مێژوو

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان ) له په‌رتووكی حه‌ج، ده‌روازه‌ی پێنجه‌م : ئه‌و جێگایانه‌ی كه‌ دروسته‌ زیاره‌ت بكرێن له‌ مه‌دینه‌ی منه‌وه‌ره‌‌، كه‌ ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا سێ بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌، بابه‌تی یه‌كه‌م : زیاره‌تی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم )، بابه‌تی دووه‌م : زیاره‌تی گۆڕی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم )، بابه‌تی سێهه‌م : ئه‌و جێگایانه‌ی تر كه‌ له‌ شاری مه‌دینه‌ی منه‌وه‌ره‌‌ دروسته‌ زیاره‌ت وسه‌ردانی بكرێن .

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوسه‌وه‌ وه‌ڵام دراوه‌ته‌وه‌، ئه‌مه‌ش ده‌قی پرسیاره‌كه‌یه‌ : " ئایا تا چ ڕاده‌یه‌ك دروسته‌ حاجی و عومره‌كاران سه‌ردانی مزگه‌وته‌كانی ناو شاری مه‌دینه‌ی منه‌وه‌ره‌ بكه‌ن ؟ ".

*خیلافەتی عومەری كوڕی خەتاب رضي الله عنه بە جوانترین ساڵەكانی تەمەنی ئیسلام دادەنرێ، لە دوای ژیانی پەیامبەر صلى الله عليه وسلم و ئەبوبەكر رضي الله عنه. *عومەر لە ڕۆژانی ئەو شەڕە قورسەی كە لەشامدا ڕویدا خیلافەتی گرتە دەست، ئەو كاتەی كە موسوڵمانان لە یەرموك بەرانبەر ئەو هێزە سامناكەی ڕۆم ڕاوەستابوون، موسوڵمانان لەو شەڕەدا سەركەوتن، فەتحی هەریەك لە دیمەشق وحیمص وقیننەسرین وئەجنادەین كرا، پاشان فەتحە مەزنەكەی (بیت المقدس)یشی بە دوادا هات.

دوای بڵاوبونەوەی وەفاتی پەیامبەر صلى الله عليه وسلم، ئەبوبەكری صدیق رضي الله عنه لە(سُنُح)ەوە گەڕایەوە و ڕووی پەیامبەری صلى الله عليه وسلم هەڵدایەوە و نێوچەوانی موبارەكی ماچ كرد و وتی: (دایك وبابم بە قوربانت بێ بە مردوێتی و بە زیندوێتی هەر بۆنت خۆشە).دایپۆشیەوە و پاشان سەركەوتە سەر مینبەر و وتی: (هەركەس موحەممەدی صلى الله عليه وسلم دەپەرست، ئەوا بێگومان موحەممەد صلى الله عليه وسلم وەفاتی كرد وە هەر كەسێك خوای دەپەرست، ئەوا بێگومان خوا هەر زیندووە و نامرێ). خوای گەورە دەفەرموێت: {وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِيْن مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئاً وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ}. ئه‌م كتێبه به‌ كورتی‌ باسی خیلافەتى ئەمیرى ئیمانداران ئەبو بەكرى سدیق خوا لێی ڕازی بێت ده‌كات.

ئه‌وه‌ی پێشتر قسه‌مان له‌سه‌ركرد، ته‌نها دروستكردنی هه‌ست و به‌رپرسیارێتیه‌كی بوو له‌پێناو ئه‌وه‌ى هه‌نگاو بنێین به‌ره‌و مێژووی ئیسلامی و دواتریش نیشاندانی ئامانجی ئه‌وكاره‌ بوو، به‌ومه‌به‌سته‌ی ده‌رونی كه‌سانێك ئاماده‌یی هه‌بێت بۆ خوێندنه‌وه‌و ڕامان له‌ مێژووی ئیسلامی، هه‌نگاوی دوای ئه‌وه‌ش بریتیه‌ له‌ ناسینی سه‌رچاوه‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ مێژووی ئیسلام، تا خوێنه‌ر بزانێت بۆ وه‌رگرتنی بابه‌تێكی ناو مێژووی ئیسلامی چ سه‌رچاوه‌یه‌كی پێویسته‌و ئه‌و سه‌رچاوه‌ چۆنه‌و چۆن لێی بنه‌وێت و چۆنیش لێی وه‌ربگرێت، چونكه‌ كه‌ره‌سته‌كانی كاره‌كه‌ ئه‌و سه‌رچاوانه‌ن، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر كه‌سێك شاره‌زای كه‌ره‌سته‌كان و شێوه‌ی به‌كارهێنانیان نه‌بێت، بێگومان كاره‌كه‌ی له‌نگی تێدا ده‌بێت.

سه‌باره‌ت به‌ ئامانج له‌ روانین بۆ مێژووى ئیسلامى ئه‌وه‌ى باسى ده‌كه‌ین له‌ دیدى پابه‌ند بوون به‌ ئیسلامه‌وه‌ ده‌یڵێن، له‌و نێوه‌نده‌شدا خاڵه‌ گشتیه‌كانى ئه‌و روانینه‌ بۆ ناموسوڵمانه‌كانیش له‌ خۆ ده‌گرێـت, ئه‌وه‌شى په‌یوه‌ست به‌ ئیسلام نه‌بێت ده‌تۆانێـت كۆمه‌ڵێك له‌و خاڵانه‌ بگرێته‌ خۆ.

به‌مه‌به‌ستی شاره‌زابوون له‌م چیرۆکه قورئانیه‌ به‌ پێویستم زانی ئه‌م ڕوداوه‌ به‌ڕوونی وپوختی بخه‌ینه‌ به‌رده‌م خوێنه‌رو وه‌ریبگێڕمه‌ سه‌ر زمانی کوردی، چونکه‌ زۆرینه‌مان وه‌ک پێویست زانیاریمان له‌م روداوه‌ ڕاسته‌قینه‌ نیه‌ که ‌ڕویداوه‌ له‌ مێژوودا، وه‌ ‌ئه‌م چیرۆکه به‌داخه‌وه ‌ ئازاری مسوڵمانانی(میانمار_بۆرمای) بیرخستمه‌وه که له ‌ئێستادا ڕویدا.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ محمد صاڵح المنجد ، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: كاتێك هاوه‌ڵه‌ به‌رێزه‌كانی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) له‌ قودس بوون وئه‌و شاره‌یان ڕزگار كرد، وسیدنا عومه‌ریان له‌گه‌ڵ بوو (خوای لێ ڕازی بێت) هاوه‌ڵه‌ به‌رێزه‌كان له‌سه‌ر بانگهێشتی گه‌وره‌ به‌تریاكی نه‌صاراكان له‌ژێرخانی ئه‌و كه‌نیسه‌یه‌دا نوێژیان كرد، به‌ڵام عومه‌ری كوڕی خه‌تاب له‌به‌ر چه‌ند هۆیه‌ك به‌شداری نه‌كرد له‌و نوێژ كردنه‌دا، ئایا ئه‌مه‌ ڕاسته‌ كه‌ هاوه‌ڵه‌ به‌رێزه‌كان نوێژیان له‌ كه‌نیسه‌كه‌دا كردبێت ؟

پرسیارێكه‌‌ له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ده‌قی پرسیاره‌كه ئه‌مه‌یه‌‌: ئایا راو كردن له‌ حه‌ره‌مى مه‌دینه‌ و بڕینى دره‌ختى وه‌ك حه‌ره‌می مه‌ككه‌ وایه‌ ؟.

ئه‌م باسه‌ له‌م خاڵانه‌ ده‌دوێت: ١-مانای چیرۆك له‌ قورئاندا. ٢-تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی چیرۆكی قورئان. ٣-سودی باسكردنی چیرۆك له‌ قورئاندا. ٤-دووباره‌ بوونه‌وه‌ی چیرۆك له‌ قورئاندا. ٥-چیرۆك له‌ قورئاندا ڕاستیه‌ نه‌ك ( خه‌یاڵ ). ٦-سوود وه‌رگرتن له‌ چیرۆكی قورئان له‌ بواری په‌روه‌رده‌ وبانگه‌وازدا.

كۆمه‌ڵه‌ چیرۆكێكى رِاسته‌قینه‌یه‌ هانى مرۆڤ ده‌دات بۆ ته‌وبه‌ كردن و گه‌رِانه‌وه‌ بۆ لاى خوا .

شاری مه‌ككه‌ی پیرۆز جێگا و پله‌وپایه‌ی به‌رز وپیرۆزی خۆی هه‌یه ‌له‌ئیسلام وپێش ئیسلامیشدا...وه‌ به‌نسبه‌ت مانای حه‌ره‌مه‌وه‌ ڕای جیاواز هه‌یه‌، هه‌ندێك ئه‌ڵێن پاش ئه‌م داوایه‌ی حه‌زره‌تی ئیبراهیم ( عليه السلام ) ماڵ وبه‌یته‌كه‌ی خۆی حه‌رام كرد وقه‌ده‌غه‌ی كرد وماڵه‌‌ پیرۆزه‌كه‌ی گێڕا به‌جیگایه‌كی ئامین وئارام وپڕ له‌ئه‌من وئاسایش...

ئه‌م به‌سه‌رهاته چه‌ند وانه‌یه‌‌كی تێیدایه‌، له‌وانه‌: ١-ڕێگای رزگاربوون له‌كاتی ته‌نگانه‌، گه‌ڕانه‌وه‌ی به‌نده‌یه‌بۆ لای خوای گه‌وره‌ودوعاكرنه‌لێی. چونكه‌هه‌ر خوای گه‌وره‌یه‌هه‌موو شتێكی به‌ده‌سته‌ووه‌ڵامی به‌نده‌كانی ده‌داته‌وه‌له‌كاتی خۆشی ناخۆشی. ٢ - نیاز پاكی وخۆیه‌كلاكردنه‌وه‌بۆ خوای گه‌وره‌له‌كاتی ئه‌نجامدانی كردوه‌، شوێنه‌واری گه‌وره‌ی هه‌یه‌له‌لابردنی ناخۆشی وته‌نگانه‌دا. ٣-ده‌بێت مرۆڤی موسڵمان كرده‌وه‌ی چاكی هه‌بێت له‌كاتی خۆشیدا، بۆ ئه‌وه‌ی فریای كه‌وێت له‌كاتی ناخۆشی و ته‌نگانه‌دا.

ئه‌م ووتاره‌ ڕاڤه‌ و واتا په‌ندو ئاموژگاریه‌كانی چیرۆكێكه‌ كه‌ پپێغه‌مبه‌ری خوایه‌ ( درودی له‌سه‌ر بێت ) له‌فه‌رموده‌یه‌كی سه‌حیحی خۆیدا ‌باسی لێوه‌ كردوه‌ كه‌ باس له‌سێ منداڵی كۆرپه‌ ده‌كات كه‌ به‌ فه‌رمانی خوای گه‌وره‌ هاتووته‌ قسه‌ وگفتوگۆ ، ئه‌م چیرۆكه‌ی كه‌ئێمه‌ باسی ده‌كه‌ین به‌سه‌رهاتی ئه‌و منداڵه‌یه له‌ گه‌ڵ ( جوره‌یجی ) خواناسی عابد دا .

چیرۆكی شوان و گورگه‌كه‌: فه‌رموده‌یه‌كی پێغه‌مبه‌ری خوا به‌ درێژی باس له‌و ڕوداوه‌ ده‌كات .