تێگه‌یشتن له‌ قورئانی پیرۆز وفه‌ڵ وئاداب وخوێندنه‌و وله‌به‌ركردنی

جیهاد كردن له‌ پێناو خوای گه‌وره‌دا له‌و كاره‌ گه‌ورانه‌یه‌ كه‌ مرۆڤی موسڵمان به‌ هۆیه‌وه‌ نزیك ده‌بێته‌وه‌ له‌ خوای گه‌وره‌ وده‌بێته‌ مایه‌ی سه‌ركه‌وتنی موسڵمانان وبه‌رز بوونه‌وه‌ی ووشه‌ی ئاین و لا اله الا الله‌...وه‌ له‌ قورئانی پیرۆزدا چه‌نده‌ها ئایه‌ت هاتووه‌ كه‌ باسی فه‌زڵی جیهاد ده‌كات...‌

گه وره یی قورئان له قورئان دا وه له فه رمووده کانی پیغه مبه ری خوا (صلی الله علیه وسلم )

خوای گه‌وره‌ جوانترین و پیرۆزترین فه‌رمایشتی ناردۆته‌ خواره‌وه‌ که‌ ئه‌م قورئانه‌یه‌، وه‌‌ هیديایه‌‌ت به‌خشه‌ بۆ چاکترین ڕێگه‌ و ڕێبازو به‌رنامه‌، مژده‌یش ده‌دات به‌و ئیماندارانه‌ی که‌ کارو کرده‌وه‌ی چاکه‌ ده‌که‌ن که‌ پاداشتی زۆر و بێ سنوور چاوه‌ڕێیانه‌ ئه‌م وتاره‌ باسی فه‌زڵی قورئانی پیرۆز ده‌كات له‌ ڕێگه‌ی چه‌ند ئایه‌تێكی قورئانه‌وه‌.‌

هه‌ر کۆڕو کۆمه‌ڵێک کۆببنه‌وه‌ له‌ ماڵێک له‌ ماڵه‌کانی خوای گه‌وره‌ (مزگه‌وت) وه‌ کتێبه‌که‌ی خوای گه‌وره‌ی تیا بخوێننه‌وه‌ وه‌ له‌ نێوان خۆیان دا یه‌کتری فێرکه‌ن و لێی تێبگه‌ن، ئه‌وا بێ گومان خوای گه‌وره‌ به‌زه‌ی خۆی و ڕه‌حمه‌تی ئه‌نێرێته‌ سه‌ر ئه‌و کۆمه‌ڵه‌ ... به‌ڕێزان ناوه‌ڕۆكی ئه‌م وتاره‌ بریتیه‌ له‌: باس كردنی فه‌زڵی قورئانی پیرۆز له‌ ژێر ڕۆشنای فه‌رموده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم .

تەفسیری قورئانی پیرۆز

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت)، وه‌ڵام دراوه‌ته‌وه‌، ئه‌مه‌ش ده‌قی پرسیاره‌كه‌یه‌ : " من زۆرێك له‌ ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز له‌به‌ر ده‌كه‌م، به‌ڵام پاش ماوه‌یه‌ك له‌بیرم ده‌چنه‌وه‌، وه‌ نازانم كاتێك ئایه‌تێك ده‌خوێنمه‌وه‌ ئایا خوێندنه‌وه‌كه‌م ڕاست ودروسته‌ یان نا ؟ دواتر بۆم ده‌رده‌كه‌ویت كه‌ من هه‌ڵه‌م كردووه‌ له‌ خوێندنه‌وه‌دا، بفه‌رموون ڕێنومایم بكه‌ن، خوای گه‌وره‌ پاداشتی خێرتان بداته‌وه‌" .

ئه‌م ووتاره‌ وه‌رگێرانی ده‌قێكی ئیمام ئیبن قه‌یمی جه‌وزیه‌ كه‌ له‌ كتێبی ( زاد المعاد ) دا باسی كردووه‌، سه‌باره‌ت به‌ فه‌زڵی خویندنه‌وه‌ی قورئان به‌ ته‌ده‌بور و بیركردنه‌وه‌ له‌ مانا ومه‌به‌سته‌كانی و تیرامان له‌ نهێنیه‌كانی، به‌شیوه‌یه‌ك نووسه‌ر باسی ڕای جیاوازی زانایان ده‌كات له‌م مه‌سئه‌له‌یه‌دا، كه‌ ئایا باشتر‌ و خاستر ئه‌وه‌یه‌ مرۆڤ قورئان به‌ ته‌ده‌بور و بیركردنه‌وه‌ له‌ مانا و مه‌به‌سته‌كانی بخوێنێته‌وه‌ یان به‌ خێرای و دوور له‌بیركردنه‌وه‌ ؟ پاشان نووسه‌ر ڕای ئه‌و زانایانه‌ په‌سه‌ند ده‌كات كه‌ ده‌ڵین : باشتر و خێرتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مرۆڤی موسڵمان قورئان به‌ له‌سه‌ر خۆی و به‌ بیركردنه‌وه‌ له‌ مانا و مه‌به‌سته‌كانی بخوێنێته‌وه‌ تاوه‌كو له‌وه‌ی كه‌ به‌ په‌له‌ و خێرا بیخوێنێته‌وه‌ به‌بی تێڕامان له‌ واتا و نهێنیه‌كانی ...

خوا سبحانە قورئانی دابەزاندووە بۆ ئەوەی ئێمەی مرۆڤ بیخوێنینەوە و كاریگەر بین و كردەوەی پێبكەین نەك بە تەنها بیخوێنینەوە و بیكەینە هۆكارێك بۆ پارە پەیداكردن و هەڵخەڵەتاندن و كوشت و كوشتاری خەڵك، بە كورتی خوا سبحانە قورئانی دابەزاندووە بۆ ئەوەی ببێتە هۆكاری خۆشی و ئاشتی و ئارامی بۆ خەڵك، جا لەبەرئەوەی زۆربەی خەڵك پشتیان لە قورئان كردووە و لێی تێنەگەیشتوون یان بە هەڵە لێی تێگەیشتوون بۆیە حەزمان كرد بە كورتی كۆمەڵە خاڵێك بخەینە ڕوو كە یارمەتی مرۆڤ دەدەن بۆ دڵ كرانەوە و تێگەیشتن و كاریگەر بوونی دروست لە قورئان...

قورئانی پیرۆز ڕابەرو ڕێ نیشاندەری مرۆڤایەتی و ڕۆشنایی ژیان و دەستوریەتی، وەهەرشتێك مرۆڤـ پێویستی پێ بێت، ئەوا خوای گەورە بەدەقێكی قورئانی، یان بەئاماژە بۆكردن ڕوونی كردۆتەوە.. ئه‌م ووتاره‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: یەكەم: لێوردبونەوە لەرِوانگەی قورئانی پیرۆز... دووەم: لێوردبونەوە لەقورئانی پیرۆز لەرِوانگەی فەرمودەكانی پێغەمبەر (صلى الله عليه وعلى اله وسلم... سێ‌ یەم: گرنگی وردبونەوە لە قورئانی پیرۆز لای پێشینەچاكەكانمان (السلف الصالح)... چواره‌م: چەند هۆكارێك بۆ وردبونەوە لە قورئان...

قورئان هەمووی وتەی خوای پەروەردگارە و لە ڕێگەی جبریلەوە – علیە السلام – ناردوویەتیە خوارەوە بۆ ‏‏پێغەمبەری خوا (‏صلى الله عليه وسلم ‏)، بۆ ئەوەی خەڵكی لە گومڕاییەكانی كوفر و شیرك و ستەمەوە دەربكات بۆ ڕووناكیەكانی یەكخواپەرستی و باوەڕ و دادپەروەری.‏

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس ، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: من كه‌سێكم تووشی نه‌خۆشی ده‌روونی بووم، ئایا قورئان شیفایه‌ بۆ من ؟ ئه‌گه‌ر شیفایه‌ چۆن ده‌ست پێ بكه‌م ؟ خوای گه‌وره‌ پاداشتی خێرتان بداته‌وه‌؟

ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكی مامۆستا عبداللطيف له‌ شاری چوارقوڕنه‌ پێشكه‌شی كردوه‌، باس له‌ ئاکامه‌کانی کارنه‌کردن به‌ قورئانی پیرۆز ده‌كات.

ئاشكرایه‌ دوا سروشت وبه‌رنامه‌ی خوا بۆ سه‌ر زه‌وی به‌گشتی و ئێمه‌ی مرۆڤایه‌تی به‌ تایبه‌تی، بریتیه‌ له‌ به‌رنامه‌ی ئیسلام، سه‌رچاوه‌ی یه‌كه‌میش له‌م به‌رنامه‌یه‌ بریتیه‌ له‌ قورئانی موزن. خوێنه‌ری به‌ڕێز: ئه‌م كتێبه‌ دانه‌ره‌كه‌ب به‌ڕێز غه‌ریب حه‌سه‌نه‌، وه‌سه‌نته‌ری حیكمه‌ بۆ فێركردن و پێ له‌به‌ركردی قورئانی پیرۆز چاپیان كردوه‌، وه‌ له‌چه‌ند به‌شێكی سه‌ره‌كی پێك دێیت كه‌ ئه‌مانه‌ن: ١- پێناسه‌ی قورئانی پیرۆز... ٢- گه‌وره‌یی وفه‌زڵی فێربوونی قورئانی پیرۆز... ٣- فه‌زڵ وگه‌وره‌یی خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز... ٤- ئاداب وڕه‌وشته‌ گشتیه‌كانی خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز...

قورئان کەلامی خوایە، فەزڵ و گەورەیی قورئان لە بەرامبەر قسە وکەلامی خەڵکی تردا وەک فەزڵ و گەورەیی خوا وایە لە بەرانبەر دروستکراوەکانیدا، باشترین ووتەیەکیش لەزمان بێتەدەر ئەوەیە کەقورئانی پێ بخوێنرێت.

وتاری هه‌ینیه‌ مامۆستا عبدالخالق باسی هه‌وڵه‌كانی دوژمنانی ئیسلام ده‌كات بۆ دژایه‌تی كردنی قورئانی پیرۆز؛ چونكه‌ دوژمنانی خوای گه‌وره‌ ده‌زانن كه‌وا قورئانی پیرۆز سه‌رچاوه‌ی ژیانی موسڵمانانه‌‌ و ومایه‌ی عیزه‌تیانه‌، بۆیه‌ هه‌وڵ ده‌ده‌ن كه‌وا قورئانی پیرۆز له‌ ژیانی موسڵمانان ده‌رهێنن و به‌ چاوێكی كه‌م ته‌ماشا بكرێت...

قورئانی پیرۆز شیفایه‌ بۆ هه‌موو نه‌خۆشیه‌كانی دڵ، شیفایه‌ بۆ نه‌خۆشی گومان و خۆ به‌زلزانین، شیفایه‌ بۆ نه‌خۆشی نیفاق و حه‌سه‌د، شیفایه‌ بۆ هه‌موو خه‌فه‌ت و ناخۆشێك.

ئه‌م وتاره‌ باسی ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ قورئان ووته‌و كه‌لامى خواى په‌روه‌ردگاره‌, وه‌كه‌لامى خواى په‌روه‌رودگار مه‌زنترین ووته‌یه‌, قورئان شیفایه‌; وه‌ خوێندنه‌وه‌ی فه‌زڵ و خێرو چاكه‌ى زۆرى تێدایه‌، وه‌ نابێت بشت گوێ بخرێت.

ئه‌گه‌ر ته‌ماشای ژیانی پێغه‌مبه‌ر ـ درودی خوای له‌ سه‌ر بێت ـ و هاوڵانی بكه‌ین ده‌بینین خوێندنه‌وه‌ی قوڕئان پیشه‌یان بووه‌، چونكه‌ ده‌یانزانی كه‌وا قورئان ژیانه‌... قورئان گیانه‌... ڕه‌مزی ناسینه‌وه‌ی له‌ خوا ترس و عارفینه‌..داینه‌مۆی هێزی عیززه‌ت و سه‌ر به‌رزی دینه‌.