گومان له‌وه‌دا نییه‌ كه‌ سوود و قازانجێكی گه‌وره‌ی هه‌یه‌ كه‌ مرۆڤی موسڵمان شاره‌زای هاوه‌ڵ بڕیاردان و بێباوه‌ڕی وهۆكار و وه‌سائل و جۆره‌كانیان ببێت وبیان ناسێت. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی هاوه‌ڵ بڕیاردان بۆخوای گه‌وره وچۆنیه‌تی سه‌رهه‌ڵدانی ده‌كات.

خۆشه‌ویستان ئه‌م فه‌رمووده‌ پیرۆزه‌ی پێغه‌مبه‌ر - صلى الله عليه وسلم - كۆمه‌ڵێك وێستگه‌ له‌ ژیانی تاك و كۆمه‌ڵی موسڵماناندا پێكدێنێت و چه‌نده‌ها خاڵی گرنگ له‌ بیروباوه‌ڕ و هه‌ڵوسوكه‌وت و زینده‌گی موسڵمان به‌رجه‌سته‌ كردووه‌.

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی پێناسه‌ی كوفر و جۆره‌كانی ده‌كات وله‌گه‌ڵ روونكردنه‌وه‌ی جیاوازییه‌كانی نێوان كوفری گه‌وره‌ وبچووك.

قورئانی پیرۆزیش له‌زۆر جێگادا ئاماژه‌ی به‌وه‌داوه‌ كه‌ یه‌كخواپه‌رستی له‌په‌رستنه‌كاندا كلیلی بانگه‌واز وخاڵی سه‌ره‌تای كاری پێغه‌مبه‌ران بووه‌.. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (بنه‌ماكانی باوه‌ڕ له‌ژێر ڕۆشنایی قورئان وسوننه‌تدا) له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام.

ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «بنه‌ماكانی باوه‌ڕ له‌ژێر ڕۆشنایی قورئان وسوننه‌تدا»، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام.باسی بنه‌ماكانی په‌رستنی خوای گه‌وره‌ له‌گه‌ڵ مه‌رجی وه‌رگرتنیان ده‌كات.

یه‌كخواپه‌رستی له‌ په‌رستندا بریتییه‌ له‌ تاكردنه‌وه‌ی خودا له‌ سه‌رجه‌م په‌رستنه‌كاندا، ئه‌ویش به‌وه‌ی به‌نده‌كان ده‌بێت چاك بزانن ودڵنیابن له‌وه‌ی كه‌ ته‌نها خوای گه‌وره‌ (الله) په‌رستراوی به‌هه‌ق وڕاستیه‌.

كه‌سانێكی ده‌روون نه‌خۆش هه‌ن له‌كۆمه‌ڵگه‌دا هه‌میشه‌ تووشی لادان و سه‌رلێشێواوی ده‌بن له‌ یه‌كخواپه‌رستی په‌روه‌ردگاریه‌تیدا... خوێنه‌ری به‌ڕێز له‌م وتاره‌دا دیارده‌ی لادان و سه‌ر لێشیواویه‌ له‌چه‌ند خاڵێكدا بخوێنه‌ره‌وه‌..

له‌ ڕاستیدا كاره‌ساتى شه‌هیدكردنى ئیمام حوسه‌ین له‌ گه‌وره‌ترین كاره‌ساته‌كانه‌ كه‌ تووشی مێژووى موسوڵمانان بوو، چونكه‌ له‌و كاته‌دا بێجگه‌ له‌ ئیمامى حوسه‌ین له‌سه‌ر ڕووى زه‌ویدا كوڕی كچی پێغه‌مبه‌رێكى تر بوونى نه‌بوو، وه‌ به‌راستى به‌ مه‌زڵومى شه‌هید كراو كوشتنه‌كه‌شی به‌ نیسبه‌ت موسوڵمانانى هه‌مووى گۆى زه‌وى كاره‌سات بوو... به‌ڕێزان ناوه‌ڕۆكی ئه‌م وتاره‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی: كاره‌ساتى شه‌هید كردنى ئیمام حوسه‌ین خوا لێی رازی بێت.

به‌ڕێزان ناوه‌ڕۆكی ئه‌م وتاره‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی مانا وبه‌ڵگه‌كانی یه‌كخواپه‌رستی له‌په‌روه‌ردگاریه‌تیدا (توحید الربوبیة) له‌قورئان وسوننه‌ت وژیری فیطره‌ت.

خوای گه‌وره‌ له‌ قورئاندا به‌ درێژی ڕێبازی ئیماندرانی ڕوون كردۆته‌وه‌، به‌ هه‌مان شێوه‌ به‌ درێژیش ڕێبازی تاوانبارانی ڕوون كردۆته‌وه‌ چاره‌نوسی هه‌ردوو لاشیانی ڕوون كردۆته‌وه‌... ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ) ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.‌

خۆبه‌گه‌وره‌زانی ڕێگا به‌ مرۆڤ نادات ملكه‌چ و گوێرایه‌ڵ بێت بۆ خوا ..حه‌سوودیش ڕێگا به‌ مرۆڤ نادات گوێ بۆ ئامۆژگاری شلكا و ئامۆژگاری وه‌رگرێت.. تووره‌یش ڕێگا به‌ مرۆڤ نادات دادپه‌روه‌ر بێت.. شه‌هوه‌ت و ئاره‌زوواتیش ڕێگا به‌ مرۆڤ نادات هه‌ڵسێ به‌ به‌ندایه‌تی خوا . ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی « ئاوێته‌ی دڵ » ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.

پرسیارێكه‌‌ له‌ لایه‌ن زانای پایه‌ به‌رز شێخ عه‌بدولعه‌زیز بن بازه‌ ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت‌ وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ده‌قی پرسیاره‌كه ئه‌مه‌یه‌‌: " ئایا حه‌جكردن واجبێكی خێرایه‌ یان كه‌سێك ئه‌گه‌ر له‌سه‌ری واجب بوو ده‌توانێت هه‌ركاتێك بۆی لوا بیكات ؟".

بێگومان ئیماندار به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ خوای گه‌وره‌یه‌ و دژ به‌ نه‌فس و ئاره‌زوات و شه‌یتان و دووژمنانی په‌روه‌ردگاریدا ده‌وه‌ستێت، ئه‌مه‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ كه‌ حزبی خوایه‌ و سه‌رباز و دۆستی خوایه‌ . به‌ڵام مرۆڤی كافر به‌ پاڵپشتی شه‌یتان و نه‌فسی خۆی دژایه‌تی په‌روه‌ردگار ده‌كات. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \”ئاوێته‌ی دڵ\”، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.‌

ده‌بێت هه‌موو موسڵمانێك نیگه‌ران بێت به‌ كوشتنی ئیمام حوسه‌ین خوا لێی ڕازی بێت، چونكه‌ یه‌كێك بووه‌ له‌ پێاوه‌ به‌رزه‌كانی ئیسلام...وه‌ كوری كچی پێغه‌مبه‌ری خوا بووه‌... به‌ڕێزان: ئه‌م وتاره‌ باسی كوشتنى حوسەین ده‌كات، له‌گه‌ڵ ڕونكردنەوەى لێڵییەكان و جیاكردنەوەى وەهمەكان لە ڕاستیەكان...

مرۆڤ پێویستی به‌ یارمه‌تی خوا هه‌یه‌، كه‌ به‌رده‌وامی بكات له‌سه‌ر ڕێگای ڕاستی‌ تاكو لانه‌دات ڵێی، چونكه‌ ده‌رچوونی له‌م ڕێگا ڕاسته‌دا یان به‌ تێكچوون و خراپ بوونی هێزی زانستیه‌تی كه‌ نه‌فام و گومڕا ده‌بێت، یان تێكچوون و خراپ بوونی هێزی كاركردنیه‌تی كه‌ كاری وا ئه‌نجامده‌دات تووشی تووڕه‌یی خوا ده‌بێت. سوڕه‌تی (الفاتحة) ش ئه‌م خاڵانه‌ی زۆر به‌ جوانی و ڕێكی ڕیز به‌ندكردووه‌. ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی "ئاوێته‌ی دڵ"، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه‌.

پرسیار و وه‌ڵامه‌ ده‌رباره‌ی بیروباوه‌ڕی هه‌موو موسڵمانێك كه‌ په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌ مافه‌كانی خوای گه‌وره‌‌ له‌سه‌ر به‌نده‌كانی.

تەوەسول كردن بە پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) سێ بەشە: بەشى یەكەم: تەوەسول كردن بە باوەڕ هێنان پێى و شوێن كەوتنى، ئەمە دروستە لە ژیانى و لەپاش مردنى. بەشى دووەم: تەوەسول كردن بە پاڕانەوەى، واتە: داوا لە پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) بكات دوعاى بۆ بكات، ئەمەیان لە ژیانیدا دروستە نەك لە پاش مردنى چونكە لەپاش مردنى ناگونجێت و ناشێت. بەشى سێ یەم: تەوەسول كردن بە خاتر و پلەو پایەى پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) لە لاى خواى گەورە، ئەمەیان دروست نى یە نە لەژیانیدا وە نەلە پاش مردنى.

وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \”ئاوێته‌ی دڵ\”، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه‌ وه‌ باس له‌ ناسینی خوای گه‌وره‌ ده‌كات، ئه‌ویش به‌ دوو ڕێگا ده‌بن: یه‌كه‌م: تێڕوانین و ووردبوونه‌وه‌ له‌ دروست كراوه‌كانی خوا. دووه‌م: تێڕوانین و ووردبوونه‌وه‌ له‌ قورئانی پیرۆز.

گرنگی باوه‌ڕ و سووده‌كانی: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” بنه‌ماكانی باوه‌ڕ له‌ژێر ڕۆشنایی قورئان وسوننه‌تدا \” ، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام. وه‌ ناوه‌ڕۆكی ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ پێشه‌كێك ده‌رباره‌ی گرنگی بیروباوه‌ڕ و سووده‌كانی له‌دونیا ودوا ڕۆژدا بۆ مرۆڤی موسڵمان.

ابن جماعة له‌ كتێبه‌ به‌ناوبانگه‌كه‌یدا ( تحریر الأحكام فی تدبیر أهل الإسلام ) ئه‌م بابه‌ته‌ به‌ شێوه‌یه‌كی زۆر جوان وڕێك وپێك باس ده‌كات وبه‌م شێوه‌یه‌ ئه‌و ئه‌رك و واجباتانه‌ ده‌خاته‌ ڕوو كه‌ پێویسته‌ هاوڵاتیان ئه‌نجامی بده‌ن به‌رامبه‌ر به‌ لێپسراوان...