کتاب ها

پژوهشی بسیار مفصل است درباره سیره و سنت‌های حسنه پیامبر مغفرت محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم و شناخت بدعت‌های وارد شده در اسلام و رد و نفی آنها. نویسنده، کتاب را با تعریف بدعت و معانی و مشتقّات آن آغاز می‌کند و در ادامه با استعانت از آیات هدایتگر قرآن کریم، روایات نبوی، گفتار صحابه، تابعین و علمای دینی، به نکوهش بدعتگذاری و شرح چگونگی نگونساری پیروان آن می‌پردازد. در فصل آتی، آنچه را که از عرفا و صوفیان مشهور در نکوهش بدعت آمده است، نقل می‌کند و سپس اعمال حرام را یکایک نام برده و عواقب ناگوار هرکدام را شرح می‌دهد. آنگاه در بحثی مبسوط، تفاوتِ درجاتِ گناه بدعتگذاران را از جهات گوناگون بررسی و مرجع استدلال آنان را معرفی می‌کند. در پایان، به بیان احکامِ بدعت‌های حقیقی و اضافی و تفاوت میان آنها می‌پردازد.

بیان شیوه نمازخواندن پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم است. کتاب حاضر، یکی از بهترین و صحیح‌ترین کتاب‌ها در مورد نماز پیامبر خداست، زیرا مؤلف بدون تعصب به مذهب خاصی، سنت پیامبر را از خلال مهم‌ترین کتب حدیثی جمع‌آوری کرده است. وی در آغاز، سخنان ائمه حدیث (رحمهم الله) را در پیروی از سنت صحیح و ترک سخنان مخالف با حدیث نقل می‌کند و آنگاه، یکایکِ بخش‌های نماز را با استفاده از شیوه پیامبر اکرم آموزش داده و اعمال مستحب در هر بخش را بیان می‌کند.

ترجمه فارسی کتاب «التجرید للجامع الصحیح» است که خلاصة صحیح بخاری است. صحیح بخاری یکی از مهم‌ترین کتب حدیثی جهان اسلام و بنابر عقیده جمهور مسلمانان، صحیح‌ترین کتاب بعد از قرآن کریم است. امام بخاری آن را در مدت 16 سال و گزینش از میان ششصد هزار حدیثِ محفوظش به رشته تحریر درآورده است. این اثر گرانبها مشتمل بر روایات نقل‌شده از رسول گرامی اسلام در مورد احکام فقهی و مسایل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مسلمین و آداب اسلامی است. مؤلف اثر حاضر، که خود از علمای به نام و محدثین سرشناس یمن در قرن نهم هجری است، با هدف گزینش و خلاصه کردن کتاب امام بخاری، برخی از مهم‌ترین روایاتِ صحیح را انتخاب کرده تا یار و قرین و همواره در دسترس مسلمانان خداجو و حقیقت دوست باشد. کتاب با مقدمه مفصلِ صد صفحه‌ایِ مترجم آغاز می‌شود که در آن، زندگینامه و آثار و احوال امام بخاری را به طور مشروح بیان کرده و فضایل اخلاقی و علمیِ امام را برمی‌شمارد. ادامه این اثر، ترجمه احادیث نبوی است که در باب‌های گوناگون و ذیل 88 فصل کتاب در اختیار خواننده قرار می‌گیرد.

بیان استنباط‌های فقهی و احکامی است که امام شافعی از آیات قرآن کریم فرا گرفته است. این اثر که مجموعه بیانات محمد بن ادریس شافعی - از علمای برجسته اهل سنت در قرن سوم هجری- است توسط احمد بن حسین بیهقی نیشابوری (صاحب سنن الکبری) از روی نسخه‌ها و روایات رسیده از امام شافعی، جمع‌آوری شده است، وی مطالب را به واسطه سه راوی از شافعی نقل می‌کند. کتاب با بحث درباره راه‌های شناخت خدا و دلایل نبوت حضرت محمد آغاز می‌شود و با شرح دیدگاه شافعی در مورد طهارت و نمازهای گوناگون ادامه می‌یابد. تفسیر شافعی از احکام زکات، روزه، حج، معاملات، وصایا و چگونگی تقسیم غنایم و صدقات از جمله مباحثی است که در ادامه می‌آید. بحث در احکام نکاح، طلاق، رضاع، قتال و ارتداد، جلد اول کتاب را به پایان می‌برد. جلد دوم این اثر، با بحث مبسوطی در احکام جهاد و مصادیق وجوب آغاز می‌شود. احکام صید و ذبح و طعام و شراب، قسم و نذر، قشا و شهادات و قرعه و کتابت در این جلد به تفصیل بیان می‌شود.

درسنامه‌ای مشروح در قواعد علم تجوید و شیوه صحیح‌خوانی قرآن کریم است. کتاب با بیان اهمیت تلاوت صحیحِ و زیبای قرآن و فضایل حفظ و از برداشتن آن آغاز می‌شود. سپس نویسنده به بحث اصلی وارد شده و مختصری از علم تجوید و اصول تجویدی قرآن به روایتِ حفص از عاصم ابن ابی النجود بازگو می‌کند. کتاب با بحثِ مخارج و صفات مهم حروف و احکام تلفظ آنها شروع شده و سپس قاعده‌های شناسایی و تلفظ حروف متجانس و قلب و إخفا تشریح می‌گردد. بحث در شناسایی مَدهای متّصل و مُنفصل و لازم و عارض و قواعد و علائم همزه وصل در ادامه می‌آید. پس از هر درس، مجموعه تمریناتی برای درک و به یادسپاری بهتر مطالب ارائه شده است. کتاب، با بیان نکاتی درباره اوصاف و ویژگی‌های قرآن و آداب و شرایط تلاوت آن خاتمه می‌یابد.

درسنامه‌ای مشروح در قواعد علم تجوید و شیوه صحیح‌خوانی قرآن کریم است. کتاب با بیان اهمیت تلاوت صحیحِ و زیبای قرآن و فضایل حفظ و از برداشتن آن آغاز می‌شود. سپس نویسنده به بحث اصلی وارد شده و مختصری از علم تجوید و اصول تجویدی قرآن به روایتِ حفص از عاصم ابن ابی النجود بازگو می‌کند. کتاب با بحثِ مخارج و صفات مهم حروف و احکام تلفظ آنها شروع شده و سپس قاعده‌های شناسایی و تلفظ حروف متجانس و قلب و إخفا تشریح می‌گردد. بحث در شناسایی مَدهای متّصل و مُنفصل و لازم و عارض و قواعد و علائم همزه وصل در ادامه می‌آید. پس از هر درس، مجموعه تمریناتی برای درک و به یادسپاری بهتر مطالب ارائه شده است. کتاب، با بیان نکاتی درباره اوصاف و ویژگی‌های قرآن و آداب و شرایط تلاوت آن خاتمه می‌یابد.

راه‌های تفکر در آیات نورانی قرآن کریم و درک معانی و درس‌های آن را بیان می‌کند. هدف نویسنده، آشنا کردن خوانندگان با شیوه‌های درس‌آموزی از قرآن و الگو قرار دادنِ آن در تمام شئون و مراحل زندگی است. وی کتاب را با بیان معانی «تدبر» و نشانه‌های آن و خطاهای مفهومیِ مربوط به آن آغاز می‌کند. سپس ده کلید را معرفی می‌نماید که به کمک آنها درهای فهم پیام حق گشوده می‌شود و مسلمان مؤمن قادر می‌شود تا سخن خداوند را درک کند. این کلیدها عبارتند از: قلب پاک و پذیرای حق، درک ارزش قرآن و هدف از قرائت آن، خواندن آیات مختلف قرآن در نماز، قرائت قرآن در هنگام آرامش و تمرکز، ختم هفتگی قرآن، حفظ کردن آیات قرآن و از بر خواندن آنها برای تمرکز بیشتر، تکرار آیات برای تثبیت آنها، ربط دادن آیات با واقعیت‌های روزگار، آرام خواندن قرآن بدون هیچ عجله‌ای و خواندن قرآن با صدای بلند (جَهر).

معرفی و نقل اذکار و دعاهایی از پیامبر رحمت و مغرفت محمد مصطفی صلی الله علیه و سلم است. نویسنده در آغاز، به آثار و برکات ذکر گفتن و دعاخواندن اشاره نموده و آیاتی از قرآن کریم را، که مؤمنین را به این مهم ترغیب می‌کنند، بیان می‌نماید. سپس گزیده‌ای از دعاها و اذکار رسیده از رسول گرامی را ذیلِ 96 موضوع مختلف گرد آورده و در اختیار خواننده قرار می‌دهد. هر موضوع، شامل چندین دعا و ذکر نبوی است. برخی از موضوعات آنها عبارتند از: اذکار هنگام خوابیدن و بیدارشدن، پوشیدن کفش و لباس نو، ورود و خروج از منزل، دعاهای غسل و وضو، هنگام ایستادن به نماز، اذکار پس از نماز، دعاهای صبح و ظهر و عصر، ناآرامی و ترس در خواب، تلاوت قرآن، استخاره، دلتنگی، حُزن، چیرگی امور، دفع آفات و بلاها و رسیدن بلا و مصیبت.

به بررسی و تحلیل ادعیه «مفاتیح الجنان» شیخ عباس قمی و مقایسه آن را با ارزش‌ها و حقایق اسلام اختصاص دارد. نویسنده، کتاب را با معرفی و تحلیل و نقدِ قاعده «تسامح در ادله سنن» و حدیث «مَن بَلَغَه» و ردّ این حدیث آغاز می‌کند. سپس شرح حالی از شیخ عباس قمی ارائه داده و انگیزه های او را از تألیف مفاتیح‌الجنان برمی‌شمرد. وی یکایک ادعیه این کتاب را بررسی نموده و دعاهایی را که در تضاد با افکار و عقاید ناب اسلامی هستند، نقد می‌کند. او دعای کمیل، عشرات و سمات را با ارائه دلایل متعدد، دعاهایی می‌داند که دارای تعابیر صوفیانه و ناشرِ این مکتب فکری هستند. در ادامه، به بحث دعاهای ناقص و معیوب می‌پردازد و از دعای مشلول، یستشیر، عدلیه، جوشن کبیر، جوشن صغیر و قاموس نام می‌برد. بررسی هشت شبهه مهم در توحید عبادت، بخش مفصل دیگری از کتاب را به خود اختصاص داده است. وی سپس دعای توسل، حِرز امام زین‌العابدین و مناجات امیر المومنین را مورد مداقّه قرار می‌دهد. ادامه کتاب نیز بررسی بخش‌های دیگری از مفاتیح الجنان است که در تعارض با قرآن کریم و آموزه های اصیل دینی هستند.

بررسی انتقادی عقاید شیعه امامیه و علمای آن و مقایسه آن با تعالیم ناب و اصیل اسلامی است. نویسنده در تلاش است تا با عیان‌کردن گوشه‌هایی از تفکرات خرافی و نابخردانه شیعه و تأثیر آن در جامعه شیعی، چگونگی انحراف آن را از آموزه‌های دینی اسلام بیان نماید. وی بحث را با شرح مَشی زندگی رسول گرامی اسلام و اهل بیتش آغاز کرده و گفتار ایشان را پیرامون مسایل گوناگون اجتماعی و زندگی مسلمانان نقل می‌نماید و نشان می‌دهد که چگونه این بزرگواران بدون هیچ آلایش و به دور از دنیا دوستی، زندگانی ساده و محقرانه‌ای داشتند. او سپس این روش زندگی را با حیات سراسر زر و زور و تزویرِ روحانیون شیعه - به ویژه در عصر حاضر- مقایسه می‌کند. فصل دوم کتاب، درباره انحرافات شیعه در زمینه نماز و احکام مرتبط با آن است؛ از جمله به بدعت‌هایی اشاره می‌کند که علمای شیعه در زمینه اوقات نماز، وضو، نماز جمعه، نماز جماعت، نمازهای عید فطر و قربان، قیام رمضان، نوافل، قرائت، نماز میت، خرید و فروش نماز و جایگاه سجده در نزد شیعیان در مذهب خود وارد کرده‌اند. فصل سوم به نحوه برخورد شیعیان با روزه رمضان، احکام حج و راه‌های فرار از آن و کژی‌های آنان در این زمینه اختصاص دارد. در فصل بعد، نظر شیعه درباره وجوبِ زکات و علت پرداخت خمس به علما، و احکام ربا مورد ریزبینی و نکته‌سنجی مؤلف قرار می‌گیرند. فصل پایانی کتاب، به نکاح از منظر شیعه پرداخته و به بیان بی‌عفتی‌ها و رذایل و مصائبی می‌پردازد که در نتیجه مُتعه، گریبانگیر جوامعِ شیعی شده است. احکام شیعه در مورد روابط زناشویی، شیوه خلوت‌گزینی با زنان و عجائب و غرائب رساله‌های عملیه شیعه، از دیگر موضوعات این بخش است.

اثر حاضر، به حقیقت‌یابی ماجرای غدیرخم و وفات فاطمه زهرا اختصاص دارد. از آنجا که موضوع مذکور، از جمله مهم‌ترین زمینه‌های اختلاف شیعه و سنی است، نویسنده کوشیده است تا با ارائه مستندات قرآنی، احادیث نبوی، گزارش‌های تاریخی و ادله عقلی و منطقی، حقیقت آنها را برای خواننده آشکار سازد. وی بحث را با روایت شیعیان و اهل سنت از حوادث روز هجدهم ذیحجه آغاز و نقش پیامبر را در این واقعه تحلیل می‌کند. سپس به بغض و دشمنی‌هایی اشاره می‌کند که زمینه‌سازِ دروغ‌پردازی و تفرقه‌افکنی در بین مسلمانان شد. بخش دوم کتاب، به حوادث دوران خلافت ابوبکر و عمر، رابطه آنان با امام علی و بررسی مدعیات شیعه درباره ضرب و جَرح و وفاتِ فاطمه زهرا پرداخته است. نویسنده در این بخش، نادرستی عقاید و باورهای شیعه را در بارة زندگی حضرت فاطمه برای خواننده عیان می‌سازد.

معرفی و شرح اصول دین اسلام براساس آیات قرآن کریم است. نویسنده در مقدمه این کتاب، اصول دین را آنگونه که شیعیان تعریف می‌کنند، در تضاد با معارفِ حقیقی اسلام و آموزه‌های قرآن مجید دانسته و هدف خود را از نگارشِ اثر حاضر، شناخت دین و ارکان ایمان بر مبنای کلامِ حق عنوان می‌کند. وی در آغاز، ویژگی‌های هدایت الهی را از طریق نزول وحی برشمرده و آیاتی از قرآن را درباره دو اصل «ایمان» و «عمل» هستند، شرح می‌کند. سپس به بحث درباره عقلانی ‌بودن ایمان به خدا و روز قیامت، منافع و محاسن باور به آنها می‌پردازد. در ادامه، شرایط و جزئیات اعتقاد به فرشتگان، پیامبران و کتاب‌های آسمانی را بیان نموده و آنگاه روش‌های شناخت خدا در قرآن را توضیح می‌دهد. بخش پایانی کتاب، به نقد و تحلیل باورِ شیعه درباره عدل و امامت (به عنوان دو اصل از اصول پنجگانه دین از نظر شیعه) می‌پردازد.

پژوهش بسیار مفصل و مبسوطی است که به بررسی ریشه‌های اختلاف شیعه و سنی و راه‌های کاستن از اختلاف و تلاش برای همبستگی مسلمانان می‌پردازد. نویسنده در بخش نخست کتاب، سنت را تعریف و مختصری از اعتقادات اهل سنت را بیان نموده و منابع آنها را برای دریافت عقیده معرفی می‌کند. در ادامه، تاریخ پیدایش شیعه و چگونگی پیدایش فرقه‌های مختلف آن را مورد بحث قرار داده و سپس به بررسی و ارزیابی فرقه‌های مهمِ آن، یعنی اثناعشریه، اسماعیلیه و زیدیه پرداخته است. وی در ادامه اعتقادات فرقه رافضی اثناعشری را با جزئیات بیشتری توضیح داده و آنگاه امکان عملی شدنِ تقریب مذاهب، با وجود اختلافات و مشکلات عمیق آن را بررسی کرده است. در بخش بعد، درباره مهم‌ترین تلاش‌هایی سخن می‌گوید که در گذشته و حال، در راستای تقریب مذاهب صورت گرفته است.

به معرفی 20 مورد از مبطلات حدید روزه اختصاص دارد که در کتب فقهی قدیمی بدانها اشاره‌ای نشده است. نویسنده با اشاره به اختراع دستگاه‌ها، داروها و پدیده‌های نوظهور در زندگی بشر، برخی از آنها را که شبهة مبطل‌بودن را داراست با مجتهدین طراز اول عربستان در میان گذاشته و اقوال مخالف و موافق آنان را در این اثر تدوین نموده است. همچنین نظر مجتهدین متقدم اهل سنت را درباره مصادیقی که مشابه این موارد بوده‌اند ذکر می‌کند. ایشان در استدلال‌های خود آیات قرآن و احادیث شریف نبوی را نیز لحاظ کرده‌اند. از جمله این مبطلات می‌توان به کپسول تنگی نفس، قطره‌های گوش و بینی و چشم، ترزیق، آزمایش خون و شیاف اشاره نمود.

بیان فلسفه روزه در اسلام و احکام مرتبط با آن بر طبق مذهب امام شافعی است. نویسنده در آغاز، حکمت و فواید روحی و طبی روزه را بیان کرده و در ادامه، به سنت‌های روزه‌داری و مکروهات و مستحبات آن می‌پردازد. سپس روزه‌های مکروه و حرام را معرفی نموده و علت قداست ماه مبارک رمضان و ویژگی‌های منحصر بفرد این ماه عزیز را برمی‌شمارد. بخش پایانی کتاب، به شرح مسایل مربوط به زکات فطر و احکام آن اختصاص دارد.

رساله کوتاهی در مورد فلسفه پرداخته زکات و برکات آن برای جامعه اسلامی است. نویسنده با استفاده از آیات هدایتگر قرآن، دلایل وجوب پرداخت زکات برای مسلمانان را توضیح داده و زکات را دارای فواید دینی، تربیتی و اجتماعی متعددی می‌داند. وی در فصل‌های بعد، هریک از فواید زکات را به تفکیک بیان کرده و در پایان به پرسش‌های رایج در این باره پاسخ می‌گوید.

بیان فضایل و بزرگ‌منشی‌های ابوبکر صدیق و استحقاق وی برای جانشینی پیامبر اکرم است. نویسنده، مبنای کار خود را کتاب «منهاج السنة النبویه» اثر شیخ الاسلام ابن تیمیه قرار داده و اکثر اقوال او را در کتابش ذکر کرده است. وی در این اثر به آیات قرآن، احادیث صحیح نبوی و اقوال بزرگان دین استدلال نموده و کتاب‌های تاریخی را که آمیخته به مطالب متناقض هستند، مبنای کار قرار نداده است. او تمام زندگانی ابوبکر صدیق را از هنگام مسلمان‌شدن تا زمان وفاتش بررسی نکرده، بلکه تنها مطالب و نکات مهم را، از قبیل فضایل وی، شایسته‌تربودنش برای خلافت و منفعت همه جانبه‌اش برای اسلام و مسلمین ذکر نموده است. کتاب با بیان فضایل صحابه و خلفای راشدین آغاز می‌شود و دلایل متعدد فضل و تقدم ابوبکر بر دیگر یاران رسول بیان می‌گردد. حکایت‌های متعدد از اشتیاق وی برای پیش‌گرفتن در انفاق مال و جنگ با دشمنان، چگونگی انتصاب او به خلافت مسلمین، شرح اقدامات و از جان گذشتگی‌های وی برای اسلام، فعالیت‌هایش در مدینه و بیماری و وفات او از دیگر موضوعات کتاب است.

شیوه‌های حکیمانه پیامبر اسلام را در دعوت به سوی حق و اصلاح جامعه شرح می‌دهد. به تصریح نویسنده، یکی از عوامل ضعف و رکود حرکت اصلاحی و فراخوانی به سوی حق، عدم آشنایی برخی از مربیان و دعوتگران و مبلغان با الگوهای هدایتی خیر البشر، حضرت محمد مصطفی بوده است و وی کوشیده است تا این شیوه‌ها را به روشنی تبیین کند. وی در آغاز مفهوم لغویِ واژه حکمت را شرح داده و چگونگی استعمال آن در آیات قرآن و منظور از «جدالِ احسن» را توضیح می‌دهد. در ادامه، صفاتی را معرفی می‌کند که باعث حکمت می‌شوند و در فصل بعد، نشانه‌های سه‌گانه حکمت در دعوت را بازگو نموده و سپس هفت نشانه وجود حکمت در شیوه‌های اصلاح و تبلیغ راه حق را بیان می‌کند.

به بیان دیدگاه ائمه درباره مفهوم توحید و شرک و تلاش آنان برای مبارزه با خُرافه‌پرستی و اعمال شرک‌آمیز اختصاص دارد. نویسنده، کتاب را با شرح معنا و مصادیق شرک آغاز کرده و سپس نشان می‌دهد که ائمه شیعه چگونه خود را از شأن و مقامی که شیعیان غالی برایشان قائل بودند، مبرا می‌دانستند. بحث در توسل مشروع و نامشروع، شیوه اهل بیت در مددخواستن از خداوند متعال، روش شیعیان در استمداد از بندگانِ خدا و اثبات کفایت توکل بر خداوند محور دیگر مباحث کتاب است. نویسنده در مباحث گوناگون آیات نورانی قرآن را چراغ راه حقیقت قرار داده و کوشیده تا تمام گفته‌های خود را به کلام الله مجید مزیّن و مستدل سازد.