق-تۇغقانچىلىقنىڭ ئۈزۈلىشىگە سەۋەب بولدى. ھاممام بىزنى زىيارەت قىلىپ تۇرىدۇ، ئەمما بىز زىيارەت قىلمايمىز. بۇنىڭ ئۈچۈن بىزگە گۇناھ بولامدۇ؟ بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

ئەمەل-ئىبادەت قېيىن بولسا، ئۇنىڭ ئەجرى-مۇكاپىتى كاتتا بولامدۇ؟ پىيادە مېڭىپ ھەج قىلسام، بۇنىڭ ساۋابى كوپ بولىدۇ دېگەن كىشىنىڭ سۆزى توغرىمۇ؟ بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

بىز بىر گۇرۇپ قىز-خانىملار، ساغلام ئېقىمدىكى ئىسلامى مۇنبەرلەردە باشقۇرغۇچىلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەيمىز، شۇنداقلا بۇ سەۋەبلىك مۇنبەردە نەچچە سائەتلەپ ئولتۇرىمىز، بىزنىڭ مۇنبەرلەردە ئۆتكۈزگەن ۋاقىتلىرىمىز دىنى دەۋەت ھېسابلىنامدۇ؟ مۇنبەردە باشقۇرغۇچىلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەش ئەۋزەلمۇ ياكى قۇرئان ئوقۇش ۋە تائەت-ئىبادەت قىلىشمۇ؟

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 22/3/1432ھـ2011-يىلى02-ئاينىڭ25-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھۆرمەتلىك ساھابە ئوسمان ئىبنى ئەپپان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئەخلاق-پەزىلەتلىرى ۋە ياخشى ئەمەللىرى، رەسۇلۇللاھنىڭ ئۇنى مەدھىيەلىگەنلىكى، ئىسلامىيەتنىڭ قەد كۆتۈرۈشى ئۈچۈن قوشقان بەزى تۆھپىلىرى، ئۇنىڭ شېھىت قىلىنىشى ئىسلام ئۈممىتى ئىچىدە تۈنجى پىتنىنىڭ بارلىققا كېلىشىدىكى ئاساسلىق سەۋەب ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

جەننەت بىلەن خوش-بىشارەت بېرىلگەن ئون ساھابە كىملەردىن ئىبارەت؟ بۇ ھەقتە مەلۇمات بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

ئاپتور ماقالىسىدا، بەندىنى ئاللاھقا يېقىنلاشتۇرىدىغان پەزىلەتلىك ئەمەللەرنى بايان قىلىش بىلەن بىرگە، جەننەتنى قانداق قازىنىش ۋە دوزاختىن قانداق يىراقلىشىش كېرەكلىكى، ئاللاھ ھەرۋاقىت بەندىلىرىنى جەننەتكە چاقىرىدىغانلىقىنى سەھىھ ھەدىسلەر بىلەن ئىسپاتلاپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 8/10/1431ھـ 2010-يىلى09-ئاينىڭ17-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا تائەت-ئىبادەتنىڭ مۇسۇلمان ھاياتىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرى، ياخشى ئەمەللەردىن كىيىن گۇناھ-مەسىيەت ئىشلەنسە، ئەمەللەرنىڭ ساۋابى ئازلايدىغانلىقى، كىمكى رامىزاندا تەلەپكە لايىق ئىبادەت قىلىشقا مۇيەسسەر قىلىنغان بولسا ئاللاھغا ھەمدۇ-سانا ئېيىشى، ئەگەر ئۇنىڭ ئەكسىچە بولغان بولسا ئاللاھقا تەۋبە قىلىشى لازىملىقى توغرىسدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ14/6/1431 ھـ 2010-يىلى05-ئاينىڭ28-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئاتا-ئانىنى قاقشاتقانلىقنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتتىكى خەتىرى، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئاتا-ئانىغا ياخشىلىق قىلىشقا بۇيرۇپ، ئازار قىلىشتىن ئاگاھلاندۇرغانلىقى، ئاتا-ئانىسىنى قاقشاتقان كىشى ئاللاھنىڭ رەھمىتىدىن يىراق بولىدىغانلىقى توغرىسىدا قۇرئان ۋە ھەدىس روھىغا ئۇيغۇن روشەن چۈشەنچىلەرنى بېرىدۇ.

«مۇسۇلمان مۇسۇلماننىڭ ئەينىكى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە، مۇسۇلمانلارنىڭ ئىسلاھ قىلىشقا تېگىشلىك بولغان بەزى ئىشلارنى ئوتتۇرىغا قويۇش بىلەن بىرگە، بىز مۇسۇلمان بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىنىڭ ھەققىنى ئادا قىلىۋاتامدۇق-يوق، رەسۇلۇللاھنى راستىنلا ياخشى كۆرەمدۇق-يوق؟ دېگەن مەسىلىلەر ئۇستىدە تارىخ ۋە بۈگۈننى سېلىشتۇرۇپ ئانالىز قىلغان ئاساستا تورداشلار بىلەن ئورتاقلىشىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ14/2/1431ھـ 2009-يىلى01-ئاينىڭ29-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر سەئۇد ئىبنى ئىبراھىم ئەششۇرەيم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ۋەخپىنىڭ رولى ۋە ئەھمىيىتى، ۋەخپە تۇرغۇزۇشنىڭ پەزىلىتى، ۋەخپە تۇرغۇزۇش ئارقىلىق مۇسۇلمانلار دۇچ كېلىۋاتقان بەزى ئىجتىمائىي ۋە ئىقتىسادىي مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشنىڭ مۇمكىنلىكى، مۇسۇلمانلارنىڭ ئۆز-ئارا ھەمكارلىق تۇرغۇزۇشى ئىسلام ئۈممىتىنىڭ ساپاسىنى كۆتۈرۈپلا قالماستىن بەلكى قېرىنداشلىق روھىنىمۇ يېتىلدۇرىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

«ئىبادەت بىلەن ئەخلاقنىڭ مۇناسىۋىتى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە ئەخلاق ھەققىدە ئومۇمى چۈشەنچە بېرىش بىلەن بىرگە، گۈزەل ئەخلاقنىڭ شەرئىي ئىبادەتلەر بىلەن بولغان ئالاقىسى، ئەخلاقنىڭ جەمئىيەتنى ئىسلاھ قىلىشتىكى رولى، مۇسۇلمان رەسۇلۇللاھنىڭ گۈزەل ئەخلاقلىرىنى ھاياتىدا ئۆرنەك قىلىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا مۇھىم مەلۇماتلارنى ھۆزۈرۈڭلارغا سۇنىدۇ.