فقه معاملات مالی

‫خلاصهٔ فقه میراث

درست ترین راه اعمال شایسته آگاهی از فقه و شریعت صحيح راستین محمدی بوده که احکام حیات بخش قرآن کریم و سنّت شریف نبوی در آن متبلور است. و عمل بدان ضامن سعادت دینی و دنیوی افراد جامعه بشری می باشد.

پژوهش و درسنامة جامعی است در باره قوانین و مسایل مربوط به ارث و وصیت براساس فقه اسلامی. مؤلف در این اثر مبسوط، علاوه بر بیان کامل مسایل مربوط به این دو مقوله، تمرین‌های متعددی در پایان هر فصل ارائه داده تا خواننده را در درک بهتر مفاهیم ارائه شده یاری کند. وی کتاب را با بحث احکام عمومی در علم ارث آغاز می‌کند. در این فصل معنای لغوی و اصطلاحی ارث، فضایل علم ارث و شروط و اسباب و موانع آن را شرح می‌دهد. فصل دوم به ارث صاحبان فروض و سهم مشخص اختصاص یافته است و سهم الإرث زن و شوهر، والدین، پدر و مادر و دیگر خویشاوندان را به تفصیل و با استناد آیات و روایات بیان می‌کند. در فصل بعد به ارث عصبه (اقوام) پرداخته است. مفهوم لغوی، انواع عُصبه و دلایل ارث‌بَری آنان موضوعات این فصل هستند. فصل چهارم، به موضوع حُجب و فصل پنجم به اصلِ مسأله، عول، رد و تصحیحِ مسایل پرداخته است. ارث ذَوِی الأرحام و احکام تکمیلی ارث، موضوع فصل‌های آتی کتاب است. بخش دوم کتاب، که از فصل هشتم آغاز می‌شود، به وصیت پرداخته است. احکام وصیت و موانع و مبطلات آن، انواع وصیت و تزاحم آنها و مراحل کاربردیِ حل مسایل ارث و وصیت از جمله موضوعات این بخش است.

اهميت اين كتاب در اين است كه هر كس از آن اطلاع يابد انقلاب كاملي در نظر و ديدگاه او به وجود مي‌آيد، و برداشتي كه در گذشته از خمس داشته است كاملاً تغيير مى‌كند، و براي اولين بار فرق بسيار بزرگ سنّت‌هاي موروثي را با حقايق مجهول و ناشناخته در مي‌يابد! كه بعد از آن براي آن كه به خاطر حقيقت عليه سنّت غلط و اشتباه بشورد به چيزي جز جرأت و شهامت و استقلال در اظهار نظر نياز نخواهد داشت

میراث در اسلام متن عربی آن از کتاب منهاج الطالبین امام نووی رحمه الله می باشد که شیخ محمد یوسف سلطان العلماء بر آن شرحی به زبان فارسی نوشته اند و آن را میراث در اسلام نام نهاده اند. هرگاه کسي فوت کرد ابتدا بايد از ترکه او هزينه‌هاي تجهيز و تدفين، سپس بدهي‌هايش پرداخت شود، آنگاه وصيتش اجرا گردد و بعد از آن مالي باقي ماند بر ورثه‌اش تقسيم مي‌شود به دليل فرموده خداوند متعال:مِن بَعدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أو دَينٍ «(سهم شما) پس از انجام وصيت مرده و پرداخت بدهي‌هايش مي‌باشد»

بیان تفصیلی رویکردهای اقتصادی اسلام و شرح چگونگی تطبیق آن با نیازهای عصر حاضر است. این اثر، که متن خطابه‌ها و سخنرانی‌های مؤلف در دانشگاه‌های پاکستان است، با هدف پاسخ به شبهات و پرسش‌های اقتصاددانان و علمای دینی درباره مفاهیم و مصادیق اقتصادی/ مالی در اسلام به رشته تحریر درآمده است. کتاب، گسترة وسیعی از مسایل اقتصادی جدید را در برمی‌گیرد و نشان از جامعیت دیدگاه‌های آیین حیاتبخش اسلام دارد. نویسنده بحث را با معرفی نظام‌های اقتصادی دنیا و نقاط ضعف و قوت آنها آغاز می‌کند و نشان می‌دهد که برخلاف سایر نظام‌ها، احکام اقتصادی اسلام چگونه موجب توزیع عادلانه و یکپارچه ثروت می‌شود. در فصل بعد، انواع واحدهای بازرگانی از قبیل شرکت‌های سهامی عام و خاص، بورس‌های اوراق بهادار و بازار پول و سرمایه را مورد مداقه قرار داده و احکام اسلامیِ هریک را شرح می‌دهد. در فصل آتی، به انواع سیستم‌های پولی و چگونگی برابری واحدهای پولی، رابطه پول و تورم و تأثیر آن بر درآمدها و تخصیص عوامل تولید پرداخته و سپس انواع نظام‌های بانکداری و نقش آنها را در تولید، صادرات، واردات، و اعطای انواع وام‌ها بیان و حکم سودِ سپرده و بهره‌های بانکی را براساس فقه اسلامی، بازگو می‌کند. در فصل‌های بعد، نظام‌های بیمه و مالیاتی را در کشورهای مختلف بررسی کرده و الگوی اسلامی و صحیح آن را ارائه می‌دهد.

به بحث درباره نحوه تقسیم ارث بر اساس فقه اسلامی و مسایل و شرایط خاص آن می‌پردازد. نویسنده در آغاز کتاب، تعریفی اجمالی از علم میراث ارائه داده و سپس به شناخت موضوع ارث، اهمیت آن در شریعت اسلامی و حکم این علم در شرع مقدس اشاره می‌کند. وی در ادامه، ارکان ارث و مفاهیم آن را توصیف کرده و سپس به توضیح شرایط ارث و تقسیم آن می‌پردازد و آنگاه، بیشترین حقوقی را که تَرَکه میت وارد می‌شود، توضیح می‌دهد. از دیگر موضوعات بحث‌ شده در کتاب می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود: موانع ارث، معرفی زنان وارث، تعصیب، اکدریه، حُجب، بیان مناسخه و بیان ردّ و مستحقانِ آن.