قورئانی پیرۆز

په‌رتوكێكه‌: پێكهاتووه‌ له‌ گرنگترینی ئه‌و بابه‌تانه‌ی كه‌ موسڵمان له‌ژیانییدا پێویستی پێیه‌تی، له‌ قورئانی پیرۆز وته‌فسیر ولێكدانه‌وه‌ی قورئان وكۆمه‌ڵه‌ ئه‌حكامێك له‌ فیقه وبیروباوه‌ڕی ئیسلامی و كاروكرده‌وه‌ چاكه‌كان وهه‌ندێك شتی تر، خۆشه‌وستان ئه‌م په‌رتووكه‌ ده‌كرێت به‌دوو به‌شه‌وه‌: به‌شی یه‌كه‌م: پێكهاتووه‌ له‌ سێ جوزئی كۆتای قورئانی پیرۆز وته‌فسیره‌كه‌ی كه‌ له‌ كتێبی (زبدة التفسیر) شێخ محمد الاشقره‌وه‌ وه‌رگیراوه‌ . به‌شی دووه‌میش : پێكهاتووه‌ له‌كۆمه‌ڵه‌ ئه‌حكامێك كه‌ موسڵمان پێویستی پێی ده‌بێت له‌ بنه‌ماكانی بیروباوه‌ڕ كه‌ بریتیه‌ له‌ (49) چل ونۆ پرسیار و وه‌ڵام، له‌گه‌ڵ كرده‌وه‌كانی دڵ و گفتۆگۆیه‌كی هێمنانه‌ له‌سه‌ر یه‌كخواپه‌رستی، به‌شێكی تری بریتیه‌ له‌ ئه‌ركان وئه‌حكامه‌كانی ئیسلام وه‌ك ( شایه‌تومان و پاكوخاوێنی – الطهارة- و نوێژ و ڕۆژوو زه‌كات و حه‌ج) له‌گه‌ڵ چه‌ند فه‌وائد وسوودێكی جیا جیا له‌ ڕوقیه‌ی شه‌رعی و نزا وپاڕانه‌وه‌ و ئه‌ذكار و وویرده‌كانی به‌یانیان وئێواران و هه‌شتاودوو فه‌زیله‌ وحه‌فتا كاری خراپ كه‌ ڕێگریان لێكراوه‌ له‌ ئیسلامدا، كۆتاییه‌كه‌شی پێكهاتووه‌ له‌ گه‌شتی نه‌مری و هه‌تا هه‌تایی وچۆنیه‌تی ده‌ست نوێژگرتن ونوێژكردن به‌ وێنه‌وه‌.

وه‌زاره‌تی كاروباروباری ئیسلامی وئه‌وقاف وبانگه‌واز وئیرشاد له‌ شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه‌، باوه‌ڕی پته‌وی هه‌یه‌ به‌ گرنگی وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز بۆ گشت زمانه‌ گرنگه‌كانی جیهان، به‌ مه‌به‌ستی ئاسانكردنی تێگه‌یشتنی قورئان بۆ ئه‌و موسڵمانانه‌ی كه‌ به‌ غه‌یری زمانی عه‌ره‌بی قسه‌ ده‌كه‌ن. وه‌ك خزمه‌تێكیش بۆ ئه‌و برایانه‌مان كه‌ به‌ زمانی كوردی قسه‌ ده‌كه‌ن، كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌لیك فه‌هد بۆ چاپكردنی قورئانی پیرۆز له‌ مه‌دینه‌ی منه‌وه‌ره‌، خۆشحاڵه‌ ئه‌م ته‌رجه‌مه‌ قورئانیه‌ به‌ زمانی كوردی پێشكه‌ش به‌ خوێنه‌ری به‌ڕێز بكات، كه‌ به‌ڕێز جه‌نابی مامۆستا مه‌لا موحه‌مه‌د مه‌لا صالح بامۆكی پێی هه‌ستاوه‌، وه‌ له‌لایه‌ن كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌لیك فه‌هد بۆ چاپكردنی قورئانی پیرۆزیش هه‌ریه‌ك له‌ به‌ڕێزان: دكتۆر كه‌مال صادق یاسین له‌ك ومامۆستا ئومێد عمر چرۆستانی پێیداچونه‌ته‌وه‌.

گه وره یی قورئان له قورئان دا وه له فه رمووده کانی پیغه مبه ری خوا (صلی الله علیه وسلم )

برای خۆشه‌ویستم... ئه‌وه‌ بزانه‌ چه‌ند ڕوو بكه‌یته‌ قورئانه‌ پیرۆزه‌كه‌ی خوای په‌روه‌ردگار، خوای گه‌وره‌ش ئه‌وه‌نده‌ ڕووت لێ ده‌كات، وه‌ چه‌ندیش دووره‌ په‌رێز و بشت له‌ قورئان بیت، خوای گه‌وره‌ش ئه‌وه‌نده‌ دووره‌ په‌رێز و ڕووت لێ وه‌رده‌گێڕێت. بۆیه‌ له‌م نامیلكه‌یه‌دا چه‌ند سوود و ئامۆژگاری یه‌كی تێدایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی یارمه‌تی ده‌ری تۆی به‌ڕێز بێت،بۆ كاریگه‌ر بوونت به‌ قورئانی پیرۆز و بشتوانی قورئانی پیرۆز له‌به‌ر بكه‌یت.

ته فسیری سوره تی فتح وه رگیرانی به کوردی.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی ووتارێك سه‌باره‌ت به‌ (سه‌ره‌تایه‌ك له‌ زانستی قورئانی پیرۆز وه‌رگێرانی ماناكانی) له‌ نووسینی ده‌سته‌ بژێرێك له‌ زانایان، له‌م ووتاره‌دا پێناسه‌ی قورئانی پیرۆز كراوه‌، له‌گه‌ڵ باسكردنی چۆنیه‌تی دابه‌زینی بۆ سه‌ر پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم )، پاشان باس له‌ كۆكردنه‌وه‌ی قورئان وچۆنیه‌تیه‌كه‌ی ده‌كات، له‌گه‌ل ته‌رتیب كردنی سوره‌ت وجوزئه‌كان وحزبه‌كان، هه‌روه‌ها جۆره‌كانی ته‌فسیر و وه‌رگێرانی قورئان بۆ سه‌ر زمانه‌ جیاوازه‌كانی تری غه‌یری عه‌ره‌بی .

ئاشكرایه‌ دوا سروشت وبه‌رنامه‌ی خوا بۆ سه‌ر زه‌وی به‌گشتی و ئێمه‌ی مرۆڤایه‌تی به‌ تایبه‌تی، بریتیه‌ له‌ به‌رنامه‌ی ئیسلام، سه‌رچاوه‌ی یه‌كه‌میش له‌م به‌رنامه‌یه‌ بریتیه‌ له‌ قورئانی موزن. خوێنه‌ری به‌ڕێز: ئه‌م كتێبه‌ دانه‌ره‌كه‌ب به‌ڕێز غه‌ریب حه‌سه‌نه‌، وه‌سه‌نته‌ری حیكمه‌ بۆ فێركردن و پێ له‌به‌ركردی قورئانی پیرۆز چاپیان كردوه‌، وه‌ له‌چه‌ند به‌شێكی سه‌ره‌كی پێك دێیت كه‌ ئه‌مانه‌ن: ١- پێناسه‌ی قورئانی پیرۆز... ٢- گه‌وره‌یی وفه‌زڵی فێربوونی قورئانی پیرۆز... ٣- فه‌زڵ وگه‌وره‌یی خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز... ٤- ئاداب وڕه‌وشته‌ گشتیه‌كانی خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز...

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی گرنگی زانست ده‌كات، هه‌روه‌ها پێناسه‌ی قورئان ده‌كات و له‌گه‌ڵ ناسینی ناوه‌كانی و سیفه‌ته‌كانی به‌ به‌ڵگه‌ی ئایه‌ت و فه‌رموده‌.

ئه‌گه‌ر ته‌ماشای ژیانی پێغه‌مبه‌ر ـ درودی خوای له‌ سه‌ر بێت ـ و هاوڵانی بكه‌ین ده‌بینین خوێندنه‌وه‌ی قوڕئان پیشه‌یان بووه‌، چونكه‌ ده‌یانزانی كه‌وا قورئان ژیانه‌... قورئان گیانه‌... ڕه‌مزی ناسینه‌وه‌ی له‌ خوا ترس و عارفینه‌..داینه‌مۆی هێزی عیززه‌ت و سه‌ر به‌رزی دینه‌.

ئه‌مه‌ بابه‌ته‌ ده‌قى(چلینه‌ى قورئانی)(الاربعون القرانیه‌) یه‌، دانه‌ر خوا بیپارێزێت چل فه‌رمووده‌ى صه‌حیحى پێغه‌مبه‌رى خوا (صلى الله عليه وسلم) هێناوه‌ سه‌باره‌ت به‌ فه‌زڵ و گه‌وره‌یی قورئان و حوكم و ئادابه‌كانى تایبه‌ت به‌ قورئانى پیرۆز. هه‌وڵی داوه‌ ئه‌و فه‌رموودانه‌ بێنێت كه‌ ده‌ربڕینه‌كانى له‌ یه‌كه‌وه‌ نزیكن ودورودرێژ نین وزۆر روونن، بۆ ئه‌وه‌ى هه‌م بۆ له‌به‌ركردن ئاسان بێت و هه‌م خوێنه‌ریش پێی سوودمه‌ند بێت و كار به‌و فه‌رمودانه‌ بكات. وه‌ ئه‌م په‌رتو‌كه‌ له‌م به‌ندانه‌ پێك دێت: به‌ندی یه‌كه‌م: ئه‌و فه‌رمودانه‌ی ده‌رباره‌ی فه‌زڵی خوێندنی قورئان هاتوون. به‌ندی دووه‌م: باسی ئاداب وئه‌حكامه‌كان. به‌ندی سێهه‌م: ئه‌و فه‌رمودانه‌ی هاتوون ده‌رباره‌ی فه‌زڵی له‌به‌ركردنی قورئانی پیرۆز وپاداشتی خاوه‌نه‌كه‌ی. به‌ندی چواره‌م: باسی هاندان له‌سه‌ر په‌یماندان به‌ قورئان وپێداچونه‌وه‌ی. به‌ندی پێنجه‌م: ئه‌و فه‌رمودانه‌ی هاتوه‌ ده‌رباره‌ی ده‌نگ خۆش كردن به‌ خوێندنه‌وه‌ی قورئان. به‌ندی شه‌شه‌م: ئه‌و فه‌رمودانه‌ی هاتوه‌ ده‌رباره‌ی ئیخلاص بوونی كار بۆ خوای گه‌وره‌. به‌ندی حه‌وته‌م: فه‌زڵی هه‌ندێ له‌ سوره‌ته‌كانی قورئان.

ئه‌م په‌رتوكه‌ باسی ئه‌م به‌شه‌انه‌ داكات: به‌شی یه‌كه‌م: باسی چۆنێتی نوسینه‌وه‌ی قورئان ده‌كات. به‌شی دووه‌م: باسی بابه‌ته‌ زۆره‌كانی ناو قورئان ئه‌كات. به‌شی سێهه‌م: باسی زانسته‌كانی قورئان ده‌كات. به‌شی چوار: باسی هه‌ندێ هه‌ڵس وكه‌وتمان له‌گه‌ڵ قورئاندا ده‌كات

مه‌به‌ست له‌ زانستی باش خوێندنه‌وه‌ ڕێك ده‌ركردنی وشه‌كانی قورئانی پیرۆز هه‌ر چۆن وه‌رگیراوه‌ له‌ پێغه‌مبه‌ری هه‌ره‌ زمان پاراوه‌ وه‌ ( صلى الله عليه وسلم ) ، وه‌ وتراوه‌ مه‌به‌ست پێی پاراستنی زمانه‌ له‌ هه‌ڵه‌كردن له‌ په‌رتووكی خوای گه‌وره‌دا ( قورئانی پیرۆز ).