فقه عبادات

کتابی که پیش روی دارید مطالبی علمی و مختصر و جامع است که در پرتو قرآن و سنت اوقات نماز را تعیین و تبیین می‌نماید. این کتاب با استناد به روایت‌های سنی و شیعه نگاشته شده تا روشن شود که در این منابع امور زیادی هست که می‌توان از آن استناد کرد و در چنین امور مهمّی متحد و همآهنگ بود.

کتابچه‌ای که پیش رو دارید ترجمه فارسی «رسالة في سجود السهو» نوشته‌ی؛ شیخ علامه محمد بن صالح العثیمین رحمه الله تعالی - از بزرگترین فقهای معاصر - می‌باشد. البته علاوه بر ترجمه‌ی رساله‌ی ایشان، برای آنکه مطالب مربوط به مسئله‌ی سجده‌ی سهو در نماز را برای خوانندگان گرامی کاملتر آورده باشیم اضافاتی را در انتهای این کتاب به اصل ترجمه‌ی رساله ملحق نمودیم، که این اضافات نیز تماما از منابع معتبر فقهی از جمله دیگر آثار مولف می باشند. همچنین در انتهای ترجمه رساله‌ی مولف، آنرا به صورت اختصار درآوردیم تا مطالب آن دسته بندی شده و باعث شود ماندگاری مطالب آن در ذهن آسانتر گردند. یادآور می شویم که تمامی پاورقیهای این کتاب متعلق به مترجم می‌باشد، زیرا گاها احساس می شد تا جهت گویا تر کردن مطلب توضیحاتی ارائه شود و یا نیاز بود تا احادیثی را که مطلب را توجیه می‌کند ذکر شود. اما از جمله ویژگیهای مثبت این رساله و کتابچه اینست که قصد یاری هیچکدام از مذاهب فقهی را نداشته، بلکه در پی نصرت مدلول کتاب و سنت بر مذهب و تعصب مذهبی است. بعبارتی مطالب این رساله بدون تعصب نسبت به مذهب خاصی از مذاهب رایج، و با استناد به کتاب و سنت صحیح نبوی قصد دارد تا رای صواب را بیابد

امروزه فال حافظ و فال قهوه و استخاره‌گرفتن با قرآن از شیوه‌های متداول در میان مردم است. بدیهی است که این شیوه‌ها نمی‌توانند سرنوشت ما را رقم بزنند و یا ما را نسبت به وضعیت تصمیمی که گرفته ایم و آگاه سازند. بهترین شیوه‌ای که از پیامبر صلی الله علیه وسلم در این خصوص به ثبوت رسیده، استخاره است. براساس احادیثی که از پیامبر نقل شده، در این مورد نیز اتفاق خاصی نمی‌افتد و تنها کاری که بنده می‌کند، این است که از خداوند می‌خواهد در تصمیمی که گرفته او را به سمت خیر هدایت کند و اگر سرانجام تصمیم او به بدی ختم می‌شود، او را از این تصمیم باز دارد.

اين رساله همان طوری كه از نام آن پيداست سفری مبارك و خاطرات زيبا و دلچسب با رسول الله صلی الله علیه وسلم در موسم حج است كه از مصادر موثق حديثی و از بين احاديث صحيح انتخاب شده است و گوشه هايی از احوال پيامبر صلی الله علیه وسلم را درحج طوری واضح می گرداند كه خوانندة محترم شايد اينطورتصور نمايد كه قبل از اين به هزار و چهار صد سال در حجّة الوداع با رسول الله صلی الله علیه وسلم همسفراست.

در این مقاله از نماز رغائب یکی دیگر از بدعتهایی که در ماه رجب انجام میشود نام برده شده و نویسنده به شرح اوصاف این نماز پرداخته است. سپس حکم این نماز را به صورت مناقشه علمی که میان عز بن عبدالسلام و ابن صلاح صورت گرفته بیان کرده است.

نماز سنت به سنتهای رواتب قبل و بعد از نماز (فرض) گفته مي‌شود همچنین به مناسبتها و اوقات مختلف رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نمازهایی را برای امت مشرع نموده اند که در این کتاب با آنها آشنا می شوید

به بیان احکام نماز مسافرِ مسلمان و مسائل مربوط به آن اختصاص دارد. نویسنده پس از بیان مفهوم سفر، مسافر و انواع سفر به بیان اختلاف علما در مورد قصر نماز و روایات مربوط به آن می‌پردازد. در ادامه، احکام مربوط به نیت، نماز و اقتدای سفر را در سفرهای عادی و عمره و حج بازگو می‌کند.

بیان شیوه نمازخواندن پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم است. کتاب حاضر، یکی از بهترین و صحیح‌ترین کتاب‌ها در مورد نماز پیامبر خداست، زیرا مؤلف بدون تعصب به مذهب خاصی، سنت پیامبر را از خلال مهم‌ترین کتب حدیثی جمع‌آوری کرده است. وی در آغاز، سخنان ائمه حدیث (رحمهم الله) را در پیروی از سنت صحیح و ترک سخنان مخالف با حدیث نقل می‌کند و آنگاه، یکایکِ بخش‌های نماز را با استفاده از شیوه پیامبر اکرم آموزش داده و اعمال مستحب در هر بخش را بیان می‌کند.

به معرفی 20 مورد از مبطلات حدید روزه اختصاص دارد که در کتب فقهی قدیمی بدانها اشاره‌ای نشده است. نویسنده با اشاره به اختراع دستگاه‌ها، داروها و پدیده‌های نوظهور در زندگی بشر، برخی از آنها را که شبهة مبطل‌بودن را داراست با مجتهدین طراز اول عربستان در میان گذاشته و اقوال مخالف و موافق آنان را در این اثر تدوین نموده است. همچنین نظر مجتهدین متقدم اهل سنت را درباره مصادیقی که مشابه این موارد بوده‌اند ذکر می‌کند. ایشان در استدلال‌های خود آیات قرآن و احادیث شریف نبوی را نیز لحاظ کرده‌اند. از جمله این مبطلات می‌توان به کپسول تنگی نفس، قطره‌های گوش و بینی و چشم، ترزیق، آزمایش خون و شیاف اشاره نمود.

بیان فلسفه روزه در اسلام و احکام مرتبط با آن بر طبق مذهب امام شافعی است. نویسنده در آغاز، حکمت و فواید روحی و طبی روزه را بیان کرده و در ادامه، به سنت‌های روزه‌داری و مکروهات و مستحبات آن می‌پردازد. سپس روزه‌های مکروه و حرام را معرفی نموده و علت قداست ماه مبارک رمضان و ویژگی‌های منحصر بفرد این ماه عزیز را برمی‌شمارد. بخش پایانی کتاب، به شرح مسایل مربوط به زکات فطر و احکام آن اختصاص دارد.

رساله کوتاهی در مورد فلسفه پرداخته زکات و برکات آن برای جامعه اسلامی است. نویسنده با استفاده از آیات هدایتگر قرآن، دلایل وجوب پرداخت زکات برای مسلمانان را توضیح داده و زکات را دارای فواید دینی، تربیتی و اجتماعی متعددی می‌داند. وی در فصل‌های بعد، هریک از فواید زکات را به تفکیک بیان کرده و در پایان به پرسش‌های رایج در این باره پاسخ می‌گوید.

بیان فضایل و شأن شهر مبارک مکه و برخی از احکام اقامت یا سکونت در آن است. نویسنده در فصل نخست و به نقل از حضرت ختمی مرتبت، 12 مورد از فضایلی و ارزش‌های این شهر مقدس را بیان می‌کند. و برخی از احکام ورود و اقامت در آن را بازگو می‌نماید. در ادامه به توصیف ارزش‌های متعدد حجر الاسود، رکن یمانی، حجر، مقام ابراهیم، زمزم، عرفات و منا می‌پردازد. در فصل پایانی، بایدها و نبایدهایی را بیان می‌کند که موظفیم در تجلیل این شهر بدانها پایبند باشیم.

بیان دلایل وجوب نماز جماعت و جمعه و ترغیب مسلمانان به شرکت در آنهاست. نویسنده در این اثر با بهره‌گیری از آیات قرآن و روایات متعدد نبوی، وجوب شرکت در نماز جماعت مساجد را به اثبات می‌رساند. وی بدین منظور، روایاتی از صحابه کرام، تابعیه و ائمه مذاهب اربعه درباره وجوب شرکت در نماز جماعت ارائه می‌دهد. در بخش بعد، واجب‌ بودن نماز جمعه را ثابت کرده و مجازات کسی را که از حضور در آن امتناع می‌کند، بیان می‌کند.

باب اول: فتواهايي در احتضار. باب دوم: فتاوايي در غسل و كفن نمودن ميت. باب سوم: فتاوايي در نماز بر مرده. باب چهارم: فتاوايي در دفن و توابع آن. باب پنجم: فتاوايي در زيارت و توابع آن. باب ششم: فتاوايي در تعزيه. باب هفتم: فتاوايي در مخصوص به زني كه شوهرش مرده باشد.

رسول اكرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند:از من بياموزيد مناسك و راهنماى حج خود را يعنى از امورى كه من آن را انجام می‏دهم در حج خود از اقوال، افعال، كردار و چگونگى آن؛ پس آنرا از من یاد بگيريد و آنرا حفظ كنيد و به آن عمل كنيد و آنرا به مردم بياموزيد.

بیان احکام و شرایطِ حج و عمره و آداب مرتبط با هریک از آنهاست. کتاب با بیان فضیلت حج و عمره به نقل از قرآن کریم و روایات پیامبر شریف اسلام آغاز می‌شود. احکام حج و شروط قبول آن و بیانِ انواع نَسک‌ها (نسک تمتع، نسک قرآن و نسکِ اِفراد) مطالبی است که در ادامه می‌آید.