حه‌ج وعومره‌كردن

په‌رتووكی ئادابه‌كانی سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌ نووسینی سه‌ماحه‌تی شیخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ئه‌م كتێبه‌ پێكهاتووه‌ له‌ كۆمه‌ڵێك ئاداب كه‌ واجبه‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی سه‌ردانی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ر ده‌كات ره‌چاوی بكات، سه‌ره‌تا له‌ چوونه‌ نێو مزگه‌وت و ئه‌نجامدانی دوو ڕكات نوێژی (تحیة المسجد) ئه‌گه‌ر كرا له‌ ڕه‌وزه‌ی موباره‌ك باشتره‌، پاشان سه‌لام كردن له‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) و هه‌ردوو هاوڕێكه‌ی، وپاشان سه‌ردانی كردنی گۆڕستانی به‌قیع و شه‌هیدانی ئوحود ودواتریش سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی قوباء ونوێژكردن تێیدا، وچه‌ند ئادابێكی تر ...

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ عبد العزیز بن باز ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایا حوكمی ئه‌و كه‌سه‌ چیه‌ كه‌ نوێژ ناكات، جا نوێژ نه‌كردنه‌كه‌ی به‌ده‌ست ئه‌نقصه‌د بێت، یان هه‌ر له‌به‌ر ته‌مه‌ڵی بێت، وه‌ ئایا ئه‌م كه‌سه‌ حه‌ج بكات حه‌جه‌كه‌ی دروسته‌ ؟

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایا له‌كاتی سه‌ربڕینی ئاژه‌ڵدا ده‌بێت كام ڕه‌گ و ده‌ماری ببچڕێت ؟

پرسیارێكه‌‌ له‌ لایه‌ن زانای پایه‌ به‌رز شێخ عه‌بدولعه‌زیز بن بازه‌ ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت‌ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ده‌قی پرسیاره‌كه ئه‌مه‌یه‌‌: " ئایا حه‌جكردن واجبێكی خێرایه‌ یان كه‌سێك ئه‌گه‌ر له‌سه‌ری واجب بوو ده‌توانێت هه‌ركاتێك بۆی لوا بیكات ؟".

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1- حه‌ج و حوكمه‌كانی. 2-حه‌جكردن هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو. 3- عومره‌كردن وحوكمه‌كانی.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان ) له په‌رتووكی حه‌ج، ده‌روازه‌ی یه‌كه‌م : پێشه‌كیه‌كانی حه‌ج، له‌م ووتاره‌دا شه‌ش بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌، بابه‌تی یه‌كه‌م : پێناسه‌ی حه‌ج، بابه‌تی دووه‌م : حوكمی حه‌ج وفه‌زڵه‌كه‌ی، بابه‌تی سێهه‌م : ئایا حه‌ج له‌ ته‌مه‌ندا زیاتر له‌یه‌كجار واجبه‌ ؟ بابه‌تی چواره‌م : مه‌رجه‌كانی حه‌ج، بابه‌تی پێنجه‌م : حوكمی عومره‌ و به‌ڵگه‌كانی، بابه‌تی شه‌شه‌م : میقاته‌كانی حه‌ج وعومره‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ چۆنیه‌تی عومره‌ كردن له‌ قورئان وسوننه‌ت به‌ زمانی بادینانی ئاماده‌كراوه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی جوان وئاسان.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس ، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: له‌زۆر جیگادا ده‌بیستين كه‌ حه‌ج كردن فه‌زڵی زۆری هه‌یه‌، ئایا فه‌زڵه‌كانی حه‌جكردن چین ؟

ده‌سته‌ی هوشیاری ئیسلامی له‌حه‌ج به‌خته‌وه‌ره‌ كه‌ ئه‌م ڕێبه‌ره‌ پێشكه‌ش به‌ حاجیانی ماڵی خوا بكات كه‌ بریتیه‌ له‌ ساده‌ و سانا ترین و پوخته‌ ترین حوكمه‌كانی حه‌ج و عومره‌.

ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ لایه‌ن مامۆستای به‌ڕێز احسان برهان الدین ئاماده‌كراوه‌، وه‌ باسی مه‌ناسكی حه‌ج و عومره‌ ده‌كات هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو به‌ شێوه‌یه‌كی زۆر ئاسان...

خۆشه‌ویستان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خه‌ڵكانێكی زۆر له‌كوردستانیان سه‌فه‌ری ماڵی خودا ده‌كه‌ن وئه‌نجامدانی عومره‌یش به‌م دواییانه‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی له‌به‌رچاو زیادی كردووه‌، به‌پێویستمان زانی ڕوونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئادابی زیاره‌تكردنی شاری مه‌دینه‌ی پێغه‌مبه‌ری خودا (صلی الله علیه وسلم) پێشكه‌ش بكه‌ین.

ئه‌گه‌ر موسڵمان بیه‌وێت حه‌جێكی پوخت ئه‌نجام بدات و خوای گه‌وره‌ لێی خۆش بێت، ئه‌وه‌ با به‌و شێوه‌ حه‌ج بكات هه‌روه‌كو چۆن پێغه‌مبه‌ری خوا -صلى الله عليه وسلم- حه‌جی كردوه.‌

چۆنیه‌تی حه‌ج و عومره‌ كردن ، هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو ، به‌ ئاسان ترین شێوه‌ به‌ پێی سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان) له په‌رتووكی مامه‌ڵه‌كان، ده‌روازه‌ی نۆیه‌م: له‌باره‌ی ڕێگریكردنه‌وه‌ (الحجر)، ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا سێ بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌، بابه‌تی یه‌كه‌م: پێناسه‌ی ڕێگریكردن (الحجر)، وبه‌ڵگه‌كان له‌سه‌ر مه‌شروعیه‌تی، له‌گه‌ڵ جۆره‌كانی، بابه‌تی دووه‌م: ئه‌حكامه‌كانی په‌یوه‌یست به‌ جۆری یه‌كه‌ی ڕێگریكردن، كه‌ بریتیه‌ له‌ ڕێگریكردن له‌ مرۆڤێك له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی خۆی، بابه‌تی سێهه‌م: ئه‌حكامه‌كانی په‌یوه‌یست به‌ جۆری دووه‌م، كه‌ بریتیه‌ له‌ ڕێگریكردن له‌ مرۆڤێك له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی كه‌سانی تر .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (لێكۆڵینه‌وه‌ وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره‌ وزیاره‌ت)، به‌ناونیشانی ( حوكمی حه‌جی مناڵی بچووك... ئایا جێگای حه‌جی ئیسلامی بۆ ده‌گرێته‌وه ‌) كه‌ سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیزی كوڕی عبد الله كوڕی باز دایناوه‌، له‌م ووتاره‌دا باسی سێ بابه‌ت كراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م : حه‌جی كچ وكوڕی مناڵی بچووك ڕاست ودروسته‌ ،بابه‌تی دووه‌م : حه‌جی كۆیله‌ وكه‌نیزه‌ك، وكوڕ وكچی مناڵ، جێگای حه‌جی ئیسلامیان بۆ ناگرێته‌وه‌، بابه‌تی سێهه‌م : چۆنیه‌تی ئه‌نجامدانی حه‌جی كوڕ وكچی مناڵی بچووك .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (لێكۆڵینه‌وه‌ وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره‌ وزیاره‌ت)، به‌ناونیشانی (حوكمی ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ له‌ غه‌یری مانگه‌كانی حه‌جدا ده‌گاته‌ میقات ) كه‌ سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیزی كوڕی عبد الله كوڕی باز دایناوه‌، له‌م ووتاره‌دا باسی شه‌ش بابه‌ت كراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م : ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ حه‌جی ( قیران ) ده‌كات، وهه‌دی ( ئاژه‌ڵی پێیه‌ بۆ سه‌ربڕین ) چی واجب ده‌بێت له‌سه‌ری ؟ ،بابه‌تی دووه‌م : مه‌رجدانان بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی ده‌گاته‌ میقات و نه‌خۆش ده‌كه‌وێت، یان ترسی له‌ دوژمن یان هه‌ر شتێكی تر ده‌بێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (لێكۆڵینه‌وه‌ وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره‌ وزیاره‌ت)، كه‌ سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیزی كوڕی عبد الله كوڕی باز دایناوه‌، له‌م ووتاره‌دا باسی حه‌وت بابه‌ت كراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م : ئه‌و ئافره‌ته‌ی كه‌ له‌ سوڕی مانگانه‌دایه‌ كاتێك گه‌یشته‌ میقات چی ده‌كات ؟ ،بابه‌تی دووه‌م : چه‌ند كارێك پێویسته‌ حاجی ئه‌نجامی بدات ، بابه‌تی سێهه‌م : ئاگادار كردنه‌وه‌ له‌ تاشینی ڕیش ، بابه‌تی چواره‌م : ئه‌وه‌ی دروسته‌ كه‌سی ناو ئیحرام بیپۆشێت ، بابه‌تی پێنجه‌م : جلوبه‌رگ وپۆشاكی ئافره‌ت له‌كاتی ئیحرامدا ، بابه‌تی شه‌شه‌م : چۆنیه‌تی چوونه‌ ناو نوسك وده‌ست پێكردنی حه‌ج وعومره‌ ، بابه‌تی حه‌وته‌م : ته‌له‌فوز به‌ نیه‌ت له‌ ته‌واوی عیباده‌ت وپه‌رستنه‌كانی تری غه‌یری حه‌ج وعومره‌.

ئه‌م ووتاره‌ له‌ژێر ناونیشانی (واجبه‌ ته‌وبه‌كردن له‌گوناهو دانه‌وه‌ی مافی خه‌ڵكی) ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (لێكۆڵینه‌وه‌ وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره‌ وزیاره‌ت)، كه‌ سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیزی كوڕی عبد الله كوڕی باز دایناوه‌، له‌م ووتاره‌دا باسی چوار بابه‌ت كراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م : كه‌سابه‌ت وبه‌ده‌ستهێنانی ماڵی حه‌ڵاڵ بۆ حاجی وعومره‌كار . بابه‌تی دووه‌م : واجبه‌ حاجی بێناز بێت له‌خه‌ڵكی وچاوی له‌ده‌ستی كه‌س نه‌بێت ، بابه‌تی سێهه‌م : واجب بوونی ئیخلاص ودڵسۆزی بۆ خوای گه‌وره‌، چواره‌م : حه‌ج ئه‌و شتانه‌ی كه‌ پێویسته‌ حاجی پێش ئه‌نجامدانی حه‌جه‌كه‌ی بیانكات.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (لێكۆڵینه‌وه‌ وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره‌ وزیاره‌ت)، به‌ناونیشانی ( میقات وجێگاكانی ئیحرام به‌ستن، ودیاری كردنیان ) كه‌ سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیزی كوڕی عبد الله كوڕی باز دایناوه‌، له‌م ووتاره‌دا باسی شه‌ش بابه‌ت كراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م : ئه‌وه‌ی كه‌ واجبه‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ به‌ڕێگای ئاسمانی ده‌گه‌نه‌ مه‌ككه‌ ،بابه‌تی دووه‌م : ئه‌و كه‌سه‌ی ده‌چێت بۆ مه‌ككه‌ و نیه‌تی ئه‌نجامدانی حه‌ج وعومره‌ی نیه‌ بابه‌تی سێهه‌م : ئه‌و كه‌سانه‌ی ماڵیان له‌ پاش میقاته‌وه‌یه‌ له‌ڕووی مه‌ككه‌وه‌، ده‌بێت له‌كوێ نیه‌ت بهێنن وئیحرام ببه‌ستن ؟ ، بابه‌تی چواره‌م : ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ ماڵێكی له‌ پێش میقات وماڵیكی تریشی له‌دوای میقاته‌وه‌ هه‌یه‌، ئایا ده‌بێت له‌كوێ ئیحرام ببه‌ستێت ؟، بابه‌تی پێنجه‌م : ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ نیشته‌جێی مه‌ككه‌یه‌، یان حاجیه‌ وحه‌جی ته‌واو كردووه‌، ده‌بێت له‌كوێ ئیحرامی عومره‌ ببه‌ستێت ؟، بابه‌تی شه‌شه‌م : زۆر ئه‌نجامدان ودووباره‌ كردنه‌وه‌ی عومره‌ له‌ لایه‌ن حاجیان وعومره‌كارانه‌وه‌، ئه‌وانه‌ی كه‌ هاتوون وله‌ مه‌ككه‌ن.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (لێكۆڵینه‌وه‌ وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره‌ وزیاره‌ت)، كه‌ سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیزی كوڕی عبد الله كوڕی باز دایناوه‌، له‌م ووتاره‌دا باسی چوار بابه‌ت كراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م : به‌ڵگه‌كانی واجب بونی حه‌ج وعومره‌ . بابه‌تی دووه‌م : به‌ڵگه‌كانی واجب بوونی په‌له‌ كردن وده‌ست پێشخه‌ری كردن له‌ئه‌نجامدانی حه‌ج، بابه‌تی سێهه‌م : به‌ڵگه‌كانی واجب بوونی عومره‌، بابه‌تی چواره‌م : حه‌ج وعومره‌ ته‌نها یه‌ك جار واجبه‌، به‌ڵام دوباره‌كردنه‌وه‌ وزۆر ئه‌نجامدانی سوننه‌ته‌ .