فیقه

خودای گه‌وره‌ هه‌ر که‌ مرۆڤی دروست کردووه‌ زۆر نیعمه‌تی پێ به‌خشیوه‌ به‌تایبه‌تی ئافره‌تان که‌ جوانی و هه‌ست ناسکی و چه‌ندین شتی تری پێ به‌خشیون، هه‌ر له‌وکاته‌ی خودای گه‌وره‌ حه‌زره‌تی ئاده‌می دروست کردووه‌ حه‌زره‌تی حه‌واشی له‌ په‌راسوی چه‌پی ئاده‌م دروست کردووه ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێ که‌ پیاو و ئافره‌ت ته‌واوکه‌ری یه‌کترن و به‌بێ یه‌کێکیان ژیان به‌رده‌وام نابێ..

زه‌كات هه‌قێكی واجبه‌ خوای گه‌وره‌ دایناوه‌ له‌سه‌ر ماڵێكی تایبه‌ت، بۆ كۆمه‌ڵه‌ كه‌سێكی تایبه‌تی دیاریكراو، له‌كاتێكی دیاریكراودا، له‌ پێناو به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی خوای گه‌وره‌ وپاككردنه‌وه‌ی ده‌روون و ماڵ وسامان وكۆمه‌ڵگه‌ .

سوپاسی خوای گه‌وره‌ ده‌كه‌ین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ هیچ عیباده‌ت و په‌رستنێكی دانه‌ناوه‌ بۆ ئومه‌تی ئیسلام به‌ بێ حیكمه‌ت، سه‌رجه‌م عیباده‌ته‌كان حیكمه‌ت و داناییان تێدا ره‌چاو كراوه‌، وه‌ هه‌ریه‌كه‌یان فه‌زڵی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌ به‌سه‌ر باوه‌ڕدارنه‌وه‌، نوێژ و زه‌كات و حه‌ج، وه‌ هه‌روه‌ها ڕۆژوویش فه‌زڵێكی گه‌وره‌یان هه‌یه‌ له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا .

سەرچاوەی تەشریع لە ئیسلامدا خوایە نەك مرۆڤ و هەموو مرۆڤەكان وەكو یەكن بەرامبەری، تەنانەت پێغەمبەریش (صلی الله علیه وسلم) كە گەیەنەری پەیامەكەیە، ملكه‌چی یاساكانی شه‌ریعه‌ت بووه‌. وه‌ یەكێك لە تایبەتمەندییەكانی حوكمی ئیسلامی سەروەری شه‌ریعه‌ت ویاساكانیه‌تی‌، بەڵام نەك بەناوی سەروەری یاساوە بەڵكو بەناوی سەروەری شەریعەوە كە حاكم و مەحكوم وەكو یەك ملكەچی فەرمانەكانی بوون.

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی فه‌زڵه‌كانی ڕۆژوو ده‌كات له‌ ژێر تیشكی فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم، وه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر الفقه الإسلامي».

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی فه‌زڵه‌كانی زه‌كات ده‌كات له‌ ژێر تیشكی ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز وفه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم، وه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر الفقه الإسلامي».

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی فه‌زڵه‌كانی ده‌ست نوێژ ده‌كات له‌ ژێر تیشكی فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم، وه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر الفقه الإسلامي».

زه‌كات سێیه‌م كۆڵه‌گه‌ و پایه‌ى گرنگى ئیسلامه‌، كه‌به‌بێ ئه‌و بیناى ئیسلام ناتوانرێ بنیات بنرێ...

خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تی به‌ستاوه‌ته‌وه‌ به‌ تێكۆشان، هه‌ركه‌سێكیش هیدایه‌ێكی ته‌واو و پوخت دار بێت، ئه‌وه‌ جیهادێكی زۆری كردوه‌، واجبترین و له‌ پێشترین جهادیش جیهادی نه‌فس و ئاره‌زوات و جیهادی شه‌یتان و جیهادی دنیایه‌ . ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی " ئاوێته‌ی دڵ" ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.‌

پاك وخاوێنی: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی " فیقهی ئاسان له‌ ژێر ڕۆشنای قورئان و سوننه‌ت" ، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام. وه‌ باسی حوكمی پاكوخاوێنی و حوكمی ئاوه‌كان، كه‌ چه‌ند مه‌سئه‌له‌یه‌كیان له‌خۆگرتووه‌.

هنده‌ك هۆكار يێن هه‌ين ئه‌گه‌ر مرۆڤ ب دورستى بكاربينيت د ژيانا خۆدا دێ ب ساناهى رابيته‌ نڤێژا سپێدێ و دێ د ده‌مێ وى و ل مزگه‌فتێ ب جه‌ماعه‌ت كه‌ت، ژ وان هۆكاران: 1-نڤستنا ب رۆژ... 2-خۆ دويرئێخستن ژ گوننه‌هان... 3-دل پاقژى...

خۆشه‌ویستان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خه‌ڵكانێكی زۆر له‌كوردستانیان سه‌فه‌ری ماڵی خودا ده‌كه‌ن وئه‌نجامدانی عومره‌یش به‌م دواییانه‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی له‌به‌رچاو زیادی كردووه‌، به‌پێویستمان زانی ڕوونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئادابی زیاره‌تكردنی شاری مه‌دینه‌ی پێغه‌مبه‌ری خودا (صلی الله علیه وسلم) پێشكه‌ش بكه‌ین.

موسوڵمان خاوه‌ن به‌ڵاو ناره‌حه‌تیه‌ ئه‌گه‌ر بۆ خۆى چاك بێت ئه‌وا ناره‌حه‌تییه‌كان ئه‌بنه‌ كه‌فاره‌تى گوناهه‌كانى پێشووى، یان پله‌ و پایه‌ى به‌رز ئه‌كه‌نه‌وه‌، ئه‌گه‌ر ئێستاش سه‌رپێچى كار بێت ئه‌وا ده‌بنه‌ هۆى سرِینه‌وه‌ى گوناهه‌كانى و یادخه‌ره‌وه‌ى مه‌ترسى گوناهه‌كانى... خوێنه‌ری به‌ڕێز: ئه‌م بابه‌ته‌ باسی جۆره‌كانى به‌ڵا و ناره‌حه‌تى وخۆپاراستن له‌ چاوپیسى و جــادوو نیشانه‌كانى تووش بوون به‌ چاوو شتى تر ده‌كات...

خوای گه‌وره‌ بۆ زیاتر ڕوونكردنه‌وه‌ی واجب بوونی ( حجاب )، چه‌ندین ئایه‌تی دابه‌زاندووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی هیچ گومانێك دروست نه‌بێت له‌ جێ به‌جێ كردن و پۆشینی باڵا پۆشدا، چونكه‌ كه‌سی دوودڵ واده‌زانن باڵاپۆشی ته‌نها په‌یوه‌سته‌ به‌ خێزانه‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌ علیه‌ و سلم)...

ئایه‌ته‌كانی رۆژووی ڕه‌مه‌زان ته‌نها باس كراون له‌ سوره‌تی ( البقرة )، پێویسته‌ مرۆڤی موسڵمان ته‌فسیره‌كه‌ی بخوێنێت بۆ ئه‌وه‌ی به‌ باشی تێبگات لێی.

بزانه‌ برای موسڵمان كه‌ زانایانی ئیسلام به‌ گشتی باوه‌ڕیان وایه‌ ئه‌نجامدانی پێنج نوێژه‌كه‌ به‌ جه‌ماعه‌ت له‌ مزگه‌وتدا له‌ گه‌وره‌ترین په‌رستنه‌كانه‌وه‌و مه‌زنترین شیعاری ئیسلامه‌و خێرێكی زۆری هه‌یه‌.

له‌م بابه‌ته‌ رونكردنه‌وی ڕای زانایانی ئیسلام ـ ره‌حمه‌تی خوایان لێ بێت ـ ده‌رباره‌ی سه‌ردانی ئافره‌تان بۆ گۆڕستانی تێدایه‌.

شيَوازي نويَذي ثيَغةمبةري خوا () : ضةند ويَنةيةكي قةشةنط بة زماني كوردي , لة ئامادةكردني زؤر بةرِيَز شةيخ د.هةيسةم سةرحان , ثوختةي شيَوازي نويَذي ثيَغةمبةري خواي () تيَداية لة (الله أكبر)ي ئيحرامةوة تاوةكو سةلام دانةوة هةروةكو ئةوةي دةيبني و لة ثيَش ضاوتة لة طةلَ ويَنةي روونكردنةوة .

سوننةتةكاني فيترةت : بلآوكراوةيةكة بة زماني كوردي , لة ئامادةكردني زؤر بةرِيَز شةيخ د.هةيسةم سةرحان , باسي كؤمةلَيَك لة سوننةتةكاني فيترةتي تيَدا دةكات , ضةند صيفةتيَكن كة خواي طةورة خةلَكي لةسةر ئةو صيفةتانة دروستكردووة لة طةلَ باسكردني بةلَطةكاني.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ وه‌رگێرانی به‌شێك له‌ كتێبی (الفقه المسیر = فیقهی ئاسان) له په‌رتووكی نوێژ، ده‌روازه‌ی نۆیه‌م: له‌ باره‌ی نوێژی كه‌سانی خاوه‌ن عوزره‌وه‌‌‌، كه‌ ده‌سته‌ بژێرێك له‌ زانایان دایانناوه‌، ئه‌م ووتاره‌ باس له‌ نوێژی نه‌خۆش و نوێژی كه‌سانی موسافیر ده‌كات، له‌ چوار چێوه‌ی نوێژی موسافیریشدا باس له‌ دوو بابه‌ت كراوه‌، كورتكردنه‌وه‌ی نوێژه‌ چوار ڕكاتیه‌كان، وكۆكردنه‌وه‌ی دوو نوێژپێكه‌وه‌، له‌ ژێر بابه‌تی كورتكردنه‌وه‌ی نوێژ چوار ڕكاتیه‌كانیش ‌ پێنج بابه‌ت باسكراوه‌: بابه‌تی یه‌كه‌م: حوكمی نوێژ كورت كردنه‌وه‌، بابه‌تی دووه‌م: دیاریكردنی ئه‌و نوێژانه‌ی كه‌ دروسته‌ كورت بكرێنه‌وه‌، بابه‌تی سێهه‌م: ئه‌و ماوه‌یه‌ی كه‌ نوێژی تێدا كورت ده‌كرێته‌وه‌ له‌گه‌ڵ جۆره‌كه‌ی، بابه‌تی چواره‌م: ئایا ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ نیه‌تی نیشته‌جێ بوونی هێنا دروسته‌ نوێژ كورت بكاته‌وه‌؟، بابه‌تی پێنجه‌م: ئه‌و حاڵه‌تانه‌ی كه‌ واجبه‌ موسافیر نوێژیان به‌ ته‌واوی وبێ كورت كردنه‌وه‌ تێدا ئه‌نجام بدات، پاشان له‌چواره‌ چێوه‌ی بابه‌تی كۆكردنه‌وه‌ی دوو نوێژیش ێكه‌وه‌، دوو بابه‌تی باسكاروه‌: بابه‌تی یه‌كه‌م: مه‌شروعیه‌تی كۆكردنه‌وه‌ی دوو نوێژ پێكه‌وه‌، وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ش كه‌ ئه‌مه‌یان بۆ درسوته‌، بابه‌تی دووه‌م: سنوری ئو كۆكردنه‌وه‌یه‌ی كه‌ ڕێگای پێدراوه‌.