Islamic Jurisprudence

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ22/7/1432ھـ 2011-يىلى06-ئاينىڭ24-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا يازلىق تەتىل ۋە دەم ئىلىش كۈنلىرىدىن قانداق پايدىلىنىش كېرەكلىكى، تەتىل كۈنلىرىدە دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىككە پايدىلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشنىڭ مۇھىملىقى، ئاتا-ئانىلارنىڭ پەرزەنتلەر ئۈچۈن ئالاھىدە ۋاقىت ئاجرىتىش ئارقىلىق ئۇلارغا دىنى تەلىم-تەربىيەنى كۈچەيتىشنىڭ لازىملىقى توغرىسىدا قىممەتلىك نەسىھەتلەرنى قىلدى.

ئاپتور ماقالىسىدا، ئائىلە ۋە جەمئىيەت ئىسلاھاتىدىكى ئاساسلىق ئامىل قىز-خانىملارنىڭ ئېتىقادلىق، ئىرادىلىك ۋە ئەخلاقلىق بولىشىغا باغلىق ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۇرۇش بىلەن بىرگە، تارىختا ئۆچمەس ئىزلارنى قالدۇرغان مۇسلىمىلەرنىڭ شانلىق ئىش-ئىزلىرى ۋە ئاللاھنىڭ ئۇلارغا ئاتا قىلغان ئۇلۇغ مەرھەمەتلىرى، شارائىتنىڭ ناچار بولىشىغا قارىماي دىن ۋە مىللەتنىڭ كېلىچىكى ئۇستىدە جىددى تىرىشچانلىق كۆرسەتكەن ۋە كۆرسىتىۋاتقان ئۇيغۇر دەۋەتچى قىز-خانىملارنىڭ ئاللاھ رازىلىقىنى كۆزلەپ ھەقىقەت يولىدا ئىزدىنىشلىرى توغرىسىدىكى مەلۇماتلارنى ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، ۋەتەن سۆيگۈسى ئىنسان تەبىئىتىدىكى تۇغما خاراكتىرلاردىن بىرى ئىكەنلىكى، ئىنساندا ھەقىقى ۋەتەن سۆيگۈسى بولىشى ئۈچۈن ئالدى بىلەن دىنغا بولغان سادىق تەۋەلىك تۇيغۇسى ئەمەلگە ئاشقان بولىشى، ئاندىن كىيىن بۇ تۈردىكى ساداقەت تۇيغۇسىنىڭ ۋەتەنگە بولىشى لازىملىقى، ئىسلام تەربىيىسىنىڭ ئىنساندا ۋەتەن سۆيگۈسىنى يىتىلدۇرۇشتە تۈرتكىلىك رول ئوينايدىغان ئاساسلىق ئامىل ئىكەنلىكى توغرىسىدا قۇرئان ۋە ھەدىستىن دەلىل كەلتۈرۈپ چۈشەنچە بېرىدۇ.

«چوڭ بولغاندا كىمگە ئوخشاش بولۇشنى خالايسىز؟» ناملىق بالىلار ئۈچۈن تەييارلانغان بۇ ئەسەردە، ياش ئۆسمۈر پەرزەنتلەرنىڭ ھايات مۇساپىسىنىڭ دەسلەپكى قەدەملىرىنى توغرا ئىلىشنىڭ مۇھىملىقى، رەسۇلۇللاھنى ياخشى كۆرۈش، پەرزەنتلەرنىڭ رەسۇلۇللاھنى بالىلىق ھاياتىدىن تارتىپ ئۆرنەك قىلىش ئارقىلىق ئۇ زاتنىڭ ھاياتىنى كۈندۈلۈك تۇرمۇشىدا ئەكىس ئەتتۇرۇشنىڭ مۇھىملىقىنى بالىلارغا ھېس قىلدۇرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ4/1/1432ھـ 2010-يىلى12-ئاينىڭ10-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا بارلىق مەخلۇقاتلارنىڭ ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا قايتۇرىلىدىغانلىقى، ئۆزىگە كۆيۈنگۈچى ئىنسان روھانىيىتىنى ئوزۇقلاندۇرۇشقا ئەھمىيەت بېرىشى ۋە پۇرسەت كېتىشتىن ئىلگىرى تەۋبىگە ئالدىرىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 13/12/1431ھـ 2010-يىلى11-ئاينىڭ19-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا مۇسۇلمان ئاللاھقا تائەت-ئىبادەت قىلىش ئارقىلىق خوشاللىنىدىغانلىقى، ھەج پائالىيىتىدىكى بەزى خۇسۇسىيەتلەر ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىغا بولغان تەسىرى قاتارلىق قېممەتلىك نەسىھەتلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ28/11/1431ھـ2010-يىلى11-ئاينىڭ05-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھەج ئىبادىتىنىڭ پەزىلىتى ۋە ماھىيىتى، زۇلھەججە ئېيىنىڭ دەسلەپكى ئونىنى غەنىمەت بىلىش كېرەكلىكى قاتارلىق ھەج پائالىيىتىگە ئائىت مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قۇرئان ۋە ھەدىسنىڭ روھىغا ئۇيغۇن بايان قىلىپ بېرىدۇ.

«ئاللاھ شەيتاننى نېمە ئۈچۈن ياراتتى؟» ناملىق بالىلار ئۈچۈن تەييارلانغان بۇ ئەسەردە، ئاللاھ تائالا ئىبلىسنى نېمە ئۈچۈن پەيدا قىلغانلىقى، ئىبلىسنىڭ ماھىيىتى ۋە پائالىيەتلىرى، شەيتاننىڭ نېمە ئۈچۈن ئىنسانلارغا دۇشمەن بولغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەردە قىسقىچە چۈشەنچە بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا خەيرى-ساخاۋەتنىڭ ئەھمىيىتى ۋە پەزىلىتى، سەدىقىنىڭ تۈرلىرى ۋە پايدىلىرى، خەيرى-ساخاۋەتنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەت ئىسلاھاتىدىكى رولى، خەير-ساخاۋەت بىلەن گۈزەل ئەخلاق ئارىسىدىكى زىچ مۇناسىۋەت قاتارلىق مەلۇماتلار ئۇستىدە توختىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ27/7/1431ھـ 2010-يىلى07-ئاينىڭ09-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.خۇتبىدا پەسىللەرنىڭ ئالمىشىشى ۋە قىش-يازدىن ئىبارەت ئىككى پەسىلنىڭ قەھرىتان سوغۇق ۋە ئادەمنى راھەتسىز قىلىدىغان ئىسسىقلىرىدىكى ھېكمەتنى تەپەككۇر قىلىش، ئىنسانغا بۈيۈك بىر ياراتقۇچىنىڭ بارلىقىنى ئەسلىتىدىغانلىقى، يازنىڭ ئۇزۇن كۈندۈزلىرى، قىشنىڭ ئۇزۇن كېچىلىرىنى ئاللاھ رازى بولىدىغان ئىشلار بىلەن ئوتكۇزۇشنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 13/7/1431ھـ 2010-يىلى06-ئاينىڭ25-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا سالىھ پەرزەنت تەربىيىلەشنىڭ پەزىلىتى، پەرزەنت يىتىشتۇرۇشتە ساغلام ئېتىقادنى چىقىش قىلغان ئاساستا تەلىم-تەربىيە بېرىش جەمئىيەت ئىسلاھاتىنىڭ كاپالىتى ئىكەنلىكى، تەلىم-تەربىيىدە ئائىلىنىڭ رولى، ئاتا-ئانىنىڭ پەرزەنتلەرگە ياخشى ئىشلاردا ئۈلگە بولۇشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ17/4/1431-ھىجرىيە 2010-يىلى04-ئاينىڭ02-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇسۇلمانلار پۇل-مال، ئېلىش- بېرىش مۇئامىلىرىدا دىققەت قىلىشقا تىگىشلىك ئىشلار، پۇل-مال مۇئامىلىرىدا شەرىئەتتە چەكلەنگەن يوللارنى كەسىپ قىلىش ئارقىلىق ھاياتتا چىقىش يولى قىلغۇچىلارغا ئاگاھلاندۇرۇش، مۇسۇلمان كىشىلىك تۇرمۇشتىكى بارلىق ئالاقىلىرىدا ئاللاھتىن قورقۇشىنىڭ مۇھىملىقى ۋە ھالال كەسىپ يولىنى تاللىشى كېرەكلىكى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 19/3/1431ھـ/2009-يىلى03-ئاينىڭ 05-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئەر ئايالىنى تالاق قىلغاندىن كېيىن قانداق مۇئامىلىدە بولۇش كېرەكلىكى، شەرىئەت پرىنسىپى نىكاھ قانۇنىدا ئەر-ئايال ئىككىلى تەرەپنى بىر-بىرىگە زۇلۇم قىلماستىن نورمال مۇئامىلىدە بولۇشقا تەۋسىيە قىلىش بىلەن بىرگە پەرزەنتلەرنى تەربىيىلەش ۋە ئۇلارنىڭ تۇرمۇشلىرىنى ئورۇنلاشتۇرۇشتا ئىككىلى تەرەپ ئېتىبار بىلەن قارىشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 28/2/1431ھـ 2010-يىلى02-ئاينىڭ12-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئانا ۋەتەن ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ يۇرتلىرىنى تاجاۋۇزچىلارنىڭ ئىپلاس قوللىرىدىن قوغداش يولىدا جان پىدا قىلىش شەرىئەتتە مەدھىيىلىنىدىغان ئىشلاردىن ئىكەنلىكى، ئاتا-ئانىلارنىڭ پەرزەنتلەرنى دىن، مىللەت، ۋەتەن سۆيگۈسى روھى بىلەن تەربىيىلەشنىڭ زۆرۈرلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 15/1/1431ھـ 2009-يىلى01-ئاينىڭ01-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا زەھەرلىك چېكىملىك ۋە مەست قىلغۇچى ماددىلارنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە بولىدىغان زېيىنى، زەھەرلىك چېكىملىكنىڭ زېيىنى ھاراققا نىسبەتەن نەچچە ھەسسە ئېغىر ئىكەنلىكى، زەھەرلىك چېكىملىك بىلەن ۋاستلىق ياكى ۋاستىسىز شۇغۇللانغۇچى كىشىلەرنىڭ ئاللاھقا تەۋبە قىلىپ، ئىسلام شەرىئىتىدە چەكلەنگەن بۇ رەزىل قىلمىشتىن قەتئى قول ئۇزۇشىنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ3/12/1430ھـ2009-يىلى11-ئاينىڭ20-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھەج ئىبادىتىنىڭ پەزىلىتى ۋە ساۋابى، بۇ پائالىيەت جەريانىدا قىلىنىدىغان پەزىلەتلىك ئەمەللەر، ئېھرام كىيىملىرى ئىنسانغا كىپەنلىكنى ئەسلەتسە، ھاجىلارنىڭ ئەرەپات مەيدانىغا بىر ۋاقىتتا بىر ماكانغا جەم بولىشى مەھشەرگاھنى ئەسلىتىدىغانلىقى، بۇنىڭدا ئاللاھنى يادلاندۇرىدىغان مۆجىزىلەر ۋە ئىبرەتلىك نەسىھەتلەر بارلىقى توغرىسىدا تەپسىلى چۈشەنچە بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا ھەج ۋە ئۆمرە پائالىيەتلىرىنى تەپسىلى چۈشەندۈرۈپ، ھەج قىلغۇچىنىڭ بىلىۋېلىشى مۇھىم بولغان ئەھكام ۋە پائالىيەتلەرنى رەتلەپ قايتىدىن نەشىرگە تەييارلىدى. بۇ ئەسەردە، ھەجنىڭ شەرتلىرى، نىيەتنى قانداق قىلىش كېرەكلىكى، ھەجنىڭ تۈرلىرى، ئەركانلىرى، ۋاجىپلىرى، سۈننەتلىرى ۋە ئېھرامدا مەنئى قىلىنغان ئىشلار، تاۋاپنىڭ شەرتلىرى ۋە سۈننەتلىرى، سەئيىنىڭ شەرتلىرى ۋە سۈننەتلىرى قاتارلىق ھەج ۋە ئۆمرە پائالىيىتى ۋە ھەج قىلغۇچىغا دائىر مەسىلىلەرگە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 21/9/1430ھـ/2009-يىلى09-ئاينىڭ11-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال-شەيخ سۆزلىگەن. خۇتبىدا رامزاننىڭ ئاخىرقى ئون كۈنىنىڭ پەزىلىتى، قەدىر كېچىسىنىڭ پەزىلىتى، رامزاننىڭ ئاخىرقى ئون كۈنى ئىچىدە ئېتىكاپتا ئولتۇرۇشنىڭ ياخشىلىقى، ئېتىكاپنىڭ شەرت ۋە ۋاجىبلىرىنى قۇرئان ۋە سۈننەتكە ئاساسلىنىپ تۇرۇپ قىسقىچە بايان قىلىپ بېرىدۇ.

ئاپتۇر ماقالىسىدا تەھەججۈد نامىزىنىڭ پەزىلىتى، كىمىكى ئىنسانلار ئۇخلاۋاتقان ۋاقىتتا ئاللاھنىڭ رەھمەت ۋە مەغپىرىتىنى ئۈمىد قىلىپ نەپلە نامازغا تۇرۇدىكەن، ئاللاھنىڭ كېچىدە تەھەججۈد نامىزى قىلغۇچىلارغا تەييارلىغان بۈيۈك ئەجرىگە نائىل بولىدىغانلىقىنى قۇرئان ئايەتلىرى ۋە ساغلام ھەدىسلەرگە ئاساسلىنىپ تۇرۇپ بايان قىلىپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 24/7/1430ھـ 2009-يىلى07-ئاينىڭ 17-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا ئاللاھ تائالانىڭ ئىنسانلار ئۇستىگە يۈكلىگەن ئامانىتى، كىمكى ئۇ ئامانەتنى توغرا يول بىلەن تەسەررۇپ قىلسا ئاللاھنىڭ چەكسىز مەرھىمىتىگە مۇيەسسەر بولىدىغانلىقى، مەسئۇلىيەتنىڭ ھۆددىسىدىن چىقماستىن زايا قىلىۋەتسە تىگىشلىك جازاغا دۇچار بولىدىغانلىقى، پەرزەنتلەرنى ياراملىق ئىنسان قىلىپ تەربىيىلەش ئاتا-ئانىلار ئۈستىگە يۇكلەنگەن ئامانەت ئىكەنلىكى قاتارلىق ئىجتىمائىي جەمئىيەتكە دائىر بەزى مەسىلىلەر توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.