ئىلىم

شەرئى ئىلىم تەلەپ قىلىشنىڭ ھۆكمى قانداق؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

قانداق سۈپەتلىك كىشىنى ئالىم دېسەك توغرا بولىدۇ؟، دىنى دەرس بېرىدىغان ئۇستازلارنى ئالىم دەپ ئاتىساق بولامدۇ؟ ياكى پەقەت پېشقەدەم ئۇستازلارنى شۇنداق ئاتايمىزمۇ؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ھازىرقى ۋەزىيەتتە  ئاللاھ يولىدا جىھاد قىلىش ئەۋزەلمۇ ياكى بىلىم ئىلىپ مىللەتكە پايدا يەتكۈزۇپ، ئۇلاردىكى جاھىللىق ۋە نادانلىقنىڭ كۆتۈرۈلىشىگە تۆھپە قوشۇشمۇ؟، ئاتا-ئانىسىدىن رۇخسەت سورىماستىن جىھادقا چىقىشنىڭ ھۆكمى نېمە؟

نۇرغۇنلىغان ھەدىسلەردە ئىلىمنىڭ مۇھىملىقى ۋە ئالىمنىڭ ناھايىتى كۆپ   ئەجرگە ئېرىشىدىغانلىقى بايان قىلىنغان. ئۇ ھەدىسلەردە كۆرسىتىلگەن قايسى ئىلىم؟ ئۇ پەقەت دىنىي ئىلىملارنىلا كۆزدە تۇتامدۇ؟ ياكى بىئولوگىيە، فىزىكا ۋە ئىلىكترون پەن-تېخنىكىغا ئائىت ھەرخىل بىلىملەرنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالامدۇ؟

جەمئىيەت ئىسلىھاتىدا ئۆلىمالارنىڭ رولى ناملىق بۇ ئەسەردە، شەخىس ۋە جەمئىيەت ئىسلىھاتىدا دىنى ئۆلىمالارنىڭ ئەھمىيىتى، دىنى ئۆلىمالار ئىسلىھاتتىكى ئاساسلىق كۈچ ئىكەنلىكى، ئەگەردە ئۆلىمالار ئۆز مەسئۇلىيەتلىرىنى تونىمىسا ياكى مەسئۇلىيەتتىن قاچسا، مەزكۇر جەمئىيەتتە ئاقىۋىتىنى تەسەۋۋۇر قىلغىسىز ئىشلارنىڭ كىلىپ چىقىدىغانلىقىنى قىسقىچە بايان قىلىپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 16/5/1431 ھـ 2010-يىلى04-ئاينىڭ30-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا، بىلمەي تۇرۇپ پەتىۋا بېرىشنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە بولىدىغان خەتىرى، شەرىئەت ئەھكاملىرىنى خالىغانچە ئاياغ ئاستى قىلىشقا بولمايدىغانلىقى، بەزى مەسىلىلەرگە يۈزەكى قاراپ بىنورمال پەتىۋالارنى بېرىش دىنى ئەھكاملارغا ئېتىبارسىز قارىغانلىق بولىدىغانلىقى، بىلمەي تۇرۇپ دىن توغرىسىدا سۆزلەش ياكى پەتىۋا بېرىش ئاللاھقا بوھتان ۋە ئۇنىڭ شەرىئىتىگە يالغاننى چاپلىغانلىق بولىدىغانلىقى توغرىسىدا بىلىۋېلىشقا تىگىشلىك مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 20/9/1430ھـ 2009-يىلى10-ئاينىڭ09-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئىلىم-مەرىپەت ئىگەللەشنىڭ ئەھمىيىتى ۋە مىللەتنىڭ تەرەققىياتىغا بولىدىغان تەسىرى كۈچى، بىلىمنىڭ پەزلى ۋە ئورنى، بىلىم ئىگىلىرىنىڭ كېلىچەك ئەۋلادلارنى يېتىشتۇرۇشتە تىرىشچانلىق كۆرسىتىشىنىڭ مۇھىملىقى ۋە ئۇنىڭ ئۈچۈن ئاللاھتىن مۇكاپات ئالىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا ئىنساننىڭ دىنىي مەلۇماتقا ئېگە بولۇشنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك ئىشلىرى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىملىقى، ئاللاھقا ئىبادەت قىلىشتا قارىغۇلارچە ئەمەس بەلكى ئۇنىڭ ماھىيىتىنى بىلىپ قىلىش بولسا ئىنساننى ئازغۇنلۇقتىن چەكلەپ، ھىدايەتتە مۇقىم بولۇشتا ئۈنۈملۈك رول ئوينايدىغانلىقى، ياخشى ئەمەللەر قۇرئان سۈننەت ئۇستىگە قۇرۇلىدىغانلىقى، مۇسۇلمان ھاياتىدا زۆزۈر بولىدىغان ئەھكاملارنى ئۆگىنىشنىڭ لازىملىقى توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىدۇ.

ئاللاھ تائالاغا چەكسىز ھەمدىلەر بولسۇن، مەن شەرئى بىلىم ئېلىۋاتقان ئوقۇغۇچى، دىنى بىلىملارغا بەك ئەھمىيەت بېرىمەن، لېكىن ئانام ماڭا دائىم، پەننى مەكتەپ دەرسلىرىگە بەڭ ئەھمىيەت بەرگىن، تاپشۇرۇقلىرىڭنى ۋاقتىدا ئادا قىلغىن دەيدۇ، مەن بۇ ئىككى ئىشنىڭ ئارىسىنى قانداق مۇۋاپىقلاشتۇرۇپ بىرلىكتە ئىلىپ بارالايمەن؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

مەن شەرئى بىلىملاردىن تولۇق تەلىم ئالماستىن بەلكى تەۋھىد ئىلمىگە ئالاقىدارلىق بولغان؛ ئاللاھنىڭ ئىبادەتتە ھېچ شېرىكى يوقلىقى، پەرۋەردىگارلىقتا يەككە-يېگانىلىكى، گۈزەل ئىسىم ۋە ئېسىل سۈپەتلىرىدە تەڭداشسىز ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى ئەقىدە مەسىلىلىرىنى ياخشى ئۆگەندىم. ئۇنىڭدىن سىرت شەيخ ھاپىز ئەلھەكەمىينىڭ: «مەئارىجىل قەبۇل» ناملىق ئەسىرىدىكى تەۋھىدكە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەرنى ئۆگەندىم. ئاندىن كىيىن ئۇستازىمىز بىزگە ھەدىس ئاتالغۇلىرىغا مۇناسىۋەتلىك بەزى بىلىملەر ۋە ھەدىسلەرنى دەرسلىك قىلىپ بەردى. ئىمام نەۋەۋىينىڭ پىقھى كىتابلىرىدىن بەزى بابلارنى ۋە پەزىلەتلىك ئەمەللەرگە مۇناسىۋەتلىك بۆلۈملەرنى دەرسلىك قىلدىم. كېيىن ئۇستازىمدىن ئايرىلىپ، مەسچىتتە ئاياللارغا دىنى تەلىم بېرىشتىن ئىبارەت بولغان مۇھىم خىزمەتكە دۇچ كەلدىم، مەن مۇشۇ تۆۋەن سەۋىيەم بىلەن ئۇلارغا دەرس بەرسەم گۇناھ بولامدۇ؟، شۇنداقلا شەرئى دەرس بېرىشكە لايىق بولۇش ئۈچۈن قانداق قىلىشىم كېرەك؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

سىڭلىمنىڭ يولدىشى كۆپ ئىش قىلمايدىغان، بېخىل، ئائىلە-بالىلىرىغا خىراجەت قىلىپ بەرمەيدىغان بىر كىشى. سىڭلىم مەمۇرىي كادىر بولۇپ، ئائىلىنىڭ بارلىق خىراجەتلىرىنى ئۇ قىلىدۇ. سىڭلىم ھازىر ئۆزىنىڭ خىزمەت ئورنىنى ساقلاپ قىلىش ئۈچۈن، يۇقىرى دىپلومغا ئېرىشىشكە مەجبۇر بولۇپ قالدى. ئەگەر دىپلوم ئالالمىسا خىزمەتتىن ھەيدىلىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئائىلە ئىقتىسادىدا قىيىنچىلىق يۈز بېرىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن زاكىتىمنى سىڭلىمغا بەرسەم توغرا بولامدۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

ھازىرقى ۋاقىتتا كۆپلىگەن دىنى ئوقۇغۇچىلار كېچىلىك ناماز (تەھەججۇد نامىزى قاتارلىق) پەزىلەتلىك ئەمەللەرنى ۋە ئۇنىڭغا بېرىلىدىغان ئەجىر ساۋابنى بىلىدۇ، لېكىن نېمە ئۈچۈن ئۇلار بىلگىنىگە ئەمەل قىلمايدۇ؟.

ئاپتۇر ماقالىسىدا مەدىنە مۇنەۋۋەرىدە ئىلىم تەھسىل قىلىۋاتقان ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارغا بۇ شەرەپلىك زېمىننىڭ شانلىق تارىخى ۋە پەزىلىتى، مۇسۇلمانلار قەلبىدىكى ئورنى، بۇ زېمىندىكى دىنى زىيالىلارغا ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ئۈمىد بىلەن قارايدىغانلىقى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆز نۆۋىتىدە مەسئۇلىيىتىنى ئۇنۇتماسلىقى ھازىرقى ۋەزىيەتنىڭ جىددى تەقەززاسى ئىكەنلىكى توغرىسىدا جىددى ۋە مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 11/2/1429ھـ 2009-يىلى02-ئاينىڭ 06-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا بەزى كىشىلەرنىڭ مۇپتىلىق شەرتلىرىنى ئېتىبارغا ئالماستىن ئۆزىنى پەتىۋا بېرىشكە ھەقلىق دەپ قاراپ، تېلېۋىزور قاناللىرىدا يېڭى ئەسىر مەسىلىلىرىگە جۈرئەت بىلەن ھۆكۈم قىلىشى، ئىلىمسىزلىك بىلەن بېرىلگەن پەتىۋانىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە بولىدىغان خەتىرى، تېلېۋىزور قاناللىرى ئارقىلىق ھالال-ھارام توغرىسىدا پەتىۋا بەرگۈچىلەر، ئىسلامىي پەتىۋالارنىڭ ماھىيىتىنى خۈنۈكلاشتۇرۇپ قويۇشىدىن ئەنسىرىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 9/11/1429ھـ 2008-يىلى 11-ئاينىڭ 07-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى مۇھەممەد ئال-تالىب سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا شەرىئەت ئىلمىنىڭ پەزىلىتى ۋە ئەھمىيىتى، شەرىئەت بىلىملىرى شەخس ۋە جەمئىيەت دۈچ كېلىۋاتقان ئىقتىسادى كىرزىسقا ئوخشاش قىيىنچىلىقلارنى ھەل قىلىشتا ئۈنۈملۈك رول ئوينايدىغانلىقى، دىنى ئۆلىمالار ۋە تەشۋىقاتچىلارنىڭ پەزلى ۋە ئۇلار سەۋەبلىك ئىنسانلار ئارىسىدا رەزىللىك تۈگەپ جەمئىيەتتە پەزىلەت ۋە ئادالەتنىڭ بەرپا بولىدىغانلىقى...قاتارلىق مۇھىم مەسىلىلەر توغرىسىدا توختىلىدۇ.

ئۆلىمالار ئىسلام ئۇممىتىنىڭ قۇياشى،پەيغەمبەرلەرنىڭ ۋارىسى بولغانلىقى ئۈچۈن گۈزەل ئەخلاق ، ياخشى خۇي-پەيلى قاتارلىقلرنى ئۆزىگە لازىم تۇتىشى كېرەك.

بۇ كىتاپ قۇرئاننىڭ پۈتۈن ئىلىملارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقى، قۇرئاننىڭ ھەر-زامان ھەر- ۋاقىت جەمىيەتتە ۋە ئومۇمى قىلىپ ئېيىتقاندا ئىنسانىيەتتە ئىسلىھات ئىلىپ بىرىشقا ھەقلىق ۋە مۇناسىپ ئىكەنلىكىنى ، ھازىرقى زامان پەن-تېخنىكا بىلىملىرىنىڭمۇ قۇرئان ئىلمىنىڭ سىرتىغا چىقىپ كەتمەدىغانلىقىنى قەتئى ئىسپاتلار بىلەن دەلىلەپ بىرىدۇ.

ئۆلىمالار ۋ ە ئۇلاردا بولۇشقا تېگىشلىك سۈپەتلەر، دەۋەتچى ۋە دەۋەت ھەققىدە چۈشەنچە.