په‌رستنه‌كان

شەست پرسیار سەبارەت بە حوكمەكانی سووڕی مانگانە -حەیز- و زەیستانی -نیفاس-

په‌رتووكی ئادابه‌كانی سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌ نووسینی سه‌ماحه‌تی شیخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ئه‌م كتێبه‌ پێكهاتووه‌ له‌ كۆمه‌ڵێك ئاداب كه‌ واجبه‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی سه‌ردانی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ر ده‌كات ره‌چاوی بكات، سه‌ره‌تا له‌ چوونه‌ نێو مزگه‌وت و ئه‌نجامدانی دوو ڕكات نوێژی (تحیة المسجد) ئه‌گه‌ر كرا له‌ ڕه‌وزه‌ی موباره‌ك باشتره‌، پاشان سه‌لام كردن له‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) و هه‌ردوو هاوڕێكه‌ی، وپاشان سه‌ردانی كردنی گۆڕستانی به‌قیع و شه‌هیدانی ئوحود ودواتریش سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی قوباء ونوێژكردن تێیدا، وچه‌ند ئادابێكی تر ...

مردن قه‌ده‌ریكی نوسراوه‌ له‌ كاتێكی دیاری كراودا و دواكه‌وتن و پێش كه‌وتنی بۆ نیه‌، گیان كێشان ئازارێكی زۆر به‌ ئێشی هه‌یه‌و خه‌ڵكی تێیدا جیاوازن به‌ پێی ئیمان و ته‌قوایان، ئیمانداران له‌ كاتی گیان كێشاندا مژده‌ی به‌هه‌شتیان پێ ده‌درێت و رۆحیان سه‌رده‌كه‌ویت بو لای په‌روه‌ردگاریان، بێ باوه‌ڕانیش مژه‌ی دۆزه‌خیان پێ ده‌درێت و ڕۆحی بۆگه‌نیان له‌ به‌رگیكی ته‌نگدا حه‌پس ده‌كرێت، ئازاری گۆڕ و خوشی گۆڕ هه‌قه‌و گۆڕ یان باخیكه‌ له‌ باخه‌كای به‌هه‌شت یان چاڵێكه‌ له‌ چاڵه‌كانی دۆزه‌خ.

‫نامیلکەیەک سەبارەت بە جۆرەکانى خوێنی سروشتی ئافرەتان

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان وئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1)پێناسه‌ی زه‌كات . 2)گرنگی زه‌كات وحیكمه‌ت له‌ مه‌شروعیه‌تی . 3)به‌ڵگه‌كانی واجب بوونی زه‌كات . 4)مه‌رجه‌كانی زه‌كات . 5)حوكمی ئه‌و كه‌سانه‌ی زه‌كات ناده‌ن . 6)ئه‌و ماڵانه‌ی زه‌كاتیان تێدا واجبه‌ . 7)زه‌كاتی زێر و زیوو، ئه‌و شتانه‌ی جێگای زێر و زیوو ده‌گرنه‌وه‌ . 8)زه‌كاتی ماڵات (مه‌ڕ و بزن و ووشتر و گا و مانگا) . 9)زه‌كاتی ماڵی بازرگانی . 10)زه‌كاتی دانه‌وێڵه‌ و به‌روبوومی كشتوكاڵ . 11)ئه‌و كه‌سانه‌ی زه‌كاتیان پێ ده‌درێت . 12)زه‌كاتی سه‌ر فیتره‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1- حه‌ج و حوكمه‌كانی. 2-حه‌جكردن هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو. 3- عومره‌كردن وحوكمه‌كانی.

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1) پێناسه‌ی نوێژ . 2) حوكمی ئه‌و كه‌سانه‌ی نوێژ ناكه‌ن . 3) نوێژی به‌كۆمه‌ڵ . 4) نوێژی كه‌سی نه‌خۆش . 5) نوێژی هه‌ینی . 6) نوێژی جه‌ژنه‌كان . 7)نوێژی خۆر گیران و مانگ گیران . 8) نوێژی سوننه‌ت . 9) نوێژی ته‌راویح . 10) نوێژی مردوو .

ئه‌م بابه‌ته‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆگرتووه‌ : 1) پاكوخاوێنی (الطهارة). 2) حوكمی پاكوخاوێنی (الطهارة) . 3) جۆره‌كانی پاكوخاوێنی (الطهارة) . 4) چوونه‌ سه‌ر ئاو و ئادابه‌كانی . 5) ده‌ست نوێژ گرتن . 6) مه‌سح كردن له‌سه‌ر (خوفه‌كان) . 7) خۆشتن . 8) ته‌یه‌موم . 9) باسی حه‌یز و ئافره‌تی مناڵ بوو .

ده‌سته‌ی هوشیاری ئیسلامی له‌حه‌ج به‌خته‌وه‌ره‌ كه‌ ئه‌م ڕێبه‌ره‌ پێشكه‌ش به‌ حاجیانی ماڵی خوا بكات كه‌ بریتیه‌ له‌ ساده‌ و سانا ترین و پوخته‌ ترین حوكمه‌كانی حه‌ج و عومره‌.

ئاماده‌كردنی: احسان برهان الدین ئه‌م بابه‌ته‌ باسی گرنگی نوێژی به‌یانی ده‌كات له‌ مزگه‌وت؛ چونكه‌ ئه‌گه‌ر ته‌ماشای‌ حاڵى مزگه‌وته‌كان و ئه‌وانه‌ى كه‌ نوێژى تێدا ده‌كه‌ن، به‌تایبه‌تیش ته‌ماشاى نوێژى به‌یانیان بكه‌یت‌، تووشى سه‌رسورِمان ده‌بیت، ژماره‌یه‌كى كه‌مى لێیه‌ و جارى وایش هه‌یه‌ له‌سه‌ر په‌نجه‌كانى ده‌ست ده‌ژمێردرێن.

ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ لایه‌ن مامۆستای به‌ڕێز احسان برهان الدین ئاماده‌كراوه‌، وه‌ باسی مه‌ناسكی حه‌ج و عومره‌ ده‌كات هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو به‌ شێوه‌یه‌كی زۆر ئاسان...

ئه‌گه‌ر موسڵمان بیه‌وێت حه‌جێكی پوخت ئه‌نجام بدات و خوای گه‌وره‌ لێی خۆش بێت، ئه‌وه‌ با به‌و شێوه‌ حه‌ج بكات هه‌روه‌كو چۆن پێغه‌مبه‌ری خوا -صلى الله عليه وسلم- حه‌جی كردوه.‌

ئه‌م كتێبه‌ پوخته‌یه‌كه‌ ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی رۆژووی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم و، ئه‌و واجیباتانه‌ی رۆژوو و، ڕه‌وشت و، دوعاو و، به‌شه‌كانی خه‌ڵك تێیدا و، هه‌ندی شتی به‌سوودی تر ده‌رباره‌ی رۆژوو له‌ خۆ ده‌گرێت، داواكارین له‌ خوای گه‌وره‌ موسڵمانان موفه‌ق بكات بۆ جێبه‌جێ كردنی سوننه‌ته‌كانی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم.

ئه‌م كتێبه‌، باشترین كتێبه‌ له‌ بواری ئه‌حكامه‌كانی جه‌نازه‌دا‌، چونكه‌ رونكردنه‌وه‌یه‌كی ته‌واوی تێدایه و باسی هه‌موو شتێك ده‌كات كه‌ په‌یوه‌ندی به‌ جه‌نازه‌و داهێنراوه‌كانی هه‌بێت‌، دانه‌ره‌كه‌ی زانای پایه‌ به‌رز شێخ موحه‌مه‌د ناسر الدین ئه‌لئه‌لبانیه‌ ـ ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ .

چۆنیه‌تی حه‌ج و عومره‌ كردن ، هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو ، به‌ ئاسان ترین شێوه‌ به‌ پێی سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )...

ئه‌م كتێبه‌ باسی هه‌موو شتێك ده‌كات كه‌ په‌یوه‌ندی به‌ رۆژوه‌وه‌ هه‌یه‌، له‌ پێناسه‌ی رۆژوو فه‌رزه‌كانی و سوننه‌ته‌كانی و مه‌رجه‌كانی و به‌تاڵكه‌ره‌وه‌كانی و پاداشتی رۆژوان له‌ دونیا و قیامه‌تدا.

حوكمين بانگدان و قامەتێ لەدویڤ بۆچونا هەرچوار مەزهەبێن، خاص بحوكمين بانگدان وقامتئ، وفتاوى علماين معاصر له دويڤ بوچونين أز بانگ و قامتين.

ئةم كتيبة باسيكى گرنگى بانگ و قامةت دةكات وة ئةوفةتوا سةردةميانةشى باس كردووة سةبارةت بة بانگ و قامةت، وة زؤر بابةتى تر...

لەسەر داواكاری و بەپێویست زانین، ئەم ڕەشنوسەمان خستە بەردەم عومرەكاران تاوەكو زیاتر شارەزاتربن بەهیوای ئەنجام دانی ئەم مەراسیمە عیبادەتییە بەشێوەی ڕاست و دروستی شەرعی خۆی بە بەڵگەی ئایەت و فەرموودە صەحیحەكان. داواكارین لە پەروەردگاری میهرەبان سەفەرو عیبادەتەكانتان لێ‌ قبوڵ بكات و بیكاتە پاكبوونەوەو توێشووی ڕۆژی دوایی و بێبەشمان نەكات لە بەشداربوونی نزاو پاڕانەوەكانتان.

خۆشه‌ویستان حه‌جی ماڵی خودا له‌ ته‌مه‌ندا یه‌ك جاره‌ فه‌رزه‌ له‌سه‌ر كه‌سێكی موسڵمان كه‌ توانای دارایی وجه‌سته‌یی هه‌بێت، بۆیه‌ پێویسته‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ به‌ نصیبی ده‌كات، باش له‌ ئه‌حكامه‌كانی حه‌ج كردن شاره‌زا ببێت، تاوه‌كو به‌ جوانترین وباشترین شێوه‌ حه‌جه‌كه‌ی به‌ ئه‌نجام بگه‌یه‌نێت، ئه‌م نامیلكه‌یه‌ی به‌رده‌سیشتان به‌ ناونیشانی ( توێشووی حاجیانی ماڵی خودا ) هه‌وڵێكه‌ بۆ زیاتر خزمه‌تكردنی حاجیان له‌م بواره‌دا، وه‌ك ڕێبه‌رێكیش وایه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی خوای گه‌وره‌ بۆیان ڕێكده‌خات، زیاره‌تی ماڵه‌ پیرۆزه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌ بكه‌ن به‌نیه‌تی ئه‌نجامدانی حه‌ج یان عومره‌، به‌و هیوایه‌ی كه‌ توێشوویه‌كی سوودمه‌ند بێت بۆ حاجیان و میوانانی ماڵی خودا...