پوختەیەکی بەسوود بۆ کەسێک تازە مسوڵمان بووبێت

ئیسلام‬ پەیامێکی پوخت سەبارەت بە ئاینی ئیسلام بەو شێوەیەی لە قورئان وسونەتدا هاتووە‬‬‬‬‬

ناوەرِۆكى ئەم كتێبە بەسوودە بریتى یە لە: پێشەكی دانەر مەبەست لە ئەم كتێبە سوودەكانی زانینی جوانی و چاكەكانی ئاینی ئیسلام جوانی و چاكەكانی ئاین شتێكی گشتىیه لە هەموو باسەكانی و بەڵگەكانیشدا باسكردنی چەند نموونەیەكی بەسوود لەسەر جوانی و چاكەكانی ئاین

ئه‌م په‌رتوكه‌ به‌ زمانی كوردیه‌( كرمانجی ) باسی زانستی ته‌وحید ده‌كات به‌ شێوه‌یه‌كی كورت و ئاسان، وه‌ گومانی تێدانیه‌ كه‌ بیروباوه‌ری ئیسلامی گرنگی خۆی هه‌یه‌ لای موسڵمانان، بۆیه‌ شاره‌زایوون ده‌رباره‌ی ئه‌و زانسته‌ له‌ پێشه‌وه‌ی زانسته‌كانی تره‌وه‌ دێت.

ئەمە چەند وتەیەكی كورت و پوختە سەبارەت بە روونكردنەوەی ئەوەی كە پێویستە تێكڕای ئوممەت بیزانن لە بارەی ئاینی ئیسلامەوە، ناوم لـێ‌ناوە: (الدروس الـمهمة لعامة الأمة/ وانە گرنگەكان بۆ تێكڕای موسڵمانان). [ناوەڕۆكی ئەم كتێبەیە بریتی یە لە: ] بەرنامە و پلانی (وانە گرنگەكان بۆ تێكڕای موسڵمانان) * وانەی یەكەم: سورەتی فاتیحە و سورەتە كورتەكان: * وانەی دووەم: پایەكانی ئیسلام: * وانەی سێ‌یەم: پایەكانی ئیمان: * وانەی چوارەم: بەشەكانی یەكخواپەرستی و بەشەكانی شیرك: * وانەی پێنجەم: چاكەكاری (الإحسان): * وانەی شەشەم: مەرجەكانی نوێژ (شروط الصلاة): * وانەی حەوتەم: پایەكانی نوێژ (أركان الصلاة): * وانەی هەشتەم: فەرزەكانی نوێژ (واجبات الصلاة): * وانەی نۆیەم: روونكردنەوەی (شایەتومان / تەحیات): * وانەی دەیەم: سوننەتەكانی نوێژ (سُنَنُ الصلاة): * وانەی یازدەیەم: هەڵوەشێنەرەوەكانی نوێژ (مبطلات الصلاة): * وانەی دوانزەیەم: مەرجەكانی دەستنوێژ (شروط الوُضوء): * وانەی سیانزەیەم: فەرزەكانی دەستنوێژ (فروض الوُضوء): * وانەی چواردەیەم: هەڵوەشێنەرەوەكانی دەستنوێژ (مبطلات الوُضوء): * وانەی پانزەیەم: خۆڕازاندنەوە بە ڕەوشتە شەرعییەكان بۆ هەموو موسڵمانێك: * وانەی شانزەیەم: خووگرتن بە ئاداب و ئاكار و خووە ئیسلامییەكان: * وانەی حەڤدەیەم: بەئاگابوون و بەئاگاهێنانەوە لە شیرك و جۆرەكانی تاوانەكان: * وانەی هەژدەیەم: ئامادەكردنی مردوو و نوێژ لەسەر كردن و ناشتنی:

په‌رتوكێكه‌: پێكهاتووه‌ له‌ گرنگترینی ئه‌و بابه‌تانه‌ی كه‌ موسڵمان له‌ژیانییدا پێویستی پێیه‌تی، له‌ قورئانی پیرۆز وته‌فسیر ولێكدانه‌وه‌ی قورئان وكۆمه‌ڵه‌ ئه‌حكامێك له‌ فیقه وبیروباوه‌ڕی ئیسلامی و كاروكرده‌وه‌ چاكه‌كان وهه‌ندێك شتی تر، خۆشه‌وستان ئه‌م په‌رتووكه‌ ده‌كرێت به‌دوو به‌شه‌وه‌: به‌شی یه‌كه‌م: پێكهاتووه‌ له‌ سێ جوزئی كۆتای قورئانی پیرۆز وته‌فسیره‌كه‌ی كه‌ له‌ كتێبی (زبدة التفسیر) شێخ محمد الاشقره‌وه‌ وه‌رگیراوه‌ . به‌شی دووه‌میش : پێكهاتووه‌ له‌كۆمه‌ڵه‌ ئه‌حكامێك كه‌ موسڵمان پێویستی پێی ده‌بێت له‌ بنه‌ماكانی بیروباوه‌ڕ كه‌ بریتیه‌ له‌ (49) چل ونۆ پرسیار و وه‌ڵام، له‌گه‌ڵ كرده‌وه‌كانی دڵ و گفتۆگۆیه‌كی هێمنانه‌ له‌سه‌ر یه‌كخواپه‌رستی، به‌شێكی تری بریتیه‌ له‌ ئه‌ركان وئه‌حكامه‌كانی ئیسلام وه‌ك ( شایه‌تومان و پاكوخاوێنی – الطهارة- و نوێژ و ڕۆژوو زه‌كات و حه‌ج) له‌گه‌ڵ چه‌ند فه‌وائد وسوودێكی جیا جیا له‌ ڕوقیه‌ی شه‌رعی و نزا وپاڕانه‌وه‌ و ئه‌ذكار و وویرده‌كانی به‌یانیان وئێواران و هه‌شتاودوو فه‌زیله‌ وحه‌فتا كاری خراپ كه‌ ڕێگریان لێكراوه‌ له‌ ئیسلامدا، كۆتاییه‌كه‌شی پێكهاتووه‌ له‌ گه‌شتی نه‌مری و هه‌تا هه‌تایی وچۆنیه‌تی ده‌ست نوێژگرتن ونوێژكردن به‌ وێنه‌وه‌.

خوێنه‌ری به‌ڕێز: ناوه‌ڕۆكی ئه‌م كتێبه‌ بریتی یه‌ له‌ هه‌ندێك زانیاری سه‌ره‌تایی زۆر گرنك سه‌باره‌ت به‌ ( بیروباوه‌ڕی ڕاستی ئیسلام: بیروباوه‌ڕی ئه‌هلی سوننه‌ و جه‌ماعه‌ )...

ئه‌م كتێبه‌ باسی بیروباوه‌ڕی ئه‌هلی سوننه‌و جه‌ماعه‌ ده‌كات، وه‌ ئه‌م بابه‌تانه‌ روون ده‌كاته‌وه‌:یه‌كتاپه‌رستی خوای گه‌وره‌ و ناوه‌كانی و سیفه‌تاكانی، هه‌روه‌ها باوه‌ڕ هێنان به‌ فریشته‌ و كتێبه‌كان و پێغه‌مبه‌ران و ڕۆژی دوایی و قه‌ده‌ر خێر و شه‌ڕی .

ئه‌م كتێبه‌ ئه‌زكاری شه‌و رۆژو تێدایه‌ كه‌ ده‌بێت بونی هه‌بێت له‌ ژیانی موسڵماندا، وه‌ جیاوازه‌ له‌ كتێبه‌كه‌ی شێخ سه‌عید القحطانی وبرای به‌ڕێز حه‌مزه‌ به‌رزنجی.

ئةمة ضةند بةشيَكة سةبارةت بة رِوونكردنةوةي جؤرةكاني بيدعة و قةدةغةكردني لة شةرعدا ئه‌م بابه‌ته‌ چه‌ند به‌شێكه‌ سه‌باره‌ت به‌ پێناسه‌ی بیدعه‌ له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا، هه‌روه‌ها روونكردنه‌وه‌ی جۆره‌كانی بیدعه‌ وقه‌ده‌غه‌كردنی له‌ شه‌رعدا، وه‌ له‌ كۆتاییدا باسی مێژوی سه‌رهه‌ڵدانی بیدعه‌ی كردوه‌ له‌ ژیانی موسڵماناندا وله‌گه‌ڵ هۆكاره‌كانی و چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌سی بیده‌عه‌چیدا.

دوای ئه‌وه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ ئاده‌می دروستكرد، تاكه‌ په‌یامێكی ڕه‌سه‌ن به‌درێژایی مێژوو كه‌ ئاڕاسته‌ی هه‌موو مرۆڤایه‌تی كراوه‌، ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ یه‌ك خوایه‌ و ده‌بێت هه‌ر ئه‌ویش بپه‌رسترێت، له‌م پێناوه‌شدا په‌روه‌ردگار سه‌رجه‌م پێغه‌مبه‌رانی وه‌ك ئاده‌م و نوح و ئیبراهیم و موسی و عیسی و موحه‌مه‌دی ڕه‌وانه‌ كردووه‌، بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ڕێگای ڕاست و دروستی یه‌كخواپه‌رستی، ئه‌و خـــوایه‌ی كه‌ خالق و مه‌عبوده‌ و شایانی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ته‌نها هه‌ر ئه‌و بپه‌رسترێت ..

په‌رتووكی ئادابه‌كانی سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌ نووسینی سه‌ماحه‌تی شیخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ئه‌م كتێبه‌ پێكهاتووه‌ له‌ كۆمه‌ڵێك ئاداب كه‌ واجبه‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی سه‌ردانی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ر ده‌كات ره‌چاوی بكات، سه‌ره‌تا له‌ چوونه‌ نێو مزگه‌وت و ئه‌نجامدانی دوو ڕكات نوێژی (تحیة المسجد) ئه‌گه‌ر كرا له‌ ڕه‌وزه‌ی موباره‌ك باشتره‌، پاشان سه‌لام كردن له‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) و هه‌ردوو هاوڕێكه‌ی، وپاشان سه‌ردانی كردنی گۆڕستانی به‌قیع و شه‌هیدانی ئوحود ودواتریش سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی قوباء ونوێژكردن تێیدا، وچه‌ند ئادابێكی تر ...

په‌رتووكی ( سێ بنچینه‌كه‌ی بیروباوه‌ڕی ئیسلام وبه‌ڵگه‌كانی ) له‌ نووسینی شێخی ئیسلام موحه‌مه‌دی كوڕی عبد الوهابی ته‌میمیه ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) مه‌به‌ست له‌م سێ بنچینه‌یه‌ : به‌نده‌ په‌روه‌ردگار وئاین و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی بناسێت ..

خواى په‌روه‌ردگار ئینسان و جنۆكه‌ى دروستكردووه‌و فه‌رمانى پێ كردوون كه‌ به‌ ته‌نیا په‌رستشى ئه‌و بكه‌ن و هیچ هاوبه‌شى بۆ دانه‌نێن. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: ١- مانای شیرك له‌ زمانی عه‌ره‌بی و شه‌رعدا. ٢- جۆره‌كانی شیرك. ٣- شوێنه‌واری شیرك وزه‌ره‌ره‌كانی.

گومان له‌وه‌دا نییه‌ كه‌ سوود و قازانجێكی گه‌وره‌ی هه‌یه‌ كه‌ مرۆڤی موسڵمان شاره‌زای هاوه‌ڵ بڕیاردان و بێباوه‌ڕی وهۆكار و وه‌سائل و جۆره‌كانیان ببێت وبیان ناسێت. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی هاوه‌ڵ بڕیاردان بۆخوای گه‌وره وچۆنیه‌تی سه‌رهه‌ڵدانی ده‌كات.

ئه‌م نامیلكه‌یه‌ باس له‌ گه‌وره‌ترین و گرنگترین بابه‌ت ده‌كات كه‌ بریتییه‌ له‌ وته‌ی مه‌زنی (لا إله إلا الله)، پێگه‌ی ئه‌م وته‌یه‌، فه‌زڵی، پایه‌كانی، مه‌رجه‌كانی، شیكردنه‌وه‌ی زمانه‌وانییانه‌ی، چ كاتێك سوودی ده‌بێت بۆ بێژه‌ره‌كه‌ی و چ كاتێكیش سوودی بۆی نابێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ پوخته‌ێكه‌ ده‌رباره‌ی مافه‌كانی پێغه‌مبه‌ر _ صلى الله عليه وسلم _ له‌سه‌ر ئۆمه‌ته‌كه‌ی.

دەرکردنی دەعوەیەکی بەڕێز (کە بە چەند زمانێک مامەڵە لەگەڵ دیارترین پرس و بابەتی یاسایی دەکات) و گەیشتن بە ئامانج و ئامانجی خوازراو لە ڕاستکردنەوەی بیروباوەڕەکان و ڕەتکردنەوەی بیدعە و خورافاتەکان و ئاشناکردنی موسڵمانان بە بابەتی ئایینەکەیان، لەوانەش بیروباوەڕەکان، کردەوەکانی پەرستن، و ڕێوڕەسمەکان؛ هەموو ئەمانە بە شێوەیەکی ئاسان و دەستڕاگەیشتن، بە دەستەواژەی قبوڵکراو و بابەتی هەمەچەشن و هەمەلایەنە و بەرهەمهێنانی جیاواز

به‌درێژایى مێژوو هیچ ده‌سته‌و تاقمێك نه‌بووه‌ كه‌بێ پێشه‌واو سه‌ركرده‌ بوو بێ, به‌جۆرێك شوێن كه‌وتوانى هه‌وڵیان داوه‌ كه‌ به‌جێ پێیه‌كانى ئه‌ودا هه‌نگاو بنێن و له‌گه‌ڵ حه‌زو بیر كردنه‌وه‌ى ئه‌ودا ئاوێته‌ ببن . موسڵمانانیش تاكه‌پێشه‌وایان ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌ به‌ڕێزه‌یه‌ صلى الله عليه وسلم كه‌سه‌ردارى كوڕانى ئاده‌مه عليه السلام ونمونه‌ى ڕه‌وشت به‌رزى و جوامێرى و خواناسىو پیاوه‌تى و ئازایه‌تى و هه‌موو ئاكاره‌ به‌رزه‌كانى تره‌ .هه‌ركاتێك موسڵمانان به‌جوانى ده‌ستیان گرتبێ به‌ ڕێبازه‌كه‌یه‌وه‌و به‌شوێن هه‌نگاوه‌كانى كه‌وتبن؛ سه‌ركه‌وتوو سه‌رفرازو عیزه‌ت مه‌ندبوون و قورسایى خۆیان سه‌لماندووه... خوێنه‌ری به‌ڕێز: ئه‌م په‌رتوكه‌ باسی ‌ ڕووخسارو ڕه‌وشته‌ به‌رزه‌كانی پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویست ده‌كات، هیوادارین سوودی لێوه‌رگریت.

ئه‌م كتێبه‌ بریتیه‌ له‌ ٢٠ ئامۆژگاری وه‌ر گیراوه‌ له‌ قورئانی پیرۆز وسوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم بۆ طالبی ڕێگای نه‌جات