پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخی پایه‌ به‌رز عبد العزیز بن باز ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایه‌ ئه‌و ئامۆژگاریه‌ چیه‌ كه‌وا پێشكه‌شی قوتابی زانسته‌ شه‌رعیه‌كانی ده‌كه‌یت ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ زۆر جار روبه‌رویان ده‌بینه‌وه‌ له‌ كاتی بانگه‌واز كردنیان؟ وه‌ ئایه‌ چی بكه‌یین ئه‌گه‌ر ئامۆژگاریان وه‌رنه‌گرت؟

ئه‌م وتاره‌ یه‌كێكه‌ له‌ زنجیره‌ وتاره‌کانی(ترسناکی زمان له‌سه‌ر دواڕۆژی ئینسان)، مامۆستا موحسین مه‌حمود باسی گاڵته‌کردن به‌ زانایانی ئیسلام ده‌كات.

خوێندكار وزانستخواز ده‌بێت پاككردنه‌وه‌ی ده‌روون _ النفس _ پێش ڕه‌وشته‌ خراپ وبه‌ده‌كان بخات وخۆی دوور بخاته‌وه‌ لێیان چونكه‌ زانیاری عیباده‌تی دڵه‌. مامۆستاش دیسان ئه‌ركی خۆی هه‌یه : له‌وانه‌ به‌زه‌ی وسۆزه‌ بۆ خوێندكاران وسه‌یركردنیان وه‌ك منداڵی خۆی وداوای پاداشت له‌ خوێندكار نه‌كات.

ئه‌مه‌ چه‌ند ئامۆژگارییه‌كه‌ بۆ فێرخوازانی زانست له‌ رووناكی قسه‌ی زانایاندا ئاراسته‌یان ده‌كه‌م سه‌باره‌ت به‌ چۆنیه‌تی پێكهێنانی كتێبخانه‌ له‌ رووی هه‌ڵبژاردنی سه‌رچاوه‌كانه‌وه‌ له‌ سه‌ره‌تایی هه‌نگاونانیان به‌ره‌و فێربوونی زانست.

ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( مختصر الفقه الإسلامي ) دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د ئیبراهیم ئه‌لتویجریه‌، وه‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌كات: • فه‌زڵی ئه‌و كه‌سه‌ی بانگه‌واز ده‌كات بۆ كارێكی چاكه‌.• گه‌یاندنی زانست واجبه‌.• سزای ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ زانست ده‌شارێته‌وه‌.•سزای درۆكردن له‌سه‌ر خوا وپێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم .• فه‌زڵی كه‌سێك زانست فێر ببێت وخه‌ڵكیش فێر بكات .• به‌رزكردنه‌وه‌ی زانست وچۆن وه‌ردگیردرێته‌وه‌. •فه‌زڵی كۆڕه‌كانی یادی خوا

به‌پێنوسی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ ره‌چاوكردنى ئه‌ده‌ب له‌گه‌ڵ زانایان و مامۆستایاندا له‌ چه‌ند خاڵێكدا ده‌خه‌ینه‌ رِوو: 1- گوێگرتن له‌ ئامۆژگارییه‌كانى... 2- دانیشتن به‌شێوه‌یه‌كى رێك... 3- راست نه‌كردنه‌وه‌ى هه‌ڵه‌كانى له‌ناو كۆمه‌ڵدا...

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ ابن عثیمین ـ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:" تێبینی ئه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ هیمه‌تی گه‌ڕان به‌دوای زانست وزانیاری لای ئیمانداران لاواز بووه‌، ئایا ئه‌و هۆكار وڕێگایانه‌ كامانه‌ن كه‌مرۆڤ به‌ره‌و لوتكه‌ی هیمه‌ت وگه‌ڕان به‌دوای زانست وزانیاریدا ده‌به‌ن ؟‌".

خۆشه‌ویستان گه‌ڕان ‌به‌دوای زانست وزانیاریدا فه‌زڵیكی یه‌كجـار گه‌وره‌ وپڕ بایه‌خی هه‌یه‌ لــه‌ئیسلامدا، هه‌ر بۆیه‌ ده‌بینین زانایـــانی ماندوو نـه‌ناسی ئــه‌م ئومـه‌تــه‌ ( ڕه‌حمه‌تی خوا یان لێ بێت ) ڕیگای به‌رز ونشێوی زۆریان بڕیوه‌ وشه‌و رۆژیان داوه‌ته‌ ده‌م یه‌ك تا گه‌شتونه‌ته‌ ئه‌و پله‌و پایه‌ ومه‌كانه‌ته‌ی كه‌ ئێستا له‌ناو خه‌ڵكیدا هه‌یانه‌،

ئه‌م ووتاره‌ بريتيه‌ له‌ ڕاڤه‌ی به‌سه‌رهاتی مردنی كیژێك كه‌ ابن القیم ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) باسی كردووه‌ و ده‌ڵێت : كیژێك به‌ نه‌خۆشی طاعون كۆچی دوایی كرد، دواتر باوكی له‌ خه‌ودا بینی و پێی ووت : ئه‌ی كچی شیرنم باسی ڕۆژی دواییم بۆم بكه‌ هه‌واڵی چۆنه‌ ؟ كچه‌كه‌ش ووتی : گه‌یشتین به‌ فه‌رمان وشتێكی زۆر گه‌وره‌ ومه‌زن، پێشتر ده‌مانزانی به‌ڵام كارمان پێ نه‌ده‌كرد، سوێند بێت به‌خوا تاكه‌ ( سبحان الله ) كردنێك، یان یه‌ك ڕكات نوێژ كه‌ له‌ ناو نامه‌ی كرده‌وه‌كانمدا زۆر لام خۆشتره‌ له‌ هه‌موو دونیا و ئه‌وه‌شی تێیدایه‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ترسناكی نه‌خۆشی حه‌سوودی ده‌كات له‌سه‌ر قوتابیانی زانست؛ چونكه‌ به‌ڵایه‌كه‌ له‌ به‌ڵاكانی‌ وه‌رگرتنی زانستی شه‌رعی؛ وه‌‌ ده‌بێته‌ مایه‌ی نه‌مانی به‌ره‌كه‌تی عیلم.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی بۆ لێكۆلینه‌وه‌ی زانستی و فه‌توا و بانگه‌واز و رێنمایی ، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایا حوكمی شه‌رعی به‌دواچوونی عه‌یب وعاری زانایان چییه‌ به‌ بیانوی ئاگاداركردنه‌وه‌ی خه‌ڵكی لێیان ؟ بۆ ئاگاداریشتان ئه‌م كاره‌ هه‌ندێك له‌ قوتابی و خوێندكارانی زانسته‌ شه‌رعیه‌كان ئه‌نجامی ده‌ده‌ن و خه‌ڵكی نه‌خوێنه‌واری لێ ئاگادار ده‌كه‌نه‌وه‌، هه‌ندێك جار ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی لێ ئاگادار ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌ زانا به‌رێز و خواناسه‌كانن، وه‌ك ئیمامی سیوطي به‌ بیانوی ئه‌وه‌ی ئه‌شعه‌ری بووه‌، زۆرێك له‌ زانایانی تریش ؟

زانای به‌دو خراب : ئه‌وانه‌ن كه‌ مه‌به‌ستیان به‌زانست ڕابواردن وخۆش گوزه‌رانیه‌ له‌ دونیادا وگه‌یشتنه‌ پله‌وپایه‌ ‌لای خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌كانه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی ده‌ردو به‌ڵاكانی زانست باسی زانایانی خراپ وبه‌دو زانایانی ڕۆژی دوایی.

پرسیارێكه‌‌ له‌ لایه‌ن شێخ عبد الكریم الخضیر ئه‌ندامی ده‌سته‌ی گه‌وره‌ زانایانی شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ده‌قی پرسیاره‌كه ئه‌مه‌یه‌‌: \”هه‌ندێك كه‌س هه‌ن ئه‌گه‌ر فه‌توای زانایه‌كیان به‌دڵ نه‌بێت خێرا ئه‌م ووته‌یه‌ دڵێنه‌وه‌: هه‌موو كه‌س له‌ قسه‌ی وه‌رده‌گیرێت و له‌قسه‌یشی ڕه‌د ده‌كرێته‌وه؟ ئایا ئه‌و كه‌سه‌ كێی یه‌ كه‌ قسه‌ وه‌رده‌گرێت قسه‌ش ڕه‌د ده‌كاته‌وه‌؟\”.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ دوو ئامۆژگاری ئیبن وقودامه‌ی مه‌قدسی ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت بۆ زانستخوازان.

پرسیارێكه‌‌ له‌ لایه‌ن شێخ عبد الكریم الخضیر ئه‌ندامی ده‌سته‌ی گه‌وره‌ زانایانی شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ده‌قی پرسیاره‌كه ئه‌مه‌یه‌‌: مۆبایل وهۆكاره‌كانی په‌یوه‌ندی كردنی وه‌ك ئینته‌رنێت و كه‌ناڵه‌ ئاسمانییه‌كان مه‌شغوڵیان كردووین له‌فێربوونی علیم وزانست وزانیاری، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌مانه‌ بوون به‌پێویستی ژیان. جا ئێمه‌ چی بكه‌ین؟ به‌چ شێوه‌یه‌ك ئه‌م باڵانسه‌ له‌نێوان هه‌ردووكیاندا ڕابگرین؟.

بۆیه‌ ده‌بێت مرۆڤ ڕێگا نه‌ به‌خۆی و نه‌ به‌هیچ كه‌سێكی تریش نه‌دات كه‌ له‌تاوان وگوناهدا ڕۆبچێت و به‌رده‌وام بێت، بۆ نموونه‌ بڕوات بگه‌ڕێت له‌هه‌موو مه‌سئه‌له‌یه‌كدا كام مه‌زهه‌ب و كام زانا ڕایه‌كی هه‌یه‌ له‌گه‌ل هه‌واو ئاره‌زووی ئه‌ودا ده‌گونجێت كۆیان بكاته‌وه‌ و پاشان بێت به‌و كاره‌ی فه‌توای حه‌ڵاڵ وحه‌رامی مه‌سائیله‌كان بۆ خه‌ڵكی بدات و ناویشی لێ بنێت ئاینی ئاسانكاری و میانه‌ڕه‌و

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ ابن عثیمین ـ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:" هه‌ندێك له‌ خوێندكاران وقوتابیانی له‌كاتی سه‌عی كردنی زانسته‌ شه‌رعیه‌كاندا گره‌و ده‌كه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی هه‌ركه‌سێكیان هه‌ڵه‌ی كرد له‌وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پرسیارێكی شه‌رعیدا كتێبێك بكڕێت بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌وه‌ڵامه‌كه‌ی‌ به‌ڕاستی ده‌داته‌وه‌، ئایا كارێكی له‌م شێوه‌یه‌ حه‌ڵاڵه؟‌".

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ صاڵح الفوزان ـ خوا بیپارێزێت ـ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:" خـــوای گــه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : {‏ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ‏ }‏ ‏[‏سورة فاطر‏:‏ آية 28‏]‏ واته‌ : له‌ناو به‌نده‌كانی خوای گه‌وره‌دا زانایان زیاتر له‌ په‌روه‌ردگار ده‌ترسن، ئایا ئه‌و زانایانه‌ كێن ؟ وه‌ ئایا ئه‌و مه‌رجانه‌ چین بۆ ئه‌وه‌ی مرۆڤ ببێت به‌ كه‌سێكی زانا؟‌".

زانایانی ڕاسته‌قینه‌ عیلم و زانستی شه‌رعیان به‌ میرات بۆ ماوه‌ته‌وه‌ له‌ پێغه‌مبه‌ری خواوه صلى الله عليه وسلم‌ ، بۆیه پارێزه‌رن له‌ تیاچوون وگومڕا بوونی موسڵمانان ئه‌گه‌ر موسڵمانان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ لایان له‌هه‌موو ڕووداو وفه‌توایه‌كدا...‌

ئه‌و كچانه‌ی كه‌ خه‌ریكی خوێندنن توشی هه‌ندێ تاوان و سه‌رپێچی ده‌بن، له‌وانه‌: نه‌بوونی دڵسۆزی له‌ فێربوونی زانستدا و پابه‌ند نه‌بوون به‌ پۆشاكی شه‌رعی یه‌وه‌ و دواخستنی مێردكردن ..