بیدعه‌

ئةمة ضةند بةشيَكة سةبارةت بة رِوونكردنةوةي جؤرةكاني بيدعة و قةدةغةكردني لة شةرعدا ئه‌م بابه‌ته‌ چه‌ند به‌شێكه‌ سه‌باره‌ت به‌ پێناسه‌ی بیدعه‌ له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا، هه‌روه‌ها روونكردنه‌وه‌ی جۆره‌كانی بیدعه‌ وقه‌ده‌غه‌كردنی له‌ شه‌رعدا، وه‌ له‌ كۆتاییدا باسی مێژوی سه‌رهه‌ڵدانی بیدعه‌ی كردوه‌ له‌ ژیانی موسڵماناندا وله‌گه‌ڵ هۆكاره‌كانی و چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌سی بیده‌عه‌چیدا.

ئه‌م وتاره‌ باسی پێناسه‌ی بیدعه‌ له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا ده‌كات و هه‌روه‌ها ئه‌و قه‌ده‌غه‌كراوانه‌ی كه‌وا كه‌سی بیدعه‌چی تێی ده‌كه‌وون‌.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن لژنا هەردەم یا فتوە و ڤەکولینێن زانستی ، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: حوکمێ دینیێ پیروزکرنا ژ دایكبوونا پێغەمبەری ( سلاڤێن خودێ ل سەر بن) ، جەژنە بوونا زاروکان ، روژا دەیکان، پیروزکرنا حەفتیا دارا، پیروزکرنا روژێن مللی (روژێن سەرخوەبوونێ) چ نە ؟

به‌رده‌وام ئه‌هلی سوننه‌ت و جه‌ماعه‌ت به‌رپه‌رچی بیدعه‌كاران ده‌ده‌نه‌وه‌ وه‌ نكۆڵیان له‌ سه‌ر ده‌كه‌ن و رێگریان لێ ده‌كه‌ن له‌ ئه‌نجامدانی.

شه‌رحی كتێبی (البدعة تعريفها أنواعها أحكامها) دانه‌ره‌كه‌ی شێخی پایه‌ به‌رز صالح بن فوزان الفوزان ـ خوا بیپارێزێت ـ مامۆستا عبد اللطيف هه‌ستاوه‌ به‌رونكردنه‌وه‌ی له‌ زنجیره‌ وانه‌ێكدا به‌ زمانی كوردی به‌ شێوه‌یه‌كی پوخت و ئاسان.

زۆربه‌ى بیدعه‌كان كه‌ په‌یوه‌ستن به‌ زانست و عیباده‌ته‌كانه‌وه‌ له‌ كۆتایی سه‌رده‌می خه‌لیفه‌كانی راشیدین دا سه‌ریان هه‌ڵدا... وه‌ یه‌كه‌مین بیدعه‌ش سه‌رى هه‌ڵدا بیدعه‌ى قه‌ده‌ر و ئیرجاء و به‌ شیعه‌ بوون و خوارێجه‌كان بوو...

ئه‌و كه‌سه‌ى بیدعه‌ دابه‌ش ده‌كات بۆ چاك و خراپ هه‌ڵه‌یه‌ و پێچه‌وانه‌یه‌ بۆ فه‌رمووده‌كه‌ى پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم كه‌ فه‌رموویه‌تی: (فإن كل بدعة ضلالة). ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی پێناسه‌ و جۆره‌كان و حوكمی بیدعه به‌ به‌ڵگه‌ی قورئان وسوننه‌ت.

ئه‌م بابه‌ته‌ ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌تانه‌یه‌ كه‌ ده‌رباره‌ی ( الابتداع ) هاتوون ‌له‌ قورئانی پیرۆزدا.

بیدعه‌ له‌ زاراوه‌ی شه‌رعدا بریتیه‌ له‌: ڕێگا خۆپه‌رستیه‌كی داهێنراوه‌ له‌ دیندا، له‌كاتێكدا هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی شه‌رعی ڕاست و صه‌حیح له‌سه‌ر ئه‌م ڕێگا داهێنراوه‌ نیه‌. وه‌ له‌ گرنگترین ترسناكی و خراپیه‌كانی بیدعه‌ ئه‌مانه‌ن: ١- بیدعه‌ قسه‌كردنه‌ به‌ناوی خوای گه‌وره‌ به‌بێ زانست. ٢- داهێنان و ئه‌نجامدانی بیدعه‌ تۆمه‌تباركردنی پێگه‌ی پێغه‌مبه‌رایه‌تیه‌. ٣- بیدعه‌ پێچه‌وانه‌ی شه‌ریعه‌ته‌.

ئه‌م كتێبه‌ بریتیه‌ له‌ : مانای سوننه‌و، ناوه‌كانی ئه‌هلی سوننه‌، وه‌ سوننه‌ت باشترین نیعمه‌ته‌، هه‌روه‌ها پله‌وپایه‌ی سوننه‌ت و خاوه‌نه‌كه‌ی و نیشانه‌كانیان، وه‌ باسی پله‌وپایه‌ی بیدعه‌و خاوه‌نه‌كه‌ی و،ماناكه‌ی و، هۆكانی و، به‌شه‌كانی، شوێنه‌واره‌كانی و، زه‌ره‌ره‌كانی...‌

ڕۆچوون له‌ ئاییندا دیارده‌یه‌كی‌ كۆنه‌و ته‌مه‌نی‌ به‌قه‌د ته‌مه‌نی‌ مرۆڤایه‌تی‌ ده‌بێت، مرۆڤایه‌تیی‌ به‌ درێژایی‌ مێژووی‌ خۆی‌، له‌ هه‌ر قۆناغێكدا به‌ شێوازێك به‌م كێشه‌و قه‌یرانه‌وه‌ تلاوه‌ته‌وه‌، هۆكاری‌ سه‌رهه‌ڵدان و گه‌شه‌كردنی‌ له‌سه‌رده‌مێكه‌وه‌ بۆ سه‌رده‌مێكی‌ تر ده‌گۆڕێت، به‌ڵێ‌ ڕۆچوون بابه‌تێكی‌ تازه‌ نییه‌و نامۆ نییه‌ به‌ مرۆڤایه‌تیی‌ و له‌ شوێنكه‌وته‌ی‌ هه‌موو ئایین و ڕێبازێكدا به‌ ڕێژه‌ی‌ جیاواز حوزووری‌ هه‌بووه‌، هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‌ ئایینی‌ پیرۆزی‌ ئیسلامیشه‌وه‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ ترسناكه‌ سه‌ری‌ هه‌ڵداوه‌و زیانێكی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌ قه‌واره‌ی‌ ئیسلامیی‌ و كۆمه‌ڵگای‌ ئیسلامیی‌ گه‌یاندووه‌، ناحه‌زانی‌ ئیسلامیش زۆر جار ئه‌م بابه‌ته‌یان قۆستۆته‌وه‌و فویان پێداكردووه‌..

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن سایتی ( ئه‌لئیسلام وه‌ڵام و پرسیار ) وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:" حوكمی ئه‌و كه‌سه ‌چیه ‌كه‌وا هه‌موو ساڵێك قورئان خه‌تم ده‌كات له ‌شه‌وی له‌دایك بوونی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ؟ وه‌خواردنیش پێشكه‌ش به‌فه‌قیر وهه‌ژاره‌كان ده‌كات؟‌".

خوێنه‌ری خۆشه‌ویست: ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ دوو به‌ش پێكهاتوه‌: یه‌كه‌م: بریتیه‌ له‌و بیدعانه‌ی كه‌ له‌ جومعه‌دا ده‌كرێن... دووه‌م: بریتیه‌ له‌ له‌و هه‌ڵانه‌ی كه‌ له‌ جومعه‌دا ده‌كرێن...

ئه‌م كتێبه‌، باشترین كتێبه‌ له‌ بواری ئه‌حكامه‌كانی جه‌نازه‌دا‌، چونكه‌ رونكردنه‌وه‌یه‌كی ته‌واوی تێدایه و باسی هه‌موو شتێك ده‌كات كه‌ په‌یوه‌ندی به‌ جه‌نازه‌و داهێنراوه‌كانی هه‌بێت‌، دانه‌ره‌كه‌ی زانای پایه‌ به‌رز شێخ موحه‌مه‌د ناسر الدین ئه‌لئه‌لبانیه‌ ـ ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ .

خوێنەری خۆشەویست: ئەم نامیلكەیەی لەبەر دەستتدایە، لە دوو بەش پێكهاتووە: بەشی یەكەم: بریتیە لەو بیدعانەی كە لە جومعەدا دەكرێن (بدع الجمعە) و زانای پایەبەرز (محمد ناصر الدین الألبانی) كۆی كردوونەتەوە، و بەشێكە لە كتێبی (الأجوبة النافعة عن أسئلة لجنة مسجد الجامعة)، بەڵام هەندێك لەو بیدعانەی شێخ ئەلبانی باسی كردوون لەكوردستاندا نین، بۆیە ئێمە تەنها ئەوانەمان وەرگێڕاوە كە لەكوردستاندا بوونیان هەیە (والله أعلم). بەشی دووەم: بریتیە لەو هەڵانەی كە لە جومعەدا دەكرێن، لە كتێبی ((تحذير الفضلاء مما يقع من المصلين من الأخطاء - شيخ مشهور))، وەرمان گرتووە و بەشێكی زۆرمان لێ‌ وەرگێڕاوە.

ئاینی پیرۆزی ئیسلام حه‌زی له‌ ئه‌نجامدانی كاری باش وچاك وبڵاوكردنه‌وه‌یه‌تی له‌ ناو خه‌ڵكیدا، وه‌ ڕقی‌ له‌ كاری خراپ و هه‌وڵده‌دات بۆ له‌ناوبردن ونه‌هێشتنی.

ئه‌وه‌ى باسى ئێمه‌یه‌ لێره‌دا بریتیه‌ له‌ ترسناكى بیدعه‌و زه‌ره‌رو زیانى بۆ سه‌ر كرده‌وه‌ چاكه‌كان، وه‌ خراپى ئه‌و كه‌سانه‌ى داهێنراو دێننه‌ ناو دینه‌وه‌و به‌رده‌وامن له‌سه‌ر ئه‌نجامدانى بیدعه‌.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:" مه‌به‌ست له‌ بیدعه‌ چییه‌ ؟ وه‌ ئایا بیدعه‌ى حه‌سه‌نه‌ له‌ ئایندا هه‌یه‌‌؟".

به‌ پشتیوانى خواى په‌روه‌ردگار له‌م كورته‌ باسه‌دا هه‌وڵده‌درێت هه‌ندێك له‌و فه‌رموودانه‌ بخرێته‌ رِوو كه‌ سه‌باره‌ت به‌ چاكه‌ى مانگى موحه‌رِه‌م هاتوون ، و پاشان هه‌ندێك له‌و حوكمانه‌ى كه‌ لێیانه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت ، و به‌دواى ئه‌وه‌شدا ئاماژه‌ دان به‌ هه‌ندێك له‌و بیدعانه‌ى كه‌ له‌م مانگه‌دا بڵاوبوونه‌ته‌وه‌ ، به‌ هۆى ده‌مارگیرى و نه‌زانینه‌وه‌ به‌ ناو موسڵمانادا...

بیدعه‌و داهێنراوه‌كانی مانگی ڕه‌جه‌ب: فه‌توای شێخ بن بازه‌ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ده‌رباره‌ی بیدعه‌كانی مانگی ڕه‌جه‌ب...