وانە زانستیەکان

یه‌كێك له‌و خزمه‌تانه‌ی كه‌وا شارستانیه‌تی ئیسلامی پێشكه‌شی ‌ مرۆڤایه‌تی كرد بریتی بوو له‌ ته‌ماشاكردنی زانستی به‌ سوود وه‌كو عیباده‌ت، به‌ڵكو عیباده‌تێك باشتر له‌ عیباده‌تی سوننه‌ته‌كان؛ چونكه‌ عیباده‌تێكه‌ به‌ عه‌قڵ و فیكر ودڵ ئه‌نجام ده‌درێن.‌

خوێندكار وزانستخواز ده‌بێت پاككردنه‌وه‌ی ده‌روون _ النفس _ پێش ڕه‌وشته‌ خراپ وبه‌ده‌كان بخات وخۆی دوور بخاته‌وه‌ لێیان چونكه‌ زانیاری عیباده‌تی دڵه‌. مامۆستاش دیسان ئه‌ركی خۆی هه‌یه : له‌وانه‌ به‌زه‌ی وسۆزه‌ بۆ خوێندكاران وسه‌یركردنیان وه‌ك منداڵی خۆی وداوای پاداشت له‌ خوێندكار نه‌كات.

گه‌وره‌ترین و پیرۆزترین شت كه‌ دڵ و ده‌روون هه‌وای بۆ بدات به‌ ده‌ستی بهێنێت، وه‌ به‌نده‌ پێی به‌رز بێته‌وه‌ له‌ دنیا و قیامه‌ت زانست و ئیمانه‌. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ)، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی " مختصر منهاج القاصدين" ، وه‌ باسی زانست وڕێزی زانست وئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی پێوه‌ هه‌یه‌ ده‌كات له‌ ڕوانگه‌ی قورئان سوننه‌ته‌وه‌.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” مختصر منهاج القاصدين\” ، وه‌ باسی فه‌رز بوونی وه‌رگرتنی زانستی شه‌رعی ده‌كات.

ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( مختصر الفقه الإسلامي ) دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د ئیبراهیم ئه‌لتویجریه‌، وه‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌كات: • فه‌زڵی ئه‌و كه‌سه‌ی بانگه‌واز ده‌كات بۆ كارێكی چاكه‌.• گه‌یاندنی زانست واجبه‌.• سزای ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ زانست ده‌شارێته‌وه‌.•سزای درۆكردن له‌سه‌ر خوا وپێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم .• فه‌زڵی كه‌سێك زانست فێر ببێت وخه‌ڵكیش فێر بكات .• به‌رزكردنه‌وه‌ی زانست وچۆن وه‌ردگیردرێته‌وه‌. •فه‌زڵی كۆڕه‌كانی یادی خوا

به‌پێنوسی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ ره‌چاوكردنى ئه‌ده‌ب له‌گه‌ڵ زانایان و مامۆستایاندا له‌ چه‌ند خاڵێكدا ده‌خه‌ینه‌ رِوو: 1- گوێگرتن له‌ ئامۆژگارییه‌كانى... 2- دانیشتن به‌شێوه‌یه‌كى رێك... 3- راست نه‌كردنه‌وه‌ى هه‌ڵه‌كانى له‌ناو كۆمه‌ڵدا...

خۆشه‌ویستان گومانی تێدا نیه‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلام گرنگیه‌كی زۆری داوه‌ به‌زانست وزانیاری له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا به‌هه‌موو شێوازێك له‌پێناو بنه‌بڕكردنیدا به‌ره‌نگاری نه‌زانین وجه‌هل بوه‌ته‌وه‌ ، هه‌ر بۆیه‌ ده‌بینین یه‌كه‌م ئایه‌تێك كه‌ په‌روه‌ردگار ناردیه‌ خواره‌وه‌ بۆ په‌یامبه‌ره‌كه‌ی به‌ ووشه‌ی بخوێنه‌ ( إقرأ ) ده‌ستی پێكرد، نه‌ك هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ به‌ڵكو په‌روه‌ردگار سوێند به‌ پێنووس ودێڕی ناو په‌ڕاو و ئه‌و نووسراوه‌ش ده‌خوات كه‌ پێنووس ده‌ینوسێت

خۆشه‌ویستان گه‌ڕان ‌به‌دوای زانست وزانیاریدا فه‌زڵیكی یه‌كجـار گه‌وره‌ وپڕ بایه‌خی هه‌یه‌ لــه‌ئیسلامدا، هه‌ر بۆیه‌ ده‌بینین زانایـــانی ماندوو نـه‌ناسی ئــه‌م ئومـه‌تــه‌ ( ڕه‌حمه‌تی خوا یان لێ بێت ) ڕیگای به‌رز ونشێوی زۆریان بڕیوه‌ وشه‌و رۆژیان داوه‌ته‌ ده‌م یه‌ك تا گه‌شتونه‌ته‌ ئه‌و پله‌و پایه‌ ومه‌كانه‌ته‌ی كه‌ ئێستا له‌ناو خه‌ڵكیدا هه‌یانه‌،

ئه‌م ووتاره‌ بريتيه‌ له‌ ڕاڤه‌ی به‌سه‌رهاتی مردنی كیژێك كه‌ ابن القیم ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) باسی كردووه‌ و ده‌ڵێت : كیژێك به‌ نه‌خۆشی طاعون كۆچی دوایی كرد، دواتر باوكی له‌ خه‌ودا بینی و پێی ووت : ئه‌ی كچی شیرنم باسی ڕۆژی دواییم بۆم بكه‌ هه‌واڵی چۆنه‌ ؟ كچه‌كه‌ش ووتی : گه‌یشتین به‌ فه‌رمان وشتێكی زۆر گه‌وره‌ ومه‌زن، پێشتر ده‌مانزانی به‌ڵام كارمان پێ نه‌ده‌كرد، سوێند بێت به‌خوا تاكه‌ ( سبحان الله ) كردنێك، یان یه‌ك ڕكات نوێژ كه‌ له‌ ناو نامه‌ی كرده‌وه‌كانمدا زۆر لام خۆشتره‌ له‌ هه‌موو دونیا و ئه‌وه‌شی تێیدایه‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ترسناكی نه‌خۆشی حه‌سوودی ده‌كات له‌سه‌ر قوتابیانی زانست؛ چونكه‌ به‌ڵایه‌كه‌ له‌ به‌ڵاكانی‌ وه‌رگرتنی زانستی شه‌رعی؛ وه‌‌ ده‌بێته‌ مایه‌ی نه‌مانی به‌ره‌كه‌تی عیلم.

زانای به‌دو خراب : ئه‌وانه‌ن كه‌ مه‌به‌ستیان به‌زانست ڕابواردن وخۆش گوزه‌رانیه‌ له‌ دونیادا وگه‌یشتنه‌ پله‌وپایه‌ ‌لای خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌كانه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی ده‌ردو به‌ڵاكانی زانست باسی زانایانی خراپ وبه‌دو زانایانی ڕۆژی دوایی.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ دوو ئامۆژگاری ئیبن وقودامه‌ی مه‌قدسی ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت بۆ زانستخوازان.

بۆیه‌ ده‌بێت مرۆڤ ڕێگا نه‌ به‌خۆی و نه‌ به‌هیچ كه‌سێكی تریش نه‌دات كه‌ له‌تاوان وگوناهدا ڕۆبچێت و به‌رده‌وام بێت، بۆ نموونه‌ بڕوات بگه‌ڕێت له‌هه‌موو مه‌سئه‌له‌یه‌كدا كام مه‌زهه‌ب و كام زانا ڕایه‌كی هه‌یه‌ له‌گه‌ل هه‌واو ئاره‌زووی ئه‌ودا ده‌گونجێت كۆیان بكاته‌وه‌ و پاشان بێت به‌و كاره‌ی فه‌توای حه‌ڵاڵ وحه‌رامی مه‌سائیله‌كان بۆ خه‌ڵكی بدات و ناویشی لێ بنێت ئاینی ئاسانكاری و میانه‌ڕه‌و