شەخس ۋە جەمىئىيەت

بەختلىك ھاياتقا ئېرىشىش ئۈچۈن پايدىلىق چارىلار ناملىق بۇ ئەسەردە، كىمكى ھاياتىدا بۇنى تەتبىقلىسا گۈزەل ھايات ۋە كەڭرىچىلىك تۇرمۇشقا ئېرىشسە، ئۇنىڭغا ئەھمىيەت بەرمىگەنلەرنىڭ ھاياتى ئۈمىدسىزلىك ۋە ئىزتىراپلىق ئىچىدە ئۆتۈدىغانلىقىنى قۇرئان ۋە سۈننەت روھى ئاستىدا روشەن بايان قىلىپ بېرىدۇ.

مەن تەشۋىشلەنگەن ۋاقتىمدا ئايالىمنىڭ سۆزىگە جاۋاپ قايتۇرالماي قالىمەن. مېنىڭ كەيپىياتىمدا بۇنداق ئەھۋاللارنىڭ كۆرۈلىشىگە ئايالىم سەۋەبچى بولغان دەپ قارايمەن. ئايالىمنىڭ سۆزىگە سۆز قايتۇرالمىغانلىقىم تالاق دەپ ئېتىبارغا ئېلىنامدۇ؟، ئايالىم بىلەن سۆزلىشىش جەريانىدا ئەسەبىيلىك ۋە ھاياجانلىنىش بىلەن قىلغان سۆزۈممۇ تالاق دەپ ئېتىبارغا ئېلىنامدۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

پەزىلەتلىك شەيخ د. ھەيسەم سەرھان تەييارلىغان ئۇيغۇر تېلىدىكى"بەختلىك ھاياتنىڭ ۋاستىلىرى" ناملىق كىتاپچىدا ئەللامە سەئدى رەھىمە ھۇللاھنىڭ"بەختلىك ھاياتنىڭ ۋاستىلىرى"ناملىق رىسالىسى قىسقارتىلغان بولۇپ، ئۇنىڭدا ھەقىقى بەخت-سائادەتكە ئىلىپ بارىدىغان سەۋەپلەر، ئۇنىڭ ۋاستىلىرى، يوللىرى ۋە ئۇنىڭغا ئېرىشىشنىڭ سەۋەپلىرى قۇرئان ھەدىستىن ئىلىنغان شەرئى دەلىللەر بويىنچە روشەن بايان قىلىنغان.ئاپتۇر بۇنى قىسقا نۇقتىلار شەكىلدە رەتلەپ، چىرايلىق شەكىلدە بايان قىلغان.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 19/3/1431ھـ2010-يىلى03-ئاينىڭ05-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. خۇتبىدا گۈزەل ئەخلاقنىڭ ماھىيىتى ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، ئەخلاقنىڭ دىن ۋە كىشىلىك تۇرمۇش، ئىجتىمائىي مۇناسىۋەتتىكى جىددى ئالاقىسى قاتارلىق مۇھىم مەسىلىلەر ئۇستىدە توختالدى.

«غەيۋەت ۋە ئۇنىڭ ئىجتىمائى جەمئىيەتكە بولىدىغان يامان تەسىرى»ناملىق بۇ كىتاپتا، غەيۋەتنىڭ ئىنسان ھاياتىغا ۋە كىشىلىك جەمئىيەتكە كۆرسىتىدىغان يامان تەسىرى، ئىنسان ئەخلاقىنىڭ بۇزۇلىشىدىكى ئاساسلىق باسقۇچ ئىكەنلىكى، ئىسلام دىنىمىزدا قاتتىق چەكلەنگەن قىلمىشلىقى، غەيۋەتخور دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە ئۇ، رەزىل قىلمىشى ئۈچۈن تىگىشلىك جازاغا تارتىلىدىغانلىقى توغرىسىدا قۇرئان ھەدىسگە ئاساسلىنىپ تۇرۇپ بايان قىلىدۇ.

مەن ئون بەش ياشقا كىردىم، ئىسلام تەلىماتلىرىغا ئەمەل قىلدىم، مېنىڭ بىردىن-بىر دىن ئۈگىنىش مەنبىيىم سىلەرنىڭ مۇشۇ تور بېتىڭلارغا ئوخشاش ئىنتېرنېت سەھىپىلىرىدىكى ئىسلامى تور بەتلىرىدۇر. شۇنداقلا مېنى مەسچىتكە باشلاپ بارىدىغان ئادەممۇ يوق، مەن تۇرغان جاي بىلەن مەسچىتنىڭ ئارىلىقى بەش مىل كېلىدۇ، ئۇ يەرگە مېڭىپ بېرىش خەتەرلىك، ئۇنىڭدىن سىرت دادام مېنىڭ تور بەتلەرنى كۆرۈشۈمنى چەكلەيدۇ. شۇنداقلا مېنىڭ ئىسلامى تور بەتلىرى ۋە سىلەرنىڭ بۇ تور بېتىڭلارنى كۆرۈشۈمنى ياقتۇرمايدۇ، چۈنكى ئۇ شىئە، ئۇنىڭ دېيىشچە: سىلەر مېنىڭ مېڭەمنى يۇيىدىكەنسىلەر، دادام مېنى شىئە مەزھىبىنى ئۈگىنىشگە زورلايدۇ، ھەتتا شىئەلەرنىڭ ناماز ئوقۇش ئۇسۇللىرىمۇ باشقا مۇسۇلمانلارنىڭ ناماز ئوقۇش ئۇسۇلىغا ئوخشىمايدىكەن، مەن ھازىر نېمە قىلىشىمنى بىلەلمەيۋاتىمەن. ماڭا توغرا يول كۆرسىتىشىڭلارنى سورايمەن؟.

مېنىڭ قىيىنچىلىقىم: مەن كىشىلەرنى ماڭا قاراپ كۈلۈۋاتىدۇ دەپ گۇمان قىلىمەن. بۇ ئىش مەن باشلانغۇچنىڭ 3-يىللىقىنى تۈگەتكەن كۈنى مەكتەپتىن ئۆيگە قايتىپ كېتىۋاتقىنىمدا، ئالدىمدا كېتىۋاتقان بىر كىشىنىڭ خۇددى كۈلكىلىك بىر نەرسىگە قارىغاندەك ماڭا قاراپ كۈلۈۋاتقانلىقىنى ھېس قىلدىم-دە، شۇ كۈندىن باشلاپ مەن بۇ تۇيغۇ باشلاندى. مەن ھازىر ئالى مەكتەپتە ئوقۇۋاتىمەن، بۇ ئىشقا گىرىپتار بولغىنىمغا تولۇق يەتتە يىل بولدى. مەن ھەر قېتىم كوچىغا چىققاندا خۇددى ھەممە كىشى كۈلكىلىك بىر نەرسىگە قارىغاندەك ماڭا قاراپ كۈلۈۋاتقان ياكى تەبەسسۇم قىلىۋاتقاندەك ھېس قىلىمەن. مەن كىشىلەرنىڭ كۈلكىسىگە سەۋەب بولىدىغان كىيىم-كېچەك كىيمەيمەن. ئۆيگە كېلىپ ئەينەككە قارايمەن ئەمما مەندە ھېچ كۈلكىلىك بىرنەرسە يوق. بۇ ئەھۋالنى ئاپامغا ئېيتسام، ئاپام ماڭا: سىزدە باشقىلارنىڭ كۈلكىسىگە سەۋەب بولىدىغان ھېچ ئىش يوق دەيدۇ. ھەمشىرىلىرىممۇ ماڭا تەبىئىى قارايدۇ. ئاللاھ تائالاغا شۈكۈرلەر بولسۇن، مېنىڭ دىنى ئېتىقادىم ياخشى، نامازنى ئۆز ۋاقتىدا ئادا قىلىمەن، لېكىن مۇشۇ ئىش سەۋەبىدىن يالغۇزلۇقنى ياقتۇرىدىغان، كۆپىنچە مەسچىتكىمۇ بارمايدىغان بولۇپ قالدىم، شۇنداقتىمۇ ئۇرۇغ-تۇغقان ۋە دوست-بۇرادەرلىرىمنىڭ ھەممىسى مېنى ياخشى كۆرىدۇ. مەن نېمە قىلىشىمنى بىلەلمىدىم. ئاللاھ تائالاغا كۆپ دۇئا قىلدىم. لېكىن، مەن ئۆزۈمدە غەلىتە بىر ئىش بارلىقىنى بىلمەيمەن. نىرۋامدىن كېتىپ قىلىشقا ئازقالدىم. ماڭا بۇ ھەقتە يول كۆرسىتىشىڭلارنى سورايمەن؟.

مەن قېيىن بىر ئەھۋالدا قالدىم، مەن ھەممىگە ئىنتىلىپ تۇرىدىغان بىر ياش ئىدىم، شۇنداقلا كۈنلەرنىڭ بىرىدە بۇ قۇرلارنى يېزىشىمنى ئەسلا خىيال قىلىپ باقمىغان ئېدىم. مەن ھازىر خۇددى كۆزۈم پەردىلەنگەندەك كەيپىياتىمنى ئۆزۈممۇ چۈشەنمەيدىغان بىر ھالەتتە، ئىشنى قەيەردىن باشلايمەن؟، مېنىڭ پىسخولوگىيە ھالىتىم ئىنتايىن ناچار، شۇنداقلا ھازىرغىچە زەھەرلىك چېكىملىك چېكىپ كېلىۋاتىمەن، داۋالىنىش ئۈچۈن دوختۇرنىڭ يېنىغا باردىم، ئۇنىڭدىن كىيىن دورىغا ئادەتلىنىپ قالدىم، شۇنىڭ بىلەن بارلىق ئىقتىسادتىن ئايرىلدىم، ھازىر گەپ چۈشەنمەيدىغان ھالەتكە كەلدىم. ئاتا-ئانامغا بولغان ئۆچلۈكۈم كۈچەيدى، ھازىر پەقەت ھاجەتخانىغا چېقىش ئۈچۈنلا ھۇجرامدىن چىقىمەن، باشقا ۋاقىتتا چىقمايمەن، كۆپ ئۇخلايمەن، ياخشىراق ئويلىنىشقا قادىر بولالمايمەن، ھەر ئىشتا ئىككىلىنىمەن، ھەتتا دۇنيالىق ھەق-ھوقۇقلىرىمنى ئادا قىلىشقىمۇ قادىر بولالمايمەن. بۇ ھەقتە ماڭا نەسىھەت بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

قېرىندىشىم زەھەرلىك چېكىملىك چېكىدۇ، مەن ئۇنىڭغا مەزكۇر قىلمىشنىڭ ھاراملىقى توغرىسىدا كۆپ قېتىم نەسىھەت قىلغان بولساممۇ، لېكىن ئۇ نەسىھىتىمگە قۇلاق سالمىدى ۋە يەنە داۋاملاشتۇرىۋاتىدۇ. قانداق قىلىشىم كېرەك؟، بۇ ھەقتە مەسلىھەت بەرگەن بولساڭلار.

مەن توي قىلغان مۇسلىمە ئايال، مۇشۇ كۈنلەردە ئۆزۈم بىلىپ-بىلمەي بەزى نەرسىلەردىن ئەنسىزلىك ھېس قىلىمەن، بۇ ئىشلارنى ئۇنتۇپ كېتىشكە ئۇرۇنساممۇ ھېچ پايدىسى بولمىدى. بۇنى ئۇنتۇپ كېتىش ئۈچۈن نېمە قىلىشىم كېرەك؟، بۇ ئىشتا سىلەرنىڭ ياردىمىڭلارغا ئېھتىياجىم بار.

بىر قىز رامزان ئېيى كېرىشتىن بىرنەچچە كۈن ئىلگىرى شەيتاننىڭ كەينىگە كىرىپ ھاراق ئىچىدۇ ۋە رامىزان ئېيى كىرگەندىن باشلاپ پەرز روزىنىمۇ تۇتۇشقا باشلايدۇ، دوستلىرىدىن بىرى ئۇ قىزغا: ئۇنىڭ رامىزاندىن بىرنەچچە كۈنلا ئىلگىرى ھاراق ئىچكەنلىكى سەۋەبىدىن، روزىسىنىڭ ئاللاھ تائالا تەرىپىدىن قوبۇل قىلىنمايدىغانلىقى ۋە ئۇ ئىبادىتىنىڭ رەت قىلىنىدىغانلىقى، ھاراق ئىچكۈچى ناماز ۋە روزىلىرىنىڭ ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا قوبۇل بولىشى ئۈچۈن 40 كۈن ساقلىشى لازىملىقىنى ئېيتقان. يۇقىرىقى سۆزلەر توغرىمۇ؟ بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

مەن ئىسلام قانۇن پاكۇلتىتىدا بىلىم تەھسىل قىلىمەن، لېكىن ئىنسانلار بىلەن بولغان ئىجتىمائىي ئالاقىدا، ئۇلارنىڭ مۇئامىلە ئۇسلۇبىدىكى ياسالمىلىقلارنى كۆرۈپ ھاياتتىن بىزار بولدۇم، ئۇلار بىلەن مۇئامىلە قىلىش ئۇسلۇبلىرىنى تاپالمىدىم، ھېچ بىر كىشىگە ئىشەنچ قىلالمايمەن، ئوچۇق ئېيتسام بۇ ھاياتلىقنى ياخشى كىشىلەردىن خالى بولۇپ قالغاندەك ھېس قىلىمەن. بۇ سەۋەبلىك ياخشى- سالىھ ئەر تاللاش ئىشىدا زور قېيىنچىلىققا ئۈچراۋاتىمەن ۋە بۇ مەسىلىنى قانداق ھەك قىلىشنى بىلمەيۋاتىمەن. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن؟.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 4/3/1433ھـ 2012-يىلى01-ئاينىڭ27-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا ياشلارنى توغرا پرىنسىپ بىلەن يېتەكلەشكە ئەھمىيەت بېرىشنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا توختۇلۇپ، جەمئىيەتتىكى بارلىق مەسئۇلىيەت ئىگىلىرىنىڭ ياشلارنى ساغلام ئىدىلوگىيەگە يىتەكلەش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ22/7/1432ھـ 2011-يىلى06-ئاينىڭ24-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا يازلىق تەتىل ۋە دەم ئىلىش كۈنلىرىدىن قانداق پايدىلىنىش كېرەكلىكى، تەتىل كۈنلىرىدە دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىككە پايدىلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشنىڭ مۇھىملىقى، ئاتا-ئانىلارنىڭ پەرزەنتلەر ئۈچۈن ئالاھىدە ۋاقىت ئاجرىتىش ئارقىلىق ئۇلارغا دىنى تەلىم-تەربىيەنى كۈچەيتىشنىڭ لازىملىقى توغرىسىدا قىممەتلىك نەسىھەتلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 15/1/1431ھـ 2009-يىلى01-ئاينىڭ01-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا زەھەرلىك چېكىملىك ۋە مەست قىلغۇچى ماددىلارنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە بولىدىغان زېيىنى، زەھەرلىك چېكىملىكنىڭ زېيىنى ھاراققا نىسبەتەن نەچچە ھەسسە ئېغىر ئىكەنلىكى، زەھەرلىك چېكىملىك بىلەن ۋاستلىق ياكى ۋاستىسىز شۇغۇللانغۇچى كىشىلەرنىڭ ئاللاھقا تەۋبە قىلىپ، ئىسلام شەرىئىتىدە چەكلەنگەن بۇ رەزىل قىلمىشتىن قەتئى قول ئۇزۇشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

مەن شەيتاننىڭ كەينىگە كېرىپ دىنىمىزدا چەكلەنگەن گۇناھنى ئىشلەپ سالدىم. مەن ھازىر ئىشلىگەن قەبىھ قىلمىشىمغا تەۋبە قىلىشنى خالايمەن. قۇرئان كەرىمدىكى نۇر سۈرىسىنى ئوقۇپ چىققاندىن كېيىن، مەندە ئىپپەتلىك، نومۇسىنى ساقلىغان مۇسۇلمان قىز بىلەن نىكاھلىنالمايدىكەنمەن دېگەن چۈشەنچە پەيدا بولدى. شۇنىڭ ئۈچۈن مەن قانداق قىلىشىم كېرەك؟.

مەن يېڭىدىن مۇسۇلمان بولدۇم، ئايالىمنىڭ ئاكىسى مىنى بىرقانچە قېتىم ئۆزى ۋە دوستلىرى بىلەن ھاراق ئىچىشكە بىرگە بېرىشنى تەلەپ قىلدى، دەسلەپتە مەندىن خاپا بولۇپ قالمىسۇن دەپ تەلىۋىنى رەت قىلالمىدىم، بىر كۈنى ئۇنىڭدىن نېمە ئۈچۈن پىۋا بىلەن ۋىسكا ھارىقى ئىچىدىغانلىقىنى سورىسام، ئۇ مۇنداق جاۋاپ بەردى: مەن ئائىلە باشلىقى، خالىغان ۋاقتىمدا ھاراق ئىچىمەن، (مەن ئۇنىڭغا قېرىندىشىم ئۇنداق قىلماڭ دېيەلمىدىم) خىزمەت ئۈچۈن ئۇلار بىلەن تەڭ ئولتۇرۇشۇم كېرەك بولىدۇ، (چۈنكى ئۇنىڭ سورۇنچىلىرىنىڭمۇ خىزمىتى شۇنىڭغا مۇناسىپ كېلىدۇ) مەن ھاراق ئىچسەم خاتا ئىش قىلمايمەن، ئۆزۈمنى تۇتۇۋالالايمەن دېدى. مەن بىر مۇسۇلماننىڭ بۇنداق جاۋاپ بېرىشىنى ئويلىمىغانتىم، سىلەرنىڭ بۇ توغرىدا جاۋاپ بېرىشىڭلارنى سورايمەن؟.

سىڭلىمنىڭ يولدىشى زەھەرلىك چېكىملىككە ئادەتلىنىپ قالغان، بۇنىڭدىن چەكلىنىشنى ئىرادە قىلسىمۇ خۇمار بولۇپ قالغانلىق سەۋەبىدىن قول ئۈزەلمەيۋاتىدۇ. لېكىن ئۇ ئاللاھتىن قورقىدىغان كىشى، سىڭلىمنىڭ ئۈچ بالىسى بار، قانداق قىلغاندا يولدىشىنى بۇ قىلمىشتىن تەزدۈرەلىشى مۇمكىن. ئەگەر بۇنداق كېتىۋەرسە، ئۇلارنىڭ ئەھۋالى تەسەۋۋۇر قىلغۇسىز ھالەتكە بېرىپ قىلىشى مۇمكىن. بۇ ھەقتە ئۇلارغا نەسىھەت قىلىشىڭلارنى سورايمەن؟.

مەن بۇنىڭدىن 4 يىل بۇرۇن مۇسۇلمان بولغان ئىدىم. ئاتا-ئانىلىرىمدىن بىرى گەرچە ئاتاقتا مۇسۇلمان بولسىمۇ لېكىن ئىسلامغا ئەمەل قىلمايدۇ. ماڭا مۇسۇلمانلىق ھالىتىدە قېلىش بەكمۇ قىيىن تۇيۇلىدۇ. چۈنكى مەن بىر كاپىر دۆلىتىدە ياشايمەن، يەنە كېلىپ بۇ يەردىكى مەن بىلىدىغان مۇسۇلمانلارنىڭ ھېچقايسىسى ھەقىقىي مۇسۇلمانلار ئەمەس. ماڭا بۇ ھەقتە تەكلىپ ۋە نەسىھەت بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.

يولدىشىم دادام تاكى پۈتۈن ھارام ئەمەللەرنى تاشلاپ سەمىمىيلىك بىلەن ئاللاھقا تەۋبە قىلمىغۇچە ئۇنىڭ بىزنى كۆرگىلى كېلىشىگە ياكى بىزنىڭ ئۇنى كۆرگىلى بېرىشىمىزغا يول قويمايدىغانلىقىنى ئېيتىۋاتىدۇ، مۇشۇنداق قىلسا بولامدۇ؟ ئۇنىڭ يامان ئەمەللىرىنى تاشلاتقۇزۇش ئۈچۈن بىز نېمىلەرنى قىلىشىمىز كېرەك؟ سىڭلىم بىز بىلەن بىللە تۇرسا شەرىئەتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىقىنى بىلىمەن، لېكىن بۇنداق ئەھۋالدا قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟