ڧىقھى

ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋالغان ئادەمنىڭ نامىزى چۈشۈرىلەمدۇ؟ بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمىز.

ئاپتور ماقالىسىدا، ۋەتەن سۆيگۈسى ئىنسان تەبىئىتىدىكى تۇغما خاراكتىرلاردىن بىرى ئىكەنلىكى، ئىنساندا ھەقىقى ۋەتەن سۆيگۈسى بولىشى ئۈچۈن ئالدى بىلەن دىنغا بولغان سادىق تەۋەلىك تۇيغۇسى ئەمەلگە ئاشقان بولىشى، ئاندىن كىيىن بۇ تۈردىكى ساداقەت تۇيغۇسىنىڭ ۋەتەنگە بولىشى لازىملىقى، ئىسلام تەربىيىسىنىڭ ئىنساندا ۋەتەن سۆيگۈسىنى يىتىلدۇرۇشتە تۈرتكىلىك رول ئوينايدىغان ئاساسلىق ئامىل ئىكەنلىكى توغرىسىدا قۇرئان ۋە ھەدىستىن دەلىل كەلتۈرۈپ چۈشەنچە بېرىدۇ.

«يېڭى ئۇسلۇبتىكى ھەنەفى فىقھىسى» ناملىق بۇ كىتاب، دىنىي ھاياتىنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنى ھەنەفىي مەزھىبىنىڭ دىنىي چۈشەنچە ۋە مېتودلىرىغا كۆرە ئورۇندايدىغان خەلقىمىز ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم بىر مەنبە ھېسابلىنىدۇ. گەرچە خەلقىمىز ھەنەفىي مەزھىبىنىڭ كۆرسەتملىرىگە ئاساسەن دىنىي مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادا قىلىپ كېلىۋاتقان بولسىمۇ، ھازىرغىچە نىسبەتەن تولۇق شەكىلدە يېزىلغان مۇشۇنىڭغا ئوخشاش بىرەر پارچە فىقھى كىتابى يوق ئىدى. جانابى ئاللاھنىڭ ياردىمى ۋە خەلقىمىزنىڭ دۇئاسى سايىسىدا ئۇيغۇر تەرجىمە مەركىزى بۇ كىتابنىڭ روياپقا چىقىشى ئۈچۈن قولىدىن كېلىشىچە كۈچ چىقاردى. بۇ ئەسەر 4000 بەتتىن ئارتۇق ھەجىمگە ئىگە بولۇپ جەمئىي 5 توم، كىتابنىڭ 1- قىسمى: ئىبادەتكە دائىر مەسىلىلەر. 2-قىسمى: كۈندىلىك تۇرمۇشقا ئالاقىدار ھۆكۈملەر. 3-قىسمى: قانۇن ۋە ئىجرا قىلىشقا ئالاقىدار ھۆكۈملەر. 4-قىسمى: مۇئامىلە ۋە ئېلىم-بېرىمگە ئائىت مەسىلىلەر. 5-قىسمى: تۇرمۇشتا كۆپ ئۈچرايدىغان ھەر-تۇرلىك فىقھى مەسىلىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

«چوڭ بولغاندا كىمگە ئوخشاش بولۇشنى خالايسىز؟» ناملىق بالىلار ئۈچۈن تەييارلانغان بۇ ئەسەردە، ياش ئۆسمۈر پەرزەنتلەرنىڭ ھايات مۇساپىسىنىڭ دەسلەپكى قەدەملىرىنى توغرا ئىلىشنىڭ مۇھىملىقى، رەسۇلۇللاھنى ياخشى كۆرۈش، پەرزەنتلەرنىڭ رەسۇلۇللاھنى بالىلىق ھاياتىدىن تارتىپ ئۆرنەك قىلىش ئارقىلىق ئۇ زاتنىڭ ھاياتىنى كۈندۈلۈك تۇرمۇشىدا ئەكىس ئەتتۇرۇشنىڭ مۇھىملىقىنى بالىلارغا ھېس قىلدۇرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ4/1/1432ھـ 2010-يىلى12-ئاينىڭ10-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا بارلىق مەخلۇقاتلارنىڭ ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا قايتۇرىلىدىغانلىقى، ئۆزىگە كۆيۈنگۈچى ئىنسان روھانىيىتىنى ئوزۇقلاندۇرۇشقا ئەھمىيەت بېرىشى ۋە پۇرسەت كېتىشتىن ئىلگىرى تەۋبىگە ئالدىرىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 13/12/1431ھـ 2010-يىلى11-ئاينىڭ19-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا مۇسۇلمان ئاللاھقا تائەت-ئىبادەت قىلىش ئارقىلىق خوشاللىنىدىغانلىقى، ھەج پائالىيىتىدىكى بەزى خۇسۇسىيەتلەر ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىغا بولغان تەسىرى قاتارلىق قېممەتلىك نەسىھەتلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ28/11/1431ھـ2010-يىلى11-ئاينىڭ05-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھەج ئىبادىتىنىڭ پەزىلىتى ۋە ماھىيىتى، زۇلھەججە ئېيىنىڭ دەسلەپكى ئونىنى غەنىمەت بىلىش كېرەكلىكى قاتارلىق ھەج پائالىيىتىگە ئائىت مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قۇرئان ۋە ھەدىسنىڭ روھىغا ئۇيغۇن بايان قىلىپ بېرىدۇ.

«ئاللاھ شەيتاننى نېمە ئۈچۈن ياراتتى؟» ناملىق بالىلار ئۈچۈن تەييارلانغان بۇ ئەسەردە، ئاللاھ تائالا ئىبلىسنى نېمە ئۈچۈن پەيدا قىلغانلىقى، ئىبلىسنىڭ ماھىيىتى ۋە پائالىيەتلىرى، شەيتاننىڭ نېمە ئۈچۈن ئىنسانلارغا دۇشمەن بولغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەردە قىسقىچە چۈشەنچە بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا خەيرى-ساخاۋەتنىڭ ئەھمىيىتى ۋە پەزىلىتى، سەدىقىنىڭ تۈرلىرى ۋە پايدىلىرى، خەيرى-ساخاۋەتنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەت ئىسلاھاتىدىكى رولى، خەير-ساخاۋەت بىلەن گۈزەل ئەخلاق ئارىسىدىكى زىچ مۇناسىۋەت قاتارلىق مەلۇماتلار ئۇستىدە توختىلىدۇ.

مەن ئىپتارنىڭ ئايرىم دۇئاسى بار ئەمما سوھۇرلۇقنىڭ دۇئاسى يوق دەپ ئويلايتتىم. لېكىن يولدىشىم يېقىندا ماڭا سوھۇر ۋاقتىدىمۇ ئوقۇيدىغان ئايرىم دۇئا بار دەيدۇ، بۇ توغرىمۇ؟ بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ27/7/1431ھـ 2010-يىلى07-ئاينىڭ09-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.خۇتبىدا پەسىللەرنىڭ ئالمىشىشى ۋە قىش-يازدىن ئىبارەت ئىككى پەسىلنىڭ قەھرىتان سوغۇق ۋە ئادەمنى راھەتسىز قىلىدىغان ئىسسىقلىرىدىكى ھېكمەتنى تەپەككۇر قىلىش، ئىنسانغا بۈيۈك بىر ياراتقۇچىنىڭ بارلىقىنى ئەسلىتىدىغانلىقى، يازنىڭ ئۇزۇن كۈندۈزلىرى، قىشنىڭ ئۇزۇن كېچىلىرىنى ئاللاھ رازى بولىدىغان ئىشلار بىلەن ئوتكۇزۇشنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 13/7/1431ھـ 2010-يىلى06-ئاينىڭ25-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا سالىھ پەرزەنت تەربىيىلەشنىڭ پەزىلىتى، پەرزەنت يىتىشتۇرۇشتە ساغلام ئېتىقادنى چىقىش قىلغان ئاساستا تەلىم-تەربىيە بېرىش جەمئىيەت ئىسلاھاتىنىڭ كاپالىتى ئىكەنلىكى، تەلىم-تەربىيىدە ئائىلىنىڭ رولى، ئاتا-ئانىنىڭ پەرزەنتلەرگە ياخشى ئىشلاردا ئۈلگە بولۇشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

يېڭى ئاينىڭ كىرگەن ياكى چىقىپ كەتكەنلىكىنى  مۇقىملاشتۇرۇشتا ئاسمان جىسىملىرىنى كۈزىتىش ئورۇنلىرىنىڭ ۋاقىت جەدۋىلىگە تايانساق بولامدۇ؟. مۇسۇلمانلار ئاينى كۆرۈش ئۈچۈن ئاسترونومىيىلىك كۈزىتىش ئەسۋابلىرىنى ئىشلەتسە بولامدۇ؟ ياكى پەقەت كۆز بىلەن كۆرۈش كېرەكمۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمىز.

بەزى ئىسلام دۆلەتلىرىدە ئاي كۆرۈلگەن بولسىمۇ، لېكىن مەن ياشاۋاتقان دۆلەتتە شەئبان ۋە رامىزان ئايلىرىنى 30 كۈن تولۇقلايدۇ، مەن نېمە قىلىشىم كېرەك؟. كىشىلەرنىڭ رامىزان توغرىسىدا ئىختىلاپ قىلىشىنىڭ سەۋەبى نېمە؟ چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ17/4/1431-ھىجرىيە 2010-يىلى04-ئاينىڭ02-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇسۇلمانلار پۇل-مال، ئېلىش- بېرىش مۇئامىلىرىدا دىققەت قىلىشقا تىگىشلىك ئىشلار، پۇل-مال مۇئامىلىرىدا شەرىئەتتە چەكلەنگەن يوللارنى كەسىپ قىلىش ئارقىلىق ھاياتتا چىقىش يولى قىلغۇچىلارغا ئاگاھلاندۇرۇش، مۇسۇلمان كىشىلىك تۇرمۇشتىكى بارلىق ئالاقىلىرىدا ئاللاھتىن قورقۇشىنىڭ مۇھىملىقى ۋە ھالال كەسىپ يولىنى تاللىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

«سەدىقە ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە، سەدىقىنىڭ ئەھمىيىتى ۋە ئۇنىڭ مۇسۇلمان ھاياتىدىكى رولى، سەدىقە بېرىشنىڭ پەزىلىتى ۋە پايدىلىرى، سەدىقىنىڭ تۈرلىرى ۋە ئاللاھ يولىدا سەدىقە قىلىشتىن پايدىلىنىشنىڭ يوللىرى قاتارلىق ھەرقانداق بىر ئۇيغۇرنىڭ بىلىۋېلىشى زۆرۈر دەپ قارالغان سەدىقە بېرىشكە دائىر مەلۇماتلارنى ئايەت ۋە ھەدىسنىڭ روھىغا تايىنىپ تۇرۇپ چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 19/3/1431ھـ/2009-يىلى03-ئاينىڭ 05-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئەر ئايالىنى تالاق قىلغاندىن كېيىن قانداق مۇئامىلىدە بولۇش كېرەكلىكى، شەرىئەت پرىنسىپى نىكاھ قانۇنىدا ئەر-ئايال ئىككىلى تەرەپنى بىر-بىرىگە زۇلۇم قىلماستىن نورمال مۇئامىلىدە بولۇشقا تەۋسىيە قىلىش بىلەن بىرگە پەرزەنتلەرنى تەربىيىلەش ۋە ئۇلارنىڭ تۇرمۇشلىرىنى ئورۇنلاشتۇرۇشتا ئىككىلى تەرەپ ئېتىبار بىلەن قارىشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 28/2/1431ھـ 2010-يىلى02-ئاينىڭ12-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئانا ۋەتەن ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ يۇرتلىرىنى تاجاۋۇزچىلارنىڭ ئىپلاس قوللىرىدىن قوغداش يولىدا جان پىدا قىلىش شەرىئەتتە مەدھىيىلىنىدىغان ئىشلاردىن ئىكەنلىكى، ئاتا-ئانىلارنىڭ پەرزەنتلەرنى دىن، مىللەت، ۋەتەن سۆيگۈسى روھى بىلەن تەربىيىلەشنىڭ زۆرۈرلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

ئوغۇللار قىز ساۋاقدىشى كۆرۈشۈش ئۈچۈن قولىنى تەڭلىسە قانداق قىلىشى كېرەك؟، يەنى كۆرۈشەمدۇ ياكى كۆرۈشمەمدۇ؟. بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمىز.

ئايالىمنىڭ سىڭلىسى مەن ئۈچۈن مەھرەم ھېسابلىنامدۇ؟. بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.