فیقه

احسان بورهان الدین ئه‌م ڕابه‌ره‌ كورته‌یه‌كه‌ ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی عومره‌ كردن به‌شێوه‌یه‌كی پوخت وئاسان،وه‌ پێویسته‌ ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ ئه‌یه‌وێت عومره‌ ئه‌نجام بدات هه‌وڵ بدات عومره‌كردنه‌كه‌ی هاو شێوه‌ی عومره‌كردنی پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم بێت...

خوشكی بەڕێزم: فرمێسكەكان هاتوونە گوفتار، ئەی گوێ‌ بیستەكان لە كوێن؟ ڕاستییەكان دەركەوتن، شوێن هەڵهاتنیان لە كوێ‌یە؟ ڕێگای ڕۆشن بووە وە، ڕێبوارەكەی لە كوێ‌یە؟ ئەی تۆ بەرەو كوێ‌ دەچیت؟ مل بۆ كوێ‌ دەنێیت؟ بۆ بەهەشت یان بۆ دۆزەخ؟ ئەی بێ‌ ئاگایت لەوەی هەموو چركەكانی ژیانت دەنوسرێت و گوفتارەكانت كۆ دەكرێنەوە و چی بەدڵتا دێت دەزانرێت و هەڵسوكەوتەكانت ژمارە دەكرێن.

با وردبینەوە لە گەنجەكانمان و ئەوەی كە گەنجەكانمان لەسەرین لە هزرو كاریان، بۆ ئەوەی گەشە بەو كارو هزرانەیان بدەین كە باشن، وە خراپەكانیان باش بكەین، چونكە گەنج و لاوی ئەمڕۆ پیاوانی دوا ڕۆژن، وە چونكە ئەوان ئەو بنچینەو بناغەیەن كە دوا ڕۆژو داهاتووی گەلی لەسەر بنیات دەنرێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێڕانی‌ به‌شی ڕۆژوو له‌ كتێبی فقه السنه به‌ زمانی كوردی.

ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ نوسینی مامۆستا فه‌ریدون موحه‌ممه‌ده‌، باسی تێڕوانین حه‌رام ده‌كات ... له‌ڕاستیدا مه‌سه‌له‌ی ئه‌و ئاره‌زووه‌ی كه‌ بانگهێشتت ده‌كات بۆ ئه‌نجامدانی هه‌موو كارێكی خراپ وناشیرین و قێزه‌ون، هه‌ر له‌(به‌گوێ كردنی شه‌یتان ونیگایی حه‌رام وڕوانین بۆ ئافره‌ت وئه‌نجامدانی كرده‌وه‌ به‌دڕه‌وشتی یه‌كان)و شوێن كه‌وتنی ئه‌و ئاره‌زوه‌ی له‌مڕۆی به‌ جیهانی بووندا...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێڕانی فه‌رموده‌كانی‌ به‌شی ڕۆژوو له‌ پوخته‌ی صه‌حیحی موسلیم به‌ زمانی كوردی.

له‌م كتێبه‌دا مامۆستا صلاح الدین باسی دوعاو ئه‌ذكارو ئادابی شه‌رعی ده‌كات بۆ منداڵان، كه‌ له‌ سوننه‌تی صه‌حیحی پێغه‌مبه‌رمان صلى الله عليه وسلم هاتووه‌...

ئه‌مه‌ كتێبی " سیاسه‌تی شه‌رعی له‌ چاككردنی به‌رپرسان و خه‌ڵكی " یه‌، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ الاسلامه‌ ـ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ به‌ڕێز عوسمان ئه‌حمه‌د وه‌رگێڕاوه‌ بۆ سه‌ر زمانی كوردی، وه‌ ئه‌م كتێبه گرنگه‌ دانه‌ره‌كه‌ی پشتی به‌ستوه‌ به‌ قورئان و سوننه‌ت و قه‌واعیدی شه‌رعی و عیلمه‌ فراوانه‌كه‌ی له‌ كاتی دانانی... وه‌ ئه‌م كتێبه‌ باسی واجیبی به‌رپرسان ده‌كات به‌رامبه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ له‌ ژێر ده‌ستیان دان، هه‌روه‌ها باسی لێپرسراویه‌تی خه‌ڵكیش ده‌كات به‌رامبه‌ر به‌رپرسان و كۆمه‌ڵگه‌كه‌ی... ‌

ئه‌م بابه‌ته‌ ئامۆژگارێكی كورته‌ ده‌رباره‌ی فه‌زڵی رۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زان...له‌گه‌ڵ روونكردنه‌وه‌ی هه‌ندێك له‌ ئه‌حكامه‌كانی...

خوای گه‌وره‌ منه‌ت ده‌كات به‌سه‌ر به‌نده‌كانیدا به‌وه‌ی كه‌ ماڵ وسه‌ره‌وت وسامان ومناڵ ونه‌وه‌ی پێ به‌خشیون، بۆ ئه‌وه‌ی تاقیان بكاته‌وه‌ له‌وه‌ی كه‌ پێی عه‌طا كردوون، جا یان ده‌بێت به‌ نــاز ونیعمه‌ت بۆ خــاوه‌نه‌كه‌ی، یان ( خوا په‌نامان بدات ) ده‌بێت به‌ به‌ڵا وموصیبه‌ت بۆی...

فه‌توای هاوچه‌رخ بۆ ئافره‌ت:ئه‌م پرسیار وفه‌توایانه‌ی كه‌ ئه‌م كتێبه‌ له‌ خۆی گرتووه‌، ڕه‌نگه‌ هه‌ندێك پرسیاری هه‌ستیار بن، كه‌ ئافره‌تان له‌ ڕویان نایێ وشه‌رم ده‌كه‌ن ڕاسته‌وخۆ ئه‌م جۆره‌ پرسیارانه‌ بكه‌ن...له‌لایه‌ن مامۆستای به‌ڕێز نه‌وا موحه‌مه‌د سه‌عید ئاماده‌كراوه‌ بۆ خوشكانی موسڵمان و ئیماندار... له‌ لایه‌ن كۆمه‌ڵه‌ زانایه‌كی به‌رزی ئیسلامه‌وه‌ وه‌ڵام دراونه‌ته‌وه‌، وه‌كو سه‌ید سابق و ابن باز و ابن عثیمین ـ ڕه‌حمه‌تی خوایان لێ بێت ـ ...،

بێ گومان چاره‌سه‌ر به‌ قورئانی پیرۆز وبه‌و فه‌رمودانه‌ی كه‌ له‌ پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ صلى الله عليه وسلم هاتوه‌ له‌ باره‌ی دوعا خوێندن به‌سه‌ر نه‌خۆشدا چاره‌سه‌رێكی به‌سوود وشیفاده‌رێكی ته‌واوه‌... وه‌ قورئان چاره‌سه‌رێكی ته‌واوه‌ بۆ هه‌موو ده‌ردێكی دڵ و لاشه‌ ودونیا وقیامه‌ت... وه‌ هه‌روه‌ها چاره‌سه‌ر كردن به‌و دوعایانه‌ی له‌ پێغه‌مبه‌روه‌ صلى الله عليه وسلم وارید بووه‌ له‌ چاكترین ده‌رمانه‌... به‌ڕێزان: ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ سایتی تایبه‌تی به‌ڕێز حه‌مزه‌ به‌رزنجی وه‌رگیراوه‌، ئومێده‌وارین سوودی لێ وه‌رگرن...

پوخته‌ی فیقهی پاككردنه‌وه‌: ئه‌م به‌شه چه‌ند باسێك له‌ خۆ ده‌گرێت، له‌وانه‌: ١- جۆره‌كانی ئاو... ٢- ئه‌و شتانه‌ی كه‌ پیسن... ٣- ده‌ست به‌ ئاو گه‌یاندن... ٤- ده‌ست نوێژ... ٥- خۆ شۆردن... ٦- مه‌سح كردن له‌سه‌ر خوف وگۆره‌وی... ٧- ته‌یه‌مموم... ٨- حه‌یز وزه‌یستانی...

ئه‌م نامیلكه‌یه‌ له‌ سێ باسی سه‌ره‌كی پێكهاتووه‌: ١- یادخستنه‌وه‌... ٢- ڕووداوه‌كان... ٣- چاره‌سه‌ر وئامۆژگاری...

سووده‌كانی هاوڕێیه‌تی پیاوچاكان زۆرن له‌وانه‌: ١- به‌ده‌ستهێنانی خۆشه‌ویستی خوای گه‌وره‌... ٢- رزگار بوون له‌ ڕه‌وشتی خراپ ... ٣- كات به فیڕۆ نه‌دان ... ٤- هاوكاری كردنی یه‌كتر له‌ فه‌رمان به‌ چاكه‌و نه‌هی كردن له‌ خراپه‌...‌

زه‌كات مافی خوایه‌ له‌ ماڵ وساماندا بۆ شایسته‌كانی ودووه‌مین پایه‌ی سه‌ره‌كی ئیسلامیشه‌ دوای نوێژ له‌ چوار فه‌رزه‌كانی ئیسلام. له‌ (٨٢) ئایه‌تدا هاوشان له‌گه‌ڵ نوێژدا باسكراوه‌ له‌ قورئاندا. وه‌ هه‌رشتێك جگه‌ له ‌ئاڵتون وزیو له‌ كه‌ل وپه‌ل وهه‌موو بابه‌تێك شیاو بێت بۆ بازرگانی وه‌كو : ئامڕاز وجل وبه‌رگ وخشڵ وئاژه‌ڵ وزه‌وی وخانوو...پێی ده‌وترێت ( عروض التجاره‌ ) .

قنووت ئه‌و دوعایه‌یه‌ كه‌ له‌ نوێژی وه‌تردا ده‌خوێنرێت له‌ پاش ركوع.هه‌روه‌ها ڕه‌وایه‌ دوعای قنووت بخوێنرێت ئه‌گه‌ر موسڵمانان توشی كاره‌سات و موسیبه‌ت و ناڕه‌حه‌تی بوون، دوعاكه‌ ده‌خوێنرێت له‌ پاش هه‌ستان له‌ ركوعی كۆتایی هه‌موو فه‌رزێك له‌ هه‌ر پێنج نوێژه‌كه‌، تا خوای گه‌وره‌ ئه‌و به‌ڵاو موسیبه‌ته‌ لاده‌بات له‌سه‌ر موسڵمانان.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ سێ بابه‌تی تایبه‌ت به‌ گوڵی كۆمه‌ڵگا، وه‌ چه‌ند ئامۆژگارێیكی به‌ سوودی تێدایه‌ بۆ ئافره‌تی موسڵمان، له‌ نوسینی باوكی فریشته‌یه‌ و پێداچونه‌وه‌ی مامۆستا عه‌دنان بارامه‌.

قوربانی كردن یه‌كێكه‌ له‌ دروشمه‌ گه‌وره‌ و پاداشت زۆره‌كانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام، موسڵمانان یه‌ك ده‌نگن له‌سه‌ر ڕه‌وا بوونی و ، پێغه‌مبه‌ری خوا لى الله عليه وسلم به‌رده‌وام بووه‌ له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی له‌ ژیانی خۆیدا.وه‌ سوننه‌تێكی موئه‌كه‌ده‌ و له‌ پاش نوێژی جه‌ژنی قورباندا ده‌ستی پێ ده‌كات...

كاتی ده‌ركردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره‌ به ‌ئاوابوونی خۆر له‌شه‌وی جه‌ژن ده‌ست پێده‌كات و تا نوێژی جه‌ژن به‌رده‌وام ده‌بێت, وه‌به‌یه‌كده‌نگی زانایان دروسته‌ڕۆژێك یان دوو ڕۆژ له‌پێش جه‌ژندا بدرێت...وه‌ موسته‌حه‌به‌ ( ته‌كبیر ) لێبدرێت له‌ شه‌وی چه‌ژن...