(1) هنگامی که آسمان شکافته می‌گردد
(2) و ستارگان پخش و پراکنده می‌شوند و فرو می‌ریزند و زیبائی آنها از بین می‌رود،
(3) و دریاها بر جوشانده می‌شوند و راه آنها به هم بازمی‌گردد و همه به یک دریا تبدیل می‌شوند
(4) و گورها زیر و رو می‌شوند و مردگان بیرون می‌آیند
(5) و در محشر و در پیشگاه خداوند برای جزای اعمال گرد می‌آیند، در این هنگام پرده کنار می‌رود و آنچه پنهان بوده آشکار می‌شود، و هرکس سود و زیان خود را می‌داند. در اینجا ستمگر وقتی آنچه از پیش فرستاده را می‌بیند، انگشتانش را گاز می‌گیرد و به شقاوت همیشگی و عذاب جاودانه یقین حاصل می‌نماید. و در اینجا پرهیزگاران که کارهای شایسته کرده‌اند، رستگار می‌شوند و نعمت پایدار و سالم ماندن از عذاب دوزخ را به دست می‌آورند.
(6) خداوند متعال با سرزنش انسانی که در ادای حق خدا کوتاهی ورزیده و بر ارتکاب گناهان جرأت نموده است می‌فرماید: (﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ ٱلۡكَرِيمِ﴾) ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته است؟! آیا در انجام حقوق خداوند سستی می‌ورزی؟ یا اینکه عذاب او را ناچیز می‌دانی؟ یا اینکه به سزا و جزای خداوند باور نداری؟
(7) آیا خداوند همان نیست که تو را (﴿خَلَقَكَ﴾) آفرید و از بهترین سیما برخوردارت نمود؟ (﴿فَعَدَلَكَ﴾) و ترکیب تو را درست و متناسب قرار داد، و در بهترین شکل‌ها تو را آفرید؟! آیا شایستۀ تو است که نعمت خدا را که به تو انعام نموده ناسپاسی کنی، و احسان او را انکار نمایی؟ این کار جز از جهالت و ستمگری و عناد تو سرچشمه نمی‌گیرد. پس خداوند را ستایش کن که سیمای تو را چون سیمای سگ یا الاغ یا دیگر حیوانات قرار نداده است. بنابراین خداوند متعال فرمود: (﴿فِيٓ أَيِّ صُورَةٖ مَّا شَآءَ رَكَّبَكَ﴾) و آنگاه به هر شکلی که خواست تو را ترکیب کرد.
(8) آیا خداوند همان نیست که تو را (﴿خَلَقَكَ﴾) آفرید و از بهترین سیما برخوردارت نمود؟ (﴿فَعَدَلَكَ﴾) و ترکیب تو را درست و متناسب قرار داد، و در بهترین شکل‌ها تو را آفرید؟! آیا شایستۀ تو است که نعمت خدا را که به تو انعام نموده ناسپاسی کنی، و احسان او را انکار نمایی؟ این کار جز از جهالت و ستمگری و عناد تو سرچشمه نمی‌گیرد. پس خداوند را ستایش کن که سیمای تو را چون سیمای سگ یا الاغ یا دیگر حیوانات قرار نداده است. بنابراین خداوند متعال فرمود: (﴿فِيٓ أَيِّ صُورَةٖ مَّا شَآءَ رَكَّبَكَ﴾) و آنگاه به هر شکلی که خواست تو را ترکیب کرد.
(9) (﴿كَلَّا بَلۡ تُكَذِّبُونَ بِٱلدِّينِ﴾) با وجود این موعظه و پند دادن، همواره به دروغ انگاشتن روز جزا ادامه می‌دهید.
(10) شما باید آنچه را که کرده‌اید محاسبه نمایید، و خداوند فرشتگانی گرامی گمارده است که گفته‌ها و کارهایتان را می‌نویسند و آن را می‌دانند. خطرات دل‌ها و افعال اعضا و جوارح در این داخل است. بنابراین آنچه شایستۀ شماست این است که این فرشتگان را گرامی و بزرگ بدارید.
(11) شما باید آنچه را که کرده‌اید محاسبه نمایید، و خداوند فرشتگانی گرامی گمارده است که گفته‌ها و کارهایتان را می‌نویسند و آن را می‌دانند. خطرات دل‌ها و افعال اعضا و جوارح در این داخل است. بنابراین آنچه شایستۀ شماست این است که این فرشتگان را گرامی و بزرگ بدارید.
(12) شما باید آنچه را که کرده‌اید محاسبه نمایید، و خداوند فرشتگانی گرامی گمارده است که گفته‌ها و کارهایتان را می‌نویسند و آن را می‌دانند. خطرات دل‌ها و افعال اعضا و جوارح در این داخل است. بنابراین آنچه شایستۀ شماست این است که این فرشتگان را گرامی و بزرگ بدارید.
(13) (﴿إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ لَفِي نَعِيمٖ﴾) منظور از نیکان کسانی هستند که حقوق خدا و حقوق بندگانش را به جای می‌آورند، و در اعمال قلبی و اعمالی که توسط اعضا و جوارح انجام می‌شود به نیکوکاری پای‌بند هستند. پس پاداش آنان، نعمت قلبی و روحی و جسمی در دنیا و برزخ و آخرت است.
(14) (﴿وَإِنَّ ٱلۡفُجَّارَ﴾) و بدکاران که در ادای حقوق خدا و حقوق بندگانش کوتاهی ورزیده‌اند، و دل و اعمالشان به بدی آلوده است (﴿لَفِي جَحِيمٖ﴾) در دوزخ‌اند. یعنی در دنیا و برزخ و آخرت در عذابی دردناک قرار دارند.
(15) (﴿يَصۡلَوۡنَهَا يَوۡمَ ٱلدِّينِ﴾) روزی که جزای اعمال داده می‌شود، آنها به شدت در دوزخ عذاب داده می‌شوند.
(16) (﴿وَمَا هُمۡ عَنۡهَا بِغَآئِبِينَ﴾) و هیچ‌گاه از دوزخ بیرون نمی‌آیند، بلکه همواره در آن هستند.
(17) (﴿وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ ثُمَّ مَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ﴾) این بیان هولناک بودن آن روز سخت است؛ روزی که شدت هول و هراس آن عقل‌ها را حیران می‌نماید.
(18) (﴿وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ ثُمَّ مَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ﴾) این بیان هولناک بودن آن روز سخت است؛ روزی که شدت هول و هراس آن عقل‌ها را حیران می‌نماید.
(19) (﴿يَوۡمَ لَا تَمۡلِكُ نَفۡسٞ لِّنَفۡسٖ شَيۡٔٗا﴾) قیامت روزی است که هیچ کسی برای هیچ کسی نمی‌تواند کاری بکند، گرچه خویشاوند و دوست باشد. در آن روز هرکس به خودش مشغول است، و دنبال آزادی و رهایی کسی دیگر نیست. (﴿وَٱلۡأَمۡرُ يَوۡمَئِذٖ لِّلَّهِ﴾) و در آن روز، فرمان، فرمان خداست. پس اوست که میان بندگان داوری می‌نماید، و حق مظلوم را از ظالم و ستمگر می‌گیرد. والله اعلم.