ڕۆژوو گرتن

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ ئیبن و عوسه‌یمین ت ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌ن وه‌ ده‌قی پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:"حوكمی رۆژوو بونی ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ نوێژ ناكات چیه‌؟‌".

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ په‌رتووكی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان ) له په‌رتووكی ڕۆژوو، ده‌روازه‌ی پێشه‌كیه‌كانی ڕۆژوو، كه‌ ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان و مه‌شایخه‌كان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا : پێناسه‌ی ڕۆژوو كراوه‌ له‌ زمانه‌وانی و زاراوه‌ی شه‌رعدا، وه‌ باسی حوكمی ڕۆژووی مانگی ره‌مه‌زان وبه‌ڵگه‌كانی كراوه‌، له‌گه‌ڵ به‌ش و فه‌زڵ و مه‌رجه‌كانی واجب بوونی، هه‌روه‌ها باس له‌ چۆنیه‌تی ثابت بوون و ته‌واو بوونی مانگی ره‌مه‌زان كراوه‌، له‌ كۆتاییشه‌وه‌ باس له‌ كاتی نیه‌تێهنان بۆ ڕۆژووی مانگی ره‌مه‌زان و حوكمه‌كه‌ی كراوه‌ .

سوپاسی خوای گه‌وره‌ ده‌كه‌ین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ هیچ عیباده‌ت و په‌رستنێكی دانه‌ناوه‌ بۆ ئومه‌تی ئیسلام به‌ بێ حیكمه‌ت، سه‌رجه‌م عیباده‌ته‌كان حیكمه‌ت و داناییان تێدا ره‌چاو كراوه‌، وه‌ هه‌ریه‌كه‌یان فه‌زڵی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌ به‌سه‌ر باوه‌ڕدارنه‌وه‌، نوێژ و زه‌كات و حه‌ج، وه‌ هه‌روه‌ها ڕۆژوویش فه‌زڵێكی گه‌وره‌یان هه‌یه‌ له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا .

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی فه‌زڵه‌كانی ڕۆژوو ده‌كات له‌ ژێر تیشكی فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم، وه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر الفقه الإسلامي».

ئایه‌ته‌كانی رۆژووی ڕه‌مه‌زان ته‌نها باس كراون له‌ سوره‌تی ( البقرة )، پێویسته‌ مرۆڤی موسڵمان ته‌فسیره‌كه‌ی بخوێنێت بۆ ئه‌وه‌ی به‌ باشی تێبگات لێی.

ئه‌م كتێبه‌ پوخته‌یه‌كه‌ ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی رۆژووی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم و، ئه‌و واجیباتانه‌ی رۆژوو و، ڕه‌وشت و، دوعاو و، به‌شه‌كانی خه‌ڵك تێیدا و، هه‌ندی شتی به‌سوودی تر ده‌رباره‌ی رۆژوو له‌ خۆ ده‌گرێت، داواكارین له‌ خوای گه‌وره‌ موسڵمانان موفه‌ق بكات بۆ جێبه‌جێ كردنی سوننه‌ته‌كانی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم.

ئه‌م كتێبه‌ باسی هه‌موو شتێك ده‌كات كه‌ په‌یوه‌ندی به‌ رۆژوه‌وه‌ هه‌یه‌، له‌ پێناسه‌ی رۆژوو فه‌رزه‌كانی و سوننه‌ته‌كانی و مه‌رجه‌كانی و به‌تاڵكه‌ره‌وه‌كانی و پاداشتی رۆژوان له‌ دونیا و قیامه‌تدا.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ په‌رتووكی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان )، كه‌ ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان و مه‌شایخه‌كان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا چوار بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌، بابه‌تی یه‌كه‌م : پێناسه‌ی ( ئیعتكاف ) وحوكمه‌كه‌ی وبابه‌تی دووه‌م : مه‌رجه‌كانی ئیعتكاف، وه‌ بابه‌تی سێهه‌م : ماوه‌ی ئیتعتكاف وسوننه‌ته‌كانی، وه‌ ئه‌و شتانه‌ی كه‌ دروسته‌ له‌كاتی ئیعتكافدا ئه‌نجام بدرێت، وه‌ كۆتا بابه‌ت بابه‌تی چواره‌م : ئه‌و شتانه‌ی ئیعتكاف به‌تاڵ ده‌كاته‌وه‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ په‌رتووكی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان )، كه‌ ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان و مه‌شایخه‌كان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا سێ بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌ : بابه‌تی یه‌كه‌م گرتنه‌وه‌ (قه‌زا كردنه‌وه‌ی) ڕۆژوو، بابه‌تی دووه‌م: ڕۆژووه‌ سوننه‌ته‌كان، بابه‌تی سێهه‌م: ئه‌و ڕۆژووانه‌ی كه‌ مه‌كروهـ وحه‌رامن گرتنیان .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ په‌رتووكی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان )، كه‌ ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان و مه‌شایخه‌كان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا دوو بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌، بابه‌تی یه‌كه‌م: سوننه‌ته‌كانی ڕۆژوو، بابه‌تی دووه‌م : مه‌كروهاته‌كانی ڕۆژوو .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ په‌رتووكی ( الفقه المسیر = فیقهی ئاسان ) له په‌رتووكی ڕۆژوو، ده‌روازه‌ی دووه‌م : ئه‌و عوزرانه‌ی ده‌بنه‌ هۆی ڕۆژوو نه‌گرتن له‌گه‌ڵ ئه‌و شتانه‌ی ڕۆژوو ده‌شكێنن ، كه‌ ده‌سته‌ بژیڕێك له‌ زانایان و مه‌شایخه‌كان دایانناوه‌، له‌م ووتاره‌دا دوو بابه‌تی سه‌ره‌كی باسكراوه‌، بابه‌تی یه‌كه‌م : ئه‌و عوزرانه‌ی ده‌بنه‌ هۆی ڕۆژوو نه‌گرتن له‌ مانگی ره‌مه‌زاندا، بابه‌تی دووه‌م : ئه‌و شتانه‌ی كه‌ ڕۆژوو ده‌شكێنن وبه‌تاڵی ده‌كه‌نه‌وه‌ .

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌ڕێز شێخ محمد صالح المنجده‌وه‌ وه‌ڵام دراوه‌ته‌وه‌، ئه‌مه‌ش ده‌قی پرسیاره‌كه‌یه‌ : من كه‌سێكم كه‌فاره‌تی خواردن پێدانی شه‌ست هه‌ژارم كه‌وتووته‌ سه‌ر، له‌ هه‌مان كاتدا كاتی ژنهێنانیشم نزیك بووه‌ته‌وه‌، ئایا ده‌كرێت ئه‌و خواردنه‌ی كه‌ دروستی ده‌كه‌م بۆ شایی و ماره‌ بڕینی هاوسه‌رگیریه‌كه‌م جێگای ئه‌و كه‌فاره‌ته‌م بۆ بگرێته‌وه‌، بۆ ئاگاداریشتان ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ ئه‌و مه‌سروفاته‌ ده‌گرێته‌ ئه‌ستۆی خۆی منم ؟

ده‌قی ئم پرسیاره‌ بریتیه‌ له‌: من ئافره‌تێكم و چه‌ند ساڵێكه‌ شووم كردووه‌، وقه‌ده‌ری خوا وابوو كه‌ مناڵمان نه‌بووه‌، چه‌ند ڕۆژێك پێش ئێستا كه‌ خه‌ریكی ڕۆژگرتنی شه‌شه‌ڵان بووین، ده‌ستمان كرد به‌ ئه‌نجامدانی نه‌شته‌رگه‌ری مناڵی بلوری، ئایا ئه‌م نه‌شته‌رگه‌ریه‌ ڕۆژوو ده‌شكێنێت یان نا ؟ خوای گه‌وره‌ پاداشتان بداته‌وه.‌

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن سه‌ماحه‌تی شێخ محمد كوڕی ئیبراهیم ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) وه‌ڵام دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " تووشی نه‌خۆشی سیل بووم، وه‌ بۆ ماوه‌ی دوو ساڵه‌ چاره‌سه‌ر ده‌كه‌م، و پزیشكه‌كانیش ناچاریان كردم كه‌ واز له‌ ڕۆژوو بهێنم، وه‌ ترساندیام ئه‌گه‌ر بێتو ڕۆژوو بگرم نه‌خۆشیه‌كه‌ زاڵ ده‌بێت به‌سه‌رمدا، بۆیه‌ ئامۆژگاریان كردم كه‌ ماوه‌ی پێنج ساڵ ڕۆژوو نه‌گرم، ئایا حوكمی وازهێنانی ڕۆژوو له‌و ماوه‌یه‌دا چیه‌ ؟.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د كوڕی صالح ئه‌لمونه‌جید دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " ئایا ده‌رزی سڕكردن ( به‌نج ) ڕۆژوو ده‌شكێنێت " ؟

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د كوڕی صالح ئه‌لمونه‌جید وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " ئایا ئه‌و پاداشته‌ چیه‌ كه‌ بۆ ئه‌و كه‌سه‌ ئاماده‌ كراوه‌ كه‌ به‌ربانگ ده‌كاته‌وه‌ بۆ ڕۆژوه‌وانێك " ؟.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د كوڕی صالح ئه‌لمونه‌جید وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " كه‌سی ڕۆژوه‌وان ئه‌گه‌ر له‌هۆش خۆی چوو، ئایا ڕۆژووه‌كه‌ی به‌تاڵ ده‌بێته‌وه‌ ؟".

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د كوڕی صالح ئه‌لمونه‌جید دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " ئایا خواردن و خواردنه‌وه‌ و به‌ربانگ كردنه‌وه‌ له‌گه‌ڵ كه‌سانی ناموسڵمان دروسته‌، وه‌ك له‌گه‌ڵ گاور و هیندۆسه‌كان " ؟

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د كوڕی صالح ئه‌لمونه‌جید دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " ئایا حوكمی به‌كارهێنانی سیواك له‌ ڕۆژی ڕه‌مه‌زاندا چیه‌، وه‌ ئایا دروسته‌ دواتر ئه‌و ئاو لیكه‌ی له‌ده‌متدا ده‌مێنێته‌وه‌ قوتی بده‌یت ؟

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د كوڕی صالح ئه‌لمونه‌جید دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه : " له‌ مانگی ڕه‌مه‌زاندا زۆر نه‌خۆش بووم، و ڕۆشتم بۆ لای پزیشك و داوای لێكردم كه‌ بۆ ماوه‌ی پێنج ڕۆژ ڕۆژوو نه‌گرم، بۆ ئه‌وه‌ی ده‌رمانه‌كانم به‌كاربهێنم، و منیش له‌سه‌ر ئامۆژگگاری پزیشكه‌كه‌م ڕۆژووم نه‌گرت و خێزانیشم یوور بوو له‌سه‌ر ئامۆژگاریه‌كانی پزیشكه‌كه، له‌و ماوه‌یه‌دا له‌گه‌ڵ خێزانم ده‌ستبازیمان ده‌كرد، ونه‌ من و نه‌ خێزانیشم هیچ گرفتێكمان نه‌بوو چونكه‌ هه‌ردووكمان سنوری خۆمانمان ده‌زانی، له‌ ڕۆژی چواره‌می نه‌خۆشیه‌كه‌مدا بڕیارمدا كه‌ ڕۆژوو بگرم چونكه‌ ته‌ندروستیم باشتر بوو بوو، به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌ خێزانه‌كه‌م بڵێم چونكه‌ ئه‌و زۆر سوور بوو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی به‌ پێی ڕێنوماییه‌كانی پزیشك ده‌رمانه‌كان به‌كاربهێنم، وه‌ منیش دڵنیا بووم له‌وه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ ته‌ندروستی بۆ گه‌ڕاندومه‌ته‌وه‌ و ده‌توانم به‌ڕۆژوو بم بۆیه‌ ده‌ستم كرده‌وه‌ به‌ ڕۆژوو گرتن، به‌یانیه‌كیان له‌گه‌ڵ خێزانم هه‌روه‌ك ڕۆژانی تر ده‌ستمان كرد به‌ ده‌ستبازی كردن و خێزانم هه‌رچه‌ند داوایشم لێكرد له‌ ده‌ستبازی كردن نه‌وه‌ستاو ده‌سه‌ڵاتم له‌ده‌ست خۆمم نه‌ما و ئاوم هاته‌وه‌، ومنیش زۆر ناڕه‌حه‌ت بووم به‌و كاره‌، هه‌رچۆن خێزانیشم لای شتێكی كتوپڕ بوو كه‌ پیم ووت من به‌رۆژوو بووم، پرسیاره‌كه‌م ئه‌وه‌یه‌ ئایاپێویسته‌ له‌سه‌رم كه‌ (60) ڕۆژی له‌سه‌ر یه‌ك به‌ڕۆژوو بم، یان ته‌نها ڕۆژێك بگرمه‌وه‌، یان ئه‌وه‌تانێ ئه‌مه‌ ده‌چێته‌ چوار چێوه‌ی ڕۆژوو شكاندن به‌ هه‌ڵه‌وه‌، خوای گه‌وره‌ش ده‌زانێت من نیه‌تی ئه‌وه‌م نه‌بووه‌ كه‌ خۆم ڕه‌حه‌ت بكه‌م ؟