په‌رتوكه‌كان

سوننەتەکانی پێغەمبەری خوا وزیکرە کانی رۆژانەی

گەوهەرى موسڵمان لە فەزڵ و گەورەيى بانگەوازى رێى خوادا ئەم كتێبە، باسى بابەتێك دەكات، پيشەى خۆشەويستترين و نزيكترين كەسانى لاى خوا بووە، خودى بابەتەكەش، شاڕێگەى نزيكبوونەوەيە لە خواى گەورە، ئەنجامەكەشى نزيككردنەوەى خەڵكە لە پەروەردگار، واتە سەراپاى بابەتەكە، بەجێگەياندنى فەرمانى خوا و خۆچواندنە بە كارو ئاكارى پێغەمبەران و دەستكەوتنى پاداشت و نزيكبوونەوەيە لە خوا.

ئةمة ضةند بةشيَكة سةبارةت بة رِوونكردنةوةي جؤرةكاني بيدعة و قةدةغةكردني لة شةرعدا ئه‌م بابه‌ته‌ چه‌ند به‌شێكه‌ سه‌باره‌ت به‌ پێناسه‌ی بیدعه‌ له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا، هه‌روه‌ها روونكردنه‌وه‌ی جۆره‌كانی بیدعه‌ وقه‌ده‌غه‌كردنی له‌ شه‌رعدا، وه‌ له‌ كۆتاییدا باسی مێژوی سه‌رهه‌ڵدانی بیدعه‌ی كردوه‌ له‌ ژیانی موسڵماناندا وله‌گه‌ڵ هۆكاره‌كانی و چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌سی بیده‌عه‌چیدا.

دوای ئه‌وه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ ئاده‌می دروستكرد، تاكه‌ په‌یامێكی ڕه‌سه‌ن به‌درێژایی مێژوو كه‌ ئاڕاسته‌ی هه‌موو مرۆڤایه‌تی كراوه‌، ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ یه‌ك خوایه‌ و ده‌بێت هه‌ر ئه‌ویش بپه‌رسترێت، له‌م پێناوه‌شدا په‌روه‌ردگار سه‌رجه‌م پێغه‌مبه‌رانی وه‌ك ئاده‌م و نوح و ئیبراهیم و موسی و عیسی و موحه‌مه‌دی ڕه‌وانه‌ كردووه‌، بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ڕێگای ڕاست و دروستی یه‌كخواپه‌رستی، ئه‌و خـــوایه‌ی كه‌ خالق و مه‌عبوده‌ و شایانی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ته‌نها هه‌ر ئه‌و بپه‌رسترێت ..

په‌رتووكی ئادابه‌كانی سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌ نووسینی سه‌ماحه‌تی شیخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ئه‌م كتێبه‌ پێكهاتووه‌ له‌ كۆمه‌ڵێك ئاداب كه‌ واجبه‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی سه‌ردانی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ر ده‌كات ره‌چاوی بكات، سه‌ره‌تا له‌ چوونه‌ نێو مزگه‌وت و ئه‌نجامدانی دوو ڕكات نوێژی (تحیة المسجد) ئه‌گه‌ر كرا له‌ ڕه‌وزه‌ی موباره‌ك باشتره‌، پاشان سه‌لام كردن له‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) و هه‌ردوو هاوڕێكه‌ی، وپاشان سه‌ردانی كردنی گۆڕستانی به‌قیع و شه‌هیدانی ئوحود ودواتریش سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی قوباء ونوێژكردن تێیدا، وچه‌ند ئادابێكی تر ...

په‌رتووكی ( سێ بنچینه‌كه‌ی بیروباوه‌ڕی ئیسلام وبه‌ڵگه‌كانی ) له‌ نووسینی شێخی ئیسلام موحه‌مه‌دی كوڕی عبد الوهابی ته‌میمیه ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) مه‌به‌ست له‌م سێ بنچینه‌یه‌ : به‌نده‌ په‌روه‌ردگار وئاین و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی بناسێت ..

ئەوەی گرنگ‌و مەبەستی ئێمەیە لەم نامیلكەیەدا بریتییە لەو ماف‌و پێویستیانەی كە لەسەر شانی ئێمەیە بەرامبەر بە پێغەمبەری خۆشەویست(صلى الله علیه وسلم) ئەنجامی بدەین. چونكە گرنگ شوێن پێ‌ هەڵگرتن‌و بەدووكەوتنە, نەك ناسین و خۆشەویستی سەرزارەكیو بەس، وه‌ هه‌ندێ له‌و مافانه‌: 1-باوه‌ڕ بوون به‌ په‌یامه‌كه‌ی. 2- گویڕایه‌ڵی وشوێنكه‌وتنی. 3-خوشویستنی زیاتر له‌ خوشویستنی نه‌فس وباوك ومنداڵ. 4-رێزلێنانی. 5-بڵاوكردنه‌وه‌ی بانگه‌وازه‌كه‌ی.

وه‌زاره‌تی كاروباروباری ئیسلامی وئه‌وقاف وبانگه‌واز وئیرشاد له‌ شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه‌، باوه‌ڕی پته‌وی هه‌یه‌ به‌ گرنگی وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز بۆ گشت زمانه‌ گرنگه‌كانی جیهان، به‌ مه‌به‌ستی ئاسانكردنی تێگه‌یشتنی قورئان بۆ ئه‌و موسڵمانانه‌ی كه‌ به‌ غه‌یری زمانی عه‌ره‌بی قسه‌ ده‌كه‌ن. وه‌ك خزمه‌تێكیش بۆ ئه‌و برایانه‌مان كه‌ به‌ زمانی كوردی قسه‌ ده‌كه‌ن، كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌لیك فه‌هد بۆ چاپكردنی قورئانی پیرۆز له‌ مه‌دینه‌ی منه‌وه‌ره‌، خۆشحاڵه‌ ئه‌م ته‌رجه‌مه‌ قورئانیه‌ به‌ زمانی كوردی پێشكه‌ش به‌ خوێنه‌ری به‌ڕێز بكات، كه‌ به‌ڕێز جه‌نابی مامۆستا مه‌لا موحه‌مه‌د مه‌لا صالح بامۆكی پێی هه‌ستاوه‌، وه‌ له‌لایه‌ن كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌لیك فه‌هد بۆ چاپكردنی قورئانی پیرۆزیش هه‌ریه‌ك له‌ به‌ڕێزان: دكتۆر كه‌مال صادق یاسین له‌ك ومامۆستا ئومێد عمر چرۆستانی پێیداچونه‌ته‌وه‌.

خواى په‌روه‌ردگار ئینسان و جنۆكه‌ى دروستكردووه‌و فه‌رمانى پێ كردوون كه‌ به‌ ته‌نیا په‌رستشى ئه‌و بكه‌ن و هیچ هاوبه‌شى بۆ دانه‌نێن. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: ١- مانای شیرك له‌ زمانی عه‌ره‌بی و شه‌رعدا. ٢- جۆره‌كانی شیرك. ٣- شوێنه‌واری شیرك وزه‌ره‌ره‌كانی.

گومان له‌وه‌دا نییه‌ كه‌ سوود و قازانجێكی گه‌وره‌ی هه‌یه‌ كه‌ مرۆڤی موسڵمان شاره‌زای هاوه‌ڵ بڕیاردان و بێباوه‌ڕی وهۆكار و وه‌سائل و جۆره‌كانیان ببێت وبیان ناسێت. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی هاوه‌ڵ بڕیاردان بۆخوای گه‌وره وچۆنیه‌تی سه‌رهه‌ڵدانی ده‌كات.

ئاینی پیرۆزی ئیسلام هانی تێكۆشان ده‌دات له‌ پێناوی خوادا، وه‌ چه‌ند جۆرێكه‌، له‌وانه‌:جیهادی نه‌فس وشه‌یتان وسه‌رپێچی كاران له‌ ناو موسڵمانان ودوڕوه‌كان وجیهادی بێباوه‌ڕان.

نوسینی: نهاد جلال حبیب الله ئه‌م كتێبه‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا توێژینه‌وه‌یه‌كه‌ پێشكه‌ش به‌ به‌شی مێژووی كۆلێجی زانسته‌ مرۆڤایه‌تیه‌كانی زانكۆی سلێمانی كراوه‌ له‌ ساڵی خوێندنی ٢٠٠٨ - ٢--٩ ز، وه‌ له‌ سێ به‌ش پێك دێت: ١- باروودۆخی جیهانی ئیسلامی له‌سه‌ده‌ی حه‌وته‌م وهه‌شته‌م كۆچییدا. ٢- ڕه‌چه‌ڵه‌ك وژیان وبه‌رهه‌مه‌كانی ئیبن ته‌یمیه‌. ٣- ڕۆڵ وكاریگه‌ری ئیبن ته‌یمیه‌ له‌ مێژوی ئیسلامیدا.

وه‌رگێڕانی:ئه‌حمه‌د میرزا ڕۆسته‌می ی ژێرو ئه‌م كتێبه‌ زۆر گرنگه‌، چونكه‌ دانه‌ره‌كه‌ی باسی هه‌ندێ له‌و هه‌ڵانه‌ ده‌كات كه‌وا موسڵمانان ده‌یكه‌ن ونازانن مه‌ترسیه‌ له‌سه‌ریان، وه‌ ده‌بێ له‌به‌ر ڕۆشنایی قورئان و سوننه‌ت دا ڕاست بكرێنه‌وه‌...

ڕوونكردنه‌وه‌ی‌ سێ‌ بنچینه‌كه‌ی‌ ئیسلام یه‌كێكه‌ له‌و كتێبانه‌ی كه‌ باسی بیروباوه‌ڕ ده‌كات، وه‌ به‌ڕێز محمد الطیب الأنصاري‌ المدني‌ به‌شێوه‌ی پرسیار ووه‌ڵام ڕێكیخستوه‌...

خوێنه‌ری به‌رِێز : ناوه‌رِۆكی ئه‌م كتێبه‌ بریتى یه له‌ هه‌ندێك زانیاری سه‌ره‌تایی زۆر گرنگ سه‌باره‌ت به‌ (بیروباوه‌رِی رِاستی ئیسلام : بیروباوه‌رِی ئه‌هلی سوننه‌ و جه‌ماعه‌) كه‌ به‌ به‌ڵگه‌ی ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز و فه‌رمووده‌ صه‌حیحه‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) پشترِاستكراونه‌ته‌وه‌...

پاراستنی ته‌نها خواپه‌رستی:ئه‌م نامانه‌و گشت ئه‌و كێشه‌ و ته‌نگه‌شانه كه‌ شێخ ابن باز ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت نوسیونی ، كه‌ په‌یوه‌ندن به‌ یه‌كتاپه‌رستی خوای گه‌وره‌ و واجب بوون له‌سه‌ر به‌نده‌كان، وه‌ ئاگادار كردنه‌وه‌ له‌ هاوه‌به‌شی په‌یدا كردنی گه‌وره‌ و بچوك...‌

ئه‌م كتێبه‌ له‌ هه‌شت به‌ند پێك دێیت، كه‌ ئه‌مانه‌ن: به‌ندى یه‌كه‌م:ده‌رباره‌ى بیدعه‌... به‌ندى دووه‌م:شوێن كه‌وتنى سوننه‌ت و وازهێنان له‌ لاسایی كردنه‌وه‌ى بێ به‌ڵگه‌و كوێرانه‌... به‌ندى سێیه‌م: حوكمي ئاهه‌نگ گێرِان به‌ بۆنه‌ى له‌ دایك بوونى پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم... به‌ندى چواره‌م: شوبهه‌ى ئه‌وانه‌ى كه‌ ئاهه‌نگ گێرِان به‌ دروست داده‌نێنن... به‌ندى پێنجه‌م: فه‌تواى زانایانى كۆن و هاوچه‌رخ ده‌رباره‌ى ئاهه‌نگ گێرِان به‌ بۆنه‌ى له‌ دایك بونى پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم... به‌ندى شه‌شه‌م:رِاستكردنه‌وه‌ى بۆچونێكى هه‌ڵه... به‌ندى حه‌وته‌م: كتێبه‌كه‌ى پرِۆژه‌ى چراو چه‌ند سه‌رنجێك... ‌به‌ندى هه‌شته‌م:حوكمى ئاهه‌نگ گێرِان به‌ بۆنه‌ى له‌دایك بوونى عیسى علیه السلام...

ئه‌م كتێبه‌ بریتیه‌ له‌ : مانای سوننه‌و، ناوه‌كانی ئه‌هلی سوننه‌، وه‌ سوننه‌ت باشترین نیعمه‌ته‌، هه‌روه‌ها پله‌وپایه‌ی سوننه‌ت و خاوه‌نه‌كه‌ی و نیشانه‌كانیان، وه‌ باسی پله‌وپایه‌ی بیدعه‌و خاوه‌نه‌كه‌ی و،ماناكه‌ی و، هۆكانی و، به‌شه‌كانی، شوێنه‌واره‌كانی و، زه‌ره‌ره‌كانی...‌

ئه‌م نامیلكه‌یه‌ باس له‌ گه‌وره‌ترین و گرنگترین بابه‌ت ده‌كات كه‌ بریتییه‌ له‌ وته‌ی مه‌زنی (لا إله إلا الله)، پێگه‌ی ئه‌م وته‌یه‌، فه‌زڵی، پایه‌كانی، مه‌رجه‌كانی، شیكردنه‌وه‌ی زمانه‌وانییانه‌ی، چ كاتێك سوودی ده‌بێت بۆ بێژه‌ره‌كه‌ی و چ كاتێكیش سوودی بۆی نابێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ پوخته‌ێكه‌ ده‌رباره‌ی مافه‌كانی پێغه‌مبه‌ر _ صلى الله عليه وسلم _ له‌سه‌ر ئۆمه‌ته‌كه‌ی.