ئەقىدە

ئەھلى سۈننەت ۋەلجامائەنىڭ ئەقىدىسى ۋە پىرىنسىپلىرى ناملىق بۇ ماقالە دۇنيا ئىسلام ياشلىرى بىرلىگى تەرىپىدىن ھازىرلىنىپ نەشىرگە سۇنۇلغان «دىن، مەزھەب ۋە پىكىر ئېقىملىرى قىسقىچە ئېنسىكلوپېدىيىسى» ناملىق كىتابتىن ئەينەن تەرجىمە قىلىنغان بولۇپ، ماقالىدە ئەھلى سۈننەت ۋەلجامائە ئەقىدىسى نېمىلەرنى ئاساس قىلىدىغانلىقى، نېمىلەرگە تايىنىدىغانلىقى قاتارلىقلارنى ئوقۇرمەنلەرگە ئەتراپلىق يورىتىپ بىرىدۇ... قېنى مەرھەمەت!

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 12/2/1433ھـ 2012-يىلى01-ئاينىڭ06-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. خۇتبىدا گۇناھ-مەسىيەتنى ئاشكارا ئىشلەش ۋە باشقىلارنىڭ ئەيىب-نۇقسانلىرىنى ئاشكارىلاشنىڭ شەخش ۋە جەمئىيەتكە كۆرسىتىدىغان تەسىرى، مۇسۇلمان گۈزەل ئەخلاق بىلەن ئەخلاقلىنىش ھارپىسىدا ئۆزى ۋە مىللىتى، ئىتىقادىغا ۋەكىللىك قىلىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ14/8/1432ھـ 2011-يىلى07-ئاينىڭ15-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى مۇھەممەد قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا رەسۇلۇللاھ ئەلەيھىسسالامنىڭ ئاللاھ تەرىپىدىن ئەڭ گۈزەل ئەخلاقلار بىلەن ئەخلاقلاندۇرۇلغانلىقى، مۇسۇلماننىڭ كۈندىلىك تۇرمۇش ۋە ئىجتىمائىي ئالاقىلاردا رەسۇلۇللاھنىڭ گۈزەل ئەخلاقلىرىنى ئۆلچەم قىلىپ ياشىشى ئىمانى تەقەززا ئىكەنلىكى توغرىسىدا رەسۇلۇللاھ ھاياتىدىن بەزى ئەخلاقى ئۆرنەكلەر بىلەن چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 29/7/1432ھـ 2011-يىلى07-ئاينىڭ01-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا مۇسۇلمان كۈندىلىك تۇرمۇشىدىكى بارلىق ماددى -مەنىۋى ئىشلاردا رەسۇلۇللاھ ئەلەيھىسسالام ۋە ساھابە كىراملارنى ئۈلگە قىلىپ ياشاشنىڭ لازىملىقى، ئاتا-ئانىلارنىڭ قۇرئان ۋە سۈننەت روھىغا ئۇيغۇن ھايات كەچۈرۈشى، كېلىچەك ئەۋلادلارنىڭ پەزىلەت ۋە ئەخلاق ئىگىسى بولۇپ يېتىشىپ چىقىشىدىكى ئاساسلىق ئامىل ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

ئاپتور ماقالىسىدا، بەندىنى ئاللاھقا يېقىنلاشتۇرىدىغان پەزىلەتلىك ئەمەللەرنى بايان قىلىش بىلەن بىرگە، جەننەتنى قانداق قازىنىش ۋە دوزاختىن قانداق يىراقلىشىش كېرەكلىكى، ئاللاھ ھەرۋاقىت بەندىلىرىنى جەننەتكە چاقىرىدىغانلىقىنى سەھىھ ھەدىسلەر بىلەن ئىسپاتلاپ بېرىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 0/9/1431ھـ 2010-يىلى08-ئاينىڭ13-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇبارەك رامىزان ئېيى كېلىش مۇناسىۋىتى بىلەن ھەرقانداق مۇسۇلمان ئۆزىنى تەكشۈرۈپ چىقىشىنىڭ مۇھىملىقى، ئاللاھتىن قورقۇشنىڭ پەزىلىتى ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، قەلب پاكلىقى ئاللاھقا تەقۋادارلىق قىلىش ۋە قورقۇش ئارقىلىق بارلىققا كېلىدىغانلىقى، ھەقىقى ئەھلى-ئىلىملارنىڭ ئاللاھتىن ئەڭ قورقىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 7/6/1431ھـ 2010-يىلى05-ئاينىڭ21-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا نىپاقلىقتىن ئىبارەت بۇ ناچار قىلمىشنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە كەلتۈرىدىغان زېيىنى ۋە خەتىرى، نىپاقلىقنىڭ تۈرلىرى ۋە ئۇنىڭغا دائىر بىلىۋېلىشقا تىگىشلىك بەزى مۇھىم مەسىلىلەرنى قۇرئان ۋە سۈننەت بىلەن دەلىللەپ چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 20/5/1430ھـ/ 2009-يىلى05-ئاينىڭ15-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال-شەيخ سۆزلىگەن. خۇتبىدا مۇسۇلمانلارنىڭ كاپىر قەۋملەرگە ئوخشىۋالماستىن، ئىسلام پرىنسىپىدا مۇستەھكەم تۇرۇشىنىڭ مۇھىملىقى، يات دىندىكى مىللەتلەرنى دوراش ۋە ئۇلارغا ئەگىشىش،(مەيلى ئۇ ئۆرپ-ئادەت ياكى مەدەنىيەت بولسۇن)ئىسلام دىنىمىزدا چەكلەنگەنلىكىنى قۇرئان ۋە سۈننەت نۇرى ئاستىدا يورۇتۇپ بېرىش بىلەن بىرگە،ئۇنىڭ مۇسۇلمان ئۈچۈن دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە خەتەرلىك ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 2/3/1430 ھـ 2009-يىلى02-ئاينىڭ 27-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا جەننەت ۋە دوزاختىكى ئەھۋاللاردىن چۈشەنچە بېرىپ، جەننەت ئەھلىگە بېرىلىدىغان نېمەتلەر ۋە سۈپەتلىرى، دوزاخ ئەھلىگە تېتىلىتىدىغان ئازابلار، جازا ۋە مۇكاپاتنىڭ ئىنساننىڭ ئۆز قىلمىشىغا كۆرە بولىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 8/7/1429ھـ 2008-يىلى 7-ئاينىڭ 11-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر سەئۇد ئىبنى ئىبراھىم ئەششۇرەيم سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا، مۇسۇلمان رەسۇلۇللاھنىڭ مۇنۇ سۆزىنى تەپەككۇر قىلىشىنىڭ زۆرۈرلىكى«سەن ئاللاھقا قىلىۋاتقان ئىبادىتىڭنى خۇددى سەن ئاللاھنى كۆرۈپ تۇرغاندەك ھېسسىياتتا قىلىشىڭ كېرەك» ئىسلام ئۇممىتىنىڭ ئېھساننىڭ تەقەززاسى بىلەن سۇپەتلىنىشىنىڭ مۇھىملىقى قاتارلىق مەسىلىلەر توغرىسىدا تەۋسىيە قىلىدۇ.

«بىدئەت ھەققىدە چۈشەنچە» ناملىق بۇ ماقالىدا، مۇسۇلمانلار ئۆزلىرىنىڭ پارلاق دىنىنىڭ روھىدىن ئۇزاقلاشقاندىن كېيىن، بارچە ئەقلىي كۈچىنى بىدئەتلەرنى ئىختىرا قىلىش بىلەن زايا قىلىپ ئىختىرا ۋە ئىجاد قىلىشى تەلەپ قىلىنغان دۇنيا ئىشلىرىدا يېڭىلىق يارىتىشتىن ئىبارەت بۇرچىنى ئونۇتقانلىقى، ئەسلىدە، دىنىي ئىشلاردا شەرىئەتنىڭ كۆرسەتمىسىدە چىڭ تۇرۇپ، ئۇنىڭدىن چەتنىمەسلىك؛ دۇنيا ئىشلىرىدا بولسا تەرەققى قىلىپ ئىلگىرىلەش، يېڭىلىقلارنى يارىتىش ۋە كەشىپىياتلارنى ئېچىش كېرەك ئكەنلىكىنى بايان قىلىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، ئاللاھ تائالانىڭ زېمىن ئەھلىگە مەرھەمەت قىلغان چەكسىز رەھمىتىنى ۋە مەخلۇقاتلىرىغا بېغىشلىغان دائىمىي مېھرىبانلىقىغا ئالاقىدار بولغان مەسىلىلەرنى قۇرئان كەرىم ۋە ھەدىس شەرىف نۇرى ئاستىدا ئوقۇرمەنلەرگە يورىتىپ بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، پىرئەۋننىڭ ئايالى ئاسىيەنىڭ ئاللاھقا ئىمان كەلتۈرۈشتىن ئىلگىرىكى ھاياتى ۋە مۇسۇلمان بولغانلىقىنى جاكارلاش بىلەن بىرگە، ئۇنىڭ ئېرىگە ئىنكار قىلىشى، ئاللاھقا ئىمان كەلتۈرۈش سەۋەبلىك پىرئەۋندىن كۆرگەن ئەزىيەتلەرگە ھەق ئۈستىدە مۇستەھكەم تۇرۇپ سەۋرى قىلىشى، ئۇنىڭغا ئاللاھ تەرىپىدىن بىرىلگەن پەزىلەت ۋە مۇكاپات قاتارلىقلارنى قۇرئان ۋە سۈننەت نۇرى ئاستىدا ئوقۇرمەنلەرگە ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 14/07/1434 ھـ / 2013-يىلى 05-ئاينىڭ 24-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى مۇھەەممەد قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ئەھزاب غازىتى جەريانىدا مۇسۇلمانلارنىڭ ئۇچرىغان قىيىنچىلىقلىرى ۋە ئۇلارنىڭ بارلىق سەۋەبلەرنى قوللىنىش بىلەن ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىش نەتىجىسىدە ئاللاھنىڭ نۇسرىتى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا بولغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

ئاپتور ماقالىسىدا، مۇسۇلمان ھاياتىدا ياخشى گۇماننىڭ ئەھمىيىتى، ئۇنىڭ ئىجتىمائىي ئالاقە ۋە كىشىلىك تۇرمۇشتىكى رولى، باشقىلاردىن ياخشى گۇمان قىلىشقا ياردەمچى بولىدىغان ئاساسلىق ئامىللار، يامان گۇماننىڭ تەسەۋۋۇرسىز ئاقىۋىتى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلارنى قۇرئان كەرىم ۋە ساغلام ھەدىسلەر بىلەن، شۇنداقلا سەلەپ-سالىھلارنىڭ ھېكمەتلىك سۆزلىرى ئارقىلىق ئوقۇرمەنلەرگە گۇماننىڭ ماھىيىتىنى ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، "خۇشۇئ " نىڭ مەنىسى ۋە ئۇنىڭ شەرئى ھۆكمى، "خۇشۇئ " نىڭ پەزىلىتى، نامازخان ھاياتىدا "خۇشۇئ " نىڭ رولى ۋە ئەھمىيىتى قاتارلىق مۇسۇلماننىڭ بىلىشى مۇھىم بولغان مەسىلىلەرنى قۇرئان، سۈننەت ۋە سەلەپ-سالىھلارنىڭ خۇشۇئ چۈشەنچىسىدىن دەلىللەپ ئوقۇرمەنلەرگە بۇ مەسىلىنى ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 1/7/1432ھـ 2011-يىلى06-ئاينىڭ03-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، خۇتبىدا قورقۇش ۋە ئۈمىد قىلىشنىڭ قەلب ئەمەللىرىدىن ئىكەنلىكى، مۇسۇلمان ئاللاھنىڭ ئازابىدىن ھېيىقىپ، ئۇنىڭ رەھمىتىدىن ئۈمىدۋار بولۇپ ياشاشنىڭ مۇھىملىقى ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدار مەسىلىلەرنى تەۋسىيە قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 22/3/1432ھـ2011-يىلى02-ئاينىڭ25-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھۆرمەتلىك ساھابە ئوسمان ئىبنى ئەپپان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئەخلاق-پەزىلەتلىرى ۋە ياخشى ئەمەللىرى، رەسۇلۇللاھنىڭ ئۇنى مەدھىيەلىگەنلىكى، ئىسلامىيەتنىڭ قەد كۆتۈرۈشى ئۈچۈن قوشقان بەزى تۆھپىلىرى، ئۇنىڭ شېھىت قىلىنىشى ئىسلام ئۈممىتى ئىچىدە تۈنجى پىتنىنىڭ بارلىققا كېلىشىدىكى ئاساسلىق سەۋەب ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

ئاپتور ماقالىسىدا «نۇرچىلار» جامائىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ئېتىقاد ۋە پىكرى كۆز قارىشى، نۇرچىلارنىڭ پىكىر ۋە ئەقىدىسىنىڭ يىلتىزى، جامائەتنىڭ تارقىلىش ۋە تەسىر دائىرىسى قاتارلىق تەپسىلى مەلۇماتلار بىلەن نۇرچىلار ھەرىكىتىنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشىنى ئوقۇرمەنلەرگە ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

ئاپتور ئەسىرىدە مۇنەججىم، جىنكەش، پالچى، رامباللارنىڭ ئەقىدىسى، ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە كەلتۇرىدىغان زىيىنى، مۇنەججىم ۋە رامبال، ئۇلارغا قاترايدىغانلارغا ئىسلامنىڭ قارىشى، مۇسۇلمانلارنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك ئىشلىرىدا ھەرۋاقىت ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىشىنىڭ ۋاجىبلىقى توغرىسىدا مۇھىم مەلۇماتلارنى تەۋسىيە قىلىدۇ.