زانست

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخی پایه‌ به‌رز عبد العزیز بن باز ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایه‌ ئه‌و ئامۆژگاریه‌ چیه‌ كه‌وا پێشكه‌شی قوتابی زانسته‌ شه‌رعیه‌كانی ده‌كه‌یت ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ زۆر جار روبه‌رویان ده‌بینه‌وه‌ له‌ كاتی بانگه‌واز كردنیان؟ وه‌ ئایه‌ چی بكه‌یین ئه‌گه‌ر ئامۆژگاریان وه‌رنه‌گرت؟

یه‌كێك له‌و خزمه‌تانه‌ی كه‌وا شارستانیه‌تی ئیسلامی پێشكه‌شی ‌ مرۆڤایه‌تی كرد بریتی بوو له‌ ته‌ماشاكردنی زانستی به‌ سوود وه‌كو عیباده‌ت، به‌ڵكو عیباده‌تێك باشتر له‌ عیباده‌تی سوننه‌ته‌كان؛ چونكه‌ عیباده‌تێكه‌ به‌ عه‌قڵ و فیكر ودڵ ئه‌نجام ده‌درێن.‌

باسی پله‌وپایه‌ی زانستی شه‌رعی ده‌كات ، له‌ ڕوانگه‌ی ئایه‌ته‌كانی قورئان فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم.

له‌م وتاره‌ مامۆستا موحسین مه‌حمود باسی ماف وپله‌وپایه‌ی عیلم ده‌كات له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا.

ئه‌م وتاره‌ یه‌كێكه‌ له‌ زنجیره‌ وتاره‌کانی(ترسناکی زمان له‌سه‌ر دواڕۆژی ئینسان)، مامۆستا موحسین مه‌حمود باسی گاڵته‌کردن به‌ زانایانی ئیسلام ده‌كات.

خوێندكار وزانستخواز ده‌بێت پاككردنه‌وه‌ی ده‌روون _ النفس _ پێش ڕه‌وشته‌ خراپ وبه‌ده‌كان بخات وخۆی دوور بخاته‌وه‌ لێیان چونكه‌ زانیاری عیباده‌تی دڵه‌. مامۆستاش دیسان ئه‌ركی خۆی هه‌یه : له‌وانه‌ به‌زه‌ی وسۆزه‌ بۆ خوێندكاران وسه‌یركردنیان وه‌ك منداڵی خۆی وداوای پاداشت له‌ خوێندكار نه‌كات.

گه‌وره‌ترین و پیرۆزترین شت كه‌ دڵ و ده‌روون هه‌وای بۆ بدات به‌ ده‌ستی بهێنێت، وه‌ به‌نده‌ پێی به‌رز بێته‌وه‌ له‌ دنیا و قیامه‌ت زانست و ئیمانه‌. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ)، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی " مختصر منهاج القاصدين" ، وه‌ باسی زانست وڕێزی زانست وئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی پێوه‌ هه‌یه‌ ده‌كات له‌ ڕوانگه‌ی قورئان سوننه‌ته‌وه‌.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” مختصر منهاج القاصدين\” ، وه‌ باسی فه‌رز بوونی وه‌رگرتنی زانستی شه‌رعی ده‌كات.

ئه‌مه‌ چه‌ند ئامۆژگارییه‌كه‌ بۆ فێرخوازانی زانست له‌ رووناكی قسه‌ی زانایاندا ئاراسته‌یان ده‌كه‌م سه‌باره‌ت به‌ چۆنیه‌تی پێكهێنانی كتێبخانه‌ له‌ رووی هه‌ڵبژاردنی سه‌رچاوه‌كانه‌وه‌ له‌ سه‌ره‌تایی هه‌نگاونانیان به‌ره‌و فێربوونی زانست.

ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( مختصر الفقه الإسلامي ) دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د ئیبراهیم ئه‌لتویجریه‌، وه‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌كات: • فه‌زڵی ئه‌و كه‌سه‌ی بانگه‌واز ده‌كات بۆ كارێكی چاكه‌.• گه‌یاندنی زانست واجبه‌.• سزای ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ زانست ده‌شارێته‌وه‌.•سزای درۆكردن له‌سه‌ر خوا وپێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم .• فه‌زڵی كه‌سێك زانست فێر ببێت وخه‌ڵكیش فێر بكات .• به‌رزكردنه‌وه‌ی زانست وچۆن وه‌ردگیردرێته‌وه‌. •فه‌زڵی كۆڕه‌كانی یادی خوا

به‌پێنوسی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ ره‌چاوكردنى ئه‌ده‌ب له‌گه‌ڵ زانایان و مامۆستایاندا له‌ چه‌ند خاڵێكدا ده‌خه‌ینه‌ رِوو: 1- گوێگرتن له‌ ئامۆژگارییه‌كانى... 2- دانیشتن به‌شێوه‌یه‌كى رێك... 3- راست نه‌كردنه‌وه‌ى هه‌ڵه‌كانى له‌ناو كۆمه‌ڵدا...

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ ابن عثیمین ـ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:" تێبینی ئه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ هیمه‌تی گه‌ڕان به‌دوای زانست وزانیاری لای ئیمانداران لاواز بووه‌، ئایا ئه‌و هۆكار وڕێگایانه‌ كامانه‌ن كه‌مرۆڤ به‌ره‌و لوتكه‌ی هیمه‌ت وگه‌ڕان به‌دوای زانست وزانیاریدا ده‌به‌ن ؟‌".

خۆشه‌ویستان گومانی تێدا نیه‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلام گرنگیه‌كی زۆری داوه‌ به‌زانست وزانیاری له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا به‌هه‌موو شێوازێك له‌پێناو بنه‌بڕكردنیدا به‌ره‌نگاری نه‌زانین وجه‌هل بوه‌ته‌وه‌ ، هه‌ر بۆیه‌ ده‌بینین یه‌كه‌م ئایه‌تێك كه‌ په‌روه‌ردگار ناردیه‌ خواره‌وه‌ بۆ په‌یامبه‌ره‌كه‌ی به‌ ووشه‌ی بخوێنه‌ ( إقرأ ) ده‌ستی پێكرد، نه‌ك هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ به‌ڵكو په‌روه‌ردگار سوێند به‌ پێنووس ودێڕی ناو په‌ڕاو و ئه‌و نووسراوه‌ش ده‌خوات كه‌ پێنووس ده‌ینوسێت

خۆشه‌ویستان گه‌ڕان ‌به‌دوای زانست وزانیاریدا فه‌زڵیكی یه‌كجـار گه‌وره‌ وپڕ بایه‌خی هه‌یه‌ لــه‌ئیسلامدا، هه‌ر بۆیه‌ ده‌بینین زانایـــانی ماندوو نـه‌ناسی ئــه‌م ئومـه‌تــه‌ ( ڕه‌حمه‌تی خوا یان لێ بێت ) ڕیگای به‌رز ونشێوی زۆریان بڕیوه‌ وشه‌و رۆژیان داوه‌ته‌ ده‌م یه‌ك تا گه‌شتونه‌ته‌ ئه‌و پله‌و پایه‌ ومه‌كانه‌ته‌ی كه‌ ئێستا له‌ناو خه‌ڵكیدا هه‌یانه‌،

ئه‌م بابه‌ته‌ وتاری هه‌ینیه‌ مامۆستا موحه‌ممه‌د مه‌لا فایق - خوا بیپارێزێت - باسی نه‌فامی و زیانه‌كانی ده‌كات له‌ روانگه‌ی ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز و فه‌رمووده‌ سه‌حیحه‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم.

ئه‌م ووتاره‌ بريتيه‌ له‌ ڕاڤه‌ی به‌سه‌رهاتی مردنی كیژێك كه‌ ابن القیم ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) باسی كردووه‌ و ده‌ڵێت : كیژێك به‌ نه‌خۆشی طاعون كۆچی دوایی كرد، دواتر باوكی له‌ خه‌ودا بینی و پێی ووت : ئه‌ی كچی شیرنم باسی ڕۆژی دواییم بۆم بكه‌ هه‌واڵی چۆنه‌ ؟ كچه‌كه‌ش ووتی : گه‌یشتین به‌ فه‌رمان وشتێكی زۆر گه‌وره‌ ومه‌زن، پێشتر ده‌مانزانی به‌ڵام كارمان پێ نه‌ده‌كرد، سوێند بێت به‌خوا تاكه‌ ( سبحان الله ) كردنێك، یان یه‌ك ڕكات نوێژ كه‌ له‌ ناو نامه‌ی كرده‌وه‌كانمدا زۆر لام خۆشتره‌ له‌ هه‌موو دونیا و ئه‌وه‌شی تێیدایه‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ترسناكی نه‌خۆشی حه‌سوودی ده‌كات له‌سه‌ر قوتابیانی زانست؛ چونكه‌ به‌ڵایه‌كه‌ له‌ به‌ڵاكانی‌ وه‌رگرتنی زانستی شه‌رعی؛ وه‌‌ ده‌بێته‌ مایه‌ی نه‌مانی به‌ره‌كه‌تی عیلم.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی بۆ لێكۆلینه‌وه‌ی زانستی و فه‌توا و بانگه‌واز و رێنمایی ، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایا حوكمی شه‌رعی به‌دواچوونی عه‌یب وعاری زانایان چییه‌ به‌ بیانوی ئاگاداركردنه‌وه‌ی خه‌ڵكی لێیان ؟ بۆ ئاگاداریشتان ئه‌م كاره‌ هه‌ندێك له‌ قوتابی و خوێندكارانی زانسته‌ شه‌رعیه‌كان ئه‌نجامی ده‌ده‌ن و خه‌ڵكی نه‌خوێنه‌واری لێ ئاگادار ده‌كه‌نه‌وه‌، هه‌ندێك جار ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی لێ ئاگادار ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌ زانا به‌رێز و خواناسه‌كانن، وه‌ك ئیمامی سیوطي به‌ بیانوی ئه‌وه‌ی ئه‌شعه‌ری بووه‌، زۆرێك له‌ زانایانی تریش ؟

زانای به‌دو خراب : ئه‌وانه‌ن كه‌ مه‌به‌ستیان به‌زانست ڕابواردن وخۆش گوزه‌رانیه‌ له‌ دونیادا وگه‌یشتنه‌ پله‌وپایه‌ ‌لای خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌كانه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی ده‌ردو به‌ڵاكانی زانست باسی زانایانی خراپ وبه‌دو زانایانی ڕۆژی دوایی.